अप्रतिवस्तुव्यापकत्वात् असहायम्, तत्कार्यस्वभावज्ञानं भवति । कारणज्ञानमपि ताद्रशं भवति । कुतः, निजपरमात्मस्थितसहजदर्शनसहजचारित्रसहजसुखसहजपरमचिच्छक्ति - निजकारणसमयसारस्वरूपाणि च युगपत् परिच्छेत्तुं समर्थत्वात् तथाविधमेव । इति शुद्धज्ञानस्वरूपमुक्त म् ।
इदानीं शुद्धाशुद्धज्ञानस्वरूपभेदस्त्वयमुच्यते । अनेकविकल्पसनाथं मतिज्ञानम्
उपलब्धिभावनोपयोगाच्च अवग्रहादिभेदाच्च बहुबहुविधादिभेदाद्वा । लब्धिभावना-
भेदाच्छ्रुतज्ञानं द्विविधम् । देशसर्वपरमभेदादवधिज्ञानं त्रिविधम् । ऋजुविपुलमति-
विकल्पान्मनःपर्ययज्ञानं च द्विविधम् । परमभावस्थितस्य सम्यग्द्रष्टेरेतत्संज्ञानचतुष्कं भवति ।
vastumān nahi vyāpatun hovāthī ( – samasta vastuomān vyāpatun hovāthī) asahāy chhe, te kāryasvabhāvagnān chhe. kāraṇagnān paṇ tevun ja chhe. shāthī? nij paramātmāmān rahelān sahajadarshan, sahajachāritra, sahajasukh ane sahajaparamachitshaktirūp nij kāraṇ- samayasāranān svarūpone yugapad jāṇavāne samartha hovāthī tevun ja chhe. ām shuddha gnānanun svarūp kahyun.
have ā (nīche pramāṇe), shuddhāshuddha gnānanun svarūp ane bhed kahevāmān āve chheḥ bahuvidh vagere bhedathī matignān anek bhedavāḷun chhe. labdhi ane bhāvanānā bhedathī shrutagnān be prakāranun chhe. desh, sarva ane paramanā bhedathī (arthāt deshāvadhi, sarvāvadhi ane paramāvadhi evā traṇ bhedone līdhe) avadhignān traṇ prakāranun chhe. r̥̄ujumati ane vipulamatinā bhedane līdhe manaḥparyayagnān be prakāranun chhe. paramabhāvamān sthit
1upalabdhi, bhāvanā ane upayogathī tathā 2avagrahādi bhedathī athavā 3bahu,
1. matignān traṇ prakāranun chheḥ upalabdhi, bhāvanā ane upayog. matignānāvaraṇano kṣhayopasham jemān
nimitta chhe evī arthagrahaṇashakti ( – padārthane jāṇavānī shakti) te upalabdhi chhe; jāṇelā padārtha
pratye pharīpharīne chintan te bhāvanā chhe; ‘ā kāḷun chhe’, ‘ā pīḷun chhe’ ityādirūpe
arthagrahaṇavyāpār ( – padārthane jāṇavāno vyāpār) te upayog chhe.
2. matignān chār bhedavāḷun chheḥ avagrah, īhā (-vichāraṇā), avāy (-nirṇay) ane dhāraṇā. [visheṣh māṭe mokṣhashāstra (ṭīkā sahit) juo.]
3. matignān bār bhedavāḷun chheḥ bahu, ek, bahuvidh, ekavidh, kṣhipra, akṣhipra, aniḥsr̥ut, niḥsr̥ut, anukta, ukta, dhruv ane adhruv. [visheṣh māṭe mokṣhashāstra (ṭīkā sahit) juo.]