वाग्विषयव्यापारनिवृत्तिहेतूपन्यासोऽयम् ।
जीवा हि नानाविधाः मुक्ता अमुक्ताः, भव्या अभव्याश्च । संसारिणः त्रसाः स्थावराः;
द्वीन्द्रियत्रीन्द्रियचतुरिन्द्रियसंज्ञ्यसंज्ञिभेदात् पंच त्रसाः, पृथिव्यप्तेजोवायुवनस्पतयः स्थावराः ।
भाविकाले स्वभावानन्तचतुष्टयात्मसहजज्ञानादिगुणैः भवनयोग्या भव्याः, एतेषां विपरीता
paramAtmagnAnI muni pashujano vaDe karavAmAn AvatA bhayane chhoDIne ane pelI (prasiddha) sakaL laukik jalpajALane (vachanasamUhane) tajIne, shAshvatasukhadAyak ek nij tattvane pAme chhe. 266.
anvayArtha — [नानाजीवाः] nAnA prakAranA jIvo chhe, [नानाकर्म] nAnA prakAranun karma chhe, [नानाविधा लब्धिः भवेत्] nAnA prakAranI labdhi chhe; [तस्मात्] tethI [स्वपरसमयैः] svasamayo ane parasamayo sAthe (svadharmIo ane paradharmIo sAthe) [वचनविवादः] vachanavivAd [वर्जनीयः] varjavAyogya chhe.
TIkA — A, vachanasambandhI vyApAranI nivRuttinA hetunun kathan chhe (arthAt vachanavivAd shA mATe chhoDavAyogya chhe tenun kAraN ahIn kahyun chhe).
jIvo nAnA prakAranA chhe mukta ane amukta, bhavya ane abhavya, sansArIo — tras ane sthAvar. dvIndriy, trIndriy, chaturindriy tathA (panchendriy) sangnI ne (panchendriy) asangnI evA bhedone lIdhe tras jIvo pAnch prakAranA chhe. pRithvI, pANI, tej, vAyu ane vanaspati e (pAnch prakAranA) sthAvar jIvo chhe. bhaviShya kALe svabhAv-anant-chatuShTayAtmak sahaj- gnAnAdi guNorUpe *bhavanane yogya (jIvo) te bhavyo chhe; AmanAthI viparIt (jIvo) te
30
*bhavan = pariNaman; thavun te.