Niyamsar (Gujarati). Shlok: 238 Gatha: 142.

કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]

નિશ્ચય-પરમાવશ્યક અધિકાર

[ ૨૭૯

तथा हि —

(मंदाक्रांता)

आत्मन्युच्चैर्भवति नियतं सच्चिदानन्दमूर्तौ
धर्मः साक्षात् स्ववशजनितावश्यकर्मात्मकोऽयम् ।

सोऽयं कर्मक्षयकरपटुर्निर्वृतेरेकमार्गः
तेनैवाहं किमपि तरसा यामि शं निर्विकल्पम् ।।२३८।।

ण वसो अवसो अवसस्स कम्म वावस्सयं ति बोद्धव्वं ।

जुत्ति त्ति उवाअं ति य णिरवयवो होदि णिज्जुत्ती ।।१४२।।

न वशो अवशः अवशस्य कर्म वाऽवश्यकमिति बोद्धव्यम् ।

युक्ति रिति उपाय इति च निरवयवो भवति निरुक्ति : ।।१४२।।

રત્નદીપકની નિષ્કંપ-પ્રકાશવાળી શોભાને પામે છે (અર્થાત્ રત્નદીપકની માફક સ્વભાવથી જ નિષ્કંપપણે અત્યંત પ્રકાશ્યા — જાણ્યા કરે છે).’’

વળી (આ ૧૪૧મી ગાથાની ટીકા પૂર્ણ કરતાં ટીકાકાર મુનિરાજ શ્રી પદ્મપ્રભમલધારિદેવ શ્લોક કહે છે)ઃ —

[શ્લોકાર્થઃ — ] સ્વવશતાથી ઉત્પન્ન આવશ્યક-કર્મસ્વરૂપ આ સાક્ષાત્ ધર્મ નિયમથી (ચોક્કસ) સચ્ચિદાનંદમૂર્તિ આત્મામાં (સત્-ચિદ્-આનંદસ્વરૂપ આત્મામાં) અતિશયપણે હોય છે. તે આ (આત્મસ્થિત ધર્મ), કર્મક્ષય કરવામાં કુશળ એવો નિર્વાણનો એક માર્ગ છે. તેનાથી જ હું શીઘ્ર કોઈ ( – અદ્ભુત) નિર્વિકલ્પ સુખને પ્રાપ્ત કરું છું. ૨૩૮.

વશ જે નહીં તે ‘અવશ’, ‘આવશ્યક’ અવશનું કર્મ છે;

તે યુક્તિ અગર ઉપાય છે, અશરીર તેથી થાય છે. ૧૪૨.

અન્વયાર્થઃ — [न वशः अवशः] જે (અન્યને) વશ નથી તે ‘અવશ’ છે [वा] અને [अवशस्य कर्म] અવશનું કર્મ તે [आवश्यकम्] ‘આવશ્યક’ છે [इति बोद्धव्यम्] એમ જાણવું; [युक्ति : इति] તે (અશરીર થવાની) યુક્તિ છે, [उपायः इति च] તે (અશરીર થવાનો) ઉપાય છે, [निरवयवः भवति] તેનાથી જીવ નિરવયવ (અર્થાત્ અશરીર) થાય છે. [निरुक्ति :] આમ નિરુક્તિ છે.

< Previous Page Next Page >