Niyamsar-Hindi (itrans transliteration). Gatha: 126-136 ; Adhikar-10 : Param Bhakti Adhikar.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 15 of 21

 

Page 254 of 388
PDF/HTML Page 281 of 415
single page version

gAthA : 126 anvayArtha :[yaH ] jo [sthAvareShu ] sthAvar [vA ] athavA
[traseShu ] tras [sarvabhUteShu ] sarva jIvo.nke prati [samaH ] samabhAvavAlA hai, [tasya ] use
[sAmAyika.n ] sAmAyik [sthAyi ] sthAyI hai [iti kevalishAsane ] aisA kevalIke
shAsaname.n kahA hai
.
TIkA :yahA.N, param mAdhyasthabhAv Adime.n ArU.Dh.h.h hokar sthit paramamumukShukA
svarUp kahA hai .
jo sahaj vairAgyarUpI mahalake shikharakA shikhAmaNi (arthAt param
sahajavairAgyavanta muni) vikArake kAraNabhUt samasta moharAgadveShake abhAvake kAraN
bhedakalpanA vimukta param samarasIbhAv sahit honese tras
- sthAvar (samasta)
jIvanikAyo.nke prati samabhAvavAlA hai, us param jinayogIshvarako sAmAyik nAmakA vrat
sanAtan (sthAyI) hai aisA vItarAg sarvaj~nake mArgame.n siddha hai
.
[ab is 126vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj ATh
shlok kahate hai.n : ]
jo samo savvabhUdesu thAvaresu tasesu vA .
tassa sAmAiga.n ThAi idi kevalisAsaNe ..126..
yaH samaH sarvabhUteShu sthAvareShu traseShu vA .
tasya sAmAyika.n sthAyi iti kevalishAsane ..126..
paramamAdhyasthyabhAvAdyArUDhasthitasya paramamumukShoH svarUpamatrokta m .
yaH sahajavairAgyaprAsAdashikharashikhAmaNiH vikArakAraNanikhilamoharAgadveShAbhAvAd bhed-
kalpanApoDhaparamasamarasIbhAvasanAthatvAtrrasasthAvarajIvanikAyeShu samaH, tasya cha paramajin-
yogIshvarasya sAmAyikAbhidhAnavrata.n sanAtanamiti vItarAgasarvaj~namArge siddhamiti
.
sthAvar tathA tras sarva jIvasamUh prati samatA lahe .
sthAyI sAmAyik hai use, yo.n kevalI shAsan kahe ..126..

Page 255 of 388
PDF/HTML Page 282 of 415
single page version

[shlokArtha : ] param jinamuniyo.nkA jo chitta (chaitanyapariNaman) nira.ntar tras
jIvo.nke ghAtase tathA sthAvar jIvo.nke vadhase atyanta vimukta hai, aur jo (chitta) a.ntim
avasthAko prApta tathA nirmal hai, use mai.n karmase mukta honeke hetu naman karatA hU.N, stavan karatA
hU.N, samyak prakArase bhAtA hU.N
.204.
[shlokArtha : ] koI jIv advaitamArgame.n sthit hai.n aur koI jIv dvaitamArgame.n sthit
hai.n; dvait aur advaitase vimukta mArgame.n (arthAt jisame.n dvait yA advaitake vikalpa nahI.n hai.n aise
mArgame.n) ham vartate hai.n
.205.
[shlokArtha : ] koI jIv advaitakI ichChA karate hai.n aur anya koI jIv dvaitakI
ichChA karate hai.n; mai.n dvait aur advaitase vimukta AtmAko naman karatA hU.N .206.
[shlokArtha : ] mai.nsukhakI ichChA rakhanevAlA AtmAajanma aur
avinAshI aise nij AtmAko AtmA dvArA hI AtmAme.n sthit rahakar bArambAr bhAtA
hU.N
.207.
(mAlinI)
trasahatiparimukta.n sthAvarANA.n vadhairvA
paramajinamunInA.n chittamuchchairajasram
.
api charamagata.n yannirmala.n karmamuktyai
tadahamabhinamAmi staumi sa.nbhAvayAmi
..204..
(anuShTubh)
kechidadvaitamArgasthAH kechiddvaitapathe sthitAH .
dvaitAdvaitavinirmukta mArge vartAmahe vayam ..205..
(anuShTubh)
kA.nkSha.ntyadvaitamanyepi dvaita.n kA.nkShanti chApare .
dvaitAdvaitavinirmukta mAtmAnamabhinaumyaham ..206..
(anuShTubh)
ahamAtmA sukhAkA.nkShI svAtmAnamajamachyutam .
AtmanaivAtmani sthitvA bhAvayAmi muhurmuhuH ..207..

Page 256 of 388
PDF/HTML Page 283 of 415
single page version

[shlokArtha : ] bhavake karanevAle aise in vikalpa-kathano.nse bas hoo, bas
hoo . jo akhaNDAnandasvarUp hai vah (yah AtmA) samasta nayarAshikA aviShay hai;
isaliye yah koI (avarNanIy) AtmA dvait yA advaitarUp nahI.n hai (arthAt dvait - advaitake
vikalpo.nse par hai ) . us ekako mai.n alpa kAlame.n bhavabhayakA nAsh karaneke liye satat
va.ndan karatA hU.N .208.
[shlokArtha : ] yonime.n sukh aur duHkh sukR^it aur duShkR^itake samUhase hotA hai
(arthAt chAr gatike janmo.nme.n sukhaduHkh shubhAshubh kR^ityo.nse hotA hai ) . aur dUsare prakArase
(nishchayanayase), AtmAko shubhakA bhI abhAv hai tathA ashubh pariNati bhI nahI.n hainahI.n
hai, kyo.nki is lokame.n ek AtmAko (arthAt AtmA sadA ekarUp honese use) avashya
bhavakA parichay bilakul nahI.n hai
. isaprakAr jo bhavaguNo.nke samUhase sa.nnyasta hai (arthAt
jo shubh - ashubh, rAg - dveSh Adi bhavake guNo.nsevibhAvo.nserahit hai ) usakA (nityashuddha
AtmAkA) mai.n stavan karatA hU.N .209.
[shlokArtha : ] sadA shuddha - shuddha aisA yah (pratyakSha) chaitanyachamatkAramAtra tattva
(shikhariNI)
vikalpopanyAsairalamalamamIbhirbhavakaraiH
akha.nDAnandAtmA nikhilanayarAsheraviShayaH
.
aya.n dvaitAdvaito na bhavati tataH kashchidachirAt.h
tameka.n vande.aha.n bhavabhayavinAshAy satatam ..208..
(shikhariNI)
sukha.n duHkha.n yonau sukR^itaduritavrAtajanita.n
shubhAbhAvo bhUyo.ashubhapariNatirvA na cha na cha
.
yadekasyApyuchchairbhavaparichayo bADhamih no
ya eva.n sa.nnyasto bhavaguNagaNaiH staumi tamaham
..209..
(mAlinI)
idamidamaghasenAvaijayantI.n harettA.n
sphu TitasahajatejaHpu.njadUrIkR^itA.nhaH-
.
prabalataratamastoma.n sadA shuddhashuddha.n
jayati jagati nitya.n chichchamatkAramAtram
..210..

