Niyamsar-Hindi (itrans transliteration). Gatha: 137-146 ; Adhikar-11 : Nishchay Param Avashyak Adhikar.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 16 of 21

 

Page 274 of 388
PDF/HTML Page 301 of 415
single page version

nirupamsahajj~nAnadarshanachAritrarUp, nitya AtmAme.n AtmAko vAstavame.n samyak prakArase
sthApit karake, yah AtmA chaitanyachamatkArakI bhakti dvArA niratishay gharakoki
jisame.nse vipadAe.N dUr huI hai.n tathA jo Anandase bhavya (shobhAyamAn) hai useatyanta
prApta karatA hai arthAt siddhirUpI strIkA svAmI hotA hai .227.
gAthA : 137 anvayArtha :[yaH sAdhu tu ] jo sAdhu [rAgAdiparihAre AtmAna.n
yunakti ] rAgAdike parihArame.n AtmAko lagAtA hai (arthAt AtmAme.n AtmAko lagAkar
rAgAdikA tyAg karatA hai ), [saH ] vah [yogabhaktiyuktaH ] yogabhaktiyukta (yogakI
bhaktivAlA) hai; [itarasya cha ] dUsareko [yogaH ] yog [katham ] kisaprakAr [bhavet ] ho
sakatA hai ?
TIkA :yah, nishchayayogabhaktike svarUpakA kathan hai .
niravasheSharUpase antarmukhAkAr (sarvathA a.ntarmukh jisakA svarUp hai aisI) param
samAdhi dvArA samasta moharAgadveShAdi parabhAvo.nkA parihAr hone par, jo sAdhuAsannabhavya
sa.nsthApyAna.ndabhAsvanniratishayagR^iha.n chichchamatkArabhaktyA
prApnotyuchchairaya.n ya.n vigalitavipada.n siddhisImantinIshaH
..227..
rAyAdIparihAre appANa.n jo du ju.njade sAhU .
so jogabhattijutto idarassa ya kih have jogo ..137..
rAgAdiparihAre AtmAna.n yastu yunakti sAdhuH .
sa yogabhakti yukta : itarasya cha katha.n bhavedyogaH ..137..
nishchayayogabhakti svarUpAkhyAnametat.h .
niravasheSheNAntarmukhAkAraparamasamAdhinA nikhilamoharAgadveShAdiparabhAvAnA.n parihAre
niratishay = jisase koI ba.Dhkar nahI.n hai aise; anuttam; shreShTha; advitIy .
rAgAdike parihArame.n jo sAdhu jo.De AtamA .
hai yogakI bhakti use; nahi anyako sambhAvanA ..137..

Page 275 of 388
PDF/HTML Page 302 of 415
single page version

jIvnij akhaNDa advait paramAnandasvarUpake sAth nij kAraNaparamAtmAko jo.DtA hai, vah
param tapodhan hI shuddhanishchay - upayogabhaktivAlA hai; dUsarekobAhya prapa.nchame.n sukhI ho use
yogabhakti kisaprakAr ho sakatI hai ?
isIprakAr (anyatra shlok dvArA) kahA hai ki :
[shlokArtha : ] AtmaprayatnasApekSha vishiShTa jo manogati usakA brahmame.n sa.nyog
honA (AtmaprayatnakI apekShAvAlI visheSh prakArakI chittapariNatikA AtmAme.n laganA) use
yog kahA jAtA hai .’’
aur (is 137vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok
kahate hai.n ) :
[shlokArtha : ] jo yah AtmA AtmAko AtmAke sAth nirantar jo.DtA hai, vah
munIshvar nishchayase yogabhaktivAlA hai .228.
sati yastu sAdhurAsannabhavyajIvaH nijenAkha.nDAdvaitaparamAna.ndasvarUpeN nijakAraNaparamAtmAna.n
yunakti , sa paramatapodhan ev shuddhanishchayopayogabhakti yukta :
. itarasya bAhyaprapa.nchasukhasya katha.n
yogabhakti rbhavati .
tathA chokta m
(anuShTubh)
‘‘AtmaprayatnasApekShA vishiShTA yA manogatiH .
tasya brahmaNi sa.nyogo yog ityabhidhIyate ..’’
tathA hi
(anuShTubh)
AtmAnamAtmanAtmAya.n yunaktyev nirantaram .
sa yogabhakti yukta : syAnnishchayen munIshvaraH ..228..
savvaviyappAbhAve appANa.n jo du ju.njade sAhU .
so jogabhattijutto idarassa ya kih have jogo ..138..
sab hI vikalpa abhAvame.n jo sAdhu jo.De AtamA .
hai yogakI bhakti use; nahi.n anyako sambhAvanA ..138..

Page 276 of 388
PDF/HTML Page 303 of 415
single page version

gAthA : 138 anvayArtha :[yaH sAdhu tu ] jo sAdhu [sarvavikalpAbhAve
AtmAna.n yunakti ] sarva vikalpo.nke abhAvame.n AtmAko lagAtA hai (arthAt AtmAme.n AtmAko
jo.Dkar sarva vikalpo.nkA abhAv karatA hai ), [saH ] vah [yogabhaktiyuktaH ] yogabhaktivAlA
hai; [itarasya cha ] dUsareko [yogaH ] yog [katham ] kisaprakAr [bhavet ] ho sakatA hai ?
TIkA :yahA.N bhI pUrva sUtrakI bhA.Nti nishchay - yogabhaktikA svarUp kahA hai .
atiapUrva 1niruparAg ratnatrayAtmak, 2nijachidvilAsalakShaN nirvikalpa paramasamAdhi
dvArA samasta moharAgadveShAdi vividh vikalpo.nkA abhAv hone par, paramasamarasIbhAvake sAth
3niravasheSharUpase a.ntarmukh nij kAraNasamayasArasvarUpako jo ati - Asannabhavya jIv sadA
jo.DtA hI hai, use vAstavame.n nishchayayogabhakti hai; dUsaro.nko nahI.n .
[ab is 138vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok kahate
hai.n : ]
[shlokArtha : ] bhedakA abhAv hone par yah 4anuttam yogabhakti hotI hai; usake
dvArA yogiyo.nko AtmalabdhirUp aisI vah (prasiddha) mukti hotI hai .229.
sarvavikalpAbhAve AtmAna.n yastu yunakti sAdhuH .
sa yogabhakti yukta : itarasya cha katha.n bhavedyogaH ..138..
atrApi pUrvasUtravannishchayayogabhakti svarUpamukta m .
atyapUrvaniruparAgaratnatrayAtmakanijachidvilAsalakShaNanirvikalpaparamasamAdhinA nikhil-
moharAgadveShAdivividhavikalpAbhAve paramasamarasIbhAven niHsheShato.antarmukhanijakAraNasamay-
sArasvarUpamatyAsannabhavyajIvaH sadA yunaktyev, tasya khalu nishchayayogabhakti rnAnyeShAm iti
.
(anuShTubh)
bhedAbhAve satIya.n syAdyogabhakti ranuttamA .
tayAtmalabdhirUpA sA mukti rbhavati yoginAm ..229..
1niruparAg = nirvikAr; shuddha . [param samAdhi ati-apUrva shuddha ratnatrayasvarUp hai . ]
2param samAdhikA lakShaN nij chaitanyakA vilAs hai .
3niravasheSh = paripUrNa . [kAraNasamayasArasvarUp paripUrNa antarmukh hai . ]
4anuttam = jisase dUsarA kuCh uttam nahI.n hai aisI; sarvashreShTha .

