Niyamsar-Hindi (Malayalam transliteration). Gatha: 44-57 ; Adhikar-4 : VyavahAr Charitra Adhikar; VyavhAr Charitra Adhikar.

Page 94 of 388
PDF/HTML Page 121 of 415
single page version

(ദ്രുതവിലംബിത)

സമയസാരമനാകുലമച്യുതം
ജനനമൃത്യുരുജാദിവിവര്ജിതമ് .

സഹജനിര്മലശര്മസുധാമയം
സമരസേന സദാ പരിപൂജയേ ..൬൬..

(ഇംദ്രവജ്രാ)

ഇത്ഥം നിജജ്ഞേന നിജാത്മതത്ത്വ-
മുക്തം പുരാ സൂത്രകൃതാ വിശുദ്ധമ് .

ബുദ്ധ്വാ ച യന്മുക്തി മുപൈതി ഭവ്യ-
സ്തദ്ഭാവയാമ്യുത്തമശര്മണേഹമ് ..൬൭..

(വസന്തതിലകാ)

ആദ്യന്തമുക്ത മനഘം പരമാത്മതത്ത്വം
നിര്ദ്വന്ദ്വമക്ഷയവിശാലവരപ്രബോധമ് .

തദ്ഭാവനാപരിണതോ ഭുവി ഭവ്യലോകഃ
സിദ്ധിം പ്രയാതി ഭവസംഭവദുഃഖദൂരാമ് ..൬൮..

ഹുഏ ഹേ യതി ! തൂ ഭവഹേതുകാ വിനാശ കരനേവാലേ ഐസേ ഇസ (ധ്രുവ) പദകോ ഭജ; അധ്രുവ വസ്തുകീ
ചിന്താസേ തുഝേ ക്യാ പ്രയോജന ഹൈ ? .൬൫.

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജോ അനാകുല ഹൈ, ❃അച്യുത ഹൈ, ജന്മ - മൃത്യു - രോഗാദി രഹിത ഹൈ, സഹജ

നിര്മല സുഖാമൃതമയ ഹൈ, ഉസ സമയസാരകോ മൈം സമരസ (സമതാഭാവ) ദ്വാരാ സദാ
പൂജതാ ഹൂ . ൬൬ .

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ഇസപ്രകാര പഹലേ നിജജ്ഞ സൂത്രകാരനേ (ആത്മജ്ഞാനീ സൂത്രകര്താ

ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവനേ) ജിസ നിജാത്മതത്ത്വകാ വര്ണന കിയാ ഔര ജിസേ ജാനകര ഭവ്യ
ജീവ മുക്തികോ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ, ഉസ നിജാത്മതത്ത്വകോ ഉത്തമ സുഖകീ പ്രാപ്തികേ ഹേതു മൈം ഭാതാ ഹൂ .൬൭.

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] പരമാത്മതത്ത്വ ആദി - അന്ത രഹിത ഹൈ, ദോഷ രഹിത ഹൈ, നിര്ദ്വന്ദ്വ ഹൈ ഔര

അക്ഷയ വിശാല ഉത്തമ ജ്ഞാനസ്വരൂപ ഹൈ . ജഗതമേം ജോ ഭവ്യ ജന ഉസകീ ഭാവനാരൂപ പരിണമിത

ഹോതേ ഹൈം, വേ ഭവജനിത ദുഃഖോംസേ ദൂര ഐസീ സിദ്ധികോ പ്രാപ്ത കരതേ ഹൈം .൬൮.

❃ അച്യുത = അസ്ഖലിത; നിജസ്വരൂപസേ ന ഹടാ ഹുആ .

Page 95 of 388
PDF/HTML Page 122 of 415
single page version

ണിഗ്ഗംഥോ ണീരാഗോ ണിസ്സല്ലോ സയലദോസണിമ്മുക്കോ .

ണിക്കാമോ ണിക്കോഹോ ണിമ്മാണോ ണിമ്മദോ അപ്പാ ..൪൪..

നിര്ഗ്രന്ഥോ നീരാഗോ നിഃശല്യഃ സകലദോഷനിര്മുക്ത : .

നിഃകാമോ നിഃക്രോധോ നിര്മാനോ നിര്മദഃ ആത്മാ ..൪൪..

അത്രാപി ശുദ്ധജീവസ്വരൂപമുക്ത മ് .

ബാഹ്യാഭ്യന്തരചതുര്വിംശതിപരിഗ്രഹപരിത്യാഗലക്ഷണത്വാന്നിര്ഗ്രന്ഥഃ . സകലമോഹരാഗദ്വേഷാത്മക-

ചേതനകര്മാഭാവാന്നീരാഗഃ . നിദാനമായാമിഥ്യാശല്യത്രയാഭാവാന്നിഃശല്യഃ . ശുദ്ധനിശ്ചയനയേന ശുദ്ധ-

ജീവാസ്തികായസ്യ ദ്രവ്യഭാവനോകര്മാഭാവാത് സകലദോഷനിര്മുക്ത : . ശുദ്ധനിശ്ചയനയേന നിജപരമ-

തത്ത്വേപി വാംഛാഭാവാന്നിഃകാമഃ . നിശ്ചയനയേന പ്രശസ്താപ്രശസ്തസമസ്തപരദ്രവ്യപരിണതേരഭാവാന്നിഃ-

ക്രോധഃ . നിശ്ചയനയേന സദാ പരമസമരസീഭാവാത്മകത്വാന്നിര്മാനഃ . നിശ്ചയനയേന നിഃശേഷതോന്തര്മുഖ-

ഗാഥാ : ൪൪ അന്വയാര്ഥ : — [ആത്മാ ] ആത്മാ [നിര്ഗ്രന്ഥഃ ] നിര്ഗ്രംഥ [നീരാഗഃ ]

നിരാഗ, [നിഃശല്യഃ ] നിഃശല്യ, [സകലദോഷനിര്മുക്തഃ ] സര്വദോഷവിമുക്ത, [നിഃകാമഃ ] നിഷ്കാമ,
[നിഃക്രോധഃ ] നിഃക്രോധ, [നിര്മാനഃ ] നിര്മാന ഔര [നിര്മദഃ ] നിര്മദ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ (ഇസ ഗാഥാമേം) ഭീ ശുദ്ധ ജീവകാ സ്വരൂപ കഹാ ഹൈ .

ശുദ്ധ ജീവാസ്തികായ ബാഹ്യ-അഭ്യംതര ൧ചൌവീസ പരിഗ്രഹകേ പരിത്യാഗസ്വരൂപ ഹോനേസേ നിഗ്രന്ഥ

ഹൈ; സകല മോഹ-രാഗ-ദ്വേഷാത്മക ചേതന കര്മകേ അഭാവകേ കാരണ നിരാഗ ഹൈ; നിദാന, മായാ ഔര
മിഥ്യാത്വ — ഇന തീന ശല്യോംകേ അഭാവകേ കാരണ നിഃശല്യ ഹൈ; ശുദ്ധ നിശ്ചയനയസേ ശുദ്ധ

ജീവാസ്തികായകോ ദ്രവ്യകര്മ, ഭാവകര്മ ഔര നോകര്മകാ അഭാവ ഹോനേകേ കാരണ സര്വദോഷവിമുക്ത
ഹൈ; ശുദ്ധ നിശ്ചയനയസേ നിജ പരമ തത്ത്വകീ ഭീ വാംഛാ ന ഹോനേസേ നിഷ്കാമ ഹൈ; നിശ്ചയനയസേ പ്രശസ്ത –

അപ്രശസ്ത സമസ്ത പരദ്രവ്യപരിണതികാ അഭാവ ഹോനേകേ കാരണ നിഃക്രോധ ഹൈ; നിശ്ചയനയസേ സദാ പരമ

൧ക്ഷേത്ര, മകാന, ചാ ദീ, സോനാ, ധന, ധാന്യ, ദാസീ, ദാസ, വസ്ത്ര ഔര ബരതന — ഐസാ ദസ പ്രകാരകാ ബാഹ്യ

പരിഗ്രഹ ഹൈ; ഏക മിഥ്യാത്വ, ചാര കഷായ ഔര നൌ നോകഷായ ഐസാ ചൌദഹ പ്രകാരകാ അഭ്യംതര പരിഗ്രഹ ഹൈ .

നിര്ഗ്രന്ഥ ഹൈ, നിരാഗ ഹൈ, നിഃശല്യ, ജീവ അമാന ഹൈ .

സബ ദോഷ രഹിത, അക്രോധ, നിര്മദ, ജീവ യഹ നിഷ്കാമ ഹൈ ..൪൪..