Page 257 of 388
PDF/HTML Page 284 of 415
single page version

jagatame.n nitya jayavanta haiki jisane pragaT hue sahaj tejaHpu.nj dvArA svadharmatyAgarUp
(moharUp) atiprabal timirasamUhako dUr kiyA hai aur jo us aghasenAkI dhvajAko
har letA hai .210.
[shlokArtha : ] yah anagh (nirdoSh) Atmatattva jayavanta haiki jisane
sa.nsArako asta kiyA hai, jo mahAmunigaNake adhinAthake (gaNadharo.nke) hR^idayAravindame.n
sthit hai, jisane bhavakA kAraN Cho.D.h.h diyA hai, jo ekAntase shuddha pragaT huA hai
(arthAt jo sarvathA
- shuddharUpase spaShTa j~nAt hotA hai ) tathA jo sadA (Ta.nkotkIrNa
chaitanyasAmAnyarUp) nij mahimAme.n lIn hone par bhI samyagdR^iShTiyo.nko gochar hai .211.
gAthA : 127 anvayArtha :[yasya ] jise [sa.nyame ] sa.nyamame.n, [niyame ] niyamame.n
aur [tapasi ] tapame.n [AtmA ] AtmA [sannihitaH ] samIp hai, [tasya ] use [sAmAyika.n ]
sAmAyik [sthAyi ] sthAyI hai [iti kevalishAsane ] aisA kevalIke shAsaname.n kahA hai
.
TIkA :yahA.N (is gAthAme.n) bhI AtmA hI upAdey hai aisA kahA hai .
(pR^ithvI)
jayatyanaghamAtmatattvamidamastasa.nsAraka.n
mahAmunigaNAdhinAthahR^idayAravindasthitam
.
vimukta bhavakAraNa.n sphu TitashuddhamekAntataH
sadA nijamahimni lInamapi sa
draºshA.n gocharam ..211..
jassa sa.nNihido appA sa.njame Niyame tave .
tassa sAmAiga.n ThAi idi kevalisAsaNe ..127..
yasya sannihitaH AtmA sa.nyame niyame tapasi .
tasya sAmAyika.n sthAyi iti kevalishAsane ..127..
atrApyAtmaivopAdey ityukta : .
agh = doSh; pAp .
sa.nyamniyamtapame.n aho ! AtmA samIp jise rahe .
sthAyI sAmAyik hai use, yo.n kevalI shAsan kahe ..127..

Page 258 of 388
PDF/HTML Page 285 of 415
single page version

bAhya prapa.nchase parA~N.hmukh aur samasta indriyavyApArako jIte hue aise jis bhAvI
jinako pApakriyAkI nivR^ittirUp bAhyasa.nyamame.n, kAy - vachan - manoguptirUp, samasta
indriyavyApAr rahit abhya.ntarasa.nyamame.n, mAtra parimit (maryAdit) kAlake AcharaNasvarUp
niyamame.n, nijasvarUpame.n avichal sthitirUp, chinmay
- paramabrahmame.n niyat (nishchal rahe hue)
aise nishchayaantargat-AchArame.n (arthAt nishchay - abhya.ntar niyamame.n), vyavahArase prapa.nchit
(j~nAn-darshan-chAritra-tap-vIryAchArarUp) pa.nchAchArame.n (arthAt vyavahArtapashcharaName.n), tathA
pa.nchamagatike hetubhUt, ki.nchit bhI parigrahaprapa.nchase sarvathA rahit, sakal durAchArakI nivR^ittike
kAraNabhUt aise param tapashcharaName.n (
in sabame.n) param guruke prasAdase prApta kiyA huA nira.njan
nij kAraNaparamAtmA sadA samIp hai (arthAt jis muniko sa.nyamame.n, niyamame.n aur tapame.n nij
kAraNaparamAtmA sadA nikaT hai ), us paradravyaparA~N.hmukh paramavItarAg
- samyakdR^iShTi vItarAg -
chAritrava.ntako sAmAyikavrat sthAyI hai aisA kevaliyo.nke shAsaname.n kahA hai .
[ab is 127vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok
kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] yadi shuddhadR^iShTivanta (samyagdR^iShTi) jIv aisA samajhatA hai ki
param muniko tapame.n, niyamame.n, sa.nyamame.n aur satchAritrame.n sadA AtmA Urdhva rahatA hai
yasya khalu bAhyaprapa.nchaparA~N.hmukhasya nirjitAkhilendriyavyApArasya bhAvijinasya pAp-
kriyAnivR^ittirUpe bAhyasa.nyame kAyavA~N.hmanoguptirUpasakalendriyavyApAravarjite.abhyantarAtmani
parimitakAlAcharaNamAtre niyame paramabrahmachinmayaniyatanishchayAntargatAchAre svarUpe.avichalasthitirUpe
vyavahAraprapa.nchitapa.nchAchAre pa.nchamagatihetubhUte ki.nchanabhAvaprapa.nchaparihINe sakaladurAchAranivR^ittikAraNe
paramatapashcharaNe cha paramaguruprasAdAsAditanira.njananijakAraNaparamAtmA sadA sannihit iti
kevalinA.n shAsane tasya paradravyaparA~N.hmukhasya paramavItarAgasamyag
draShTervItarAgachAritrabhAjaH
sAmAyikavrata.n sthAyi bhavatIti .
(ma.ndAkrA.ntA)
AtmA nitya.n tapasi niyame sa.nyame sachcharitre
tiShThatyuchchaiH paramayaminaH shuddha
draShTermanashchet.h .
tasmin bADha.n bhavabhayahare bhAvitIrthAdhinAthe
sAkShAdeShA sahajasamatA prAstarAgAbhirAme
..212..
prapa.nchit = darshAye gaye; vistArako prApta .