Page 277 of 388
PDF/HTML Page 304 of 415
single page version

gAthA : 139 anvayArtha :[viparItAbhinivesha.n parityajya ] viparIt abhiniveshakA
parityAg karake [yaH ] jo [jainakathitatattveShu ] jainakathit tattvo.nme.n [AtmAna.n ] AtmAko
[yunakti ] lagAtA hai, [nijabhAvaH ] usakA nij bhAv [saH yogaH bhavet ] vah yog hai
.
TIkA :yahA.N, samasta guNo.nke dhAraN karanevAle gaNadharadev Adi jinamuninAtho.n
dvArA kahe hue tattvo.nme.n viparIt abhinivesh rahit AtmabhAv hI nishchay - paramayog hai aisA
kahA hai .
anya samayake tIrthanAth dvArA kahe hue (jain darshanake atirikta anya darshanake
tIrthapravartak dvArA kahe hue) viparIt padArthame.n abhiniveshdurAgrah hI viparIt abhinivesh
hai . usakA parityAg karake jaino.n dvArA kahe hue tattva nishchayavyavahAranayase jAnane yogya hai.n,
1sakalajin aise bhagavAn tIrthAdhinAthake charaNakamalake 2upajIvak ve jain hai.n; paramArthase
gaNadharadev Adi aisA usakA artha hai . unho.nne (gaNadharadev Adi jaino.nne) kahe hue jo
vivarIyAbhiNivesa.n parichattA joNhakahiyatachchesu .
jo ju.njadi appANa.n NiyabhAvo so have jogo ..139..
viparItAbhinivesha.n parityajya jainakathitatattveShu .
yo yunakti AtmAna.n nijabhAvaH sa bhavedyogaH ..139..
ih hi nikhilaguNadharagaNadharadevaprabhR^itijinamuninAthakathitatattveShu viparItAbhinivesh-
vivarjitAtmabhAv ev nishchayaparamayog ityukta : .
aparasamayatIrthanAthAbhihite viparIte padArthe hyabhinivesho durAgrah ev viparItAbhi-
niveshaH . amu.n parityajya jainakathitatattvAni nishchayavyavahAranayAbhyA.n boddhavyAni . sakalajinasya
bhagavatastIrthAdhinAthasya pAdapadmopajIvino jainAH, paramArthato gaNadharadevAday ityarthaH .
1deh sahit hone par bhI tIrtha.nkaradevane rAgadveSh aur aj~nAnako sampUrNarUpase jItA hai isaliye ve
sakalajin hai.n
.
2upajIvak = sevA karanevAle; sevak; Ashrit; dAs .
viparIt Agrah Cho.Dkar, shrI jin kathit jo tattva hai.n .
jo.De vahA.N nij AtamA, nijabhAv usakA yog hai ..139..

Page 278 of 388
PDF/HTML Page 305 of 415
single page version

samasta jIvAdi tattva uname.n jo param jinayogIshvar nij AtmAko lagAtA hai, usakA
nijabhAv hI param yog hai
.
[ab is 139 vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok
kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] is durAgrahako (uparokta viparIt abhiniveshako) Cho.Dkar,
jainamuninAtho.nke (gaNadharadevAdik jain muninAtho.nke) mukhAravindase pragaT hue, bhavya jano.nke
bhavo.nkA nAsh karanevAle tattvo.nme.n jo jinayogInAth (jain munivar) nij bhAvako sAkShAt
lagAtA hai, usakA vah nij bhAv so yog hai
.230.
gAthA : 140 anvayArtha :[vR^iShabhAdijinavarendrAH ] vR^iShabhAdi jinavarendra
[evam ] isaprakAr [yogavarabhaktim ] yogakI uttam bhakti [kR^itvA ] karake
[nirvR^itisukham ] nirvR^itisukhako [ApannAH ] prApta hue; [tasmAt ] isaliye [yogavarabhaktim ]
yogakI uttam bhaktiko [dhAray ] tU dhAraN kar
.
tairabhihitAni nikhilajIvAditattvAni teShu yaH paramajinayogIshvaraH svAtmAna.n yunakti , tasya cha
nijabhAv ev paramayog iti
.
(vasa.ntatilakA)
tattveShu jainamuninAthamukhAravi.nd-
vyakteShu bhavyajanatAbhavaghAtakeShu
.
tyaktvA durAgrahamamu.n jinayoginAthaH
sAkShAdyunakti nijabhAvamaya.n sa yogaH
..230..
usahAdijiNavari.ndA eva.n kAUN jogavarabhatti.n .
NivvudisuhamAvaNNA tamhA dharu jogavarabhatti.n ..140..
vR^iShabhAdijinavarendrA eva.n kR^itvA yogavarabhakti m .
nirvR^itisukhamApannAstasmAddhAray yogavarabhakti m ..140..
vR^iShabhAdi jinavar bhakti uttam is tarah kar yogakI .
nirvR^iti sukh pAyA; ataH kar bhakti uttam yogakI ..140..