Page 96 of 388
PDF/HTML Page 123 of 415
single page version

ത്വാന്നിര്മദഃ . ഉക്ത പ്രകാരവിശുദ്ധസഹജസിദ്ധനിത്യനിരാവരണനിജകാരണസമയസാരസ്വരൂപമുപാദേയമിതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീമദമൃതചന്ദ്രസൂരിഭിഃ —

(മന്ദാക്രാംതാ)

‘‘ഇത്യുച്ഛേദാത്പരപരിണതേഃ കര്തൃകര്മാദിഭേദ-
ഭ്രാന്തിധ്വംസാദപി ച സുചിരാല്ലബ്ധശുദ്ധാത്മതത്ത്വഃ .

സഞ്ചിന്മാത്രേ മഹസി വിശദേ മൂര്ഛിതശ്ചേതനോയം
സ്ഥാസ്യത്യുദ്യത്സഹജമഹിമാ സര്വദാ മുക്ത ഏവ ..’’

തഥാ ഹി —

(മന്ദാക്രാംതാ)

ജ്ഞാനജ്യോതിഃപ്രഹതദുരിതധ്വാന്തസംഘാതകാത്മാ
നിത്യാനന്ദാദ്യതുലമഹിമാ സര്വദാ മൂര്തിമുക്ത : .

സ്വസ്മിന്നുച്ചൈരവിചലതയാ ജാതശീലസ്യ മൂലം
യസ്തം വന്ദേ ഭവഭയഹരം മോക്ഷലക്ഷ്മീശമീശമ് ..൬9..

സമരസീഭാവസ്വരൂപ ഹോനേകേ കാരണ നിര്മാന ഹൈ; നിശ്ചയനയസേ നിഃശേഷരൂപസേ അംതര്മുഖ ഹോനേകേ കാരണ
നിര്മദ ഹൈ . ഉക്ത പ്രകാരകാ (ഊ പര കഹേ ഹുഏ പ്രകാരകാ), വിശുദ്ധ സഹജസിദ്ധ നിത്യ – നിരാവരണ

നിജ കാരണസമയസാരകാ സ്വരൂപ ഉപാദേയ ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യദേവ) ശ്രീമദ് അമൃതചന്ദ്രസൂരിനേ (ശ്രീ പ്രവചനസാരകീ ടീകാമേം ൮വേം

ശ്ലോക ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ഇസപ്രകാര പരപരിണതികേ ഉച്ഛേദ ദ്വാരാ (അര്ഥാത് പരദ്രവ്യരൂപ

പരിണമനകേ നാശ ദ്വാരാ) തഥാ കര്താ, കര്മ ആദി ഭേദ ഹോനേകീ ജോ ഭ്രാന്തി ഉസകേ ഭീ നാശ ദ്വാരാ
അന്തമേം ജിസനേ ശുദ്ധ ആത്മതത്ത്വകോ ഉപലബ്ധ കിയാ ഹൈ — ഐസാ യഹ ആത്മാ, ചൈതന്യമാത്രരൂപ

വിശദ (നിര്മല) തേജമേം ലീന രഹതാ ഹുആ, അപനീ സഹജ (സ്വാഭാവിക) മഹിമാകേ
പ്രകാശമാനരൂപസേ സര്വദാ മുക്ത ഹീ രഹേഗാ .’’

ഔര (൪൪വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജിസനേ ജ്ഞാനജ്യോതി ദ്വാരാ പാപരൂപീ അംധകാരസമൂഹകാ നാശ കിയാ ഹൈ,

ജോ നിത്യ ആനന്ദ ആദി അതുല മഹിമാകാ ധാരണ കരനേവാലാ ഹൈ, ജോ സര്വദാ അമൂര്ത ഹൈ, ജോ

Page 97 of 388
PDF/HTML Page 124 of 415
single page version

വണ്ണരസഗംധഫാസാ ഥീപുംസണഉംസയാദിപജ്ജായാ .

സംഠാണാ സംഹണണാ സവ്വേ ജീവസ്സ ണോ സംതി ..൪൫..

അരസമരൂവമഗംധം അവ്വത്തം ചേദണാഗുണമസദ്ദം .

ജാണ അലിംഗഗ്ഗഹണം ജീവമണിദ്ദിട്ഠസംഠാണം ..൪൬..

വര്ണരസഗംധസ്പര്ശാഃ സ്ത്രീപുംനപുംസകാദിപര്യായാഃ .

സംസ്ഥാനാനി സംഹനനാനി സര്വേ ജീവസ്യ നോ സന്തി ..൪൫..

അരസമരൂപമഗംധമവ്യക്തം ചേതനാഗുണമശബ്ദമ് .

ജാനീഹ്യലിംഗഗ്രഹണം ജീവമനിര്ദിഷ്ടസംസ്ഥാനമ് ..൪൬..

ഇഹ ഹി പരമസ്വഭാവസ്യ കാരണപരമാത്മസ്വരൂപസ്യ സമസ്തപൌദ്ഗലികവികാരജാതം ന

സമസ്തീത്യുക്ത മ് .

അപനേമേം അത്യന്ത അവിചലതാ ദ്വാരാ ഉത്തമ ശീലകാ മൂല ഹൈ, ഉസ ഭവഭയകോ ഹരനേവാലേ
മോക്ഷലക്ഷ്മീകേ ഐശ്വര്യവാന സ്വാമീകോ മൈം വന്ദന കരതാ ഹൂ .൬൯.

ഗാഥാ : ൪൫-൪൬ അന്വയാര്ഥ : — [വര്ണരസഗംധസ്പര്ശാഃ ] വര്ണ - രസ - ഗംധ - സ്പര്ശ,

[സ്ത്രീപുംനപുംസകാദിപര്യായാഃ ] സ്ത്രീ - പുരുഷ - നപുംസകാദി പര്യായേം, [സംസ്ഥാനാനി ] സംസ്ഥാന ഔര

[സംഹനനാനി ] സംഹനന — [സര്വേ ] യഹ സബ [ജീവസ്യ ] ജീവകോ [നോ സന്തി ] നഹീം ഹൈം .

[ജീവമ് ] ജീവകോ [അരസമ് ] അരസ, [അരൂപമ് ] അരൂപ, [അഗംധമ് ] അഗംധ,

[അവ്യക്തമ് ] അവ്യക്ത, [ചേതനാഗുണമ് ] ചേതനാഗുണവാലാ, [അശബ്ദമ് ] അശബ്ദ,
[അലിംഗഗ്രഹണമ് ] അലിംഗഗ്രഹണ (ലിംഗസേ അഗ്രാഹ്യ) ഔര [അനിര്ദിഷ്ടസംസ്ഥാനമ് ] ജിസേ കോഈ
സംസ്ഥാന നഹീം കഹാ ഹൈ ഐസാ [ജാനീഹി ] ജാന .

ടീകാ : — യഹാ (ഇന ദോ ഗാഥാഓംമേം) പരമസ്വഭാവഭൂത ഐസാ ജോ കാരണപരമാത്മാകാ

സ്വരൂപ ഉസേ സമസ്ത പൌദ്ഗലിക വികാരസമൂഹ നഹീം ഹൈ ഐസാ കഹാ ഹൈ .

നഹിം സ്പര്ശ - രസ - അരു ഗംധ - വര്ണ ന, ക്ലീവ, നര - നാരീ നഹീം .

സംസ്ഥാന സംഹനന സര്വ ഹീ യേ ഭാവ സബ ജീവകോ നഹീം ..൪൫..

രസ, രൂപ, ഗംധ ന, വ്യക്ത നഹിം, നഹിം ശബ്ദ, ചേതനഗുണമയീ .

നിര്ദിഷ്ട നഹിം സംസ്ഥാന, ഹോതാ ജീവലിംഗ - ഗ്രഹണ നഹീം ..൪൬..

Page 98 of 388
PDF/HTML Page 125 of 415
single page version

നിശ്ചയേന വര്ണപംചകം, രസപംചകം, ഗന്ധദ്വിതയം, സ്പര്ശാഷ്ടകം, സ്ത്രീപുംനപുംസകാദിവിജാതീയ-

വിഭാവവ്യംജനപര്യായാഃ, കുബ്ജാദിസംസ്ഥാനാനി, വജ്രര്ഷഭനാരാചാദിസംഹനനാനി വിദ്യന്തേ പുദ്ഗലാനാമേവ,
ന ജീവാനാമ് . സംസാരാവസ്ഥായാം സംസാരിണോ ജീവസ്യ സ്ഥാവരനാമകര്മസംയുക്ത സ്യ കര്മഫലചേതനാ

ഭവതി, ത്രസനാമകര്മസനാഥസ്യ കാര്യയുതകര്മഫലചേതനാ ഭവതി . കാര്യപരമാത്മനഃ കാരണ-

പരമാത്മനശ്ച ശുദ്ധജ്ഞാനചേതനാ ഭവതി . അത ഏവ കാര്യസമയസാരസ്യ വാ കാരണസമയസാരസ്യ വാ

ശുദ്ധജ്ഞാനചേതനാ സഹജഫലരൂപാ ഭവതി . അതഃ സഹജശുദ്ധജ്ഞാനചേതനാത്മാനം നിജകാരണപരമാത്മാനം

സംസാരാവസ്ഥായാം മുക്താവസ്ഥായാം വാ സര്വദൈകരൂപത്വാദുപാദേയമിതി ഹേ ശിഷ്യ ത്വം ജാനീഹി ഇതി .

