Niyamsar-Hindi (Malayalam transliteration). Gatha: 37-43 ; Adhikar-3 : Shuddh BhAv Adhikar.

Page 74 of 388
PDF/HTML Page 101 of 415
single page version

സംഖ്യാതാ അസംഖ്യാതാ അനന്താശ്ച . ലോകാകാശധര്മാധര്മൈകജീവാനാമസംഖ്യാതപ്രദേശാ ഭവന്തി .

ഇതരസ്യാലോകാകാശസ്യാനന്താഃ പ്രദേശാ ഭവന്തി . കാലസ്യൈകപ്രദേശോ ഭവതി, അതഃ കാരണാദസ്യ

കായത്വം ന ഭവതി അപി തു ദ്രവ്യത്വമസ്ത്യേവേതി .

(ഉപേന്ദ്രവജ്രാ)

പദാര്ഥരത്നാഭരണം മുമുക്ഷോഃ
കൃതം മയാ കംഠവിഭൂഷണാര്ഥമ് .

അനേന ധീമാന് വ്യവഹാരമാര്ഗം
ബുദ്ധ്വാ പുനര്ബോധതി ശുദ്ധമാര്ഗമ് ..൫൨..

പോഗ്ഗലദവ്വം മുത്തം മുത്തിവിരഹിയാ ഹവംതി സേസാണി .

ചേദണഭാവോ ജീവോ ചേദണഗുണവജ്ജിയാ സേസാ ..൩൭..

പുദ്ഗലരൂപ പരമാണു ആകാശകേ ജിതനേ ഭാഗകോ രോകേം ഉതനാ ഭാഗ വഹ ആകാശകാ
പ്രദേശ ഹൈ) . പുദ്ഗലദ്രവ്യകോ ❃ഐസേ പ്രദേശ സംഖ്യാത, അസംഖ്യാത ഔര അനന്ത ഹോതേ ഹൈം .

ലോകാകാശകോ, ധര്മകോ, അധര്മകോ തഥാ ഏക ജീവകോ അസംഖ്യാത പ്രദേശ ഹൈം . ശേഷ ജോ

അലോകാകാശ ഉസേ അനന്ത പ്രദേശ ഹൈം . കാലകോ ഏക പ്രദേശ ഹൈ, ഉസ കാരണസേ ഉസേ കായത്വ

നഹീം ഹൈ പരന്തു ദ്രവ്യത്വ ഹൈ ഹീ .

[അബ ഇസ ദോ ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം :]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] പദാര്ഥോംരൂപീ ( – ഛഹ ദ്രവ്യോംരൂപീ) രത്നോംകാ ആഭരണ മൈംനേ മുമുക്ഷുകേ

കണ്ഠകീ ശോഭാകേ ഹേതു ബനായാ ഹൈ; ഉസകേ ദ്വാരാ ധീമാന പുരുഷ വ്യവഹാരമാര്ഗകോ ജാനകര,
ശുദ്ധമാര്ഗകോ ഭീ ജാനതാ ഹൈ .൫൨.

❃ആകാശകേ പ്രദേശകീ ഭാ തി, കിസീ ഭീ ദ്രവ്യകാ ഏക പരമാണു ദ്വാരാ വ്യപിത ഹോനേയോഗ്യ ജോ അംശ ഉസേ ഉസ

ദ്രവ്യകാ പ്രദേശ കഹാ ജാതാ ഹൈ . ദ്രവ്യസേ പുദ്ഗല ഏകപ്രദേശീ ഹോനേ പര ഭീ പര്യായസേ സ്കന്ധപനേകീ അപേക്ഷാസേ

പുദ്ഗലകോ ദോ പ്രദേശോംസേ ലേകര അനന്ത പ്രദേശ ഭീ സമ്ഭവ ഹോതേ ഹൈം .

ഹൈ മൂര്തപുദ്ഗല ശേഷ പാ ചോം ഹീ അമൂര്തിക ദ്രവ്യ ഹൈ .

ഹൈ ജീവ ചേതന, ശേഷ പാ ചോം ചേതനാഗുണശൂന്യ ഹൈ ..൩൭..

Page 75 of 388
PDF/HTML Page 102 of 415
single page version

പുദ്ഗലദ്രവ്യം മൂര്തം മൂര്തിവിരഹിതാനി ഭവന്തി ശേഷാണി .

ചൈതന്യഭാവോ ജീവഃ ചൈതന്യഗുണവര്ജിതാനി ശേഷാണി ..൩൭..

അജീവദ്രവ്യവ്യാഖ്യാനോപസംഹാരോയമ് .

തേഷു മൂലപദാര്ഥേഷു പുദ്ഗലസ്യ മൂര്തത്വമ്, ഇതരേഷാമമൂര്തത്വമ് . ജീവസ്യ ചേതനത്വമ്,

ഇതരേഷാമചേതനത്വമ് . സ്വജാതീയവിജാതീയബന്ധാപേക്ഷയാ ജീവപുദ്ഗലയോരശുദ്ധത്വമ്, ധര്മാദീനാം ചതുര്ണാം

വിശേഷഗുണാപേക്ഷയാ ശുദ്ധത്വമേവേതി .

(മാലിനീ)

ഇതി ലലിതപദാനാമാവലിര്ഭാതി നിത്യം
വദനസരസിജാതേ യസ്യ ഭവ്യോത്തമസ്യ .

സപദി സമയസാരസ്തസ്യ ഹൃത്പുണ്ഡരീകേ
ലസതി നിശിതബുദ്ധേഃ കിം പുനശ്ചിത്രമേതത് ..൫൩..

ഗാഥാ : ൩൭ അന്വയാര്ഥ : — [പുദ്ഗലദ്രവ്യം ] പുദ്ഗലദ്രവ്യ [മൂര്തം ] മൂര്ത ഹൈ,

[ശേഷാണി ] ശേഷ ദ്രവ്യ [മൂര്തിവിരഹിതാനി ] മൂര്തത്വ രഹിത [ഭവന്തി ] ഹൈം; [ജീവഃ ] ജീവ
[ചൈതന്യഭാവഃ ] ചൈതന്യഭാവവാലാ ഹൈ, [ശേഷാണി ] ശേഷ ദ്രവ്യ [ചൈതന്യഗുണവര്ജിതാനി ]
ചൈതന്യഗുണ രഹിത ഹൈം .

ടീകാ : — യഹ, അജീവദ്രവ്യ സമ്ബന്ധീ കഥനകാ ഉപസംഹാര ഹൈ .

ഉന (പൂര്വോക്ത) മൂല പദാര്ഥോംമേം പുദ്ഗല മൂര്ത ഹൈ, ശേഷ അമൂര്ത ഹൈം; ജീവ ചേതന ഹൈ,

ശേഷ അചേതന ഹൈം; സ്വജാതീയ ഔര വിജാതീയ ബന്ധനകീ അപേക്ഷാസേ ജീവ തഥാ പുദ്ഗലകോ
(ബന്ധദശാമേം) അശുദ്ധപനാ ഹോതാ ഹൈ, ധര്മാദി ചാര പദാര്ഥോംകോ വിശേഷഗുണകീ അപേക്ഷാസേ
(സദാ) ശുദ്ധപനാ ഹീ ഹൈ .

[അബ ഇസ അജീവ അധികാരകീ അന്തിമ ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ

ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്രീ പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ഇസപ്രകാര ലലിത പദോംകീ പംക്തി ജിസ ഭവ്യോത്തമകേ മുഖാരവിംദമേം

സദാ ശോഭതീ ഹൈ, ഉസ തീക്ഷ്ണ ബുദ്ധിവാലേ പുരുഷകേ ഹൃദയകമലമേം ശീഘ്ര സമയസാര ( – ശുദ്ധ

ആത്മാ) പ്രകാശിത ഹോതാ ഹൈ . ഔര ഇസമേം ആശ്ചര്യ ക്യാ ഹൈ .൫൩.

Page 76 of 388
PDF/HTML Page 103 of 415
single page version

ഇതി സുകവിജനപയോജമിത്രപംചേന്ദ്രിയപ്രസരവര്ജിതഗാത്രമാത്രപരിഗ്രഹശ്രീപദ്മപ്രഭമലധാരിദേവവിരചിതായാം

നിയമസാരവ്യാഖ്യായാം താത്പര്യവൃത്തൌ അജീവാധികാരോ ദ്വിതീയഃ ശ്രുതസ്കന്ധഃ ..

ഇസപ്രകാര, സുകവിജനരൂപീ കമലോംകേ ലിയേ ജോ സൂര്യ സമാന ഹൈം ഔര പാ ച ഇന്ദ്രിയോംകേ

ഫൈ ലാവ രഹിത ദേഹമാത്ര ജിന്ഹേം പരിഗ്രഹ ഥാ ഐസേ ശ്രീ പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവ ദ്വാരാ രചിത നിയമസാരകീ
താത്പര്യവൃത്തി നാമക ടീകാമേം (അര്ഥാത് ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവപ്രണീത ശ്രീ നിയമസാര
പരമാഗമകീ നിര്ഗ്രന്ഥ മുനിരാജ ശ്രീ പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവവിരചിത താത്പര്യവൃത്തിനാമക ടീകാമേം)

അജീവ അധികാര നാമകാ ദൂസരാ ശ്രുതസ്കന്ധ സമാപ്ത ഹുആ .

Page 77 of 388
PDF/HTML Page 104 of 415
single page version

— ൩ —

ശുദ്ധഭാവ അധികാര

അഥേദാനീം ശുദ്ധഭാവാധികാര ഉച്യതേ .

ജീവാദിബഹിത്തച്ചം ഹേയമുവാദേയമപ്പണോ അപ്പാ .

കമ്മോപാധിസമുബ്ഭവഗുണപജ്ജാഏഹിം വദിരിത്തോ ..൩൮..

ജീവാദിബഹിസ്തത്ത്വം ഹേയമുപാദേയമാത്മനഃ ആത്മാ .

കര്മോപാധിസമുദ്ഭവഗുണപര്യായൈര്വ്യതിരിക്ത : ..൩൮..