Page 279 of 388
PDF/HTML Page 306 of 415
single page version

TIkA :yah, bhakti adhikArake upasa.nhArakA kathan hai .
is bhAratavarShame.n pahale shrI nAbhiputrase lekar shrI vardhamAn takake chauvIs
tIrtha.nkar - paramadevsarvaj~navItarAg, trilokavartI kIrtivAle mahAdevAdhidev parameshvarsab,
yathokta prakArase nij AtmAke sAth sambandha rakhanevAlI shuddhanishchayayogakI uttam bhakti
karake, paramanirvANavadhUke ati puShTa stanake gA.Dh.h.h Ali.nganase sarva Atmapradeshame.n atyanta
-
AnandarUpI paramasudhArasake pUrase paritR^ipta hue; isaliye sphu TitabhavyatvaguNavAle he
mahAjano ! tum nij AtmAko param vItarAg sukhakI denevAlI aisI vah yogabhakti
karo
.
[ab is param-bhakti adhikArakI antim gAthAkI TIkA pUrNa karate hue
TIkAkAr munirAj shrI padmaprabhamaladhAridev sAt shlok kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] guName.n jo ba.De hai.n, jo trilokake puNyakI rAshi hai.n (arthAt
jiname.n mAno.n ki tIn lokake puNya ekatrit hue hai.n ), devendro.nke mukuTakI kinArI par
prakAshamAn mANikapa.nktise jo pUjit hai.n (arthAt jinake charaNAravindame.n devendro.nke mukuT
bhaktyadhikAropasa.nhAropanyAsoyam .
asmin bhArate varShe purA kil shrInAbheyAdishrIvardhamAnacharamAH chaturvi.nshati-
tIrthakaraparamadevAH sarvaj~navItarAgAH tribhuvanavartikIrtayo mahAdevAdhidevAH parameshvarAH sarve
evamukta prakArasvAtmasa.nbandhinI.n shuddhanishchayayogavarabhakti.n kR^itvA paramanirvANavadhUTikApIvarastan-
bharagADhopagUDhanirbharAna.ndaparamasudhArasapUraparitR^iptasarvAtmapradeshA jAtAH, tato yUya.n mahAjanAH
sphu TitabhavyatvaguNAstA.n svAtmArthaparamavItarAgasukhapradA.n yogabhakti.n kuruteti
.
(shArdUlavikrIDit)
nAbheyAdijineshvarAn guNagurUn trailokyapuNyotkarAn
shrIdevendrakirITakoTivilasanmANikyamAlArchitAn
.
paulomIprabhR^itiprasiddhadivijAdhIshA.nganAsa.nhateH
shakreNodbhavabhogahAsavimalAn shrIkIrtinAthAn stuve
..231..
sphu Tit = prakaTit; pragaT hue; pragaT .

Page 280 of 388
PDF/HTML Page 307 of 415
single page version

jhukate hai.n ), (jinake Age) shachI Adi prasiddha indrANiyo.nke sAthame.n shakrendra dvArA kiye
jAnevAle nR^itya, gAn tathA Anandase jo shobhit hai.n, aur
shrI tathA kIrtike jo svAmI
hai.n, un shrI nAbhiputrAdi jineshvaro.nkA mai.n stavan karatA hU.N .231.
[shlokArtha : ] shrI vR^iShabhase lekar shrI vIr takake jinapati bhI yathokta
mArgase (pUrvokta prakArase) yogabhakti karake nirvANavadhUke sukhako prApta hue hai.n .232.
[shlokArtha : ] apunarbhavasukhakI (muktisukhakI) siddhike hetu mai.n shuddha
yogakI uttam bhakti karatA hU.N; sa.nsArakI ghor bhItise sarva jIv nitya vah uttam bhakti
karo
.233.
[shlokArtha : ] guruke sAnnidhyame.n nirmalasukhakArI dharmako prApta karake, j~nAn
dvArA jisane samasta mohakI mahimA naShTa kI hai aisA mai.n, ab rAgadveShakI paramparArUpase
pariNat chittako Cho.Dkar, shuddha dhyAn dvArA samAhit (
ekAgra, shA.nt) kiye hue manase
AnandAtmak tattvame.n sthit rahatA huA, parabrahmame.n (paramAtmAme.n) lIn hotA hU.N .234.
(AryA)
vR^iShabhAdivIrapashchimajinapatayopyevamukta mArgeN .
kR^itvA tu yogabhakti.n nirvANavadhUTikAsukha.n yAnti ..232..
(AryA)
apunarbhavasukhasiddhayai kurveha.n shuddhayogavarabhakti m .
sa.nsAraghorabhItyA sarve kurvantu jantavo nityam ..233..
(shArdUlavikrIDit)
rAgadveShapara.nparApariNata.n cheto vihAyAdhunA
shuddhadhyAnasamAhiten manasAna.ndAtmatattvasthitaH
.
dharma.n nirmalasharmakAriNamaha.n labdhvA guroH sannidhau
j~nAnApAstasamastamohamahimA lIye parabrahmaNi
..234..
shrI = shobhA; saundarya; bhavyatA .

Page 281 of 388
PDF/HTML Page 308 of 415
single page version

[shlokArtha : ] indriyalolupatA jinako nivR^itta huI hai aur tattvalolup
(tattvaprAptike liye ati utsuk) jinakA chitta hai, unhe.n sundar - AnandajharatA uttam tattva
pragaT hotA hai . 235 .
[shlokArtha : ] ati apUrva nijAtmajanit bhAvanAse utpanna honevAle sukhake
liye jo yati yatna karate hai.n, ve vAstavame.n jIvanmukta hote hai.n, dUsare nahI.n . 236 .
[shlokArtha : ] jo paramAtmatattva (rAgadveShAdi) dva.ndvame.n sthit nahI.n hai aur anagh
(nirdoSh, mal rahit) hai, us keval ekakI mai.n punaH punaH sambhAvanA (samyak bhAvanA)
karatA hU.N
. muktikI spR^ihAvAle tathA bhavasukhake prati niHspR^ih aise mujhe is lokame.n un
anyapadArthasamUho.nse kyA phal hai ? 237 .
isaprakAr, sukavijanarUpI kamalo.nke liye jo sUrya samAn hai.n aur pA.Nch indriyo.nke
phai lAv rahit dehamAtra jinhe.n parigrah thA aise shrI padmaprabhamaladhAridev dvArA rachit niyamasArakI
tAtparyavR^itti nAmak TIkAme.n (arthAt shrImadbhagavatkundakundAchAryadevapraNIt shrI niyamasAr
paramAgamakI nirgrantha munirAj shrI padmaprabhamaladhAridevavirachit tAtparyavR^itti nAmakI TIkAme.n)
param-bhakti adhikAr nAmakA dasavA.N shrutaskandha samApta huA .
(anuShTubh)
nirvR^itendriyalaulyAnA.n tattvalolupachetasAm .
sundarAnandaniShyanda.n jAyate tattvamuttamam ..235..
(anuShTubh)
atyapUrvanijAtmotthabhAvanAjAtasharmaNe .
yatante yatayo ye te jIvanmuktA hi nApare ..236..
(vasa.ntatilakA)
advandvaniShThamanagha.n paramAtmatattva.n
sa.nbhAvayAmi tadaha.n punarekamekam
.
ki.n taishcha me phalamihAnyapadArthasArthaiH
mukti spR^ihasya bhavasharmaNi niHspR^ihasya
..237..
iti sukavijanapayojamitrapa.nchendriyaprasaravarjitagAtramAtraparigrahshrIpadmaprabhamaladhAridevvirachitAyA.n
niyamasAravyAkhyAyA.n tAtparyavR^ittau paramabhaktyadhikAro dashamaH shrutaskandhaH ..
J