Page 259 of 388
PDF/HTML Page 286 of 415
single page version

(arthAt pratyek kAryame.n nirantar shuddhAtmadravya hI mukhya rahatA hai ) to (aisA siddha huA
ki) rAgake nAshake kAraN
1abhirAm aise us bhavabhayahar bhAvi tIrthAdhinAthako yah
sAkShAt sahaj - samatA avashya hai . 212 .
gAthA : 128 anvayArtha :[yasya ] jise [rAgaH tu ] rAg yA [dveShaH tu ]
dveSh (utpanna na hotA huA) [vikR^iti.n ] vikR^iti [na tu janayati ] utpanna nahI.n karatA,
[tasya ] use [sAmAyika.n ] sAmAyik [sthAyi ] sthAyI hai [iti kevalishAsane ] aisA
kevalIke shAsaname.n kahA hai
.
TIkA :yahA.N rAgadveShake abhAvase 2aparispa.ndarUpatA hotI hai aisA kahA hai .
pAparUpI aTavIko jalAneme.n agni samAn aise jis paramavItarAg sa.nyamIko rAg
yA dveSh vikR^iti utpanna nahI.n karatA, us mahA Anandake abhilAShI jIvakoki
jassa rAgo du doso du vigaDi.n Na jaNei du .
tassa sAmAiga.n ThAi idi kevalisAsaNe ..128..
yasya rAgastu dveShastu vikR^iti.n na janayati tu .
tasya sAmAyika.n sthAyi iti kevalishAsane ..128..
ih hi rAgadveShAbhAvAdaparispa.ndarUpatva.n bhavatItyukta m .
yasya paramavItarAgasa.nyaminaH pApATavIpAvakasya rAgo vA dveSho vA vikR^iti.n
nAvatarati, tasya mahAnandAbhilAShiNaH jIvasya pa.nchendriyaprasaravarjitagAtramAtra-
1abhirAm = manohar; sundar . (bhavabhayake haranevAle aise is bhAvi tIrtha~N.hkarane rAgakA nAsh kiyA honese
vah manohar hai .)
2aparispa.ndarUpatA = aka.npatA; akShubdhatA; samatA .
vikR^iti = vikAr; svAbhAvik pariNatise viruddha pariNati . [paramavItarAgasa.nyamIko samatAsvabhAvI
shuddhAtmadravyakA dR^i.Dh.h.h Ashray honese vikR^itibhUt (vibhAvabhUt) viShamatA (rAgadveShapariNati) nahI.n hotI, parantu
prakR^itibhUt (svabhAvabhUt) samatApariNAm hotA hai
. ]
nahi.n rAg athavA dveShase jo sa.nyamI vikR^iti lahe .
sthAyI sAmAyik hai use, yo.n kevalIshAsan kahe ..128..

Page 260 of 388
PDF/HTML Page 287 of 415
single page version

jise pA.Nch indriyo.nke phai lAv rahit dehamAtra parigrah hai usesAmAyik nAmakA vrat
shAshvat hai aisA kevaliyo.nke shAsaname.n prasiddha hai .
[ab is 128vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok
kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] jisane j~nAnajyoti dvArA pApasamUharUpI ghor a.ndhakArakA nAsh
kiyA hai aisA sahaj paramAnandarUpI amR^itakA pUr (arthAt j~nAnAnandasvabhAvI Atmatattva)
jahA.N nikaT hai, vahA.N ve rAgadveSh vikR^iti karaneme.n samartha nahI.n hI hai
. us nitya
(shAshvat) samarasamay Atmatattvame.n vidhi kyA aur niShedh kyA ? (samarasasvabhAvI
Atmatattvame.n ‘yah karane yogya hai aur yah Cho.Dne yogya hai’ aise vidhiniShedhake
vikalparUp svabhAv na honese us AtmatattvakA dR^i.DhtAse Alamban lenevAle muniko
svabhAvapariNaman honeke kAraN samarasarUp pariNAm hote hai.n, vidhiniShedhake
vikalparUp
rAgadveSharUp pariNAm nahI.n hote .) .213.
parigrahasya sAmAyikanAmavrata.n shAshvata.n bhavatIti kevalinA.n shAsane prasiddha.n bhavatIti .
(ma.ndAkrA.ntA)
rAgadveShau vikR^itimih tau naiv kartu.n samarthau
j~nAnajyotiHprahataduritAnIkaghorAndhakAre
.
ArAtIye sahajaparamAnandapIyUShapUre
tasminnitye samarasamaye ko vidhiH ko niShedhaH
..213..
jo du aTTa.n cha rudda.n cha jhANa.n vajjedi Nichchaso .
tassa sAmAiga.n ThAi idi kevalisAsaNe ..129..
re ! Artta - raudra dudhyAnakA nit hI jise varjan rahe .
sthAyI sAmAyik hai use, yo.n kevalIshAsan kahe ..129..

Page 261 of 388
PDF/HTML Page 288 of 415
single page version

gAthA : 129 anvayArtha :[yaH tu ] jo [Artta.n ] Arta [cha ] aur
[raudra.n cha ] raudra [dhyAna.n ] dhyAnako [nityashaH ] nitya [varjayati ] varjatA hai, [tasya ]
use [sAmAyika.n ] sAmAyik [sthAyi ] sthAyI hai [iti kevalishAsane ] aisA
kevalIke shAsaname.n kahA hai
.
TIkA :yah, Arta aur raudra dhyAnake parityAg dvArA sanAtan (shAshvat)
sAmAyikavratake svarUpakA kathan hai .
nitya - nira.njan nij kAraNasamayasArake svarUpame.n niyat (niyamase sthit) shuddha -
nishchay - param - vItarAg - sukhAmR^itake pAname.n parAyaN aisA jo jIv tirya.nchayoni, pretavAs aur
nArakAdigatikI yogyatAke hetubhUt Arta aur raudra do dhyAno.nko nitya Cho.DtA hai, use
vAstavame.n kevaladarshanasiddha (
kevaladarshanase nishchit huA) shAshvat sAmAyikavrat
hai .
[ab is 129vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok
kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] isaprakAr, jo muni Arta aur raudra nAmake do dhyAno.nko
nitya Cho.DtA hai use jinashAsanasiddha (jinashAsanase nishchit huA) aNuvratarUp
sAmAyikavrat hai .214.
yastvArtta.n cha raudra.n cha dhyAna.n varjayati nityashaH .
tasya sAmAyika.n sthAyi iti kevalishAsane ..129..
ArtaraudradhyAnaparityAgAt.h sanAtanasAmAyikavratasvarUpAkhyAnametat.h .
yastu nityanira.njananijakAraNasamayasArasvarUpaniyatashuddhanishchayaparamavItarAgasukhAmR^it-
pAnaparAyaNo jIvaH tiryagyonipretAvAsanArakAdigatiprAyogyatAnimittam ArtaraudradhyAnadvaya.n
nityashaH sa.ntyajati, tasya khalu kevaladarshanasiddha.n shAshvata.n sAmAyikavrata.n bhavatIti
.
(AryA)
iti jinashAsanasiddha.n sAmAyikavratamaNuvrata.n bhavati .
yastyajati munirnitya.n dhyAnadvayamArtaraudrAkhyam ..214..

