चतुर्गतिस्वरूपनिरूपणाख्यानमेतत् ।
मनोरपत्यानि मनुष्याः । ते द्विविधाः, कर्मभूमिजा भोगभूमिजाश्चेति । तत्र कर्मभूमिजाश्च द्विविधाः, आर्या म्लेच्छाश्चेति । आर्याः पुण्यक्षेत्रवर्तिनः । म्लेच्छाः पापक्षेत्रवर्तिनः । भोगभूमिजाश्चार्यनामधेयधरा जघन्यमध्यमोत्तमक्षेत्रवर्तिनः एकद्वित्रि-
anvayārthaḥ — [मानुषाः द्विविकल्पाः] manuṣhyonā be bhed chheḥ[कर्ममहीभोगभूमिसंजाताः] karmabhūmimān janmelā ane bhogabhūmimān janmelā; [पृथ्वीभेदेन] pr̥ithvīnā bhedathī [नारकाः] nārako [सप्तविधाः ज्ञातव्याः] sāt prakāranā jāṇavā; [तिर्यञ्चः] tiryañchonā [चतुर्दशभेदाः] chaud bhed [भणिताः] kahyā chhe; [सुरगणाः] devasamūhonā [चतुर्भेदाः] chār bhed chhe. [एतेषां विस्तारः] āmano vistār [लोकविभागेषु ज्ञातव्यः] lokavibhāgamānthī jāṇī levo.
ṭīkāḥ — ā, chār gatinā svarūpanirūpaṇarūp kathan chhe.
*manunān santān te manuṣhyo chhe. teo be prakāranā chheḥ karmabhūmij ane bhogabhūmij. temān karmabhūmij manuṣhyo paṇ be prakāranā chheḥ ārya ane mlechchha. puṇyakṣhetramān rahenārā te ārya chhe ane pāpakṣhetramān rahenārā te mlechchha chhe. bhogabhūmij manuṣhyo ārya nāmane dhāraṇ kare chhe, jaghanya, madhyam athavā uttam kṣhetramān rahenārā chhe
* bhogabhūminā antamān ane karmabhūminā ādimān thatā kulakaro manuṣhyone ājīvikānān sādhan shīkhavīne lālit – pālit kare chhe tethī teo manuṣhyonā pitā samān chhe. kulakarane manu kahevāmān āve chhe.