Page 282 of 388
PDF/HTML Page 309 of 415
single page version

ab vyavahAr Chah Avashyako.nse pratipakSha shuddhanishchayakA (shuddhanishchay - AvashyakakA)
adhikAr kahA jAtA hai .
gAthA : 141 anvayArtha :[yaH anyavashaH na bhavati ] jo anyavash nahI.n hai
(arthAt jo jIv anyake vash nahI.n hai ) [tasya tu Avashyakam karma bhaNanti ] use
Avashyak karma kahate hai.n (arthAt us jIvako Avashyak karma hai aisA param yogIshvar kahate
hai.n )
. [karmavinAshanayogaH ] karmakA vinAsh karanevAlA yog (aisA jo yah Avashyak
karma) [nirvR^ittimArgaH ] vah nirvANakA mArga hai [iti prarUpitaH ] aisA kahA hai .
TIkA :yahA.N (is gAthAme.n), nirantar svavashako nishchay - Avashyak - karma hai aisA
kahA hai .
11
nishchay-paramAvashyak adhikAr
ath sA.nprata.n vyavahAraShaDAvashyakapratipakShashuddhanishchayAdhikAr uchyate .
jo Na havadi aNNavaso tassa du kamma.n bhaNa.nti AvAsa.n .
kammaviNAsaNajogo Nivvudimaggo tti pijjutto ..141..
yo na bhavatyanyavashaH tasya tu karma bhaNantyAvashyakam .
karmavinAshanayogo nirvR^itimArga iti prarUpitaH ..141..
atrAnavaratasvavashasya nishchayAvashyakakarma bhavatItyukta m .
nahi.n anyavash jo jIv, Avashyak karam hotA use .
yah karmanAshak yog hI nirvANamArga prasiddha re ..141..

Page 283 of 388
PDF/HTML Page 310 of 415
single page version

vidhi anusAr paramajinamArgake AcharaName.n kushal aisA jo jIv sadaiv a.ntarmukhatAke
kAraN anyavash nahI.n hai parantu sAkShAt svavash hai 1aisA artha hai, us vyAvahArik
kriyAprapa.nchase parA~N.hmukh jIvako 2svAtmAshrit - nishchayadharmadhyAnapradhAn param Avashyak karma hai
aisA nirantar paramatapashcharaName.n lIn paramajinayogIshvar kahate hai.n . aur, sakal karmake
vinAshakA hetu aisA jo 3triguptigupta - paramasamAdhilakShaN param yog vahI sAkShAt mokShakA kAraN
honese nirvANakA mArga hai . aisI nirukti arthAt vyutpatti hai .
isIprakAr (AchAryadev) shrImad amR^itachandrasUrine (shrI pravachanasArakI tattvadIpikA
nAmak TIkAme.n pA.Nchave.n shlok dvArA) kahA hai ki :
‘‘[shlokArtha : ] isaprakAr shuddhopayogako prApta karake AtmA svaya.n dharma
hotA huA arthAt svaya.n dharmarUpase pariNamit hotA huA nitya Anandake phai lAvase saras
(arthAt jo shAshvat Anandake phai lAvase rasayukta hai.n ) aise j~nAnatattvame.n lIn hokar,
yaH khalu yathAvidhi paramajinamArgAcharaNakushalaH sarvadaivAntarmukhatvAdananyavasho bhavati
kintu sAkShAtsvavash ityarthaH . tasya kil vyAvahArikakriyAprapa.nchaparA~N.hmukhasya svAtmAshray-
nishchayadharmadhyAnapradhAnaparamAvashyakakarmAstItyanavarata.n paramatapashcharaNanirataparamajinayogIshvarA
vadanti
. ki.n cha yastriguptiguptaparamasamAdhilakShaNaparamayogaH sakalakarmavinAshahetuH sa ev
sAkShAnmokShakAraNatvAnnirvR^itimArga iti nirukti rvyutpattiriti .
tathA chokta.n shrImadamR^itachandrasUribhiH
(ma.ndAkrA.ntA)
‘‘AtmA dharmaH svayamiti bhavan prApya shuddhopayoga.n
nityAnandaprasarasarase j~nAnatattve nilIy
.
prApsyatyuchchairavichalatayA niHprakampaprakAshA.n
sphU rjajjyotiHsahajavilasadratnadIpasya lakShmIm
..’’
1‘anyavash nahI.n hai’ is kathanakA ‘sAkShAt svavash hai’ aisA artha hai .
2nij AtmA jisakA Ashray hai aisA nishchayadharmadhyAn param Avashyak karmame.n pradhAn hai .
3param yogakA lakShaN tIn gupti dvArA gupta (a.ntarmukh) aisI param samAdhi hai . [param Avashyak karma
hI param yog hai aur param yog vah nirvANakA mArga hai . ]