Page 262 of 388
PDF/HTML Page 289 of 415
single page version

gAthA : 130 anvayArtha :[yaH tu ] jo [puNya.n cha ] puNya tathA [pApa.n bhAva.n
cha ] pAparUp bhAvako [nityashaH ] nitya [varjayati ] varjatA hai, [tasya ] use [sAmAyika.n ]
sAmAyik [sthAyI ] sthAyI hai [iti kevalishAsane ] aisA kevalIke shAsaname.n kahA hai
.
TIkA :yah, shubhAshubh pariNAmase utpanna honevAle sukR^itaduShkR^itarUp karmake
sa.nnyAsakI vidhikA (shubhAshubh karmake tyAgakI rItikA) kathan hai .
bAhya - abhya.ntar parityAgarUp lakShaNase lakShit paramajinayogIshvaro.nkA
charaNakamalaprakShAlan, 1charaNakamalasa.nvAhan Adi vaiyAvR^itya karanese utpanna honevAlI
shubhapariNativisheShase (vishiShTa shubh pariNatise) upArjit puNyakarmako tathA hi.nsA, asatya,
chaurya, abrahma aur parigrahake pariNAmase utpanna honevAle ashubhakarmako, ve dono.n karma
sa.nsArarUpI strIke
2vilAsavibhramakA janmabhUmisthAn honese, jo sahaj vairAgyarUpI mahalake
shikharakA shikhAmaNi (jo param sahaj vairAgyavanta muni) Cho.DtA hai, use nitya
kevalImatasiddha (kevaliyo.nke matame.n nishchit huA) sAmAyikavrat hai .
jo du puNNa.n cha pAva.n cha bhAva.n vajjedi Nichchaso .
tassa sAmAiga.n ThAi idi kevalisAsaNe ..130..
yastu puNya.n cha pApa.n cha bhAva.n varjayati nityashaH .
tasya sAmAyika.n sthAyi iti kevalishAsane ..130..
shubhAshubhapariNAmasamupajanitasukR^itaduritakarmasa.nnyAsavidhAnAkhyAnametat.h .
bAhyAbhyantaraparityAgalakShaNalakShitAnA.n paramajinayogIshvarANA.n charaNanalinakShAlan-
sa.nvAhanAdivaiyAvR^ityakaraNajanitashubhapariNativisheShasamupArjita.n puNyakarma, hi.nsAnR^itasteyAbrahma-
parigrahapariNAmasa.njAtamashubhakarma, yaH sahajavairAgyaprAsAdashikharashikhAmaNiH sa.nsR^itipura.ndhrikA-
vilAsavibhramajanmabhUmisthAna.n tatkarmadvayamiti tyajati, tasya nitya.n kevalimatasiddha.n
sAmAyikavrata.n bhavatIti
.
1charaNakamalasa.nvAhan = pA.Nv dabAnA; pagacha.npI karanA .
2vilAsavibhram = vilAsayukta hAvabhAv; krI.DA .
jo puNya - pAp vibhAvabhAvo.nkA sadA varjan kare .
sthAyI samAyik hai use, yo.n kevalIshAsan kahe ..130..

Page 263 of 388
PDF/HTML Page 290 of 415
single page version

[ab is 130vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj tIn shlok
kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] samyagdR^iShTi jIv sa.nsArake mUlabhUt sarva puNyapApako Cho.Dkar,
nityAnandamay, sahaj, shuddhachaitanyarUp jIvAstikAyako prApta karatA hai; vah shuddha
jIvAstikAyame.n sadA viharatA hai aur phi ra tribhuvanajano.nse (tIn lokake jIvo.nse) atyanta
pUjit aisA jin hotA hai
.215.
[shlokArtha : ] yah svataHsiddha j~nAn pApapuNyarUpI vanako jalAnevAlI agni hai,
mahAmohA.ndhakAranAshak atiprabal tejamay hai, vimuktikA mUl hai aur nirupadhi mahA
AnandasukhakA dAyak hai . bhavabhavakA dhva.ns karaneme.n nipuN aise is j~nAnako mai.n nitya pUjatA
hU.N .216.
[shlokArtha : ] yah jIv aghasamUhake vash sa.nsR^itivadhUkA patipanA prApta karake
(arthAt shubhAshubh karmo.nke vash sa.nsArarUpI strIkA pati banakar) kAmajanit sukhake liye
(ma.ndAkrA.ntA)
tyaktvA sarva.n sukR^itadurita.n sa.nsR^itermUlabhUta.n
nityAna.nda.n vrajati sahaja.n shuddhachaitanyarUpam
.
tasmin saddR^ig viharati sadA shuddhajIvAstikAye
pashchAduchchaiH tribhuvanajanairarchitaH san jinaH syAt.h ..215..
(shikhariNI)
svataHsiddha.n j~nAna.n duraghasukR^itAraNyadahana.n
mahAmohadhvAntaprabalataratejomayamidam
.
vinirmuktermUla.n nirupadhimahAna.ndasukhada.n
yajAmyetannitya.n bhavaparibhavadhva.nsanipuNam
..216..
(shikhariNI)
aya.n jIvo jIvatyaghakulavashAt.h sa.nsR^itivadhU-
dhavatva.n sa.nprApya smarajanitasaukhyAkulamatiH .
kvachid bhavyatven vrajati tarasA nirvR^itisukha.n
tadeka.n sa.ntyaktvA punarapi sa siddho na chalati
..217..
nirupadhi = Chalarahit; sachche; vAstavik .