ഹേയോപാദേയതത്ത്വസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

ജീവാദിസപ്തതത്ത്വജാതം പരദ്രവ്യത്വാന്ന ഹ്യുപാദേയമ് . ആത്മനഃ സഹജവൈരാഗ്യപ്രാസാദ-

ശിഖരശിഖാമണേഃ പരദ്രവ്യപരാങ്മുഖസ്യ പംചേന്ദ്രിയപ്രസരവര്ജിതഗാത്രമാത്രപരിഗ്രഹസ്യ പരമജിന-

അബ ശുദ്ധഭാവ അധികാര കഹാ ജാതാ ഹൈ .

ഗാഥാ : ൩൮ അന്വയാര്ഥ : — [ജീവാദിബഹിസ്തത്ത്വം ] ജീവാദി ബാഹ്യതത്ത്വ [ഹേയമ് ]

ഹേയ ഹൈം; [കര്മ്മോപാധിസമുദ്ഭവഗുണപര്യായൈഃ ] കര്മോപാധിജനിത ഗുണപര്യായോംസേ [വ്യതിരിക്തഃ ]
വ്യതിരിക്ത [ആത്മാ ] ആത്മാ [ആത്മനഃ ] ആത്മാകോ [ഉപാദേയമ് ] ഉപാദേയ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, ഹേയ ഔര ഉപാദേയ തത്ത്വകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

ജീവാദി സാത തത്ത്വോംകാ സമൂഹ പരദ്രവ്യ ഹോനേകേ കാരണ വാസ്തവമേം ഉപാദേയ നഹീം ഹൈ . സഹജ

ഹൈ ഹേയ സബ ബഹിതത്ത്വ യേ ജീവാദി, ആത്മാ ഗ്രാഹ്യ ഹൈ .

അരു കര്മസേ ഉത്പന്ന ഗുണപര്യായസേ വഹ ബാഹ്യ ഹൈ ..൩൮..

Page 78 of 388
PDF/HTML Page 105 of 415
single page version

യോഗീശ്വരസ്യ സ്വദ്രവ്യനിശിതമതേരുപാദേയോ ഹ്യാത്മാ . ഔദയികാദിചതുര്ണാം ഭാവാന്തരാണാമഗോചരത്വാദ്

ദ്രവ്യഭാവനോകര്മോപാധിസമുപജനിതവിഭാവഗുണപര്യായരഹിതഃ, അനാദിനിധനാമൂര്താതീന്ദ്രിയസ്വഭാവശുദ്ധ-
സഹജപരമപാരിണാമികഭാവസ്വഭാവകാരണപരമാത്മാ ഹ്യാത്മാ . അത്യാസന്നഭവ്യജീവാനാമേവംഭൂതം

നിജപരമാത്മാനമന്തരേണ ന കിംചിദുപാദേയമസ്തീതി .

(മാലിനീ)

ജയതി സമയസാരഃ സര്വതത്ത്വൈകസാരഃ
സകലവിലയദൂരഃ പ്രാസ്തദുര്വാരമാരഃ .

ദുരിതതരുകുഠാരഃ ശുദ്ധബോധാവതാരഃ
സുഖജലനിധിപൂരഃ ക്ലേശവാരാശിപാരഃ ..൫൪..

വൈരാഗ്യരൂപീ മഹലകേ ശിഖരകാ ജോ ൧ശിഖാമണി ഹൈ, പരദ്രവ്യസേ ജോ പരാങ്മുഖ ഹൈ, പാ ച ഇന്ദ്രിയോംകേ

ഫൈ ലാവ രഹിത ദേഹമാത്ര ജിസേ പരിഗ്രഹ ഹൈ, ജോ പരമ ജിനയോഗീശ്വര ഹൈ, സ്വദ്രവ്യമേം ജിസകീ തീക്ഷ്ണ
ബുദ്ധി ഹൈ — ഐസേ ആത്മാകോ ‘ആത്മാ’ വാസ്തവമേം ഉപാദേയ ഹൈ . ഔദയിക ആദി ചാര

൨ഭാവാന്തരോംകോ അഗോചര ഹോനേസേ ജോ (കാരണപരമാത്മാ) ദ്രവ്യകര്മ, ഭാവകര്മ, ഔര നോകര്മരൂപ

ഉപാധിസേ ജനിത വിഭാവഗുണപര്യായോം രഹിത ഹൈ, തഥാ അനാദി - അനന്ത അമൂര്ത അതീന്ദ്രിയസ്വഭാവവാലാ

ശുദ്ധ - സഹജ - പരമ - പാരിണാമികഭാവ ജിസകാ സ്വഭാവ ഹൈ — ഐസാ കാരണപരമാത്മാ വഹ വാസ്തവമേം

‘ആത്മാ’ ഹൈ . അതി - ആസന്ന ഭവ്യജീവോംകോ ഐസേ നിജ പരമാത്മാകേ അതിരിക്ത (അന്യ) കുഛ

ഉപാദേയ നഹീം ഹൈ .

[അബ ൩൮വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്രീ

പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം :]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] സര്വ തത്ത്വോംമേം ജോ ഏക സാര ഹൈ, ജോ സമസ്ത നഷ്ട ഹോനേയോഗ്യ ഭാവോംസേ

ദൂര ഹൈ, ജിസനേ ദുര്വാര കാമകോ നഷ്ട കിയാ ഹൈ, ജോ പാപരൂപ വൃക്ഷകോ ഛേദനേവാലാ കുഠാര ഹൈ, ജോ
ശുദ്ധ ജ്ഞാനകാ അവതാര ഹൈ, ജോ സുഖസാഗരകീ ബാഢ ഹൈ ഔര ജോ ക്ലേശോദധികാ കിനാരാ ഹൈ, വഹ
സമയസാര (ശുദ്ധ ആത്മാ) ജയവന്ത വര്തതാ ഹൈ .൫൪.

൧. ശിഖാമണി = ശിഖരകീ ചോടീകേ ഊ പരകാ രത്ന; ചൂഡാമണി; കലഗീകാ രത്ന .

൨. ഭാവാംതര = അന്യ ഭാവ . [ഔദയിക, ഔപശമിക, ക്ഷായോപശമിക, ഔര ക്ഷായിക – യഹ ചാര ഭാവ

പരമപാരിണാമികഭാവസേ അന്യ ഹോനേകേ കാരണ ഉന്ഹേം ഭാവാന്തര കഹാ ഹൈ . പരമപാരിണാമികഭാവ ജിസകാ സ്വഭാവ

ഹൈ ഐസാ കാരണപരമാത്മാ ഇന ചാര ഭാവാംതരോംകോ അഗോചര ഹൈ .]

Page 79 of 388
PDF/HTML Page 106 of 415
single page version

ണോ ഖലു സഹാവഠാണാ ണോ മാണവമാണഭാവഠാണാ വാ .

ണോ ഹരിസഭാവഠാണാ ണോ ജീവസ്സാഹരിസ്സഠാണാ വാ ..൩9..

ന ഖലു സ്വഭാവസ്ഥാനാനി ന മാനാപമാനഭാവസ്ഥാനാനി വാ .

ന ഹര്ഷഭാവസ്ഥാനാനി ന ജീവസ്യാഹര്ഷസ്ഥാനാനി വാ ..൩9..

നിര്വികല്പതത്ത്വസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

ത്രികാലനിരുപാധിസ്വരൂപസ്യ ശുദ്ധജീവാസ്തികായസ്യ ന ഖലു വിഭാവസ്വഭാവസ്ഥാനാനി .

പ്രശസ്താപ്രശസ്തസമസ്തമോഹരാഗദ്വേഷാഭാവാന്ന ച മാനാപമാനഹേതുഭൂതകര്മോദയസ്ഥാനാനി . ന ഖലു ശുഭ-

പരിണതേരഭാവാച്ഛുഭകര്മ, ശുഭകര്മാഭാവാന്ന സംസാരസുഖം, സംസാരസുഖസ്യാഭാവാന്ന ഹര്ഷസ്ഥാനാനി . ന

ചാശുഭപരിണതേരഭാവാദശുഭകര്മ, അശുഭകര്മാഭാവാന്ന ദുഃഖം, ദുഃഖാഭാവാന്ന ചാഹര്ഷസ്ഥാനാനി ചേതി .

ഗാഥാ : ൩൯ അന്വയാര്ഥ : — [ജീവസ്യ ] ജീവകോ [ഖലു ] വാസ്തവമേം [ന

സ്വഭാവസ്ഥാനാനി ] സ്വഭാവസ്ഥാന ( – വിഭാവസ്വഭാവകേ സ്ഥാന) നഹീം ഹൈം, [ന

മാനാപമാനഭാവസ്ഥാനാനി വാ ] മാനാപമാനഭാവകേ സ്ഥാന നഹീം ഹൈം, [ന ഹര്ഷഭാവസ്ഥാനാനി ]
ഹര്ഷഭാവകേ സ്ഥാന നഹീം ഹൈം [വാ ] യാ [ന അഹര്ഷസ്ഥാനാനി ] അഹര്ഷകേ സ്ഥാന നഹീം ഹൈം .

ടീകാ : — യഹ, നിര്വികല്പ തത്ത്വകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

ത്രികാല - നിരുപാധി ജിസകാ സ്വരൂപ ഹൈ ഐസേ ശുദ്ധ ജീവാസ്തികായകോ വാസ്തവമേം

വിഭാവസ്വഭാവസ്ഥാന ( – വിഭാവരൂപ സ്വഭാവകേ സ്ഥാന) നഹീം ഹൈം; (ശുദ്ധ ജീവാസ്തികായകോ)

പ്രശസ്ത യാ അപ്രശസ്ത സമസ്ത മോഹ - രാഗ - ദ്വേഷകാ അഭാവ ഹോനേസേ മാന - അപമാനകേ ഹേതുഭൂത

കര്മോദയകേ സ്ഥാന നഹീം ഹൈം; (ശുദ്ധ ജീവാസ്തികായകോ) ശുഭ പരിണതികാ അഭാവ ഹോനേസേ ശുഭ
കര്മ നഹീം ഹൈ, ശുഭ കര്മകാ അഭാവ ഹോനേസേ സംസാരസുഖ നഹീം ഹൈ, സംസാരസുഖകാ അഭാവ
ഹോനേസേ ഹര്ഷസ്ഥാന നഹീം ഹൈം; ഔര (ശുദ്ധ ജീവാസ്തികായകോ) അശുഭ പരിണതികാ അഭാവ
ഹോനേസേ അശുഭ കര്മ നഹീം ഹൈ, അശുഭ കര്മകാ അഭാവ ഹോനേസേ ദുഃഖ നഹീം ഹൈ, ദുഃഖകാ
അഭാവ ഹോനേസേ അഹര്ഷസ്ഥാന നഹീം ഹൈം

മാനാപമാന, സ്വഭാവകേ നഹിം സ്ഥാന ഹോതേ ജീവകേ .