Page 284 of 388
PDF/HTML Page 311 of 415
single page version

atyanta avichalapaneke kAraN, dedIpyamAn jyotivAle aur sahajarUpase vilasit
(
svabhAvase hI prakAshit) ratnadIpakakI niShka.np - prakAshavAlI shobhAko prApta hotA hai
(arthAt ratnadIpakakI bhA.Nti svabhAvase hI niShka.nparUpase atyanta prakAshit hotA rahatA
hai
jAnatA rahatA hai ) .’’
aur (is 141vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shrI
padmaprabhamaladhAridev shlok kahate hai.n ) :
[shlokArtha : ] svavashatAse utpanna Avashyak - karmasvarUp yah sAkShAt dharma
niyamase (avashya) sachchidAnandamUrti AtmAme.n (sat - chid - AnandasvarUp AtmAme.n )
atishayarUpase hotA hai . aisA yah (Atmasthit dharma ), karmakShay karaneme.n kushal aisA
nirvANakA ek mArga hai . usIse mai.n shIghra kisI (adbhut ) nirvikalpa sukhako prApta
karatA hU.N .238.
gAthA : 142 anvayArtha :[na vashaH avashaH ] jo (anyake) vash nahI.n hai
vah ‘avash’ hai [vA ] aur [avashasya karma ] avashakA karma vah [Avashyakam ]
tathA hi
(ma.ndAkrA.ntA)
Atmanyuchchairbhavati niyata.n sachchidAnandamUrtau
dharmaH sAkShAt
.h svavashajanitAvashyakarmAtmako.ayam .
so.aya.n karmakShayakarapaTurnirvR^iterekamArgaH
tenaivAha.n kimapi tarasA yAmi sha.n nirvikalpam
..238..
Na vaso avaso avasassa kamma vAvassaya.n ti boddhavva.n .
jutti tti uvAa.n ti ya Niravayavo hodi NijjuttI ..142..
na vasho avashaH avashasya karma vA.avashyakamiti boddhavyam .
yukti riti upAy iti cha niravayavo bhavati nirukti : ..142..
jo vash nahI.n vah ‘avash’, Avashyak avashakA karma hai .
vah yukti yA upAy hai, niravayav kartA dharma hai ..142..

Page 285 of 388
PDF/HTML Page 312 of 415
single page version

‘Avashyak’ hai [iti boddhavyam ] aisA jAnanA; [yuktiH iti ] vah (asharIrI honekI)
yukti hai, [upAyaH iti cha ] vah (asharIr honekA) upAy hai, [niravayavaH bhavati ] usase
jIv niravayav (arthAt asharIr) hotA hai
. [niruktiH ] aisI nirukti hai .
TIkA :yahA.N, avash paramajinayogIshvarako param Avashyak karma avashya hai aisA
kahA hai .
jo yogI nij AtmAke parigrahake atirikta anya padArtho.nke vash nahI.n hotA aur
isIliye jise ‘avash’ kahA jAtA hai, us avash paramajinayogIshvarako
nishchayadharmadhyAnasvarUp param
- Avashyak - karma avashya hai aisA jAnanA . (vah param -
Avashyak - karma ) niravayavapanekA upAy hai, yukti hai . avayav arthAt kAy; usakA
(kAyakA) abhAv vah avayavakA abhAv (arthAt niravayavapanA) . paradravyo.nko avash jIv
niravayav hotA hai (arthAt jo jIv paradravyo.nko vash nahI.n hotA vah akAy hotA hai ) .
isaprakAr niruktivyutpattihai .
[ab is 142vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok kahate
hai.n : ]
[shlokArtha : ] koI yogI svahitame.n lIn rahatA huA shuddhajIvAstikAyake
atirikta anya padArtho.nke vash nahI.n hotA . isaprakAr jo susthit rahanA so nirukti (arthAt
avashasya paramajinayogIshvarasya paramAvashyakakarmAvashya.n bhavatItyatrokta m .
yo hi yogI svAtmaparigrahAdanyeShA.n padArthAnA.n vasha.n na gataH, at ev avash
ityukta :, avashasya tasya paramajinayogIshvarasya nishchayadharmadhyAnAtmakaparamAvashyakakarmAvashya.n
bhavatIti boddhavyam
. niravayavasyopAyo yukti : . avayavaH kAyaH, asyAbhAvAt.h
avayavAbhAvaH . avashaH paradravyANA.n niravayavo bhavatIti nirukti : vyutpattishcheti .
(ma.ndAkrA.ntA)
yogI kashchitsvahitanirataH shuddhajIvAstikAyAd
anyeShA.n yo na vash iti yA sa.nsthitiH sA nirukti :
.
tasmAdasya prahataduritadhvAntapu.njasya nitya.n
sphU rjajjyotiHsphu TitasahajAvasthayA.amUrtatA syAt
.h ..239..
avash = parake vash na ho.n aise; svavash; svAdhIn; svata.ntra .

Page 286 of 388
PDF/HTML Page 313 of 415
single page version

avashapanekA vyutpatti - artha ) hai . aisA karanese (apaneme.n lIn rahakar parako vash na
honese ) duritarUpI timirapu.njakA jisane nAsh kiyA hai aise us yogIko sadA prakAshamAn
jyoti dvArA sahaj avasthA pragaT honese amUrtapanA hotA hai . 239 .
gAthA : 143 anvayArtha :[yaH ] jAe [ashubhabhAven ] ashubh bhAv sahit
[vartate ] vartatA hai, [saH shramaNaH ] vah shramaN [anyavashaH bhavati ] anyavash hai;
[tasmAt ] isaliye [tasya tu ] use [AvashyakalakShaNa.n karma ] AvashyakasvarUp karma
[na bhavet ] nahI.n hai
.
TIkA :yahA.N, bhedopachAr - ratnatrayapariNativAle jIvako avashapanA nahI.n hai aisA
kahA hai .
jo shramaNAbhAsdravyali.ngI aprashasta rAgAdirUp ashubhabhAv sahit vartatA hai, vah
nij svarUpase anya (bhinna ) aise paradravyo.nke vash hai; isaliye us jaghanya
ratnatrayapariNativAle jIvako svAtmAshrit nishchay - dharmadhyAnasvarUp param - Avashyak - karma
nahI.n hai . (vah shramaNAbhAs ) bhojan hetu dravyali.ng grahaN karake svAtmakAryase vimukh
vaTTadi jo so samaNo aNNavaso hodi asuhabhAveN .
tamhA tassa du kamma.n AvassayalakkhaNa.n Na have ..143..
vartate yaH sa shramaNo.anyavasho bhavatyashubhabhAven .
tasmAttasya tu karmAvashyakalakShaNa.n na bhavet.h ..143..
ih hi bhedopachAraratnatrayapariNaterjIvasyAvashatva.n na samastItyukta m .
aprashastarAgAdyashubhabhAven yaH shramaNAbhAso dravyali~N.hgI vartate svasvarUpAdanyeShA.n
paradravyANA.n vasho bhUtvA, tatastasya jaghanyaratnatrayapariNaterjIvasya svAtmAshrayanishchayadharmadhyAn-
lakShaNaparamAvashyakakarma na bhavediti ashanArtha.n dravyali~N.hga.n gR^ihItvA svAtmakAryavimukhaH san
durit = duShkR^it; duShkarma . (pAp tathA puNya dono.n vAstavame.n durit hai.n .)
varte ashubh pariNAmame.n, vah shramaN hai vash anyake .
ataev AvashyakasvarUp na karma hotA hai use ..143..

