मतिश्रुतावधिज्ञानानि मिथ्याद्रष्टिं परिप्राप्य कुमतिकुश्रुतविभंगज्ञानानीति नामान्तराणि प्रपेदिरे ।
अत्र सहजज्ञानं शुद्धान्तस्तत्त्वपरमतत्त्वव्यापकत्वात् स्वरूपप्रत्यक्षम् । केवलज्ञानं सकलप्रत्यक्षम् । ‘रूपिष्ववधेः’ इति वचनादवधिज्ञानं विकलप्रत्यक्षम् । तदनन्तभागवस्त्वंश- ग्राहकत्वान्मनःपर्ययज्ञानं च विकलप्रत्यक्षम् । मतिश्रुतज्ञानद्वितयमपि परमार्थतः परोक्षं व्यवहारतः प्रत्यक्षं च भवति ।
किं च उक्ते षु ज्ञानेषु साक्षान्मोक्षमूलमेकं निजपरमतत्त्वनिष्ठसहजज्ञानमेव । अपि च पारिणामिकभावस्वभावेन भव्यस्य परमस्वभावत्वात् सहजज्ञानादपरमुपादेयं न समस्ति ।
अनेन सहजचिद्विलासरूपेण सदा सहजपरमवीतरागशर्मामृतेन अप्रतिहतनिरा-
वरणपरमचिच्छक्ति रूपेण सदान्तर्मुखे स्वस्वरूपाविचलस्थितिरूपसहजपरमचारित्रेण त्रिकालेष्व-
samyagdraShTine 1A chAr samyaggnAno hoy chhe. mithyAdarshan hoy tyAn matignAn, shrutagnAn ane avadhignAn ‘kumatignAn’, ‘kushrutagnAn’ ane ‘vibhangagnAn’ — evAn nAmAntarone (anya nAmone) pAme chhe.
ahIn (upar kahelAn gnAnone viShe) sahajagnAn, shuddha antatattvarUp paramatattvamAn vyApak hovAthI, 2svarUpapratyakSha chhe. kevaLagnAn sakalapratyakSha (sampUrNapratyakSha) chhe. ‘रूपिष्ववधेः (avadhignAnano viShay – sambandh rUpI dravyomAn chhe)’ evun (Agamanun) vachan hovAthI avadhignAn vikalapratyakSha (ekadeshapratyakSha) chhe. tenA anantamA bhAge vastunA anshanun grAhak ( – jANanArun) hovAthI manaparyayagnAn paN vikalapratyakSha chhe. matignAn ne shrutagnAn banne paramArthathI parokSha chhe ane vyavahArathI pratyakSha chhe.
vaLI visheSh e ke — ukta (upar kahelAn) gnAnomAn sAkShAt mokShanun mUL nijaparamatattvamAn sthit evun ek sahajagnAn ja chhe; tem ja sahajagnAn (tenA) pAriNAmik- bhAvarUp svabhAvane lIdhe bhavyano paramasvabhAv hovAthI, sahajagnAn sivAy bIjun kAI upAdey nathI.
A sahajachidvilAsarUpe (1) sadA sahaj param vItarAg sukhAmRut, (2) apratihat nirAvaraN param chitshaktinun rUp, (3) sadA antarmukh evun svasvarUpamAn avichaL sthitirUp
28 ]
1. sumatignAn ne sushrutagnAn sarva samyagdraShTi jIvone hoy chhe. suavadhignAn koI koI samyagdraShTi jIvone hoy chhe. manaparyayagnAn koI koI munivarone — vishiShTasanyamadharone — hoy chhe.
2. svarUpapratyakSha = svarUpe pratyakSha; svarUp-apekShAe pratyakSha; svabhAve pratyakSha.