ഹോതേ ന ഹര്ഷസ്ഥാന ഭീ, നഹിം സ്ഥാന ഔര അഹര്ഷകേ ..൩൯..

Page 80 of 388
PDF/HTML Page 107 of 415
single page version

(ശാര്ദൂലവിക്രീഡിത)

പ്രീത്യപ്രീതിവിമുക്ത ശാശ്വതപദേ നിഃശേഷതോന്തര്മുഖ-
നിര്ഭേദോദിതശര്മനിര്മിതവിയദ്ബിമ്ബാകൃതാവാത്മനി .

ചൈതന്യാമൃതപൂരപൂര്ണവപുഷേ പ്രേക്ഷാവതാം ഗോചരേ
ബുദ്ധിം കിം ന കരോഷി വാഞ്ഛസി സുഖം ത്വം സംസൃതേര്ദുഷ്കൃതേഃ ..൫൫..

ണോ ഠിദിബംധട്ഠാണാ പയഡിട്ഠാണാ പദേസഠാണാ വാ .

ണോ അണുഭാഗട്ഠാണാ ജീവസ്സ ണ ഉദയഠാണാ വാ ..൪൦..

ന സ്ഥിതിബംധസ്ഥാനാനി പ്രകൃതിസ്ഥാനാനി പ്രദേശസ്ഥാനാനി വാ .

നാനുഭാഗസ്ഥാനാനി ജീവസ്യ നോദയസ്ഥാനാനി വാ ..൪൦..

[അബ ൩൯വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം :]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജോ പ്രീതി – അപ്രീതി രഹിത ശാശ്വത പദ ഹൈ, ജോ സര്വഥാ

അന്തര്മുഖ ഔര നിര്ഭേദരൂപസേ പ്രകാശമാന ഐസേ സുഖകാ ബനാ ഹുആ ഹൈ, നഭമണ്ഡല സമാന
ആകൃതിവാലാ (അര്ഥാത് നിരാകാര – അരൂപീ) ഹൈ, ചൈതന്യാമൃതകേ പൂരസേ ഭരാ ഹുആ ജിസകാ

സ്വരൂപ ഹൈ, ജോ വിചാരവന്ത ചതുര പുരുഷോംകോ ഗോചര ഹൈ — ഐസേ ആത്മാമേം തൂ രുചി ക്യോം നഹീം കരതാ

ഔര ദുഷ്കൃതരൂപ സംസാരകേ സുഖകീ വാംഛാ ക്യോം കരതാ ഹൈ ? ൫൫.

ഗാഥാ : ൪൦ അന്വയാര്ഥ : — [ജീവസ്യ ] ജീവകോ [ന സ്ഥിതിബന്ധസ്ഥാനാനി ]

സ്ഥിതിബന്ധസ്ഥാന നഹീം ഹൈം, [പ്രകൃതിസ്ഥാനാനി ] പ്രകൃതിസ്ഥാന നഹീം ഹൈം, [പ്രദേശസ്ഥാനാനി വാ ]
പ്രദേശസ്ഥാന നഹീം ഹൈം, [ന അനുഭാഗസ്ഥാനാനി ] അനുഭാഗസ്ഥാന നഹീം ഹൈം [വാ ] അഥവാ [ന
ഉദയസ്ഥാനാനി ] ഉദയസ്ഥാന നഹീം ഹൈം .

നഹിം പ്രകൃതി സ്ഥാന - പ്രദേശ സ്ഥാന, ന ഔര സ്ഥിതി - ബന്ധസ്ഥാന നഹിം .

നഹിം ജീവകേ അനുഭാഗസ്ഥാന തഥാ ഉദയകേ സ്ഥാന നഹിം ..൪൦..

Page 81 of 388
PDF/HTML Page 108 of 415
single page version

അത്ര പ്രകൃതിസ്ഥിത്യനുഭാഗപ്രദേശബന്ധോദയസ്ഥാനനിചയോ ജീവസ്യ ന സമസ്തീത്യുക്ത മ് .

നിത്യനിരുപരാഗസ്വരൂപസ്യ നിരംജനനിജപരമാത്മതത്ത്വസ്യ ന ഖലു ജഘന്യമധ്യമോത്കൃഷ്ടദ്രവ്യ-

കര്മസ്ഥിതിബംധസ്ഥാനാനി . ജ്ഞാനാവരണാദ്യഷ്ടവിധകര്മണാം തത്തദ്യോഗ്യപുദ്ഗലദ്രവ്യസ്വാകാരഃ പ്രകൃതിബന്ധഃ,

തസ്യ സ്ഥാനാനി ന ഭവന്തി . അശുദ്ധാന്തസ്തത്ത്വകര്മപുദ്ഗലയോഃ പരസ്പരപ്രദേശാനുപ്രവേശഃ പ്രദേശബന്ധഃ,

അസ്യ ബംധസ്യ സ്ഥാനാനി വാ ന ഭവന്തി . ശുഭാശുഭകര്മണാം നിര്ജരാസമയേ സുഖദുഃഖഫല-

പ്രദാനശക്തി യുക്തോ ഹ്യനുഭാഗബന്ധഃ, അസ്യ സ്ഥാനാനാം വാ ന ചാവകാശഃ . ന ച ദ്രവ്യഭാവകര്മോദയ-

സ്ഥാനാനാമപ്യവകാശോസ്തി ഇതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീഅമൃതചന്ദ്രസൂരിഭിഃ —

(മാലിനീ)

‘‘ന ഹി വിദധതി ബദ്ധസ്പൃഷ്ടഭാവാദയോമീ
സ്ഫു ടമുപരിതരന്തോപ്യേത്യ യത്ര പ്രതിഷ്ഠാമ് .

ടീകാ : — യഹാ (ഇസ ഗാഥാമേം) പ്രകൃതിബന്ധ, സ്ഥിതിബന്ധ, അനുഭാഗബന്ധ ഔര

പ്രദേശബന്ധകേ സ്ഥാനോംകാ തഥാ ഉദയകേ സ്ഥാനോംകാ സമൂഹ ജീവകോ നഹീം ഹൈ ഐസാ കഹാ ഹൈ .

സദാ ❃നിരുപരാഗ ജിസകാ സ്വരൂപ ഹൈ ഐസേ നിരംജന (നിര്ദോഷ) നിജ പരമാത്മതത്ത്വകോ

വാസ്തവമേം ദ്രവ്യകര്മകേ ജഘന്യ, മധ്യമ യാ ഉത്കൃഷ്ട സ്ഥിതിബംധകേ സ്ഥാന നഹീം ഹൈം . ജ്ഞാനാവരണാദി

അഷ്ടവിധ കര്മോംമേം ഉസ - ഉസ കര്മകേ യോഗ്യ ഐസാ ജോ പുദ്ഗലദ്രവ്യകാ സ്വ - ആകാര വഹ പ്രകൃതിബന്ധ

ഹൈ; ഉസകേ സ്ഥാന (നിരംജന നിജ പരമാത്മതത്ത്വകോ) നഹീം ഹൈം . അശുദ്ധ അന്തഃതത്ത്വകേ ( – അശുദ്ധ

ആത്മാകേ) ഔര കര്മപുദ്ഗലകേ പ്രദേശോംകാ പരസ്പര പ്രവേശ വഹ പ്രദേശബന്ധ ഹൈ; ഇസ ബന്ധകേ സ്ഥാന
ഭീ (നിരംജന നിജ പരമാത്മതത്ത്വകോ) നഹീം ഹൈം . ശുഭാശുഭ കര്മകീ നിര്ജരാകേ സമയ സുഖദുഃഖരൂപ

ഫല ദേനേകീ ശക്തിവാലാ വഹ അനുഭാഗബന്ധ ഹൈ; ഇസകേ സ്ഥാനോംകാ ഭീ അവകാശ (നിരംജന നിജ
പരമാത്മതത്ത്വമേം) നഹീം ഹൈ . ഔര ദ്രവ്യകര്മ തഥാ ഭാവകര്മകേ ഉദയകേ സ്ഥാനോംകാ ഭീ അവകാശ

(നിരംജന നിജ പരമാത്മതത്ത്വമേം) നഹീം ഹൈ .

ഇസപ്രകാര (ആചാര്യദേവ) ശ്രീമദ് അമൃതചന്ദ്രസൂരിനേ (ശ്രീ സമയസാരകീ ആത്മഖ്യാതി

നാമക ടീകാമേം ൧൧വേം ശ്ലോക ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജഗത മോഹരഹിത ഹോകര സര്വ ഓരസേ പ്രകാശമാന ഐസേ ഉസ സമ്യക്

❃നിരുപരാഗ = ഉപരാഗ രഹിത . [ഉപരാഗ = കിസീ പദാര്ഥമേം, അന്യ ഉപാധികീ സമീപതാകേ നിമിത്തസേ ഹോനേവാലാ

ഉപാധികേ അനുരൂപ വികാരീ ഭാവ; ഔപാധിക ഭാവ; വികാര; മലിനതാ .]

Page 82 of 388
PDF/HTML Page 109 of 415
single page version

അനുഭവതു തമേവ ദ്യോതമാനം സമന്താത്

ജഗദപഗതമോഹീഭൂയ സമ്യക്സ്വഭാവമ് ..’’

തഥാ ഹി —

(അനുഷ്ടുഭ്)

നിത്യശുദ്ധചിദാനന്ദസംപദാമാകരം പരമ് .

വിപദാമിദമേവോച്ചൈരപദം ചേതയേ പദമ് ..൫൬..

(വസന്തതിലകാ)

യഃ സര്വകര്മവിഷഭൂരുഹസംഭവാനി
മുക്ത്വാ ഫലാനി നിജരൂപവിലക്ഷണാനി .

ഭുംക്തേ ധുനാ സഹജചിന്മയമാത്മതത്ത്വം
പ്രാപ്നോതി മുക്തി മചിരാദിതി സംശയഃ കഃ ..൫൭..