Page 264 of 388
PDF/HTML Page 291 of 415
single page version

Akul mativAlA hokar jI rahA hai . kabhI bhavyatva dvArA shIghra muktisukhako prApta karatA
hai, usake pashchAt phi ra us ekako Cho.Dkar vah siddha chalit nahI.n hotA (arthAt ek
muktisukh hI aisA ananya, anupam tathA paripUrNa hai ki use prApta karake usame.n AtmA
sadAkAl tR^ipta
- tR^ipta rahatA hai, usame.nse kabhI chyut hokar anya sukh prApta karaneke liye Akul
nahI.n hotA) .217.
gAthA : 131-132 anvayArtha :[yaH tu ] jo [hAsya.n ] hAsya, [rati.n ]
rati, [shoka.n ] shok aur [arati.n ] aratiko [nityashaH ] nitya [varjayati ] varjatA hai,
[tasya ] use [sAmAyika.n ] sAmAyik [sthAyi ] sthAyI hai [iti kevalishAsane ] aisA
kevalIke shAsaname.n kahA hai
.
[yaH ] jo [jugupsA.n ] jugupsA [bhaya.n ] bhay aur [sarva.n veda.n ] sarva vedako
[nityashaH ] nitya [varjayati ] varjatA hai, [tasya ] use [sAmAyika.n ] sAmAyik
[sthAyi ] sthAyI hai [iti kevalishAsane ] aisA kevalIke shAsaname.n kahA hai
.
jo du hassa.n raI soga.n arati.n vajjedi Nichchaso .
tassa sAmAiga.n ThAi idi kevalisAsaNe ..131..
jo duga.nChA bhaya.n veda.n savva.n vajjedi Nichchaso .
tassa sAmAiga.n ThAi idi kevalisAsaNe ..132..
yastu hAsya.n rati.n shoka.n arati.n varjayati nityashaH .
tasya sAmAyika.n sthAyi iti kevalishAsane ..131..
yaH jugupsA.n bhaya.n veda.n sarva.n varjayati nityashaH .
tasya sAmAyika.n sthAyi iti kevalishAsane ..132..
jo nitya varje hAsya, aru rati, arati, shokavirat rahe .
sthAyI samAyik hai use, yo.n kevalIshAsan kahe ..131..
jo nitya varje bhay jugupsA, sarva ved samUh re .
sthAyI samAyik hai use, yo.n kevalIshAsan kahe ..132..

Page 265 of 388
PDF/HTML Page 292 of 415
single page version

TIkA :yah, nau nokaShAyakI vijay dvArA prApta honevAle sAmAyikachAritrake
svarUpakA kathan hai .
mohanIyakarmajanit strIved, puruShaved, napu.nsakaved, hAsya, rati, arati, shok, bhay
aur jugupsA nAmake nau nokaShAyase honevAle kala.nkapa.nkasvarUp (mal-kIcha.DsvarUp)
samasta vikArasamUhako param samAdhike balase jo nishchayaratnatrayAtmak param tapodhan
Cho.DtA hai, use vAstavame.n kevalIbhaTTArakake shAsanase siddha huA param sAmAyik nAmakA
vrat shAshvatarUp hai aisA in do sUtro.nse kahA hai
.
[ab in 131132vI.n gAthAo.nkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj
shlok kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] sa.nsArastrIjanit sukhaduHkhAvalikA karanevAlA nau
kaShAyAtmak yah sab (nau nokaShAyasvarUp sarva vikAr) mai.n vAstavame.n pramodase Cho.DtA
hU.Nki jo nau nokaShAyAtmak vikAr mahAmohA.ndh jIvo.nko nirantar sulabh hai tathA
nirantar Anandit manavAle samAdhiniShTha (samAdhime.n lIn) jIvo.nko ati durlabh hai .218.
navanokaShAyavijayen samAsAditasAmAyikachAritrasvarUpAkhyAnametat.h .
mohanIyakarmasamupajanitastrIpu.nnapu.nsakavedahAsyaratyaratishokabhayajugupsAbhidhAnanavanokaShAy-
kalitakala.nkapa.nkAtmakasamastavikArajAlaka.n paramasamAdhibalen yastu nishchayaratnatrayAtmak-
paramatapodhanaH sa.ntyajati, tasya khalu kevalibhaTTArakashAsanasiddhaparamasAmAyikAbhidhAnavrata.n
shAshvatarUpamanen sUtradvayen kathita.n bhavatIti
.
(shikhariNI)
tyajAmyetatsarva.n nanu navakaShAyAtmakamaha.n
mudA sa.nsArastrIjanitasukhaduHkhAvalikaram
.
mahAmohAndhAnA.n satatasulabha.n durlabhatara.n
samAdhau niShThAnAmanavaratamAnandamanasAm
..218..
sukhaduHkhAvali = sukhaduHkhakI Avali; sukhaduHkhakI pa.nktishreNI . (nau nokaShAyAtmak vikAr sa.nsArarUpI
strIse utpanna sukhaduHkhakI shreNIkA karanevAlA hai .)