തഥാ ചോക്ത മേകത്വസപ്തതൌ —

(മന്ദാക്രാംതാ)

‘‘ആത്മാ ഭിന്നസ്തദനുഗതിമത്കര്മ ഭിന്നം തയോര്യാ
പ്രത്യാസത്തേര്ഭവതി വികൃതിഃ സാപി ഭിന്നാ തഥൈവ .

കാലക്ഷേത്രപ്രമുഖമപി യത്തച്ച ഭിന്നം മതം മേ
ഭിന്നം ഭിന്നം നിജഗുണകലാലംകൃതം സര്വമേതത് ..’’

നിശ്ചയസേ പാ ച വര്ണ, പാ ച രസ, ദോ ഗംധ, ആഠ സ്പര്ശ, സ്ത്രീ - പുരുഷ - നപുംസകാദി വിജാതീയ

വിഭാവവ്യംജനപര്യായേം, കുബ്ജാദി സംസ്ഥാന, വജ്രര്ഷഭനാരാചാദി സംഹനന പുദ്ഗലോംകോ ഹീ ഹൈം, ജീവോംകോ
നഹീം ഹൈം . സംസാര - ദശാമേം സ്ഥാവരനാമകര്മയുക്ത സംസാരീ ജീവകോ കര്മഫലചേതനാ ഹോതീ ഹൈ,

ത്രസനാമകര്മയുക്ത സംസാരീ ജീവകോ കാര്യ സഹിത കര്മഫലചേതനാ ഹോതീ ഹൈ . കാര്യപരമാത്മാ ഔര

കാരണപരമാത്മാകോ ശുദ്ധജ്ഞാനചേതനാ ഹോതീ ഹൈ . ഇസീസേ കാര്യസമയസാര അഥവാ കാരണസമയസാരകോ

സഹജഫലരൂപ ശുദ്ധജ്ഞാനചേതനാ ഹോതീ ഹൈ . ഇസലിയേ, സഹജശുദ്ധ - ജ്ഞാനചേതനാസ്വരൂപ നിജ

കാരണപരമാത്മാ സംസാരാവസ്ഥാമേം യാ മുക്താവസ്ഥാമേം സര്വദാ ഏകരൂപ ഹോനേസേ ഉപാദേയ ഹൈ ഐസാ, ഹേ
ശിഷ്യ ! തൂ ജാന .

ഇസപ്രകാര ഏകത്വസപ്തതിമേം (ശ്രീപദ്മനന്ദീ - ആചാര്യദേവകൃത പദ്മനന്ദിപംചവിംശതികാ നാമക

ശാസ്ത്രമേം ഏകത്വസപ്തതി നാമക അധികാരമേം ൭൯വേം ശ്ലോക ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] മേരാ ഐസാ മംതവ്യ ഹൈ കി — ആത്മാ പൃഥക് ഹൈ ഔര ഉസകേ പീഛേ –

പീഛേ ജാനേവാലാ കര്മ പൃഥക് ഹൈ; ആത്മാ ഔര കര്മകീ അതി നികടതാസേ ജോ വികൃതി ഹോതീ ഹൈ
വഹ ഭീ ഉസീപ്രകാര (ആത്മാസേ) ഭിന്ന ഹൈ; ഔര കാല – ക്ഷേത്രാദി ജോ ഹൈം വേ ഭീ (ആത്മാസേ) പൃഥക്

ഹൈം . നിജ നിജ ഗുണകലാസേ അലംകൃത യഹ സബ പൃഥക് - പൃഥക് ഹൈം (അര്ഥാത് അപനേ - അപനേ ഗുണോം

Page 99 of 388
PDF/HTML Page 126 of 415
single page version

തഥാ ഹി —

(മാലിനീ)

അസതി ച സതി ബന്ധേ ശുദ്ധജീവസ്യ രൂപാദ്
രഹിതമഖിലമൂര്തദ്രവ്യജാലം വിചിത്രമ് .

ഇതി ജിനപതിവാക്യം വക്തി ശുദ്ധം ബുധാനാം
ഭുവനവിദിതമേതദ്ഭവ്യ ജാനീഹി നിത്യമ് ..൭൦..

ജാരിസിയാ സിദ്ധപ്പാ ഭവമല്ലിയ ജീവ താരിസാ ഹോംതി .

ജരമരണജമ്മമുക്കാ അട്ഠഗുണാലംകിയാ ജേണ ..൪൭..

യാദ്രശാഃ സിദ്ധാത്മാനോ ഭവമാലീനാ ജീവാസ്താദ്രശാ ഭവന്തി .

ജരാമരണജന്മമുക്താ അഷ്ടഗുണാലംകൃതാ യേന ..൪൭..

തഥാ പര്യായോംസേ യുക്ത സര്വ ദ്രവ്യ അത്യന്ത ഭിന്ന - ഭിന്ന ഹൈം ) .’’

ഔര (ഇന ദോ ഗാഥാഓംകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ‘‘ബന്ധ ഹോ ന ഹോ (അര്ഥാത് ബന്ധാവസ്ഥാമേം യാ മോക്ഷാവസ്ഥാമേം), സമസ്ത

വിചിത്ര മൂര്തദ്രവ്യജാല (അനേകവിധ മൂര്തദ്രവ്യോംകാ സമൂഹ) ശുദ്ധ ജീവകേ രൂപസേ വ്യതിരിക്ത ഹൈ’’
ഐസാ ജിനദേവകാ ശുദ്ധ വചന ബുധപുരുഷോംകോ കഹതേ ഹൈം . ഇസ ഭുവനവിദിതകോ ( – ഇസ ജഗതപ്രസിദ്ധ

സത്യകോ), ഹേ ഭവ്യ ! തൂ സദാ ജാന .൭൦.

ഗാഥാ : ൪൭ അന്വയാര്ഥ : — [യാദ്രശാഃ ] ജൈസേ [സിദ്ധാത്മാനഃ ] സിദ്ധ ആത്മാ ഹൈം

[താദ്രശാഃ ] വൈസേ [ഭവമ് ആലീനാഃ ജീവാഃ ] ഭവലീന (സംസാരീ) ജീവ [ഭവന്തി ] ഹൈം, [യേന ]

ജിസസേ (വേ സംസാരീ ജീവ സിദ്ധാത്മാഓംകീ ഭാ തി) [ജരാമരണജന്മമുക്താഃ ] ജന്മ - ജരാ - മരണസേ

രഹിത ഔര [അഷ്ടഗുണാലംകൃതാഃ ] ആഠ ഗുണോംസേ അലംകൃത ഹൈം .

ഹൈ സിദ്ധ ജൈസേ ജീവ, ത്യോം ഭവലീന സംസാരീ വഹീ .

ഗുണ ആഠസേ ജോ ഹൈ അലംകൃത ജന്മ-മരണ-ജരാ നഹീം ..൪൭..

Page 100 of 388
PDF/HTML Page 127 of 415
single page version

ശുദ്ധദ്രവ്യാര്ഥികനയാഭിപ്രായേണ സംസാരിജീവാനാം മുക്ത ജീവാനാം വിശേഷാഭാവോപന്യാസോയമ് .

യേ കേചിദ് അത്യാസന്നഭവ്യജീവാഃ തേ പൂര്വം സംസാരാവസ്ഥായാം സംസാരക്ലേശായാസചിത്താഃ സന്തഃ

സഹജവൈരാഗ്യപരായണാഃ ദ്രവ്യഭാവലിംഗധരാഃ പരമഗുരുപ്രസാദാസാദിതപരമാഗമാഭ്യാസേന സിദ്ധക്ഷേത്രം
പരിപ്രാപ്യ നിര്വ്യാബാധസകലവിമലകേവലജ്ഞാനകേവലദര്ശനകേവലസുഖകേവലശക്തി യുക്താഃ സിദ്ധാത്മാനഃ
കാര്യസമയസാരരൂപാഃ കാര്യശുദ്ധാഃ . തേ യാദ്രശാസ്താദ്രശാ ഏവ ഭവിനഃ ശുദ്ധനിശ്ചയനയേന . യേന

കാരണേന താദ്രശാസ്തേന ജരാമരണജന്മമുക്താഃ സമ്യക്ത്വാദ്യഷ്ടഗുണപുഷ്ടിതുഷ്ടാശ്ചേതി .

(അനുഷ്ടുഭ്)

പ്രാഗേവ ശുദ്ധതാ യേഷാം സുധിയാം കുധിയാമപി .

നയേന കേനചിത്തേഷാം ഭിദാം കാമപി വേദ്മ്യഹമ് ..൭൧..