ണോ ഖഇയഭാവഠാണാ ണോ ഖയഉവസമസഹാവഠാണാ വാ .

ഓദഇയഭാവഠാണാ ണോ ഉവസമണേ സഹാവഠാണാ വാ ..൪൧..

സ്വഭാവകാ ഹീ അനുഭവ കരോ കി ജിസമേം യഹ ബദ്ധസ്പൃഷ്ടത്വ ആദി ഭാവ ഉത്പന്ന ഹോകര സ്പഷ്ടരൂപസേ
ഊപര തൈരതേ ഹോനേ പര ഭീ വാസ്തവമേം സ്ഥിതികോ പ്രാപ്ത നഹീം ഹോതേ .’’

ഔര (൪൦വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ദോ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജോ നിത്യ-ശുദ്ധ ചിദാനന്ദരൂപീ സമ്പദാഓംകീ ഉത്കൃഷ്ട ഖാന ഹൈ തഥാ

ജോ വിപദാഓംകാ അത്യന്തരൂപസേ അപദ ഹൈ (അര്ഥാത് ജഹാ വിപദാ ബിലകുല നഹീം ഹൈ ) ഐസേ ഇസീ
പദകാ മൈം അനുഭവ കരതാ ഹൂ .൫൬.

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] (അശുഭ തഥാ ശുഭ) സര്വ കര്മരൂപീ വിഷവൃക്ഷോംസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലേ,

നിജരൂപസേ വിലക്ഷണ ഐസേ ഫലോംകോ ഛോഡകര ജോ ജീവ ഇസീസമയ സഹജചൈതന്യമയ ആത്മതത്ത്വകോ
ഭോഗതാ ഹൈ, വഹ ജീവ അല്പ കാലമേം മുക്തി പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ — ഇസമേം ക്യാ സംശയ ഹൈ ? ൫൭.

നഹിം സ്ഥാന ക്ഷായികഭാവകേ, ക്ഷായോപശമിക തഥാ നഹീം .

നഹിം സ്ഥാന ഉപശമഭാവകേ, ഹോതേ ഉദയകേ സ്ഥാന നഹിം ..൪൧..

Page 83 of 388
PDF/HTML Page 110 of 415
single page version

ന ക്ഷായികഭാവസ്ഥാനാനി ന ക്ഷയോപശമസ്വഭാവസ്ഥാനാനി വാ .

ഔദയികഭാവസ്ഥാനാനി നോപശമസ്വഭാവസ്ഥാനാനി വാ ..൪൧..

ചതുര്ണാം വിഭാവസ്വഭാവാനാം സ്വരൂപകഥനദ്വാരേണ പംചമഭാവസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

കര്മണാം ക്ഷയേ ഭവഃ ക്ഷായികഭാവഃ . കര്മണാം ക്ഷയോപശമേ ഭവഃ ക്ഷായോപശമികഭാവഃ .

കര്മണാമുദയേ ഭവഃ ഔദയികഭാവഃ . കര്മണാമുപശമേ ഭവഃ ഔപശമിക ഭാവഃ . സകലകര്മോപാധി-

വിനിര്മുക്ത : പരിണാമേ ഭവഃ പാരിണാമികഭാവഃ . ഏഷു പംചസു താവദൌപശമികഭാവോ ദ്വിവിധഃ,

ക്ഷായികഭാവശ്ച നവവിധഃ, ക്ഷായോപശമികഭാവോഷ്ടാദശഭേദഃ, ഔദയികഭാവ ഏകവിംശതിഭേദഃ,
പാരിണാമികഭാവസ്ത്രിഭേദഃ . അഥൌപശമികഭാവസ്യ ഉപശമസമ്യക്ത്വമ് ഉപശമചാരിത്രമ് ച .

ക്ഷായികഭാവസ്യ ക്ഷായികസമ്യക്ത്വം, യഥാഖ്യാതചാരിത്രം, കേവലജ്ഞാനം കേവലദര്ശനം ച, അന്തരായ-

ഗാഥാ : ൪൧ അന്വയാര്ഥ : — [ന ക്ഷായികഭാവസ്ഥാനാനി ] ജീവകോ ക്ഷായികഭാവകേ

സ്ഥാന നഹീം ഹൈം, [ന ക്ഷയോപശമസ്വഭാവസ്ഥാനാനി വാ ] ക്ഷയോപശമസ്വഭാവകേ സ്ഥാന നഹീം ഹൈം,
[ഔദയികഭാവസ്ഥാനാനി ] ഔദയികഭാവകേ സ്ഥാന നഹീം ഹൈം [വാ ] അഥവാ [ന
ഉപശമസ്വഭാവസ്ഥാനാനി ] ഉപശമസ്വഭാവകേ സ്ഥാന നഹീം ഹൈം .

ടീകാ : — ചാര വിഭാവസ്വഭാവോംകേ സ്വരൂപകഥന ദ്വാരാ പംചമഭാവകേ സ്വരൂപകാ യഹ

കഥന ഹൈ .

൧കര്മോംകാ ക്ഷയ ഹോനേപര ജോ ഭാവ ഹോ വഹ ക്ഷായികഭാവ ഹൈ . കര്മോംകാ ക്ഷയോപശമ ഹോനേപര

ജോ ഭാവ ഹോ വഹ ക്ഷായോപശമികഭാവ ഹൈ . കര്മോംകാ ഉദയ ഹോനേപര ജോ ഭാവ ഹോ വഹ ഔദയികഭാവ

ഹൈ . കര്മോംകാ ഉപശമ ഹോനേപര ജോ ഭാവ ഹോ വഹ ഔപശമികഭാവ ഹൈ . സകല കര്മോപാധിസേ വിമുക്ത

ഐസാ, പരിണാമസേ ജോ ഭാവ ഹോ വഹ പാരിണാമികഭാവ ഹൈ .

ഇന പാ ച ഭാവോംമേം, ഔപശമികഭാവകേ ദോ ഭേദ ഹൈം, ക്ഷായികഭാവകേ നൌ ഭേദ ഹൈം,

ക്ഷായോപശമികഭാവകേ അഠാരഹ ഭേദ ഹൈം, ഔദയികഭാവകേ ഇക്കീസ ഭേദ ഹൈം, പാരിണാമികഭാവകേ
തീന ഭേദ ഹൈം .

അബ, ഔപശമികഭാവകേ ദോ ഭേദ ഇസപ്രകാര ഹൈം : ഉപശമസമ്യക്ത്വ ഔര ഉപശമചാരിത്ര .

ക്ഷായികഭാവകേ നൌ ഭേദ ഇസപ്രകാര ഹൈം : ക്ഷായികസമ്യക്ത്വ, യഥാഖ്യാതചാരിത്ര, കേവലജ്ഞാന

൧കര്മോംകാ ക്ഷയ ഹോനേപര = കര്മോംകേ ക്ഷയമേം; കര്മക്ഷയകേ സദ്ഭാവമേം . [വ്യവഹാരസേ കര്മക്ഷയകീ അപേക്ഷാ ജീവകേ

ജിസ ഭാവമേം ആയേ വഹ ക്ഷായികഭാവ ഹൈ .]

Page 84 of 388
PDF/HTML Page 111 of 415
single page version

കര്മക്ഷയസമുപജനിതദാനലാഭഭോഗോപഭോഗവീര്യാണി ചേതി . ക്ഷായോപശമികഭാവസ്യ മതിശ്രുതാവധി-

മനഃപര്യയജ്ഞാനാനി ചത്വാരി, കുമതികുശ്രുതവിഭംഗഭേദാദജ്ഞാനാനി ത്രീണി, ചക്ഷുരചക്ഷുരവധിദര്ശന-
ഭേദാദ്ദര്ശനാനി ത്രീണി, കാലകരണോപദേശോപശമപ്രായോഗ്യതാഭേദാല്ലബ്ധയഃ പഞ്ച, വേദകസമ്യക്ത്വം,
വേദകചാരിത്രം, സംയമാസംയമപരിണതിശ്ചേതി . ഔദയികഭാവസ്യ നാരകതിര്യങ്മനുഷ്യദേവഭേദാദ്

ഗതയശ്ചതസ്രഃ, ക്രോധമാനമായാലോഭഭേദാത് കഷായാശ്ചത്വാരഃ, സ്ത്രീപുംനപുംസകഭേദാല്ലിങ്ഗാനി ത്രീണി,

സാമാന്യസംഗ്രഹനയാപേക്ഷയാ മിഥ്യാദര്ശനമേകമ്, അജ്ഞാനം ചൈകമ്, അസംയമതാ ചൈകാ, അസിദ്ധത്വം ചൈകമ്,
ശുക്ലപദ്മപീതകാപോതനീലകൃഷ്ണഭേദാല്ലേശ്യാഃ ഷട് ച ഭവന്തി . പാരിണാമികസ്യ ജീവത്വ-

പാരിണാമികഃ, ഭവ്യത്വപാരിണാമികഃ, അഭവ്യത്വപാരിണാമികഃ ഇതി ത്രിഭേദാഃ . അഥായം ജീവത്വ-

പാരിണാമികഭാവോ ഭവ്യാഭവ്യാനാം സദ്രശഃ, ഭവ്യത്വപാരിണാമികഭാവോ ഭവ്യാനാമേവ ഭവതി,

അഭവ്യത്വപാരിണാമികഭാവോഭവ്യാനാമേവ ഭവതി . ഇതി പംചഭാവപ്രപംചഃ .

ഔര കേവലദര്ശന, തഥാ അന്തരായകര്മകേ ക്ഷയജനിത ദാന, ലാഭ, ഭോഗ, ഉപഭോഗ ഔര വീര്യ .

