व्यवहारकालस्वरूपविविधविकल्पकथनमिदम् ।
एकस्मिन्नभःप्रदेशे यः परमाणुस्तिष्ठति तमन्यः परमाणुर्मन्दचलनाल्लंघयति स समयो व्यवहारकालः । ताद्रशैरसंख्यातसमयैः निमिषः, अथवा नयनपुटघटनायत्तो निमेषः । निमेषाष्टकैः काष्ठा । षोडशभिः काष्ठाभिः कला । द्वात्रिंशत्कलाभिर्घटिका । षष्टिनालिकमहोरात्रम् । त्रिंशदहोरात्रैर्मासः । द्वाभ्याम् मासाभ्याम् ऋतुः । ऋतु- भिस्त्रिभिरयनम् । अयनद्वयेन संवत्सरः । इत्यावल्यादिव्यवहारकालक्रमः । इत्थं समया- वलिभेदेन द्विधा भवति, अतीतानागतवर्तमानभेदात् त्रिधा वा । अतीतकालप्रपंचो- ऽयमुच्यते — अतीतसिद्धानां सिद्धपर्यायप्रादुर्भावसमयात् पुरागतो ह्यावल्यादिव्यवहारकालः स कालस्यैषां संसारावस्थायां यानि संस्थानानि गतानि तैः सद्रशत्वादनन्तः । अनागतकालोऽप्यनागतसिद्धानामनागतशरीराणि यानि तैः सद्रश इत्यामुक्ते : मुक्ते :
ṭīkāḥā, vyavahārakāḷanā svarūpanun ane tenā vividh bhedonun kathan chhe.
ek ākāshapradeshe je paramāṇu rahelo hoy tene bījo paramāṇu mand gatithī oḷaṅge teṭalo kāḷ te samayarūp vyavahārakāḷ chhe. evā asaṅkhya samayono nimeṣh thāy chhe, athavā āṅkh viñchāy teṭalo kāḷ te nimeṣh chhe. āṭh nimeṣhanī kāṣhṭhā thāy chhe. soḷ kāṣhṭhānī kaḷā, batrīsh kaḷānī ghaḍī, sāṭh ghaḍīnun ahorātra, trīsh ahorātrano mās, be māsanī r̥̄utu, traṇ r̥̄utunun ayan ane be ayananun varṣha thāy chhe. ām āvali ādi vyavahārakāḷano kram chhe. ā pramāṇe vyavahārakāḷ samay ane āvalinā bhedathī be prakāre chhe athavā atīt, anāgat ane vartamānanā bhedathī traṇ prakāre chhe.
ā (nīche pramāṇe), atīt kāḷano vistār kahevāmān āve chheḥ atīt siddhone siddhaparyāyanā 1prādurbhāvasamayathī pahelān vītelo je āvali ādi vyavahārakāḷ te, temane sansār-avasthāmān jeṭalān sansthāno vītī gayā temanā 2jeṭalo hovāthī anant chhe. (anāgat siddhone mukti thatān sudhīno) anāgat kāḷ paṇ anāgat siddhonān je muktiparyant anāgat
64 ]
1. prādurbhāv = pragaṭ thavun te; utpanna thavun te.
2. siddhabhagavānane anant sharīro vītī gayā; te sharīro karatān saṅkhyātaguṇī āvalio vītī gaī.
māṭe atīt sharīro paṇ anant chhe ane atīt kāḷ paṇ anant chhe. atīt sharīro karatān atīt
āvalio saṅkhyātaguṇī hovā chhatān banne anant hovāthī bannene anantapaṇānī apekṣhāe sarakhān
kahyān chhe.