Page 287 of 388
PDF/HTML Page 314 of 415
single page version

rahatA huA param tapashcharaNAdike prati bhI udAsIn (lAparavAh ) rahakar jinendramandir
athavA usakA kShetra, makAn, dhan, dhAnyAdik sab hamArA hai aisI buddhi karatA hai
.
[ab is 143vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj pA.Nch shlok
kahate hai.n : ]
[shlokArtha : ] trilokarUpI makAname.n rahe hue (mahA ) timirapu.nj jaisA
muniyo.nkA yah (koI ) navIn tIvra mohanIy hai ki (pahale ) ve tIvra vairAgyabhAvase ghAsake
gharako bhI Cho.Dkar (phi ra ) ‘hamArA vah anupam ghar !’ aisA smaraN karate hai.n
! 240.
[shlokArtha : ] kalikAlame.n bhI kahI.n koI bhAgyashAlI jIv mithyAtvAdirUp
malakIcha.Dse rahit aur saddharmarakShAmaNi aisA samartha muni hotA hai . jisane anek parigraho.nke
vistArako Cho.DA hai aur jo pAparUpI aTavIko jalAnevAlI agni hai aisA yah muni is
kAl bhUtalame.n tathA devalokame.n devo.nse bhI bhalIbhA.Nti pujAtA hai
.241.
paramatapashcharaNAdikamapyudAsya jinendramandira.n vA tatkShetravAstudhanadhAnyAdika.n vA sarvamasmadIyamiti
manashchakAreti
.
(mAlinI)
abhinavamidamuchchairmohanIya.n munInA.n
tribhuvanabhuvanAntardhvA.ntapu.njAyamAnam
.
tR^iNagR^ihamapi muktvA tIvravairAgyabhAvAd
vasatimanupamA.n tAmasmadIyA.n smaranti
..240..
(shArdUlavikrIDit)
kopi kvApi munirbabhUv sukR^itI kAle kalAvapyala.n
mithyAtvAdikala.nkapa.nkarahitaH saddharmarakShAmaNiH
.
so.aya.n sa.nprati bhUtale divi punardevaishcha sa.npUjyate
muktAnekaparigrahavyatikaraH pApATavIpAvakaH
..241..
saddharmarakShAmaNi = saddharmakI rakShA karanevAlA maNi . (rakShAmaNi = Apattiyo.nse athavA pishAch Adise
apaneko bachAneke liye pahinA jAnevAlA maNi .)

Page 288 of 388
PDF/HTML Page 315 of 415
single page version

[shlokArtha : ] is lokame.n tapashcharyA samasta subuddhiyo.nko prANapyArI hai; vah
yogya tapashcharyA so indro.nko bhI satat va.ndanIy hai . use prApta karake jo koI jIv
kAmAndhakArayukta sa.nsArajanit sukhame.n ramatA hai, vah ja.Dmati arere ! kalise hanA huA hai
(
kalikAlase ghAyal huA hai ) .242.
[shlokArtha : ] jo jIv anyavash hai vah bhale muniveshadhArI ho tathApi sa.nsArI
hai, nitya duHkhakA bhoganevAlA hai; jo jIv svavash hai vah jIvanmukta hai, jineshvarase ki.nchit
nyUn hai (arthAt usame.n jineshvaradevakI apekShA tho.DI-sI kamI hai )
.243.
[shlokArtha : ] aisA honese hI jinanAthake mArgame.n munivargame.n svavash muni sadA
shobhA detA hai; aur anyavash muni naukarake samUho.nme.n rAjavallabh naukar samAn shobhA detA
hai (arthAt jisaprakAr yogyatA rahit, khushAmadI naukar shobhA nahI.n detA usIprakAr anyavash
muni shobhA nahI.n detA )
.244.
(shikhariNI)
tapasyA lokesminnikhilasudhiyA.n prANadayitA
namasyA sA yogyA shatamakhashatasyApi satatam
.
pariprApyaitA.n yaH smaratimirasa.nsArajanita.n
sukha.n reme kashchidbat kalihato.asau jaDamatiH
..242..
(AryA)
anyavashaH sa.nsArI muniveShadharopi duHkhabhA~N.hnityam .
svavasho jIvanmukta : ki.nchinnyUno jineshvarAdeShaH ..243..
(AryA)
at ev bhAti nitya.n svavasho jinanAthamArgamunivarge .
anyavasho bhAtyeva.n bhR^ityaprakareShu rAjavallabhavat.h ..244..
jo charadi sa.njado khalu suhabhAve so havei aNNavaso .
tamhA tassa du kamma.n AvAsayalakkhaNa.n Na have ..144..
rAjavallabh = jo (khushAmadase) rAjAkA mAnItA (mAnA huA) ban gayA ho .
sa.nyat chare shubhabhAvame.n, vah shramaN hai vash anyake .
ataev AvashyakasvarUp na karma hotA hai use ..144..