ടീകാ : — ശുദ്ധദ്രവ്യാര്ഥിക നയകേ അഭിപ്രായസേ സംസാരീ ജീവോംമേം ഔര മുക്ത ജീവോംമേം

അന്തര ന ഹോനേകാ യഹ കഥന ഹൈ .

ജോ കോഈ അതി - ആസന്ന - ഭവ്യ ജീവ ഹുഏ, വേ പഹലേ സംസാരാവസ്ഥാമേം സംസാരക്ലേശസേ ഥകേ

ചിത്തവാലേ ഹോതേ ഹുഏ സഹജവൈരാഗ്യപരായണ ഹോനേസേ ദ്രവ്യ-ഭാവ ലിംഗകോ ധാരണ കരകേ പരമഗുരുകേ
പ്രസാദസേ പ്രാപ്ത കിയേ ഹുഏ പരമാഗമകേ അഭ്യാസ ദ്വാരാ സിദ്ധക്ഷേത്രകോ പ്രാപ്ത കരകേ അവ്യാബാധ (ബാധാ
രഹിത) സകല-വിമല (സര്വഥാ നിര്മല) കേവലജ്ഞാന - കേവലദര്ശന - കേവലസുഖ - കേവലവീര്യയുക്ത

സിദ്ധാത്മാ ഹോ ഗയേ — കി ജോ സിദ്ധാത്മാ കാര്യസമയസാരരൂപ ഹൈം, ❃കാര്യശുദ്ധ ഹൈം . ജൈസേ വേ സിദ്ധാത്മാ

ഹൈം വൈസേ ഹീ ശുദ്ധനിശ്ചയനയസേ ഭവവാലേ (സംസാരീ) ജീവ ഹൈം . ജിസകാരണ വേ സംസാരീ ജീവ സിദ്ധാത്മാകേ

സമാന ഹൈം, ഉസ കാരണ വേ സംസാരീ ജീവ ജന്മജരാമരണസേ രഹിത ഔര സമ്യക്ത്വാദി ആഠ ഗുണോംകീ
പുഷ്ടിസേ തുഷ്ട ഹൈം ( – സമ്യക്ത്വ, അനന്ത ജ്ഞാന, അനന്ത ദര്ശന, അനന്ത വീര്യ, സൂക്ഷ്മത്വ, അവഗാഹന,

അഗുരുലഘു തഥാ അവ്യാബാധ ഇന ആഠ ഗുണോംകീ സമൃദ്ധിസേ ആനന്ദമയ ഹൈം ) .

[അബ ൪൭വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം :]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജിന സുബുദ്ധിഓംകോ തഥാ കുബുദ്ധിഓംകോ പഹലേസേ ഹീ ശുദ്ധതാ ഹൈ,

ഉനമേം കുഛ ഭീ ഭേദ മൈം കിസ നയസേ ജാനൂ ? (വാസ്തവമേം ഉനമേം കുഛ ഭീ ഭേദ അര്ഥാത്
അംതര നഹീം ഹൈ .) ൭൧.

❃ കാര്യശുദ്ധ = കാര്യ – അപേക്ഷാസേ ശുദ്ധ .

Page 101 of 388
PDF/HTML Page 128 of 415
single page version

അസരീരാ അവിണാസാ അണിംദിയാ ണിമ്മലാ വിസുദ്ധപ്പാ .

ജഹ ലോയഗ്ഗേ സിദ്ധാ തഹ ജീവാ സംസിദീ ണേയാ ..൪൮..

അശരീരാ അവിനാശാ അതീന്ദ്രിയാ നിര്മലാ വിശുദ്ധാത്മാനഃ .

യഥാ ലോകാഗ്രേ സിദ്ധാസ്തഥാ ജീവാഃ സംസൃതൌ ജ്ഞേയാഃ ..൪൮..

അയം ച കാര്യകാരണസമയസാരയോര്വിശേഷാഭാവോപന്യാസഃ .

നിശ്ചയേന പംചശരീരപ്രപംചാഭാവാദശരീരാഃ, നിശ്ചയേന നരനാരകാദിപര്യായപരിത്യാഗ-

സ്വീകാരാഭാവാദവിനാശാഃ, യുഗപത്പരമതത്ത്വസ്ഥിതസഹജദര്ശനാദികാരണശുദ്ധസ്വരൂപപരിച്ഛിത്തി-
സമര്ഥസഹജജ്ഞാനജ്യോതിരപഹസ്തിതസമസ്തസംശയസ്വരൂപത്വാദതീന്ദ്രിയാഃ, മലജനകക്ഷായോപശമികാദി-
വിഭാവസ്വഭാവാനാമഭാവാന്നിര്മലാഃ, ദ്രവ്യഭാവകര്മാഭാവാദ് വിശുദ്ധാത്മാനഃ യഥൈവ ലോകാഗ്രേ ഭഗവന്തഃ

ഗാഥാ : ൪൮ അന്വയാര്ഥ : — [യഥാ ] ജിസപ്രകാര [ലോകാഗ്രേ ] ലോകാഗ്രമേം

[സിദ്ധാഃ ] സിദ്ധഭഗവന്ത [അശരീരാഃ ] അശരീരീ, [അവിനാശാഃ ] അവിനാശീ, [അതീന്ദ്രിയാഃ ]
അതീന്ദ്രിയ, [നിര്മലാഃ ] നിര്മല ഔര [വിശുദ്ധാത്മാനഃ ] വിശുദ്ധാത്മാ (വിശുദ്ധസ്വരൂപീ) ഹൈം,
[തഥാ ] ഉസീപ്രകാര [സംസൃതൌ ] സംസാരമേം [ജീവാഃ ] (സര്വ) ജീവ [ജ്ഞേയാഃ ] ജാനനാ .

ടീകാ : — ഔര യഹ, കാര്യസമയസാര തഥാ കാരണസമയസാരമേം അന്തര ന ഹോനേകാ

കഥന ഹൈ .

ജിസപ്രകാര ലോകാഗ്രമേം സിദ്ധപരമേഷ്ഠീ ഭഗവന്ത നിശ്ചയസേ പാ ച ശരീരകേ പ്രപംചകേ

അഭാവകേ കാരണ ‘അശരീരീ’ ഹൈം, നിശ്ചയസേ നര - നാരകാദി പര്യായോംകേ ത്യാഗ - ഗ്രഹണകേ അഭാവകേ

കാരണ ‘അവിനാശീ’ ഹൈം, പരമ തത്ത്വമേം സ്ഥിത സഹജദര്ശനാദിരൂപ കാരണശുദ്ധസ്വരൂപകോ യുഗപദ്
ജാനനേമേം സമര്ഥ ഐസീ സഹജജ്ഞാനജ്യോതി ദ്വാരാ ജിസമേംസേ സമസ്ത സംശയ ദൂര കര ദിയേ ഗയേ ഹൈം
ഐസേ സ്വരൂപവാലേ ഹോനേകേ കാരണ ‘അതീന്ദ്രിയ’ ഹൈം, മലജനക ക്ഷായോപശമികാദി
വിഭാവസ്വഭാവോംകേ അഭാവകേ കാരണ ‘നിര്മല’ ഹൈം ഔര ദ്രവ്യകര്മോം തഥാ ഭാവകര്മോംകേ

വിന ദേഹ അവിനാശീ, അതീന്ദ്രിയ, ശുദ്ധ നിര്മല സിദ്ധ ജ്യോം .

ലോകാഗ്രമേം ജൈസേ വിരാജേ, ജീവ ഹൈം ഭവലീന ത്യോം ..൪൮..

Page 102 of 388
PDF/HTML Page 129 of 415
single page version

സിദ്ധപരമേഷ്ഠിനസ്തിഷ്ഠന്തി, തഥൈവ സംസൃതാവപി അമീ കേനചിന്നയബലേന സംസാരിജീവാഃ ശുദ്ധാ ഇതി .

(ശാര്ദൂലവിക്രീഡിത)

ശുദ്ധാശുദ്ധവികല്പനാ ഭവതി സാ മിഥ്യാദ്രശി പ്രത്യഹം

ശുദ്ധം കാരണകാര്യതത്ത്വയുഗലം സമ്യഗ്ദ്രശി പ്രത്യഹമ് .

ഇത്ഥം യഃ പരമാഗമാര്ഥമതുലം ജാനാതി സദ്ദ്രക് സ്വയം

സാരാസാരവിചാരചാരുധിഷണാ വന്ദാമഹേ തം വയമ് ..൭൨..

ഏദേ സവ്വേ ഭാവാ വവഹാരണയം പഡുച്ച ഭണിദാ ഹു .

സവ്വേ സിദ്ധസഹാവാ സുദ്ധണയാ സംസിദീ ജീവാ ..൪9..

ഏതേ സര്വേ ഭാവാഃ വ്യവഹാരനയം പ്രതീത്യ ഭണിതാഃ ഖലു .

സര്വേ സിദ്ധസ്വഭാവാഃ ശുദ്ധനയാത് സംസൃതൌ ജീവാഃ ..൪9..