ക്ഷായോപശമികഭാവകേ അഠാരഹ ഭേദ ഇസപ്രകാര ഹൈം : മതിജ്ഞാന, ശ്രുതജ്ഞാന, അവധിജ്ഞാന ഔര

മനഃപര്യയജ്ഞാന ഐസേ ജ്ഞാന ചാര; കുമതിജ്ഞാന, കുശ്രുതജ്ഞാന ഔര വിഭങ്ഗജ്ഞാന ഐസേ ഭേദോംകേ കാരണ
അജ്ഞാന തീന; ചക്ഷുദര്ശന, അചക്ഷുദര്ശന ഔര അവധിദര്ശന ഐസേ ഭേദോംകേ കാരണ ദര്ശന തീന;
കാലലബ്ധി, കരണലബ്ധി, ഉപദേശലബ്ധി, ഉപശമലബ്ധി ഔര പ്രായോഗ്യതാലബ്ധി ഐസേ ഭേദോംകേ
കാരണ ലബ്ധി പാ ച; വേദകസമ്യക്ത്വ; വേദകചാരിത്ര; ഔര സംയമാസംയമപരിണതി

ഔദയികഭാവകേ ഇക്കീസ ഭേദ ഇസപ്രകാര ഹൈം : നാരകഗതി, തിര്യംചഗതി, മനുഷ്യഗതി ഔര

ദേവഗതി ഐസേ ഭേദോംകേ കാരണ ഗതി ചാര; ക്രോധകഷായ, മാനകഷായ, മായാകഷായ ഔര ലോഭകഷായ
ഐസേ ഭേദോംകേ കാരണ കഷായ ചാര; സ്ത്രീലിംഗ, പുംലിംഗ ഔര നപുംസകലിംഗ ഐസേ ഭേദോംകേ കാരണ ലിംഗ
തീന; സാമാന്യസംഗ്രഹനയകീ അപേക്ഷാസേ മിഥ്യാദര്ശന ഏക, അജ്ഞാന ഏക ഔര അസംയമതാ ഏക;
അസിദ്ധത്വ ഏക; ശുക്ലലേശ്യാ, പദ്മലേശ്യാ, പീതലേശ്യാ, കാപോതലേശ്യാ, നീലലേശ്യാ ഔര
കൃഷ്ണലേശ്യാ ഐസേ ഭേദോംകേ കാരണ ലേശ്യാ ഛഹ

പാരിണാമികഭാവകേ തീന ഭേദ ഇസപ്രകാര ഹൈം : ജീവത്വപാരിണാമിക, ഭവ്യത്വപാരിണാമിക

ഔര അഭവ്യത്വപാരിണാമിക . യഹ ജീവത്വപാരിണാമികഭാവ ഭവ്യോംകോ തഥാ അഭവ്യോംകോ സമാന

ഹോതാ ഹൈ; ഭവ്യത്വപാരിണാമികഭാവ ഭവ്യോംകോ ഹീ ഹോതാ ഹൈ; അഭവ്യത്വപാരിണാമികഭാവ അഭവ്യോംകോ
ഹീ ഹോതാ ഹൈ .

ഇസപ്രകാര പാ ച ഭാവോംകാ കഥന കിയാ .

Page 85 of 388
PDF/HTML Page 112 of 415
single page version

പംചാനാം ഭാവാനാം മധ്യേ ക്ഷായികഭാവഃ കാര്യസമയസാരസ്വരൂപഃ സ ത്രൈലോക്യപ്രക്ഷോഭ-

ഹേതുഭൂതതീര്ഥകരത്വോപാര്ജിതസകലവിമലകേവലാവബോധസനാഥതീര്ഥനാഥസ്യ ഭഗവതഃ സിദ്ധസ്യ വാ
ഭവതി . ഔദയികൌപശമികക്ഷായോപശമികഭാവാഃ സംസാരിണാമേവ ഭവന്തി, ന മുക്താനാമ് .

പൂര്വോക്ത ഭാവചതുഷ്ടയമാവരണസംയുക്ത ത്വാത് ന മുക്തി കാരണമ് . ത്രികാലനിരുപാധിസ്വരൂപനിരംജന-

നിജപരമപംചമഭാവഭാവനയാ പംചമഗതിം മുമുക്ഷവോ യാന്തി യാസ്യന്തി ഗതാശ്ചേതി .

(ആര്യാ)

അംചിതപംചമഗതയേ പംചമഭാവം സ്മരന്തി വിദ്വാന്സഃ .

സംചിതപംചാചാരാഃ കിംചനഭാവപ്രപംചപരിഹീണാഃ ..൫൮..

പാ ച ഭാവോംമേം ക്ഷായികഭാവ കാര്യസമയസാരസ്വരൂപ ഹൈ; വഹ (ക്ഷായികഭാവ) ത്രിലോകമേം

൧പ്രക്ഷോഭകേ ഹേതുഭൂത തീര്ഥംകരത്വ ദ്വാരാ പ്രാപ്ത ഹോനേവാലേ സകല-വിമല കേവലജ്ഞാനസേ യുക്ത

തീര്ഥനാഥകോ (തഥാ ഉപലക്ഷണസേ സാമാന്യ കേവലീകോ) അഥവാ സിദ്ധഭഗവാനകോ ഹോതാ ഹൈ .

ഔദയിക, ഔപശമിക ഔര ക്ഷായോപശമിക ഭാവ സംസാരിയോംകോ ഹീ ഹോതേ ഹൈം, മുക്ത
ജീവോംകോ നഹീം .

പൂര്വോക്ത ചാര ഭാവ ആവരണസംയുക്ത ഹോനേസേ മുക്തികാ കാരണ നഹീം ഹൈം .

ത്രികാലനിരുപാധി ജിസകാ സ്വരൂപ ഹൈ ഐസേ നിരംജന നിജ പരമ പംചമഭാവകീ
( – പാരിണാമികഭാവകീ) ഭാവനാസേ പംചമഗതിമേം മുമുക്ഷു (വര്തമാന കാലമേം) ജാതേ ഹൈം,

(ഭവിഷ്യകാലമേം) ജായേംഗേ ഔര (ഭൂതകാലമേം) ജാതേ ഥേ .

[അബ ൪൧വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ദോ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] (ജ്ഞാന, ദര്ശന, ചാരിത്ര, തപ ഔര വീര്യരൂപ) പാ ച ആചാരോംസേ

യുക്ത ഔര കിംചിത് ഭീ പരിഗ്രഹപ്രപംചസേ സര്വഥാ രഹിത ഐസേ വിദ്വാന പൂജനീയ പംചമഗതികോ
പ്രാപ്ത കരനേകേ ലിയേ പംചമഭാവകാ സ്മരണ കരതേ ഹൈം . ൫൮ .

൧പ്രക്ഷോഭ = ഖലബലീ . [തീര്ഥംകരകേ ജന്മകല്യാണകാദി പ്രസംഗോം പര തീന ലോകമേം ആനന്ദമയ ഖലബലീ

ഹോതീ ഹൈ .]

Page 86 of 388
PDF/HTML Page 113 of 415
single page version

(മാലിനീ)

സുകൃതമപി സമസ്തം ഭോഗിനാം ഭോഗമൂലം
ത്യജതു പരമതത്ത്വാഭ്യാസനിഷ്ണാതചിത്തഃ .

ഉഭയസമയസാരം സാരതത്ത്വസ്വരൂപം
ഭജതു ഭവവിമുക്ത്യൈ കോത്ര ദോഷോ മുനീശഃ ..൫9..

ചഉഗഇഭവസംഭമണം ജാഇജരാമരണരോഗസോഗാ യ .

കുലജോണിജീവമഗ്ഗണഠാണാ ജീവസ്സ ണോ സംതി ..൪൨..

ചതുര്ഗതിഭവസംഭ്രമണം ജാതിജരാമരണരോഗശോകാശ്ച .

കുലയോനിജീവമാര്ഗണസ്ഥാനാനി ജീവസ്യ നോ സന്തി ..൪൨..

ഇഹ ഹി ശുദ്ധനിശ്ചയനയേന ശുദ്ധജീവസ്യ സമസ്തസംസാരവികാരസമുദയോ ന സമസ്തീത്യുക്ത മ് .

ദ്രവ്യഭാവകര്മസ്വീകാരാഭാവാച്ചതസൃണാം നാരകതിര്യങ്മനുഷ്യദേവത്വലക്ഷണാനാം ഗതീനാം പരി-

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] സമസ്ത സുകൃത (ശുഭ കര്മ) ഭോഗിയോംകേ ഭോഗകാ മൂല ഹൈ; പരമ

തത്ത്വകേ അഭ്യാസമേം നിഷ്ണാത ചിത്തവാലേ മുനീശ്വര ഭവസേ വിമുക്ത ഹോനേ ഹേതു ഉസ സമസ്ത ശുഭ
കര്മകോ ഛോഡോ ഔര ❃

സാരതത്ത്വസ്വരൂപ ഐസേ ഉഭയ സമയസാരകോ ഭജോ . ഇസമേം ക്യാ

ദോഷ ഹൈ ? ൫൯.

ഗാഥാ : ൪൨ അന്വയാര്ഥ : — [ജീവസ്യ ] ജീവകോ [ചതുര്ഗതിഭവസംഭ്രമണം ] ചാര

ഗതികേ ഭവോംമേം പരിഭ്രമണ, [ജാതിജരാമരണരോഗശോകാഃ ] ജന്മ, ജരാ, മരണ, രോഗ, ശോക,
[കുലയോനിജീവമാര്ഗണസ്ഥാനാനി ച ] കുല, യോനി, ജീവസ്ഥാന ഔര മാര്ഗണാസ്ഥാന [നോ സന്തി ]
നഹീം ഹൈ .

ടീകാ : — ശുദ്ധ നിശ്ചയനയസേ ശുദ്ധ ജീവകോ സമസ്ത സംസാരവികാരോംകാ സമുദായ നഹീം ഹൈ

ഐസാ യഹാ (ഇസ ഗാഥാമേം) കഹാ ഹൈ .

ദ്രവ്യകര്മ തഥാ ഭാവകര്മകാ സ്വീകാര ന ഹോനേസേ ജീവകോ നാരകത്വ, തിര്യഞ്ചത്വ, മനുഷ്യത്വ

❃ സമയസാര സാരഭൂത തത്ത്വ ഹൈ .

ചതു - ഗതിഭ്രമണ നഹിം, ജന്മ-മൃത്യു ന, രോഗ ശോക ജരാ നഹീം .

കുല യോനി നഹിം, നഹിം ജീവസ്ഥാന, രു മാര്ഗണാകേ സ്ഥാന നഹിം ..൪൨..