Page 289 of 388
PDF/HTML Page 316 of 415
single page version

gAthA : 144 anvayArtha :[yaH ] jo (jIv ) [sa.nyataH ] sa.nyat rahatA huA
[khalu ] vAstavame.n [shubhabhAve ] shubh bhAvame.n [charati ] charatApravartatA hai, [saH ] vah
[anyavashaH bhavet ] anyavash hai; [tasmAt ] isaliye [tasya tu ] use [AvashyakalakShaNa.n
karma ]
AvashyakasvarUp karma [na bhavet ] nahI.n hai
.
TIkA :yahA.N bhI (is gAthAme.n bhI ), anyavash aise ashuddhaantarAtmajIvakA
lakShaN kahA hai .
jo (shramaN ) vAstavame.n jinendrake mukhAravindase nikale hue param-AchArashAstrake
kramase (rItise ) sadA sa.nyat rahatA huA shubhopayogame.n charatApravartatA hai; vyAvahArik
dharmadhyAname.n pariNat rahatA hai isIliye charaNakaraNapradhAn hai; svAdhyAyakAlakA avalokan
karatA huA (svAdhyAyayogya kAlakA dhyAn rakhakar ) svAdhyAyakriyA karatA hai, pratidin
bhojan karake chaturvidh AhArakA pratyAkhyAn karatA hai, tIn sa.ndhyAo.nke samay (prAtaH,
madhyAhna tathA sAya.nkAl ) bhagavAn arhat parameshvarakI lAkho.n stuti mukhakamalase bolatA hai,
tIno.n kAl niyamaparAyaN rahatA hai (arthAt tIno.n samayake niyamo.nme.n tatpar rahatA hai ),
isaprakAr aharnish (din-rAt milakar) gyArah kriyAo.nme.n tatpar rahatA hai; pAkShik,
mAsik, chAturmAsik tathA sA.nvatsarik pratikramaN sunanese utpanna hue santoShase jisakA
dharmasharIr romA.nchase ChA jAtA hai; anashan, avamaudarya, rasaparityAg, vR^ittiparisa.nkhyAn, vivikta
shayyAsan aur kAyaklesh nAmake Chah bAhya tapame.n jo satat utsAhaparAyaN rahatA hai;
yashcharati sa.nyataH khalu shubhabhAve sa bhavedanyavashaH .
tasmAttasya tu karmAvashyakalakShaNa.n na bhavet.h ..144..
atrApyanyavashasyAshuddhAntarAtmajIvasya lakShaNamabhihitam.
yaH khalu jinendravadanAravindavinirgataparamAchArashAstrakrameN sadA sa.nyataH san shubhopayoge
charati, vyAvahArikadharmadhyAnapariNataH at ev charaNakaraNapradhAnaH, svAdhyAyakAlamavalokayan
svAdhyAyakriyA.n karoti, daina.n daina.n bhuktvA bhuktvA chaturvidhAhArapratyAkhyAna.n cha karoti, tisR^iShu
sa.ndhyAsu bhagavadarhatparameshvarastutishatasahasramukharamukhAravindo bhavati, trikAleShu cha niyamaparAyaNaH
ityahorAtre.apyekAdashakriyAtatparaH, pAkShikamAsikachAturmAsikasA.nvatsarikapratikramaNAkarNan-
charaNakaraNapradhAn = shubh AcharaNake pariNAm jise mukhya hai.n aisA .

Page 290 of 388
PDF/HTML Page 317 of 415
single page version

svAdhyAy, dhyAn, shubh AcharaNase chyut honepar punaH usame.n sthApanasvarUp prAyashchitta, vinay,
vaiyAvR^ittya aur vyutsarga nAmak abhyantar tapo.nke anuShThAname.n (AcharaName.n ) jo kushal-
buddhivAlA hai; parantu vah nirapekSha tapodhan sAkShAt mokShake kAraNabhUt svAtmAshrit Avashyak-
karmako
nishchayase paramAtmatattvame.n vishrAntirUp nishchayadharmadhyAnako tathA shukladhyAnako
nahI.n jAnatA; isaliye paradravyame.n pariNat honese use anyavash kahA gayA hai . jisakA chitta
tapashcharaName.n lIn hai aisA yah anyavash shramaN devalokAdike kleshakI paramparA prApta honese
shubhopayogake phalasvarUp prashasta rAgarUpI a.ngAro.nse sikatA huA, AsannabhavyatArUpI guNakA
uday hone par paramaguruke prasAdase prApta paramatattvake shraddhAn-j~nAn-anuShThAnasvarUp shuddha-
nishchay-ratnatrayapariNati dvArA nirvANako prApta hotA hai (arthAt kabhI shuddha-nishchay-
ratnatrayapariNatiko prApta kar le to hI aur tabhI nirvANako prApta karatA hai )
.
[ab is 144vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok kahate
hai.n :]
[shlokArtha : ] munivar devalokAdike kleshake prati rati Cho.Do aur nirvANake
samupajanitaparitoSharomA.nchaka.nchukitadharmasharIraH, anashanAvamaudaryarasaparityAgavR^ittiparisa.nkhyAn-
vivikta shayanAsanakAyakleshAbhidhAneShu ShaTsu bAhyatapassu cha sa.ntatotsAhaparAyaNaH, svAdhyAyadhyAn-
shubhAcharaNaprachyutapratyavasthApanAtmakaprAyashchittavinayavaiyAvR^ittyavyutsarganAmadheyeShu chAbhyantarataponuShThAneShu
cha kushalabuddhiH, kintu sa nirapekShatapodhanaH sAkShAnmokShakAraNa.n svAtmAshrayAvashyakakarma
nishchayataH paramAtmatattvavishrAntirUpa.n nishchayadharmadhyAna.n shukladhyAna.n cha na jAnIte, ataH
paradravyagatatvAdanyavash ityukta :
. asya hi tapashcharaNaniratachittasyAnyavashasya nAkalokAdi-
kleshapara.nparayA shubhopayogaphalAtmabhiH prashastarAgA.ngAraiH pachyamAnaH sannAsannabhavyatAguNodaye
sati paramaguruprasAdAsAditaparamatattvashraddhAnaparij~nAnAnuShThAnAtmakashuddhanishchayaratnatrayapariNatyA
nirvANamupayAtIti
.
(hariNI)
tyajatu suralokAdikleshe rati.n munipu.ngavo
bhajatu paramAnanda.n nirvANakAraNakAraNam
.
nirvANakA kAraN paramashuddhopayog hai aur paramashuddhopayogakA kAraN sahajaparamAtmA hai .

Page 291 of 388
PDF/HTML Page 318 of 415
single page version

kAraNakA kAraN aise sahajaparamAtmAko bhajoki jo sahajaparamAtmA paramAnandamay hai,
sarvathA nirmal j~nAnakA AvAs hai, nirAvaraNasvarUp hai tathA nay-anayake samUhase (sunayo.n
tathA kunayo.nke samUhase ) dUr hai
.245.
gAthA : 145 anvayArtha :[yaH ] jo [dravyaguNaparyAyANA.n ] dravya-guN-
paryAyo.nme.n (arthAt unake vikalpo.nme.n ) [chitta.n karoti ] man lagAtA hai, [saH api ] vah
bhI [anyavashaH ] anyavash hai; [mohAndhakAravyapagatashramaNAH ] mohAndhakAr rahit shramaN
[I
drasham ] aisA [kathayanti ] kahate hai.n .
TIkA :yahA.N bhI anyavashakA svarUp kahA hai .
bhagavAn arhatke mukhAravindase nikale hue (kahe gaye ) mUl aur uttar padArtho.nkA
sArtha (artha sahit ) pratipAdan karaneme.n samartha aisA jo koI dravyali~N.hgadhArI (muni ) kabhI
Chah dravyo.nme.n chitta lagAtA hai, kabhI unake mUrta-amUrta chetan-achetan guNo.nme.n man lagAtA hai
aur phi ra kabhI unakI arthaparyAyo.n tathA vya.njanaparyAyo.nme.n buddhi lagAtA hai, parantu trikAl-
nirAvaraN, nityAnanda jisakA lakShaN hai aise nijakAraNasamayasArake svarUpame.n lIn
sakalavimalaj~nAnAvAsa.n nirAvaraNAtmaka.n
sahajaparamAtmAna.n dUra.n nayAnayasa.nhateH
..245..
davvaguNapajjayANa.n chitta.n jo kuNai so vi aNNavaso .
moha.ndhayAravavagayasamaNA kahaya.nti erisaya.n ..145..
dravyaguNaparyAyANA.n chitta.n yaH karoti sopyanyavashaH .
mohAndhakAravyapagatashramaNAH kathayantIdrasham ..145..
atrApyanyavashasya svarUpamukta m .
yaH kashchid dravyali~N.hgadhArI bhagavadarhanmukhAravindavinirgatamUlottarapadArthasArthapratipAdan-
samarthaH kvachit.h ShaNNA.n dravyANA.n madhye chitta.n dhatte, kvachitteShA.n mUrtAmUrtachetanAchetanaguNAnA.n madhye
jo jo.DtA chit dravya - guN - paryAyachintaname.n are !
re moh-virahit - shramaN kahate anyake vash hI use ..145..