അഭാവകേ കാരണ ‘വിശുദ്ധാത്മാ’ ഹൈം, ഉസീപ്രകാര സംസാരമേം ഭീ യഹ സംസാരീ ജീവ കിസീ നയകേ
ബലസേ (കിസീ നയസേ) ശുദ്ധ ഹൈം .

[അബ ൪൮വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം :]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ശുദ്ധ - അശുദ്ധകീ ജോ ❃വികല്പനാ വഹ മിഥ്യാദൃഷ്ടികോ സദൈവ ഹോതീ ഹൈ;

സമ്യഗ്ദൃഷ്ടികോ തോ സദാ (ഐസീ മാന്യതാ ഹോതീ ഹൈ കി) കാരണതത്ത്വ ഔര കാര്യതത്ത്വ ദോനോം ശുദ്ധ
ഹൈം . ഇസപ്രകാര പരമാഗമകേ അതുല അര്ഥകോ സാരാസാരകേ വിചാരവാലീ സുന്ദര ബുദ്ധി ദ്വാരാ ജോ

സമ്യഗ്ദൃഷ്ടി സ്വയം ജാനതാ ഹൈ, ഉസേ ഹമ വന്ദന കരതേ ഹൈം .൭൨.

ഗാഥാ : ൪൯ അന്വയാര്ഥ : — [ഏതേ ] യഹ (പൂര്വോക്ത) [സര്വേ ഭാവാഃ ] സബ ഭാവ

[ഖലു ] വാസ്തവമേം [വ്യവഹാരനയം പ്രതീത്യ ] വ്യവഹാരനയകാ ആശ്രയ കരകേ [ഭണിതാഃ ] (സംസാരീ
ജീവോംമേം വിദ്യമാന) കഹേ ഗയേ ഹൈം; [ശുദ്ധനയാത് ] ശുദ്ധനയസേ [സംസൃതൌ ] സംസാരമേം രഹനേവാലേ [സര്വേ
ജീവാഃ ] സര്വ ജീവ [സിദ്ധസ്വഭാവാഃ ] സിദ്ധസ്വഭാവീ ഹൈം .

❃ വികല്പനാ = വിപരീത കല്പനാ; മിഥ്യാ മാന്യതാ; അനിശ്ചയ; ശംകാ; ഭേദ കരനാ .

വ്യവഹാരനയസേ ഹൈം കഹേ സബ ജീവകേ ഹീ ഭാവ യേ .

ഹൈം ശുദ്ധനയസേ ജീവ സബ ഭവലീന സിദ്ധ സ്വഭാവസേ ..൪൯..

Page 103 of 388
PDF/HTML Page 130 of 415
single page version

നിശ്ചയവ്യവഹാരനയയോരുപാദേയത്വപ്രദ്യോതനമേതത് .

യേ പൂര്വം ന വിദ്യന്തേ ഇതി പ്രതിപാദിതാസ്തേ സര്വേ വിഭാവപര്യായാഃ ഖലു വ്യവഹാരനയാദേശേന

വിദ്യന്തേ . സംസൃതാവപി യേ വിഭാവഭാവൈശ്ചതുര്ഭിഃ പരിണതാഃ സന്തസ്തിഷ്ഠന്തി അപി ച തേ സര്വേ ഭഗവതാം

സിദ്ധാനാം ശുദ്ധഗുണപര്യായൈഃ സദ്രശാഃ ശുദ്ധനയാദേശാദിതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീമദമൃതചന്ദ്രസൂരിഭിഃ —

(മാലിനീ)

‘‘വ്യവഹരണനയഃ സ്യാദ്യദ്യപി പ്രാക്പദവ്യാ-
മിഹ നിഹിതപദാനാം ഹംത ഹസ്താവലമ്ബഃ .

ടീകാ : — യഹ, നിശ്ചയനയ ഔര വ്യവഹാരനയകീ ❃ഉപാദേയതാകാ പ്രകാശന

( – കഥന) ഹൈ .

പഹലേ ജോ വിഭാവപര്യായേം ‘വിദ്യമാന നഹീം ഹൈം ’ ഐസീ പ്രതിപാദിത കീ ഗഈ ഹൈം വേ സബ

വിഭാവപര്യായേം വാസ്തവമേം വ്യവഹാരനയകേ കഥനസേ വിദ്യമാന ഹൈം . ഔര ജോ (വ്യവഹാരനയകേ

കഥനസേ) ചാര വിഭാവഭാവരൂപ പരിണത ഹോനേസേ സംസാരമേം ഭീ വിദ്യമാന ഹൈം വേ സബ ശുദ്ധനയകേ
കഥനസേ ശുദ്ധഗുണപര്യായോം ദ്വാരാ സിദ്ധഭഗവന്ത സമാന ഹൈം (അര്ഥാത് ജോ ജീവ വ്യവഹാരനയകേ കഥനസേ
ഔദയികാദി വിഭാവഭാവോംവാലേ ഹോനേസേ സംസാരീ ഹൈം വേ സബ ശുദ്ധനയകേ കഥനസേ ശുദ്ധ ഗുണോം തഥാ
ശുദ്ധ പര്യായോംവാലേ ഹോനേസേ സിദ്ധ സദൃശ ഹൈം )

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യദേവ) ശ്രീമദ് അമൃതചന്ദ്രസൂരിനേ (ശ്രീ സമയസാരകീ ആത്മഖ്യാതി

നാമക ടീകാമേം പാ ചവേം ശ്ലോക ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] യദ്യപി വ്യവഹാരനയ ഇസ പ്രഥമ ഭൂമികാമേം ജിന്ഹോംനേ പൈര രഖാ ഹൈ ഐസേ

❃പ്രമാണഭൂത ജ്ഞാനമേം ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യകാ തഥാ ഉസകീ പര്യായോംകാ — ദോനോംകാ സമ്യക് ജ്ഞാന ഹോനാ ചാഹിയേ .

‘സ്വയംകോ കഥംചിത് വിഭാവപര്യായേം വിദ്യമാന ഹൈ’ ഐസാ സ്വീകാര ഹീ ജിസകേ ജ്ഞാനമേം ന ഹോ ഉസേ
ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യകാ ഭീ സച്ചാ ജ്ഞാന നഹീം ഹോ സകതാ . ഇസലിയേ ‘വ്യവഹാരനയകേ വിഷയോംകാ ഭീ ജ്ഞാന തോ

ഗ്രഹണ കരനേ യോഗ്യ ഹൈ’ ഐസീ വിവക്ഷാസേ ഹീ യഹാ വ്യവഹാരനയകോ ഉപാദേയ കഹാ ഹൈ, ‘ഉനകാ ആശ്രയ ഗ്രഹണ
കരനേ യോഗ്യ ഹൈ’ ഐസീ വിവക്ഷാസേ നഹീം . വ്യവഹാരനയകേ വിഷയോംകാ ആശ്രയ ( – ആലമ്ബന, ഝുകാവ,

സന്മുഖതാ, ഭാവനാ) തോ ഛോഡനേയോഗ്യ ഹൈ ഹീ ഐസാ സമഝാനേകേ ലിയേ ൫൦വീം ഗാഥാമേം വ്യവഹാരനയകോ
സ്പഷ്ടരൂപസേ ഹേയ കഹാ ജായേഗാ . ജിസ ജീവകോ അഭിപ്രായമേം ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യകേ ആശ്രയകാ ഗ്രഹണ ഔര

പര്യായോംകേ ആശ്രയകാ ത്യാഗ ഹോ, ഉസീ ജീവകോ ദ്രവ്യകാ തഥാ പര്യായോംകാ ജ്ഞാന സമ്യക് ഹൈ ഐസാ സമഝനാ,
അന്യകോ നഹീം .

Page 104 of 388
PDF/HTML Page 131 of 415
single page version

തദപി പരമമര്ഥം ചിച്ചമത്കാരമാത്രം
പരവിരഹിതമന്തഃ പശ്യതാം നൈഷ കിംചിത് ..’’

തഥാ ഹി —

(സ്വാഗതാ)

ശുദ്ധനിശ്ചയനയേന വിമുക്തൌ
സംസൃതാവപി ച നാസ്തി വിശേഷഃ .

ഏവമേവ ഖലു തത്ത്വവിചാരേ
ശുദ്ധതത്ത്വരസികാഃ പ്രവദന്തി ..൭൩..

പുവ്വുത്തസയലഭാവാ പരദവ്വം പരസഹാവമിദി ഹേയം .

സഗദവ്വമുവാദേയം അംതരതച്ചം ഹവേ അപ്പാ ..൫൦..

പൂര്വോക്ത സകലഭാവാഃ പരദ്രവ്യം പരസ്വഭാവാ ഇതി ഹേയാഃ .

സ്വകദ്രവ്യമുപാദേയം അന്തസ്തത്ത്വം ഭവേദാത്മാ ..൫൦..