Page 266 of 388
PDF/HTML Page 293 of 415
single page version

gAthA : 133 anvayArtha :[yaH tu ] jo [dharma.n cha ] dharmadhyAn [shukla.n cha
dhyAna.n ] aur shukladhyAnako [nityashaH ] nitya [dhyAyati ] dhyAtA hai, [tasya ] use
[sAmAyika.n ] sAmAyik [sthAyi ] sthAyI hai [iti kevalishAsane ] aisA kevalIke
shAsaname.n kahA hai
.
TIkA :yah, param - samAdhi adhikArake upasa.nhArakA kathan hai .
jo sakalvimal kevalaj~nAnadarshanakA lolup (sarvathA nirmal kevalaj~nAn aur
kevaladarshanakI tIvra abhilAShAvAlAbhAvanAvAlA) param jinayogIshvar svAtmAshrit
nishchay - dharmadhyAn dvArA aur samasta vikalpajAl rahit nishchay - shukladhyAn dvArA
svAtmaniShTha (nij AtmAme.n lIn aisI) nirvikalpa param samAdhirUp sampattike
kAraNabhUt aise un dharma
- shukla dhyAno.n dvArA, akhaNDa-advait - sahaj - chidvilAsalakShaN
(arthAt akhaNDa advait svAbhAvik chaitanyavilAs jisakA lakShaN hai aise), akShay
AnandasAgarame.n magna honevAle (DUbanevAle), sakal bAhyakriyAse parA~N.hmukh, shAshvatarUpase
(sadA) antaHkriyAke adhikaraNabhUt, sadAshivasvarUp AtmAko nirantar dhyAtA hai, use
jo du dhamma.n cha sukka.n cha jhANa.n jhAedi Nichchaso .
tassa sAmAiga.n ThAi idi kevalisAsaNe ..133..
yastu dharma.n cha shukla.n cha dhyAna.n dhyAyati nityashaH .
tasya sAmAyika.n sthAyi iti kevalishAsane ..133..
paramasamAdhyadhikAropasa.nhAropanyAso.ayam .
yastu sakalavimalakevalaj~nAnadarshanalolupaH paramajinayogIshvaraH svAtmAshrayanishchayadharma-
dhyAnen nikhilavikalpajAlanirmukta nishchayashukladhyAnen cha anavaratamakha.nDAdvaitasahajachidvilAs-
lakShaNamakShayAnandAmbhodhimajja.nta.n sakalabAhyakriyAparA~N.hmukha.n shashvada.ntaHkriyAdhikaraNa.n svAtmaniShTha-
nirvikalpaparamasamAdhisa.npattikAraNAbhyA.n tAbhyA.n dharmashukladhyAnAbhyA.n sadAshivAtmakamAtmAna.n
jo nitya uttam dharmashukla sudhyAname.n hI rat rahe .
sthAyI samAyik hai use yo.n kevalIshAsan kahe ..133..

Page 267 of 388
PDF/HTML Page 294 of 415
single page version

vAstavame.n jineshvarake shAsanase niShpanna huA, nityashuddha, trigupti dvArA gupta aisI param
samAdhi jisakA lakShaN hai aisA, shAshvat sAmAyikavrat hai
.
[ab is param - samAdhi adhikArakI antim gAthAkI TIkA pUrNa karate hue
TIkAkAr munirAj shrI padmaprabhamaladhAridev shlok kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] is anagh (nirdoSh) paramAnandamay tattvake Ashrit dharmadhyAname.n
aur shukladhyAname.n jisakI buddhi pariNamit huI hai aisA shuddharatnatrayAtmak jIv aise kisI
vishAl tattvako atyanta prApta karatA hai ki jisame.nse (
jis tattvame.nse) mahA duHkhasamUh
naShTa huA hai aur jo (tattva) bhedo.nke abhAvake kAraN jIvo.nko vachan tathA manake mArgase
dUr hai
.219.
isaprakAr, sukavijanarUpI kamalo.nke liye jo sUrya samAn hai.n aur pA.Nch i.ndriyo.nke
phai lAv rahit dehamAtra jinhe.n parigrah thA aise shrI padmaprabhamaladhAridev dvArA rachit niyamasArakI
tAtparyavR^itti nAmak TIkAme.n (arthAt shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt shrI niyamasAr
paramAgamakI nirgra.nth munirAj shrI padmaprabhamaladhAridevavirachit tAtparyavR^itti nAmakI TIkAme.n)
param-samAdhi adhikAr nAmakA navavA.N shrutaskandha samApta huA .
dhyAyati hi tasya khalu jineshvarashAsananiShpanna.n nitya.n shuddha.n triguptiguptaparamasamAdhilakShaNa.n shAshvata.n
sAmAyikavrata.n bhavatIti
.
(ma.ndAkrA.ntA)
shukladhyAne pariNatamatiH shuddharatnatrayAtmA
dharmadhyAnepyanaghaparamAnandatattvAshrite.asmin
.
prApnotyuchchairapagatamahadduHkhajAla.n vishAla.n
bhedAbhAvAt
.h kimapi bhavinA.n vA~N.hmanomArgadUram ..219..
iti sukavijanapayojamitrapa.nchendriyaprasaravarjitagAtramAtraparigrahashrIpadmaprabhamaladhAridevvirachitAyA.n
niyamasAravyAkhyAyA.n tAtparyavR^ittau paramasamAdhyadhikAro navamaH shrutaskandhaH ..

Page 268 of 388
PDF/HTML Page 295 of 415
single page version

ab bhakti adhikAr kahA jAtA hai .
gAthA : 134 anvayArtha :[yaH shrAvakaH shramaNaH ] jo shrAvak athavA shramaN
[samyaktvaj~nAnacharaNeShu ] samyagdarshan, samyagj~nAn aur samyakchAritrakI [bhakti.n ] bhakti
[karoti ] karatA hai, [tasya tu ] use [nirvR^ittibhaktiH bhavati ] nirvR^ittibhakti (nirvANakI
bhakti) hai [iti ] aisA [jinaiH praj~naptam ] jino.nne kahA hai
.
TIkA :yah, ratnatrayake svarUpakA kathan hai .
chaturgati sa.nsArame.n paribhramaNake kAraNabhUt tIvra mithyAtvakarmakI prakR^itise pratipakSha
10
param-bhakti adhikAr
ath sa.nprati hi bhaktyadhikAr uchyate .
sammattaNANacharaNe jo bhatti.n kuNai sAvago samaNo .
tassa du NivvudibhattI hodi tti jiNehi paNNatta.n ..134..
samyaktvaj~nAnacharaNeShu yo bhakti.n karoti shrAvakaH shramaNaH .
tasya tu nirvR^itibhakti rbhavatIti jinaiH praj~naptam ..134..
ratnatrayasvarUpAkhyAnametat.h .
chaturgatisa.nsAraparibhramaNakAraNatIvramithyAtvakarmaprakR^itipratipakShanijaparamAtmatattvasamyak -
shraddhAnAvabodhAcharaNAtmakeShu shuddharatnatrayapariNAmeShu bhajana.n bhakti rArAdhanetyarthaH . ekAdashapadeShu
samyaktva-j~nAn-chAritrakI shrAvak shramaN bhakti kare .
usako kahe.n nirvAN - bhakti param jinavar dev re ..134..