Page 292 of 388
PDF/HTML Page 319 of 415
single page version

sahajaj~nAnAdi shuddhaguNaparyAyo.nke AdhArabhUt nij Atmatattvame.n kabhI bhI chitta nahI.n lagAtA, us
tapodhanako bhI us kAraNase hI (arthAt par vikalpo.nke vash honeke kAraNase hI ) anyavash
kahA gayA hai
.
jinho.nne darshanamohanIy aur chAritramohanIy karmarUpI timirasamUhakA nAsh kiyA hai
aur paramAtmatattvakI bhAvanAse utpanna vItarAgasukhAmR^itake pAname.n jo unmukh (tatpar ) hai.n aise
shramaN vAstavame.n mahAshramaN hai.n, param shrutakevalI hai.n; ve vAstavame.n anyavashakA aisA
(
uparoktAnusAr ) svarUp kahate hai.n .
isIprakAr (anyatra shlok dvArA ) kahA hai ki :
‘‘[shlokArtha : ] AtmakAryako Cho.Dkar draShTa tathA adraShTase viruddha aisI us
chintAse (pratyakSha tathA parokShase viruddha aise vikalpo.nse ) brahmaniShTha yatiyo.nko kyA prayojan
hai ?’’
aur (is 145vI.n gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok kahate
hai.n ) :
[shlokArtha : ] jisaprakAr I.ndhanayukta agni vR^iddhiko prApta hotI hai (arthAt jab
manashchakAr, punasteShAmarthavya.njanaparyAyANA.n madhye buddhi.n karoti, api tu trikAlanirAvaraN-
nityAna.ndalakShaNanijakAraNasamayasArasvarUpaniratasahajaj~nAnAdishuddhaguNaparyAyANAmAdhArabhUtanijAtma-
tattve chitta.n kadAchidapi na yojayati, at ev sa tapodhano.apyanyavash ityukta :
.
pradhvastadarshanachAritramohanIyakarmadhvA.ntasa.nghAtAH paramAtmatattvabhAvanotpannavItarAg-
sukhAmR^itapAnonmukhAH shravaNA hi mahAshravaNAH paramashrutakevalinaH, te khalu kathayantIdrasham
anyavashasya svarUpamiti .
tathA chokta m
(anuShTubh)
‘‘AtmakArya.n parityajya draShTAdraShTaviruddhayA .
yatInA.n brahmaniShThAnA.n ki.n tayA parichintayA ..’’
tathA hi
(anuShTubh)
yAvachchintAsti jantUnA.n tAvadbhavati sa.nsR^itiH .
yathe.ndhanasanAthasya svAhAnAthasya vardhanam ..246..

Page 293 of 388
PDF/HTML Page 320 of 415
single page version

tak I.ndhan hai tab tak agnikI vR^iddhi hotI hai ), usIprakAr jab tak jIvo.nko chintA
(vikalpa ) hai tab tak sa.nsAr hai
. 246 .
gAthA : 146 anvayArtha :[parabhAva.n parityajya ] jo parabhAvako parityAg
kar [nirmalasvabhAvam ] nirmal svabhAvavAle [AtmAna.n ] AtmAko [dhyAyati ] dhyAtA
hai, [saH khalu ] vah vAstavame.n [AtmavashaH bhavati ] Atmavash hai [tasya tu ] aur
use [Avashyam.h karma ] Avashyak karma [bhaNanti ] (jin ) kahate hai.n
.
TIkA :yahA.N vAstavame.n sAkShAt svavash paramajinayogIshvarakA svarUp kahA hai .
jo (shramaN ) niruparAg nira.njan svabhAvavAlA honeke kAraN audayikAdi
parabhAvo.nke samudAyako parityAg kar, nij kAraNaparamAtmAkoki jo
(kAraNaparamAtmA ) kAyA, indriy aur vANIko agochar hai, sadA nirAvaraN honese
nirmal svabhAvavAlA hai aur samasta
duragharUpI vIr shatruo.nkI senAke dhvajako
lUTanevAlA hai usedhyAtA hai, usIko (us shramaNako hI ) Atmavash kahA gayA
hai . us abhedanupachAraratnatrayAtmak shramaNako samasta bAhyakriyAkA.nD - ADambarake
parichattA parabhAva.n appANa.n jhAdi NimmalasahAva.n .
appavaso so hodi hu tassa du kamma.n bhaNa.nti AvAsa.n ..146..
parityajya parabhAva.n AtmAna.n dhyAyati nirmalasvabhAvam .
AtmavashaH sa bhavati khalu tasya tu karma bhaNantyAvashyam ..146..
atra hi sAkShAt.h svavashasya paramajinayogIshvarasya svarUpamukta m .
yastu niruparAganira.njanasvabhAvatvAdaudayikAdiparabhAvAnA.n samudaya.n parityajya kAy-
karaNavAchAmagochara.n sadA nirAvaraNatvAnnirmalasvabhAva.n nikhiladuraghavIravairivAhinIpatAkAlu.nTAka.n
nijakAraNaparamAtmAna.n dhyAyati sa evAtmavash ityukta :
. tasyAbhedAnupachAraratnatrayAtmakasya
duragh = duShTa agh; duShTa pAp . (ashubh tathA shubh karma dono.n duragh hai.n .)
jo Cho.Dkar parabhAv dhyAve shuddha nirmal Atma re .
vah Atmavash hai shramaN, Avashyak karam hotA use ..146..