ജീവോംകോ, അരേരേ ! ഹസ്താവലമ്ബരൂപ ഭലേ ഹോ, തഥാപി ജോ ജീവ ചൈതന്യചമത്കാരമാത്ര, പരസേ രഹിത
ഐസേ പരമ പദാര്ഥകോ അന്തരംഗമേം ദേഖതേ ഹൈം ഉന്ഹേം യഹ വ്യവഹാരനയ കുഛ നഹീം ഹൈ .’’

ഔര (ഇസ ൪൯വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ‘ശുദ്ധനിശ്ചയനയസേ മുക്തിമേം തഥാ സംസാരമേം അന്തര നഹീം ഹൈ;’ ഐസാ ഹീ

വാസ്തവമേം, തത്ത്വ വിചാരനേ പര ( – പരമാര്ഥ വസ്തുസ്വരൂപകാ വിചാര അഥവാ നിരൂപണ കരനേ പര),

ശുദ്ധ തത്ത്വകേ രസിക പുരുഷ കഹതേ ഹൈം .൭൩.

ഗാഥാ : ൫൦ അന്വയാര്ഥ : — [പൂര്വോക്തസകലഭാവാഃ ] പൂര്വോക്ത സര്വ ഭാവ

[പരസ്വഭാവാഃ ] പര സ്വഭാവ ഹൈം, [പരദ്രവ്യമ് ] പരദ്രവ്യ ഹൈം, [ഇതി ] ഇസലിയേ [ഹേയാഃ ] ഹേയ ഹൈം,
[അന്തസ്തത്ത്വം ] അന്തഃതത്ത്വ [സ്വകദ്രവ്യമ് ] ഐസാ സ്വദ്രവ്യ — [ആത്മാ ] ആത്മാ — [ഉപാദേയമ് ]

ഉപാദേയ [ഭവേത് ] ഹൈ .

പരദ്രവ്യ ഹൈം പരഭാവ ഹൈം പൂര്വോക്ത സാരേ ഭാവ ഹീ .

അതഏവ ഹൈം യേ ത്യാജ്യ, അന്തസ്തത്ത്വ ഹൈ ആദേയ ഹീ ..൫൦..

Page 105 of 388
PDF/HTML Page 132 of 415
single page version

ഹേയോപാദേയത്യാഗോപാദാനലക്ഷണകഥനമിദമ് .

യേ കേചിദ് വിഭാവഗുണപര്യായാസ്തേ പൂര്വം വ്യവഹാരനയാദേശാദുപാദേയത്വേനോക്താഃ ശുദ്ധ-

നിശ്ചയനയബലേന ഹേയാ ഭവന്തി . കുതഃ ? പരസ്വഭാവത്വാത്, അത ഏവ പരദ്രവ്യം ഭവതി .

സകലവിഭാവഗുണപര്യായനിര്മുക്തം ശുദ്ധാന്തസ്തത്ത്വസ്വരൂപം സ്വദ്രവ്യമുപാദേയമ് . അസ്യ ഖലു സഹജ-

ജ്ഞാനസഹജദര്ശനസഹജചാരിത്രസഹജപരമവീതരാഗസുഖാത്മകസ്യ ശുദ്ധാന്തസ്തത്ത്വസ്വരൂപസ്യാധാരഃ സഹജ-
പരമപാരിണാമികഭാവലക്ഷണകാരണസമയസാര ഇതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീമദമൃതചന്ദ്രസൂരിഭിഃ —

(ശാര്ദൂലവിക്രീഡിത)

‘‘സിദ്ധാന്തോയമുദാത്തചിത്തചരിതൈര്മോക്ഷാര്ഥിഭിഃ സേവ്യതാം
ശുദ്ധം ചിന്മയമേകമേവ പരമം ജ്യോതിഃ സദൈവാസ്മ്യഹമ് .

ഏതേ യേ തു സമുല്ലസന്തി വിവിധാ ഭാവാഃ പൃഥഗ്ലക്ഷണാ-
സ്തേഹം നാസ്മി യതോത്ര തേ മമ പരദ്രവ്യം സമഗ്രാ അപി ..’’

ടീകാ : — യഹ, ഹേയ-ഉപാദേയ അഥവാ ത്യാഗ-ഗ്രഹണകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

ജോ കോഈ വിഭാവഗുണപര്യായേം ഹൈം വേ പഹലേ (൪൯വീം ഗാഥാമേം) വ്യവഹാരനയകേ കഥന ദ്വാരാ

ഉപാദേയരൂപസേ കഹീ ഗഈ ഥീം കിന്തു ശുദ്ധനിശ്ചയനയകേ ബലസേ (ശുദ്ധനിശ്ചയനയസേ) വേ ഹേയ ഹൈം .

കിസ കാരണസേ ? ക്യോംകി വേ പരസ്വഭാവ ഹൈം, ഔര ഇസീലിയേ പരദ്രവ്യ ഹൈം . സര്വ

വിഭാവഗുണപര്യായോംസേ രഹിത ശുദ്ധ-അന്തസ്തത്ത്വസ്വരൂപ സ്വദ്രവ്യ ഉപാദേയ ഹൈ . വാസ്തവമേം സഹജജ്ഞാന –

സഹജദര്ശന – സഹജചാരിത്ര – സഹജപരമവീതരാഗസുഖാത്മക ശുദ്ധ-അന്തസ്തത്ത്വസ്വരൂപ ഇസ

സ്വദ്രവ്യകാ ആധാര സഹജപരമപാരിണാമികഭാവലക്ഷണ ( – സഹജ പരമ പാരിണാമിക ഭാവ

ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ ഐസാ) കാരണസമയസാര ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യദേവ) ശ്രീമദ് അമൃതചന്ദ്രസൂരിനേ (ശ്രീ സമയസാരകീ ആത്മഖ്യാതി

നാമക ടീകാമേം ൧൮൫വേം ശ്ലോക ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജിനകേ ചിത്തകാ ചരിത്ര ഉദാത്ത ( – ഉദാര, ഉച്ച, ഉജ്ജ്വല) ഹൈ ഐസേ

മോക്ഷാര്ഥീ ഇസ സിദ്ധാന്തകാ സേവന കരോ കി — ‘മൈം തോ ശുദ്ധ ചൈതന്യമയ ഏക പരമ ജ്യോതി ഹീ സദൈവ

ഹൂ ; ഔര യഹ ജോ ഭിന്ന ലക്ഷണവാലേ വിവിധ പ്രകാരകേ ഭാവ പ്രഗട ഹോതേ ഹൈം വഹ മൈം നഹീം ഹൂ , ക്യോംകി
വേ സബ മുഝേ പരദ്രവ്യ ഹൈം .’’

Page 106 of 388
PDF/HTML Page 133 of 415
single page version

തഥാ ഹി —

(ശാലിനീ)

ന ഹ്യസ്മാകം ശുദ്ധജീവാസ്തികായാ-
ദന്യേ സര്വേ പുദ്ഗലദ്രവ്യഭാവാഃ .

ഇത്ഥം വ്യക്തം വക്തി യസ്തത്ത്വവേദീ
സിദ്ധിം സോയം യാതി താമത്യപൂര്വാമ് ..൭൪..

വിവരീയാഭിണിവേസവിവജ്ജിയസദ്ദഹണമേവ സമ്മത്തം .

സംസയവിമോഹവിബ്ഭമവിവജ്ജിയം ഹോദി സണ്ണാണം ..൫൧..

ചലമലിണമഗാഢത്തവിവജ്ജിയസദ്ദഹണമേവ സമ്മത്തം .

അധിഗമഭാവോ ണാണം ഹേയോവാദേയതച്ചാണം ..൫൨..

സമ്മത്തസ്സ ണിമിത്തം ജിണസുത്തം തസ്സ ജാണയാ പുരിസാ .

അംതരഹേഊ ഭണിദാ ദംസണമോഹസ്സ ഖയപഹുദീ ..൫൩..

ഔര (ഇസ ൫൦വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക കഹതേ

ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ‘ശുദ്ധ ജീവാസ്തികായസേ അന്യ ഐസേ ജോ സബ പുദ്ഗലദ്രവ്യകേ ഭാവ വേ

വാസ്തവമേം ഹമാരേ നഹീം ഹൈം’ — ഐസാ ജോ തത്ത്വവേദീ സ്പഷ്ടരൂപസേ കഹതാ ഹൈ വഹ അതി അപൂര്വ സിദ്ധികോ

പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ .൭൪.

മിഥ്യാഭിപ്രായ വിഹീന ജോ ശ്രദ്ധാന വഹ സമ്യക്ത്വ ഹൈ .

സംശയ-വിമോഹ-വിഭ്രാന്തി വിരഹിത ജ്ഞാന സുജ്ഞാനത്വ ഹൈ ..൫൧..

ചല-മല-അഗാഢപനേ രഹിത ശ്രദ്ധാന വഹ സമ്യക്ത്വ ഹൈ .

