કર્તા કર્મ ક્રિયાદ્વાર
(૩)
પ્રતિજ્ઞા (દોહરા)
यह अजीव अधिकारकौं, प्रगट बखानौ मर्म।
अब सुनु जीव अजीवके, करता किरिया कर्म।। १।।
શબ્દાર્થઃ– પ્રગટ=સ્પષ્ટ. બખાનૌ=વર્ણન કર્યું. મર્મ=રહસ્ય. સુનુ=સાંભળો.
અર્થઃ– આ અજીવ અધિકારના રહસ્યનું સ્પષ્ટ વર્ણન કર્યું, હવે જીવ-
અજીવના કર્તા, ક્રિયા અને કર્મ સાંભળો. ૧.
ભેદવિજ્ઞાનમાં જીવ કર્મનો કર્તા નથી, નિજસ્વભાવનો કર્તા છે
(સવૈયા એકત્રીસા)
प्रथम अग्यानी जीव कहै मैं सदीव एक,
दूसरौ न और मैं ही करता करमकौ।
अंतर–विवेक आयौ आपा–पर–भेद पायौ,
भयौ बोध गयौ मिटि भारत भरमकौ।
भासे छहौं दरबके गुन परजाय सब,
नासे दुख लख्यौ मुख पूरन परमकौ।
करम कौ करतार मान्यौ पुदगल पिंड,
आप करतार भयौ आतमधरमकौ।। २।।
શબ્દાર્થઃ– સદીવ=હંમેશા. બોધ=જ્ઞાન. ભારત=મોટો. ભરમ=ભૂલ.
ભાસે=જણાયા. પરમ=પરમાત્મા.
_________________________________________________________________
एकः कर्त्ता चिदहमिह मे कर्म कोपादयोऽमि
इत्यज्ञानां शमयदभितः कर्त्तृकर्मप्रवृत्तिं।
ज्ञानज्योतिः स्फुरति परमोदात्तमत्यन्तधीरं
साक्षात्कुर्वन्निरुपधि पृथग्द्रव्यनिर्भासि विश्वं।। १।।