Page 269 of 388
PDF/HTML Page 296 of 415
single page version

(viruddha) nij paramAtmatattvake samyak shraddhAn - avabodh - AcharaNasvarUpashuddharatnatray -
pariNAmo.nkA jo bhajan vah bhakti hai; ArAdhanA aisA usakA artha hai . ekAdashapadI
shrAvako.nme.n jaghanya Chah hai.n, madhyam tIn hai.n tathA uttam do hai.n .yah sab shuddharatnatrayakI
bhakti karate hai.n . tathA bhavabhayabhIru, paramanaiShkarmyavR^ittivAle (param niShkarma pariNativAle)
param tapodhan bhI (shuddha) ratnatrayakI bhakti karate hai.n . un param shrAvako.n tathA
param tapodhano.nko jinavaro.nkI kahI huI nirvANabhaktiapunarbhavarUpI strIkI sevA
vartatI hai .
[ab is 134vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shrI
padmaprabhamaladhAridev shlok kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] jo jIv bhavabhayake haranevAle is samyaktvakI, shuddha j~nAnakI
aur chAritrakI bhavaChedak atul bhakti nirantar karatA hai, vah kAmakrodhAdi samasta duShTa
pApasamUhase mukta chittavAlA jIv
shrAvak ho athavA sa.nyamI honirantar bhakta hai,
bhakta hai . .220.
shrAvakeShu jaghanyAH ShaT, madhyamAstrayaH, uttamau dvau cha, ete sarve shuddharatnatrayabhakti.n kurvanti .
ath bhavabhayabhIravaH paramanaiShkarmyavR^ittayaH paramatapodhanAshcha ratnatrayabhakti.n kurvanti . teShA.n param-
shrAvakANA.n paramatapodhanAnA.n cha jinottamaiH praj~naptA nirvR^itibhakti rapunarbhavapura.ndhrikAsevA bhavatIti .
(ma.ndAkrA.ntA)
samyaktve.asmin bhavabhayahare shuddhabodhe charitre
bhakti.n kuryAdanishamatulA.n yo bhavachChedadakShAm
.
kAmakrodhAdyakhiladuraghavrAtanirmukta chetAH
bhakto bhakto bhavati satata.n shrAvakaH sa.nyamI vA
..220..
ekAdashapadI = jinake gyArah pad (guNAnusAr bhUmikAe.N) hai.n aise . [shrAvako.nke nimnAnusAr gyArah pad
hai.n : (1) darshan, (2) vrat, (3) sAmAyik, (4) proShadhopavAs, (5) sachittatyAg, (6) rAtribhojan-
tyAg, (7) brahmacharya, (8) ArambhatyAg, (9) parigrahatyAg, (10) anumatityAg aur (11) uddiShTAhAr-
tyAg
. uname.n ChaThave.n pad tak (ChaThavI.n pratimA tak) jaghanya shrAvak hai.n, nauve.n pad tak madhyam shrAvak
hai.n aur dasave.n tathA gyArahave.n pad par ho.n ve uttam shrAvak hai.n . yah sab pad samyaktvapUrvak, haTh rahit
sahaj dashAke hai.n yah dhyAname.n rakhane yogya hai.n . ]

Page 270 of 388
PDF/HTML Page 297 of 415
single page version

gAthA : 135 anvayArtha :[yaH ] jo jIv [mokShagatapuruShANAm ] mokShagat
puruSho.nkA [guNabheda.n ] guNabhed [j~nAtvA ] jAnakar [teShAm api ] unakI bhI
[paramabhakti.n ] param bhakti [karoti ] karatA hai, [vyavahAranayen ] us jIvako
vyavahAranayase [parikathitam ] nirvANabhakti kahI hai
.
TIkA :yah, vyavahAranayapradhAn siddhabhaktike svarUpakA kathan hai .
jo purAN puruSh samastakarmakShayake upAyake hetubhUt kAraNaparamAtmAkI abhed -
anupachAr - ratnatrayapariNatise samyakrUpase ArAdhanA karake siddha hue unake kevalaj~nAnAdi
shuddha guNo.nke bhedako jAnakar nirvANakI paramparAhetubhUt aisI param bhakti jo Asannabhavya
jIv karatA hai, us mumukShuko vyavahAranayase nirvANabhakti hai
.
[ab is 135vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj Chah
shlok kahate hai.n : ]
mokkha.ngayapurisANa.n guNabheda.n jANiUN tesi.n pi .
jo kuNadi paramabhatti.n vavahAraNayeN parikahiya.n ..135..
mokShagatapuruShANA.n guNabheda.n j~nAtvA teShAmapi .
yaH karoti paramabhakti.n vyavahAranayen parikathitam ..135..
vyavahAranayapradhAnasiddhabhakti svarUpAkhyAnametat.h .
ye purANapuruShAH samastakarmakShayopAyahetubhUta.n kAraNaparamAtmAnamabhedAnupachAraratnatray-
pariNatyA samyagArAdhya siddhA jAtAsteShA.n kevalaj~nAnAdishuddhaguNabheda.n j~nAtvA nirvANapara.nparAhetubhUtA.n
paramabhakti mAsannabhavyaH karoti, tasya mumukShorvyavahAranayen nirvR^itibhakti rbhavatIti
.
jo muktigat hai.n un puruShakI bhakti jo guNabhedase
karatA, vahI vyavahArase nirvANabhakti ved re
..135..