ആദേയ-ഹേയ പദാര്ഥകാ അവബോധ സുജ്ഞാനത്വ ഹൈ ..൫൨..

ജിനസൂത്ര സമകിതഹേതു ഹൈ, അരു സൂത്രജ്ഞാതാ പുരുഷ ജോ .

വഹ ജാന അംതര്ഹേതു ജിനകേ ദര്ശനമോഹക്ഷയാദി ഹോ ..൫൩..

Page 107 of 388
PDF/HTML Page 134 of 415
single page version

സമ്മത്തം സണ്ണാണം വിജ്ജദി മോക്ഖസ്സ ഹോദി സുണ ചരണം .

വവഹാരണിച്ഛഏണ ദു തമ്ഹാ ചരണം പവക്ഖാമി ..൫൪..

വവഹാരണയചരിത്തേ വവഹാരണയസ്സ ഹോദി തവചരണം .

ണിച്ഛയണയചാരിത്തേ തവചരണം ഹോദി ണിച്ഛയദോ ..൫൫..

വിപരീതാഭിനിവേശവിവര്ജിതശ്രദ്ധാനമേവ സമ്യക്ത്വമ് .

സംശയവിമോഹവിഭ്രമവിവര്ജിതം ഭവതി സംജ്ഞാനമ് ..൫൧..

ചലമലിനമഗാഢത്വവിവര്ജിതശ്രദ്ധാനമേവ സമ്യക്ത്വമ് .

അധിഗമഭാവോ ജ്ഞാനം ഹേയോപാദേയതത്ത്വാനാമ് ..൫൨..

സമ്യക്ത്വസ്യ നിമിത്തം ജിനസൂത്രം തസ്യ ജ്ഞായകാഃ പുരുഷാഃ .

അന്തര്ഹേതവോ ഭണിതാഃ ദര്ശനമോഹസ്യ ക്ഷയപ്രഭൃതേഃ ..൫൩..

ഗാഥാ : ൫൧ സേ ൫൫ അന്വയാര്ഥ : — [വിപരീതാഭിനിവേശവിവര്ജിതശ്രദ്ധാനമ് ഏവ ]

വിപരീത ❃അഭിനിവേശ രഹിത ശ്രദ്ധാന ഹീ [സമ്യക്ത്വമ് ] സമ്യക്ത്വ ഹൈ; [സംശയവിമോഹവിഭ്രമ-

വിവര്ജിതമ് ] സംശയ, വിമോഹ ഔര വിഭ്രമ രഹിത (ജ്ഞാന) വഹ [സംജ്ഞാനമ് ഭവതി ] സമ്യഗ്ജ്ഞാന ഹൈ .

[ചലമലിനമഗാഢത്വവിവര്ജിതശ്രദ്ധാനമ് ഏവ ] ചലതാ, മലിനതാ ഔര അഗാഢതാ രഹിത

ശ്രദ്ധാന ഹീ [സമ്യക്ത്വമ് ] സമ്യക്ത്വ ഹൈ; [ഹേയോപാദേയതത്ത്വാനാമ് ] ഹേയ ഔര ഉപാദേയ തത്ത്വോംകോ
[അധിഗമഭാവഃ ] ജാനനേരൂപ ഭാവ വഹ [ജ്ഞാനമ് ] (സമ്യക്) ജ്ഞാന ഹൈ .

[സമ്യക്ത്വസ്യ നിമിത്തം ] സമ്യക്ത്വകാ നിമിത്ത [ജിനസൂത്രം ] ജിനസൂത്ര ഹൈ; [തസ്യ ജ്ഞായകാഃ

പുരുഷാഃ ] ജിനസൂത്രകേ ജാനനേവാലേ പുരുഷോംകോ [അന്തര്ഹേതവഃ ] (സമ്യക്ത്വകേ) അന്തരംഗ ഹേതു
[ഭണിതാഃ ] കഹേ ഹൈം, [ദര്ശനമോഹസ്യ ക്ഷയപ്രഭൃതേഃ ] ക്യോംകി ഉനകോ ദര്ശനമോഹകേ ക്ഷയാദിക ഹൈം .

❃ അഭിനിവേശ = അഭിപ്രായ; ആഗ്രഹ .

സമ്യക്ത്വ, സമ്യഗ്ജ്ഞാന അരു ചാരിത്ര മോക്ഷ ഉപായ ഹൈ .

വ്യവഹാര നിശ്ചയസേ അതഃ ചാരിത്ര മമ പ്രതിപാദ്യ ഹൈ ..൫൪..

വ്യവഹാരനയചാരിത്രമേം വ്യവഹാരനയ തപ ജാനിയേ .

ചാരിത്ര നിശ്ചയമേം തപശ്ചര്യാ നിയതനയ മാനിയേ ..൫൫..

Page 108 of 388
PDF/HTML Page 135 of 415
single page version

സമ്യക്ത്വം സംജ്ഞാനം വിദ്യതേ മോക്ഷസ്യ ഭവതി ശൃണു ചരണമ് .

വ്യവഹാരനിശ്ചയേന തു തസ്മാച്ചരണം പ്രവക്ഷ്യാമി ..൫൪..

വ്യവഹാരനയചരിത്രേ വ്യവഹാരനയസ്യ ഭവതി തപശ്ചരണമ് .

നിശ്ചയനയചാരിത്രേ തപശ്ചരണം ഭവതി നിശ്ചയതഃ ..൫൫..

രത്നത്രയസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

ഭേദോപചാരരത്നത്രയമപി താവദ് വിപരീതാഭിനിവേശവിവര്ജിതശ്രദ്ധാനരൂപം ഭഗവതാം സിദ്ധി-

പരംപരാഹേതുഭൂതാനാം പംചപരമേഷ്ഠിനാം ചലമലിനാഗാഢവിവര്ജിതസമുപജനിതനിശ്ചലഭക്തി യുക്ത ത്വമേവ .

വിപരീതേ ഹരിഹിരണ്യഗര്ഭാദിപ്രണീതേ പദാര്ഥസാര്ഥേ ഹ്യഭിനിവേശാഭാവ ഇത്യര്ഥഃ . സംജ്ഞാനമപി ച

സംശയവിമോഹവിഭ്രമവിവര്ജിതമേവ . തത്ര സംശയഃ താവത് ജിനോ വാ ശിവോ വാ ദേവ ഇതി . വിമോഹഃ

ശാക്യാദിപ്രോക്തേ വസ്തുനി നിശ്ചയഃ . വിഭ്രമോ ഹ്യജ്ഞാനത്വമേവ . പാപക്രിയാനിവൃത്തിപരിണാമശ്ചാരിത്രമ് .

[ശൃണു ] സുന, [മോക്ഷസ്യ ] മോക്ഷകേ ലിയേ [സമ്യക്ത്വം ] സമ്യക്ത്വ ഹോതാ ഹൈ, [സംജ്ഞാനം ]

സമ്യഗ്ജ്ഞാന [വിദ്യതേ ] ഹോതാ ഹൈ, [ചരണമ് ] ചാരിത്ര (ഭീ) [ഭവതി ] ഹോതാ ഹൈ; [തസ്മാത് ]
ഇസലിയേ [വ്യവഹാരനിശ്ചയേന തു ] മൈം വ്യവഹാര ഔര നിശ്ചയസേ [ചരണം പ്രവക്ഷ്യാമി ] ചാരിത്ര കഹൂ ഗാ .

[വ്യവഹാരനയചരിത്രേ ] വ്യവഹാരനയകേ ചാരിത്രമേം [വ്യവഹാരനയസ്യ ] വ്യവഹാരനയകാ

[തപശ്ചരണമ് ] തപശ്ചരണ [ഭവതി ] ഹോതാ ഹൈ; [നിശ്ചയനയചാരിത്രേ ] നിശ്ചയനയകേ ചാരിത്രമേം
[നിശ്ചയതഃ ] നിശ്ചയസേ [തപശ്ചരണമ് ] തപശ്ചരണ [ഭവതി ] ഹോതാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, രത്നത്രയകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

പ്രഥമ, ഭേദോപചാര-രത്നത്രയ ഇസ പ്രകാര ഹൈ : — വിപരീത അഭിനിവേശ രഹിത ശ്രദ്ധാനരൂപ

ഐസാ ജോ സിദ്ധികേ പരമ്പരാഹേതുഭൂത ഭഗവന്ത പംചപരമേഷ്ഠീകേ പ്രതി ഉത്പന്ന ഹുആ ചലതാ –

മലിനതാ – അഗാഢതാ രഹിത നിശ്ചല ഭക്തിയുക്തപനാ വഹീ സമ്യക്ത്വ ഹൈ . വിഷ്ണുബ്രഹ്മാദികഥിത

വിപരീത പദാര്ഥസമൂഹകേ പ്രതി അഭിനിവേശകാ അഭാവ ഹീ സമ്യക്ത്വ ഹൈ — ഐസാ അര്ഥ ഹൈ .