Page 87 of 388
PDF/HTML Page 114 of 415
single page version

ഭ്രമണം ന ഭവതി . നിത്യശുദ്ധചിദാനന്ദരൂപസ്യ കാരണപരമാത്മസ്വരൂപസ്യ ദ്രവ്യഭാവ-

കര്മഗ്രഹണയോഗ്യവിഭാവപരിണതേരഭാവാന്ന ജാതിജരാമരണരോഗശോകാശ്ച . ചതുര്ഗതിജീവാനാം കുല-

യോനിവികല്പ ഇഹ നാസ്തി ഇത്യുച്യതേ . തദ്യഥാ — പൃഥ്വീകായികജീവാനാം ദ്വാവിംശതി-

ലക്ഷകോടികുലാനി, അപ്കായികജീവാനാം സപ്തലക്ഷകോടികുലാനി, തേജസ്കായികജീവാനാം ത്രിലക്ഷ-
കോടികുലാനി, വായുകായികജീവാനാം സപ്തലക്ഷകോടികുലാനി, വനസ്പതികായികജീവാനാമ്
അഷ്ടോത്തരവിംശതിലക്ഷകോടികുലാനി, ദ്വീന്ദ്രിയജീവാനാം സപ്തലക്ഷകോടികുലാനി, ത്രീന്ദ്രിയജീവാനാമ്
അഷ്ടലക്ഷകോടികുലാനി, ചതുരിന്ദ്രിയജീവാനാം നവലക്ഷകോടികുലാനി, പംചേന്ദ്രിയേഷു ജലചരാണാം
സാര്ധദ്വാദശലക്ഷകോടികുലാനി, ആകാശചരജീവാനാം ദ്വാദശലക്ഷകോടികുലാനി, ചതുഷ്പദജീവാനാം
ദശലക്ഷകോടികുലാനി, സരീസൃപാനാം നവലക്ഷകോടികുലാനി, നാരകാണാം പംചവിംശതിലക്ഷ-
കോടികുലാനി, മനുഷ്യാണാം ദ്വാദശലക്ഷകോടികുലാനി, ദേവാനാം ഷഡ്വിംശതിലക്ഷകോടികുലാനി

സര്വാണി സാര്ധസപ്തനവത്യഗ്രശതകോടിലക്ഷാണി ൧9൭൫൦൦൦൦൦൦൦൦൦൦൦ .

ഔര ദേവത്വസ്വരൂപ ചാര ഗതിയോംകാ പരിഭ്രമണ നഹീം ഹൈ .

നിത്യ-ശുദ്ധ ചിദാനന്ദരൂപ കാരണപരമാത്മസ്വരൂപ ജീവകോ ദ്രവ്യകര്മ തഥാ ഭാവകര്മകേ

ഗ്രഹണകേ യോഗ്യ വിഭാവപരിണതികാ അഭാവ ഹോനേസേ ജന്മ, ജരാ, മരണ, രോഗ ഔര ശോക നഹീം ഹൈ .

ചതുര്ഗതി (ചാര ഗതികേ) ജീവോംകേ കുല തഥാ യോനികേ ഭേദ ജീവമേം നഹീം ഹൈം ഐസാ (അബ)

കഹാ ജാതാ ഹൈ . വഹ ഇസപ്രകാര :

പൃഥ്വീകായിക ജീവോംകേ ബാഈസ ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം; അപ്കായിക ജീവോംകേ സാത

ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം; തേജകായിക ജീവോംകേ തീന ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം; വായുകായിക
ജീവോംകേ സാത ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം; വനസ്പതികായിക ജീവോംകേ അട്ഠാഈസ ലാഖ കരോഡ കുല
ഹൈം; ദ്വീന്ദ്രിയ ജീവോംകേ സാത ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം; ത്രീന്ദ്രിയ ജീവോംകേ ആഠ ലാഖ കരോഡ കുല
ഹൈം; ചതുരിന്ദ്രിയ ജീവോംകേ നൌ ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം; പംചേന്ദ്രിയ ജീവോംമേം ജലചര ജീവോംകേ സാഢേ
ബാരഹ ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം; ഖേചര ജീവോംകേ ബാരഹ ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം; ചാര പൈര വാലേ
ജീവോംകേ ദസ ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം; സര്പാദിക പേടസേ ചലനേവാലേ ജീവോംകേ നൌ ലാഖ കരോഡ
കുല ഹൈം; നാരകോംകേ പച്ചീസ ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം; മനുഷ്യോംകേ ബാരഹ ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം
ഔര ദേവോംകേ ഛബ്ബീസ ലാഖ കരോഡ കുല ഹൈം . കുല മിലകര ഏക സൌ സാഢേ സത്താനവേ ലാഖ

കരോഡ (൧൯൭൫൦൦൦,൦൦൦,൦൦൦,൦൦) കുല ഹൈം .

Page 88 of 388
PDF/HTML Page 115 of 415
single page version

പൃഥ്വീകായികജീവാനാം സപ്തലക്ഷയോനിമുഖാനി, അപ്കായികജീവാനാം സപ്തലക്ഷയോനിമുഖാനി,

തേജസ്കായികജീവാനാം സപ്തലക്ഷയോനിമുഖാനി, വായുകായികജീവാനാം സപ്തലക്ഷയോനിമുഖാനി,
നിത്യനിഗോദിജീവാനാം സപ്തലക്ഷയോനിമുഖാനി, ചതുര്ഗതിനിഗോദിജീവാനാം സപ്തലക്ഷയോനിമുഖാനി,
വനസ്പതികായികജീവാനാം ദശലക്ഷയോനിമുഖാനി, ദ്വീന്ദ്രിയജീവാനാം ദ്വിലക്ഷയോനിമുഖാനി,
ത്രീന്ദ്രിയജീവാനാം ദ്വിലക്ഷയോനിമുഖാനി, ചതുരിന്ദ്രിയജീവാനാം ദ്വിലക്ഷയോനിമുഖാനി, ദേവാനാം
ചതുര്ലക്ഷയോനിമുഖാനി, നാരകാണാം ചതുര്ലക്ഷയോനിമുഖാനി, തിര്യഗ്ജീവാനാം ചതുര്ലക്ഷയോനിമുഖാനി,
മനുഷ്യാണാം ചതുര്ദശലക്ഷയോനിമുഖാനി

സ്ഥൂലസൂക്ഷ്മൈകേന്ദ്രിയസംജ്ഞ്യസംജ്ഞിപംചേന്ദ്രിയദ്വീന്ദ്രിയത്രീംദ്രിയചതുരിന്ദ്രിയപര്യാപ്താപര്യാപ്തകഭേദസനാഥ-

ചതുര്ദശജീവസ്ഥാനാനി . ഗതീന്ദ്രിയകായയോഗവേദകഷായജ്ഞാനസംയമദര്ശനലേശ്യാഭവ്യസമ്യക്ത്വസംജ്ഞ്യാ-

ഹാരവികല്പലക്ഷണാനി മാര്ഗണാസ്ഥാനാനി . ഏതാനി സര്വാണി ച തസ്യ ഭഗവതഃ പരമാത്മനഃ

ശുദ്ധനിശ്ചയനയബലേന ന സന്തീതി ഭഗവതാം സൂത്രകൃതാമഭിപ്രായഃ .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീമദമൃതചംദ്രസൂരിഭിഃ —

പൃഥ്വീകായിക ജീവോംകേ സാത ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം; അപ്കായിക ജീവോംകേ സാത ലാഖ

യോനിമുഖ ഹൈം; തേജകായിക ജീവോംകേ സാത ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം; വായുകായിക ജീവോംകേ സാത ലാഖ
യോനിമുഖ ഹൈം; നിത്യ നിഗോദീ ജീവോംകേ സാത ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം; ചതുര്ഗതി ( – ചാര ഗതിമേം പരിഭ്രമണ

കരനേവാലേ അര്ഥാത് ഇതര) നിഗോദീ ജീവോംകേ സാത ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം; വനസ്പതികായിക ജീവോംകേ
ദസ ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം; ദ്വീന്ദ്രിയ ജീവോംകേ ദോ ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം; ത്രീന്ദ്രിയ ജീവോംകേ ദോ ലാഖ
യോനിമുഖ ഹൈം; ചതുരിന്ദ്രിയ ജീവോംകേ ദോ ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം; ദേവോംകേ ചാര ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം;
നാരകോംകേ ചാര ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം; തിര്യംച ജീവോംകേ ചാര ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം; മനുഷ്യോംകേ ചൌദഹ
ലാഖ യോനിമുഖ ഹൈം . (കുല മിലകര ൮൪൦൦൦൦൦ യോനിമുഖ ഹൈം .)

സൂക്ഷ്മ ഏകേന്ദ്രിയ പര്യാപ്ത ഔര അപര്യാപ്ത, സ്ഥൂല ഏകേന്ദ്രിയ പര്യാപ്ത ഔര അപര്യാപ്ത, ദ്വീന്ദ്രിയ

പര്യാപ്ത ഔര അപര്യാപ്ത, ത്രീന്ദ്രിയ പര്യാപ്ത ഔര അപര്യാപ്ത, ചതുരിന്ദ്രിയ പര്യാപ്ത ഔര അപര്യാപ്ത, അസംജ്ഞീ
പംചേന്ദ്രിയ പര്യാപ്ത ഔര അപര്യാപ്ത, സംജ്ഞീ പംചേന്ദ്രിയ പര്യാപ്ത ഔര അപര്യാപ്ത — ഐസേ ഭേദോംവാലേ ചൌദഹ

ജീവസ്ഥാന ഹൈം .

ഗതി, ഇന്ദ്രിയ, കായ, യോഗ, വേദ, കഷായ, ജ്ഞാന, സംയമ, ദര്ശന, ലേശ്യാ, ഭവ്യത്വ,

സമ്യക്ത്വ, സംജ്ഞിത്വ ഔര ആഹാര — ഐസേ ഭേദസ്വരൂപ (ചൌദഹ) മാര്ഗണാസ്ഥാന ഹൈം .

യഹ സബ, ഉന ഭഗവാന പരമാത്മാകോ ശുദ്ധനിശ്ചയനയകേ ബലസേ ( – ശുദ്ധനിശ്ചയനയസേ) നഹീം

Page 89 of 388
PDF/HTML Page 116 of 415
single page version

(മാലിനീ)

‘‘സകലമപി വിഹായാഹ്നായ ചിച്ഛക്തി രിക്തം
സ്ഫു ടതരമവഗാഹ്യ സ്വം ച ചിച്ഛക്തി മാത്രമ് .