Page 271 of 388
PDF/HTML Page 298 of 415
single page version

[shlokArtha : ] jinho.nne karmasamUhako khirA diyA hai, jo siddhivadhUke (muktirUpI
strIke) pati hai.n, jinho.nne aShTa guNarUp aishvaryako sa.nprApta kiyA hai tathA jo kalyANake dhAm
hai.n, un siddho.nko mai.n nitya va.ndan karatA hU.N
.221.
[shlokArtha : ] isaprakAr (siddhabhagavanto.nkI bhaktiko) vyavahAranayase
nirvANabhakti jinavaro.nne kahA hai; nishchay - nirvANabhakti ratnatrayabhaktiko kahA hai .222.
[shlokArtha : ] AchAryo.nne siddhatvako niHsheSh (samasta) doShase dUr,
kevalaj~nAnAdi shuddha guNo.nkA dhAm aur shuddhopayogakA phal kahA hai .223.
[shlokArtha : ] jo lokAgrame.n vAs karate hai.n, jo bhavabhavake klesharUpI samudrake
pArako prApta hue hai.n, jo nirvANavadhUke puShTa stanake Ali.nganase utpanna saukhyakI khAn hai.n tathA
jo shuddhAtmAkI bhAvanAse utpanna kaivalyasampadAke (
mokShasampadAke) mahA guNo.nvAle hai.n, un
pApATavIpAvak (pAparUpI vanako jalAneme.n agni samAn) siddho.nko mai.n pratidin naman
karatA hU.N .224.
(anuShTubh)
uddhUtakarmasa.ndohAn siddhAn siddhivadhUdhavAn .
sa.nprAptAShTaguNaishvaryAn nitya.n vande shivAlayAn ..221..
(AryA)
vyavahAranayasyettha.n nirvR^itibhakti rjinottamaiH proktA .
nishchayanirvR^itibhaktI ratnatrayabhakti rityuktA ..222..
(AryA)
niHsheShadoShadUra.n kevalabodhAdishuddhaguNanilaya.n .
shuddhopayogaphalamiti siddhatva.n prAhurAchAryAH ..223..
(shArdUlavikrIDit)
ye lokAgranivAsino bhavabhavakleshArNavAnta.n gatA
ye nirvANavadhUTikAstanabharAshleShotthasaukhyAkarAH
.
ye shuddhAtmavibhAvanodbhavamahAkaivalyasa.npadguNAH
tAn siddhAnabhinaumyaha.n pratidina.n pApATavIpAvakAn
..224..

Page 272 of 388
PDF/HTML Page 299 of 415
single page version

[shlokArtha : ] jo tIn lokake agrabhAgame.n nivAs karate hai.n, jo guName.n ba.De
hai.n, jo j~neyarUpI mahAsAgarake pArako prApta hue hai.n, jo muktilakShmIrUpI strIke mukhakamalake
sUrya hai.n, jo svAdhIn sukhake sAgar hai.n, jinho.nne aShTa guNo.nko siddha (
prApta) kiyA hai,
jo bhavakA nAsh karanevAle hai.n tathA jinho.nne ATh karmo.nke samUhako naShTa kiyA hai, un
pApATavIpAvak (
pAparUpI aTavIko jalAneme.n agni samAn) nitya (avinAshI)
siddhabhagavanto.nkI mai.n nirantar sharaN grahaN ka ratA hU.N . 225 .
[shlokArtha : ] jo manuShyo.nke tathA devo.nke samUhakI parokSha bhaktike yogya hai.n,
jo sadA shivamay hai.n, jo shreShTha hai.n tathA jo prasiddha hai.n, ve siddhabhagavanta susiddhirUpI ramaNIke
ramaNIy mukhakamalake mahA
makarandake bhramar hai.n (arthAt anupam muktisukhakA nirantar
anubhav karate hai.n ) .226.
(shArdUlavikrIDit)
trailokyAgraniketanAn guNagurUn j~neyAbdhipAra.ngatAn
mukti shrIvanitAmukhAmbujaravIn svAdhInasaukhyArNavAn
.
siddhAn siddhaguNAShTakAn bhavaharAn naShTAShTakarmotkarAn
nityAn tAn sharaNa.n vrajAmi satata.n pApATavIpAvakAn
..225..
(vasa.ntatilakA)
ye martyadaivanikurambaparokShabhakti -
yogyAH sadA shivamayAH pravarAH prasiddhAH
.
siddhAH susiddhiramaNIramaNIyavaktra-
pa.nkeruhorumakara.ndamadhuvratAH syuH
..226..
mokkhapahe appANa.n ThaviUN ya kuNadi NivvudI bhattI .
teN du jIvo pAvai asahAyaguNa.n NiyappANa.n ..136..
makaranda = phU lakA parAg, phU lakA ras, phU lakA kesar .
re ! jo.D.h.h nijako muktipathame.n bhakti nirvR^itikI kare .
ataev vah asahAy - guN - sampanna nij AtmA vare ..136..

Page 273 of 388
PDF/HTML Page 300 of 415
single page version

gAthA : 136 anvayArtha :[mokShapathe ] mokShamArgame.n [AtmAna.n ] (apane)
AtmAko [sa.nsthApya cha ] samyak prakArase sthApit karake [nirvR^itteH ] nirvR^ittikI (nirvANakI)
[bhaktim ] bhakti [karoti ] karatA hai, [ten tu ] usase [jIvaH ] jIv [asahAyaguNa.n ]
1asahAyaguNavAle [nijAtmAnam ] nij AtmAko [prApnoti ] prApta karatA hai .
TIkA :yah, nij paramAtmAkI bhaktike svarUpakA kathan hai .
nira.njan nij paramAtmAkA AnandAmR^it pAn karaneme.n abhimukh jIv bhedakalpanAnirapekSha
nirupachAr - ratnatrayAtmak 2niruparAg mokShamArgame.n apane AtmAko samyak prakArase sthApit
karake nirvR^itikemuktirUpI strIkecharaNakamalakI param bhakti karatA hai, us kAraNase
vah bhavya jIv bhaktiguN dvArA nij AtmAkoki jo nirAvaraN sahaj j~nAnaguNavAlA honese
asahAyaguNAtmak hai useprApta karatA hai .
[ab is 136vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok
kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] is avichalit - mahAshuddha - ratnatrayavAle, muktike hetubhUt
mokShapathe AtmAna.n sa.nsthApya cha karoti nirvR^iterbhakti m .
ten tu jIvaH prApnotyasahAyaguNa.n nijAtmAnam ..136..
nijaparamAtmabhakti svarUpAkhyAnametat.h .
bhedakalpanAnirapekShanirupachAraratnatrayAtmake niruparAgamokShamArge nira.njananijaparamAtmAna.nd-
pIyUShapAnAbhimukho jIvaH svAtmAna.n sa.nsthApyApi cha karoti nirvR^itermuktya~N.hganAyAH charaNanaline
paramA.n bhakti.n, ten kAraNen sa bhavyo bhakti guNen nirAvaraNasahajaj~nAnaguNatvAdasahAyaguNAtmaka.n
nijAtmAna.n prApnoti
.
(sragdharA)
AtmA hyAtmAnamAtmanyavichalitamahAshuddharatnatraye.asmin
nitye nirmukti hetau nirupamasahajaj~nAn
drakshIlarUpe .
1asahAyaguNavAlA = jise kisIkI sahAyatA nahI.n hai aise guNavAlA . [AtmA svataHsiddha sahaj svata.ntra
guNavAlA honese asahAyaguNavAlA hai . ]
2niruparAg = uparAg rahit; nirvikAr; nirmal; shuddha .