ഇമമുപരി ചരംതം ചാരു വിശ്വസ്യ സാക്ഷാത്

കലയതു പരമാത്മാത്മാനമാത്മന്യനന്തമ് ..’’

(അനുഷ്ടുഭ്)

‘‘ചിച്ഛക്തി വ്യാപ്തസര്വസ്വസാരോ ജീവ ഇയാനയമ് .

അതോതിരിക്താഃ സര്വേപി ഭാവാഃ പൌദ്ഗലികാ അമീ ..’’

തഥാ ഹി —

(മാലിനീ)

അനവരതമഖണ്ഡജ്ഞാനസദ്ഭാവനാത്മാ
വ്രജതി ന ച വികല്പം സംസൃതേര്ഘോരരൂപമ് .

അതുലമനഘമാത്മാ നിര്വികല്പഃ സമാധിഃ
പരപരിണതിദൂരം യാതി ചിന്മാത്രമേഷഃ ..൬൦..

ഹൈം — ഐസാ ഭഗവാന സൂത്രകര്താകാ (ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവകാ) അഭിപ്രായ ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യദേവ) ശ്രീമദ് അമൃതചന്ദ്രസൂരിനേ (ശ്രീ സമയസാരകീ ആത്മഖ്യാതി

നാമക ടീകാമേം ൩൫ – ൩൬വേം ദോ ശ്ലോകോം ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ചിത്ശക്തിസേ രഹിത അന്യ സകല ഭാവോംകോ മൂലസേ ഛോഡകര ഔര

ചിത്ശക്തിമാത്ര ഐസേ നിജ ആത്മാകാ അതി സ്ഫു ടരൂപസേ അവഗാഹന കരകേ, ആത്മാ സമസ്ത വിശ്വകേ
ഊ പര സുന്ദരതാസേ പ്രവര്തമാന ഐസേ ഇസ കേവല (ഏക) അവിനാശീ ആത്മാകോ ആത്മാമേം സാക്ഷാത്
അനുഭവ കരോ .’’

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ചൈതന്യശക്തിസേ വ്യാപ്ത ജിസകാ സര്വസ്വ-സാര ഹൈ ഐസാ യഹ ജീവ

ഇതനാ ഹീ മാത്ര ഹൈ; ഇസ ചിത്ശക്തിസേ ശൂന്യ ജോ യഹ ഭാവ ഹൈം വേ സബ പൌദ്ഗലിക ഹൈം .’’

ഔര (൪൨വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ദോ ശ്ലോക കഹതേ

ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] സതതരൂപസേ അഖണ്ഡ ജ്ഞാനകീ സദ്ഭാവനാവാലാ ആത്മാ (അര്ഥാത് ‘മൈം

അഖണ്ഡ ജ്ഞാന ഹൂ ’ ഐസീ സച്ചീ ഭാവനാ ജിസേ നിരംതര വര്തതീ ഹൈ വഹ ആത്മാ) സംസാരകേ ഘോര

Page 90 of 388
PDF/HTML Page 117 of 415
single page version

(സ്രഗ്ധരാ)

ഇത്ഥം ബുദ്ധ്വോപദേശം ജനനമൃതിഹരം യം ജരാനാശഹേതും
ഭക്തി പ്രഹ്വാമരേന്ദ്രപ്രകടമുകുടസദ്രത്നമാലാര്ചിതാംഘ്രേഃ .

വീരാത്തീര്ഥാധിനാഥാദ്ദുരിതമലകുലധ്വാംതവിധ്വംസദക്ഷം
ഏതേ സംതോ ഭവാബ്ധേരപരതടമമീ യാംതി സച്ഛീലപോതാഃ ..൬൧..

ണിദ്ദംഡോ ണിദ്ദംദ്ദോ ണിമ്മമോ ണിക്കലോ ണിരാലംബോ .

ണീരാഗോ ണിദ്ദോസോ ണിമ്മൂഢോ ണിബ്ഭയോ അപ്പാ ..൪൩..

നിര്ദണ്ഡഃ നിര്ദ്വന്ദ്വഃ നിര്മമഃ നിഃകലഃ നിരാലംബഃ .

നീരാഗഃ നിര്ദോഷഃ നിര്മൂഢഃ നിര്ഭയഃ ആത്മാ ..൪൩..

വികല്പകോ നഹീം പാതാ, കിന്തു നിര്വികല്പ സമാധികോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹുആ പരപരിണതിസേ ദൂര,

അനുപമ, ൧അനഘ ചിന്മാത്രകോ (ചൈതന്യമാത്ര ആത്മാകോ) പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ . ൬൦ .

[ശ്ലോകാര്ഥ : — ] ഭക്തിസേ നമിത ദേവേന്ദ്ര മുകുടകീ സുന്ദര രത്നമാലാ ദ്വാരാ ജിനകേ

ചരണോംകോ പ്രഗടരൂപസേ പൂജതേ ഹൈം ഐസേ മഹാവീര തീര്ഥാധിനാഥ ദ്വാരാ യഹ സന്ത ജന്മ - ജരാ

- മൃത്യുകാ നാശക തഥാ ദുഷ്ട മലസമൂഹരൂപീ അംധകാരകാ ധ്വംസ കരനേമേം ചതുര ഐസാ

ഇസപ്രകാരകാ (പൂര്വോക്ത) ഉപദേശ സമഝകര, സത്ശീലരൂപീ നൌകാ ദ്വാരാ ഭവാബ്ധികേ സാമനേ
കിനാരേ പഹു ച ജാതേ ഹൈം .൬൧.

ഗാഥാ : ൪൩ അന്വയാര്ഥ : — [ആത്മാ ] ആത്മാ [നിര്ദണ്ഡഃ ] ൨നിര്ദംഡ [നിര്ദ്വന്ദ്വഃ ]

നിര്ദ്വംദ്വ, [നിര്മമഃ ] നിര്മമ, [നിഃകലഃ ] നിഃശരീര, [നിരാലംബഃ ] നിരാലംബ, [നീരാഗഃ ] നീരാഗ,
[നിര്ദോഷഃ ] നിര്ദോഷ, [നിര്മൂഢഃ ] നിര്മൂഢ ഔര [നിര്ഭയഃ ] നിര്ഭയ ഹൈ .

൧. അനഘ = ദോഷ രഹിത; നിഷ്പാപ; മല രഹിത .

൨. നിര്ദണ്ഡ = ദണ്ഡ രഹിത . (ജിസ മനവചനകായാശ്രിത പ്രവര്തനസേ ആത്മാ ദണ്ഡിത ഹോതാ ഹൈ ഉസ പ്രവര്തനകോ ദണ്ഡ

കഹാ ജാതാ ഹൈ .)

നിര്ദംഡ അരു നിര്ദ്വംദ, നിര്മമ, നിഃശരീര, നിരാഗ ഹൈ .

നിര്മൂഢ, നിര്ഭയ, നിരവലംബന, ആതമാ നിര്ദോഷ ഹൈ ..൪൩..

Page 91 of 388
PDF/HTML Page 118 of 415
single page version

ഇഹ ഹി ശുദ്ധാത്മനഃ സമസ്തവിഭാവാഭാവത്വമുക്ത മ് .

മനോദണ്ഡോ വചനദണ്ഡഃ കായദണ്ഡശ്ചേത്യേതേഷാം യോഗ്യദ്രവ്യഭാവകര്മണാമഭാവാന്നിര്ദണ്ഡഃ .

നിശ്ചയേന പരമപദാര്ഥവ്യതിരിക്ത സമസ്തപദാര്ഥസാര്ഥാഭാവാന്നിര്ദ്വന്ദ്വഃ . പ്രശസ്താപ്രശസ്തസമസ്തമോഹരാഗ-

ദ്വേഷാഭാവാന്നിര്മമഃ . നിശ്ചയേനൌദാരികവൈക്രിയികാഹാരകതൈജസകാര്മണാഭിധാനപംചശരീരപ്രപംചാഭാവാ-

ന്നിഃകലഃ . നിശ്ചയേന പരമാത്മനഃ പരദ്രവ്യനിരവലമ്ബത്വാന്നിരാലമ്ബഃ . മിഥ്യാത്വവേദരാഗദ്വേഷഹാസ്യ-

രത്യരതിശോകഭയജുഗുപ്സാക്രോധമാനമായാലോഭാഭിധാനാഭ്യന്തരചതുര്ദശപരിഗ്രഹാഭാവാന്നീരാഗഃ .

നിശ്ചയേന നിഖിലദുരിതമലകലംകപംകനിര്ന്നിക്ത സമര്ഥസഹജപരമവീതരാഗസുഖസമുദ്രമധ്യനിര്മഗ്നസ്ഫു ടി-
തസഹജാവസ്ഥാത്മസഹജജ്ഞാനഗാത്രപവിത്രത്വാന്നിര്ദോഷഃ . സഹജനിശ്ചയനയബലേന സഹജജ്ഞാനസഹജദര്ശന-

സഹജചാരിത്രസഹജപരമവീതരാഗസുഖാദ്യനേകപരമധര്മാധാരനിജപരമതത്ത്വപരിച്ഛേദനസമര്ഥത്വാന്നിര്മൂഢഃ,
അഥവാ സാദ്യനിധനാമൂര്താതീന്ദ്രിയസ്വഭാവശുദ്ധസദ്ഭൂതവ്യവഹാരനയബലേന ത്രികാലത്രിലോക-

ടീകാ : — യഹാ (ഇസ ഗാഥാമേം) വാസ്തവമേം ശുദ്ധ ആത്മാകോ സമസ്ത വിഭാവകാ അഭാവ

ഹൈ ഐസാ കഹാ ഹൈ .

മനദണ്ഡ, വചനദണ്ഡ ഔര കായദണ്ഡകേ യോഗ്യ ദ്രവ്യകര്മോം തഥാ ഭാവകര്മോംകാ അഭാവ

ഹോനേസേ ആത്മാ നിര്ദണ്ഡ ഹൈ . നിശ്ചയസേ പരമ പദാര്ഥകേ അതിരിക്ത സമസ്ത പദാര്ഥസമൂഹകാ

(ആത്മാമേം) അഭാവ ഹോനേസേ ആത്മാ നിര്ദ്വന്ദ്വ (ദ്വൈത രഹിത) ഹൈ . പ്രശസ്ത - അപ്രശസ്ത സമസ്ത മോഹ-

രാഗ - ദ്വേഷകാ അഭാവ ഹോനേസേ ആത്മാ നിര്മമ (മമതാ രഹിത) ഹൈ . നിശ്ചയസേ ഔദാരിക, വൈക്രിയിക,

ആഹാരക, തൈജസ ഔര കാര്മണ നാമക പാ ച ശരീരോംകേ സമൂഹകാ അഭാവ ഹോനേസേ ആത്മാ നിഃശരീര
ഹൈ . നിശ്ചയസേ പരമാത്മാകോ പരദ്രവ്യകാ അവലമ്ബന ന ഹോനേസേ ആത്മാ നിരാലമ്ബ ഹൈ . മിഥ്യാത്വ,

വേദ, രാഗ, ദ്വേഷ, ഹാസ്യ, രതി, അരതി, ശോക, ഭയ, ജുഗുപ്സാ, ക്രോധ, മാന, മായാ ഔര ലോഭ നാമക
ചൌദഹ അഭ്യംതര പരിഗ്രഹോംകാ അഭാവ ഹോനേസേ ആത്മാ നിരാഗ ഹൈ . നിശ്ചയസേ സമസ്ത

പാപമലകലംകരൂപീ കീചഡകോ ധോ ഡാലനേമേം സമര്ഥ, സഹജ - പരമവീതരാഗ - സുഖസമുദ്രമേം മഗ്ന

(ഡൂബീ ഹുഈ, ലീന) പ്രഗട സഹജാവസ്ഥാസ്വരൂപ ജോ സഹജജ്ഞാനശരീര ഉസകേ ദ്വാരാ പവിത്ര ഹോനേകേ
കാരണ ആത്മാ നിര്ദോഷ ഹൈ . സഹജ നിശ്ചയനയസേ സഹജ ജ്ഞാന, സഹജ ദര്ശന, സഹജ ചാരിത്ര, സഹജ

പരമവീതരാഗ സുഖ ആദി അനേക പരമ ധര്മോംകേ ആധാരഭൂത നിജ പരമതത്ത്വകോ ജാനനേമേം സമര്ഥ
ഹോനേസേ ആത്മാ നിര്മൂഢ (മൂഢതാ രഹിത) ഹൈ; അഥവാ, സാദി - അനന്ത അമൂര്ത അതീന്ദ്രിയസ്വഭാവവാലേ

ശുദ്ധസദ്ഭൂത വ്യവഹാരനയസേ തീന കാല ഔര തീന ലോകകേ സ്ഥാവര - ജംഗമസ്വരൂപ സമസ്ത ദ്രവ്യ -

ഗുണ - പര്യായോംകോ ഏക സമയമേം ജാനനേമേം സമര്ഥ സകല - വിമല (സര്വഥാ നിര്മല) കേവലജ്ഞാനരൂപസേ

Page 92 of 388
PDF/HTML Page 119 of 415
single page version

വര്തിസ്ഥാവരജംഗമാത്മകനിഖിലദ്രവ്യഗുണപര്യായൈകസമയപരിച്ഛിത്തിസമര്ഥസകലവിമലകേവലജ്ഞാനാവസ്ഥ-
ത്വാന്നിര്മൂഢശ്ച . നിഖിലദുരിതവീരവൈരിവാഹിനീദുഃപ്രവേശനിജശുദ്ധാന്തസ്തത്ത്വമഹാദുര്ഗനിലയത്വാന്നിര്ഭയഃ .

അയമാത്മാ ഹ്യുപാദേയഃ ഇതി .

തഥാ ചോക്ത മമൃതാശീതൌ —

(മാലിനീ)

‘‘സ്വരനികരവിസര്ഗവ്യംജനാദ്യക്ഷരൈര്യദ്
രഹിതമഹിതഹീനം ശാശ്വതം മുക്ത സംഖ്യമ് .

അരസതിമിരരൂപസ്പര്ശഗംധാമ്ബുവായു-
ക്ഷിതിപവനസഖാണുസ്ഥൂലദിക്ചക്രവാലമ് ..’’

തഥാ ഹി —

(മാലിനീ)

ദുരഘവനകുഠാരഃ പ്രാപ്തദുഷ്കര്മപാരഃ
പരപരിണതിദൂരഃ പ്രാസ്തരാഗാബ്ധിപൂരഃ .

ഹതവിവിധവികാരഃ സത്യശര്മാബ്ധിനീരഃ
സപദി സമയസാരഃ പാതു മാമസ്തമാരഃ ..൬൨..

അവസ്ഥിത ഹോനേസേ ആത്മാ നിര്മൂഢ ഹൈ . സമസ്ത പാപരൂപീ ശൂരവീര ശത്രുഓംകീ സേനാ ജിസമേം പ്രവേശ

നഹീം കര സകതീ ഐസേ നിജ ശുദ്ധ അന്തഃതത്ത്വരൂപ മഹാ ദുര്ഗമേം (കിലേമേം) നിവാസ കരനേസേ ആത്മാ
നിര്ഭയ ഹൈ . ഐസാ യഹ ആത്മാ വാസ്തവമേം ഉപാദേയ ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ശ്രീ യോഗീന്ദ്രദേവകൃത) അമൃതാശീതിമേം (൫൭വേം ശ്ലോക ദ്വാരാ) കഹാ

ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ആത്മതത്ത്വ സ്വരസമൂഹ, വിസര്ഗ ഔര വ്യംജനാദി അക്ഷരോം രഹിത തഥാ

സംഖ്യാ രഹിത ഹൈ (അര്ഥാത് അക്ഷര ഔര അങ്കകാ ആത്മതത്ത്വമേം പ്രവേശ നഹീം ഹൈ ), അഹിത രഹിത ഹൈ,
ശാശ്വത ഹൈ, അംധകാര തഥാ സ്പര്ശ, രസ, ഗംധ ഔര രൂപ രഹിത ഹൈ, പൃഥ്വീ, ജല, അഗ്നി ഔര വായുകേ
അണുഓം രഹിത ഹൈ തഥാ സ്ഥൂല ദിക്ചക്ര (ദിശാഓംകേ സമൂഹ) രഹിത ഹൈ .’’

ഔര (൪൩വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ സാത ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജോ (സമയസാര) ദുഷ്ട പാപോംകേ വനകോ ഛേദനേകാ കുഠാര ഹൈ, ജോ ദുഷ്ട

Page 93 of 388
PDF/HTML Page 120 of 415
single page version

(മാലിനീ)

ജയതി പരമതത്ത്വം തത്ത്വനിഷ്ണാതപദ്മ-
പ്രഭമുനിഹൃദയാബ്ജേ സംസ്ഥിതം നിര്വികാരമ് .

ഹതവിവിധവികല്പം കല്പനാമാത്രരമ്യാദ്
ഭവഭവസുഖദുഃഖാന്മുക്ത മുക്തം ബുധൈര്യത് ..൬൩..

(മാലിനീ)

അനിശമതുലബോധാധീനമാത്മാനമാത്മാ
സഹജഗുണമണീനാമാകരം തത്ത്വസാരമ് .

നിജപരിണതിശര്മാമ്ഭോധിമജ്ജന്തമേനം
ഭജതു ഭവവിമുക്ത്യൈ ഭവ്യതാപ്രേരിതോ യഃ ..൬൪..

(ദ്രുതവിലംബിത)

ഭവഭോഗപരാങ്മുഖ ഹേ യതേ
പദമിദം ഭവഹേതുവിനാശനമ് .

ഭജ നിജാത്മനിമഗ്നമതേ പുന-
സ്തവ കിമധ്രുവവസ്തുനി ചിന്തയാ ..൬൫..

കര്മോംകേ പാരകോ പ്രാപ്ത ഹുആ ഹൈ (അര്ഥാത് ജിസനേ കര്മോംകാ അന്ത കിയാ ഹൈ ), ജോ പരപരിണതിസേ
ദൂര ഹൈ, ജിസനേ രാഗരൂപീ സമുദ്രകേ പൂരകോ നഷ്ട കിയാ ഹൈ, ജിസനേ വിവിധ വികാരോംകാ ഹനന കര
ദിയാ ഹൈ, ജോ സച്ചേ സുഖസാഗരകാ നീര ഹൈ ഔര ജിസനേ കാമകോ അസ്ത കിയാ ഹൈ, വഹ സമയസാര
മേരീ ശീഘ്ര രക്ഷാ കരോ .൬൨.

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജോ തത്ത്വനിഷ്ണാത (വസ്തുസ്വരൂപമേം നിപുണ) പദ്മപ്രഭമുനികേ

ഹൃദയകമലമേം സുസ്ഥിത ഹൈ, ജോ നിര്വികാര ഹൈ, ജിസനേ വിവിധ വികല്പോംകാ ഹനന കര ദിയാ ഹൈ,
ഔര ജിസേ ബുധപുരുഷോംനേ കല്പനാമാത്ര-രമ്യ ഐസേ ഭവഭവകേ സുഖോംസേ തഥാ ദുഃഖോംസേ മുക്ത (രഹിത)
കഹാ ഹൈ, വഹ പരമതത്ത്വ ജയവന്ത ഹൈ .൬൩.

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജോ ആത്മാ ഭവ്യതാ ദ്വാരാ പ്രേരിത ഹോ, വഹ ആത്മാ ഭവസേ വിമുക്ത

ഹോനേകേ ഹേതു നിരന്തര ഇസ ആത്മാകോ ഭജോ — കി ജോ (ആത്മാ) അനുപമ ജ്ഞാനകേ ആധീന ഹൈ, ജോ

സഹജഗുണമണികീ ഖാന ഹൈ, ജോ (സര്വ) തത്ത്വോംമേം സാര ഹൈ ഔര ജോ നിജപരിണതികേ സുഖസാഗരമേം
മഗ്ന ഹോതാ ഹൈ .൬൪.

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] നിജ ആത്മാമേം ലീന ബുദ്ധിവാലേ തഥാ ഭവസേ ഔര ഭോഗസേ പരാങ്മുഖ

< Previous Page Next Page >