സംശയ, വിമോഹ ഔര വിഭ്രമ രഹിത (ജ്ഞാന) ഹീ സമ്യഗ്ജ്ഞാന ഹൈ . വഹാ , ജിന ദേവ ഹോംഗേ യാ

ശിവ ദേവ ഹോംഗേ ( – ഐസാ ശംകാരൂപഭാവ) വഹ സംശയ ഹൈ; ശാക്യാദികഥിത വസ്തുമേം നിശ്ചയ

(അര്ഥാത് ബുദ്ധാദി കഥിത പദാര്ഥകാ നിര്ണയ) വഹ വിമോഹ ഹൈ; അജ്ഞാനപനാ (അര്ഥാത് വസ്തു
ക്യാ ഹൈ തത്സമ്ബന്ധീ അജാനപനാ) ഹീ വിഭ്രമ ഹൈ . പാപക്രിയാസേ നിവൃത്തിരൂപ പരിണാമ വഹ

Page 109 of 388
PDF/HTML Page 136 of 415
single page version

ഇതി ഭേദോപചാരരത്നത്രയപരിണതിഃ . തത്ര ജിനപ്രണീതഹേയോപാദേയതത്ത്വപരിച്ഛിത്തിരേവ സമ്യഗ്ജ്ഞാനമ് .

അസ്യ സമ്യക്ത്വപരിണാമസ്യ ബാഹ്യസഹകാരികാരണം വീതരാഗസര്വജ്ഞമുഖകമലവിനിര്ഗതസമസ്തവസ്തു-
പ്രതിപാദനസമര്ഥദ്രവ്യശ്രുതമേവ തത്ത്വജ്ഞാനമിതി . യേ മുമുക്ഷവഃ തേപ്യുപചാരതഃ പദാര്ഥനിര്ണയഹേതുത്വാത്

അംതരംഗഹേതവ ഇത്യുക്താഃ ദര്ശനമോഹനീയകര്മക്ഷയപ്രഭൃതേഃ സകാശാദിതി . അഭേദാനുപചാരരത്നത്രയ-

പരിണതേര്ജീവസ്യ ടംകോത്കീര്ണജ്ഞായകൈകസ്വഭാവനിജപരമതത്ത്വശ്രദ്ധാനേന, തത്പരിച്ഛിത്തിമാത്രാംതര്മുഖപരമ-
ബോധേന, തദ്രൂപാവിചലസ്ഥിതിരൂപസഹജചാരിത്രേണ അഭൂതപൂര്വഃ സിദ്ധപര്യായോ ഭവതി . യഃ പരമജിന-

യോഗീശ്വരഃ പ്രഥമം പാപക്രിയാനിവൃത്തിരൂപവ്യവഹാരനയചാരിത്രേ തിഷ്ഠതി, തസ്യ ഖലു വ്യവഹാരനയ-
ഗോചരതപശ്ചരണം ഭവതി . സഹജനിശ്ചയനയാത്മകപരമസ്വഭാവാത്മകപരമാത്മനി പ്രതപനം തപഃ .

സ്വസ്വരൂപാവിചലസ്ഥിതിരൂപം സഹജനിശ്ചയചാരിത്രമ് അനേന തപസാ ഭവതീതി .

തഥാ ചോക്ത മേകത്വസപ്തതൌ —

ചാരിത്ര ഹൈ . ഇസപ്രകാര ഭേദോപചാര-രത്നത്രയപരിണതി ഹൈ . ഉസമേം, ജിനപ്രണീത ഹേയ-ഉപാദേയ

തത്ത്വോംകാ ജ്ഞാന ഹീ സമ്യഗ്ജ്ഞാന ഹൈ . ഇസ സമ്യക്ത്വപരിണാമകാ ബാഹ്യ സഹകാരീ കാരണ

വീതരാഗ-സര്വജ്ഞകേ മുഖകമലസേ നികലാ ഹുആ സമസ്ത വസ്തുകേ പ്രതിപാദനമേം സമര്ഥ ഐസാ
ദ്രവ്യശ്രുതരൂപ തത്ത്വജ്ഞാന ഹീ ഹൈ . ജോ മുമുക്ഷു ഹൈം ഉന്ഹേം ഭീ ഉപചാരസേ പദാര്ഥനിര്ണയകേ ഹേതുപനേകേ

കാരണ (സമ്യക്ത്വപരിണാമകേ) അന്തരങ്ഗഹേതു കഹേ ഹൈം, ക്യോംകി ഉന്ഹേം ദര്ശനമോഹനീയകര്മകാ
ക്ഷയാദിക ഹൈ .

അഭേദ-അനുപചാര-രത്നത്രയപരിണതിവാലേ ജീവകോ, ടംകോത്കീര്ണ ജ്ഞായക ജിസകാ ഏക

സ്വഭാവ ഹൈ ഐസേ നിജ പരമ തത്ത്വകീ ശ്രദ്ധാ ദ്വാരാ, തദ്ജ്ഞാനമാത്ര ( – ഉസ നിജ പരമ തത്ത്വകേ

ജ്ഞാനമാത്രസ്വരൂപ) ഐസേ അംതര്മുഖ പരമബോധ ദ്വാരാ ഔര ഉസ-രൂപസേ (അര്ഥാത് നിജ പരമ
തത്ത്വരൂപസേ) അവിചലരൂപസേ സ്ഥിത ഹോനേരൂപ സഹജചാരിത്ര ദ്വാരാ ❃അഭൂതപൂര്വ സിദ്ധപര്യായ ഹോതീ

ഹൈ . ജോ പരമജിനയോഗീശ്വര പഹലേ പാപക്രിയാസേ നിവൃത്തിരൂപ വ്യവഹാരനയകേ ചാരിത്രമേം ഹോതേ ഹൈം, ഉന്ഹേം

വാസ്തവമേം വ്യവഹാരനയഗോചര തപശ്ചരണ ഹോതാ ഹൈ . സഹജനിശ്ചയനയാത്മക പരമസ്വഭാവസ്വരൂപ

പരമാത്മാമേം പ്രതപന സോ തപ ഹൈ; നിജ സ്വരൂപമേം അവിചല സ്ഥിതിരൂപ സഹജനിശ്ചയചാരിത്ര ഇസ
തപസേ ഹോതാ ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര ഏകത്വസപ്തതിമേം (ശ്രീ പദ്മനന്ദി-ആചാര്യദേവകൃത പദ്മനന്ദിപഞ്ചവിംശതികാ

നാമക ശാസ്ത്രമേം ഏകത്വസപ്തതി നാമകേ അധികാരമേം ൧൪വേം ശ്ലോക ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

❃ അഭൂതപൂര്വ = പഹലേ കഭീ ന ഹുആ ഹോ ഐസാ; അപൂര്വ .

Page 110 of 388
PDF/HTML Page 137 of 415
single page version

(അനുഷ്ടുഭ്)

‘‘ദര്ശനം നിശ്ചയഃ പുംസി ബോധസ്തദ്ബോധ ഇഷ്യതേ .

സ്ഥിതിരത്രൈവ ചാരിത്രമിതി യോഗഃ ശിവാശ്രയഃ ..’’

തഥാ ച —

(മാലിനീ)

ജയതി സഹജബോധസ്താദ്രശീ ദ്രഷ്ടിരേഷാ

ചരണമപി വിശുദ്ധം തദ്വിധം ചൈവ നിത്യമ് .

അഘകുലമലപംകാനീകനിര്മുക്ത മൂര്തിഃ
സഹജപരമതത്ത്വേ സംസ്ഥിതാ ചേതനാ ച ..൭൫..

ഇതി സുകവിജനപയോജമിത്രപംചേന്ദ്രിയപ്രസരവര്ജിതഗാത്രമാത്രപരിഗ്രഹശ്രീപദ്മപ്രഭമലധാരിദേവവിരചിതായാം

നിയമസാരവ്യാഖ്യായാം താത്പര്യവൃത്തൌ ശുദ്ധഭാവാധികാരഃ തൃതീയഃ ശ്രുതസ്കന്ധഃ ..

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ആത്മാകാ നിശ്ചയ വഹ ദര്ശന ഹൈ, ആത്മാകാ ബോധ വഹ ജ്ഞാന ഹൈ,

ആത്മാമേം ഹീ സ്ഥിതി വഹ ചാരിത്ര ഹൈ; — ഐസാ യോഗ (അര്ഥാത് ഇന തീനോംകീ ഏകതാ) ശിവപദകാ

കാരണ ഹൈ .’’

ഔര (ഇസ ശുദ്ധഭാവ അധികാരകീ അന്തിമ പാ ച ഗാഥാഓംകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ

ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്രീ പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] സഹജ ജ്ഞാന സദാ ജയവന്ത ഹൈ, വൈസീ ( – സഹജ) യഹ ദൃഷ്ടി സദാ

ജയവന്ത ഹൈ, വൈസാ ഹീ ( – സഹജ) വിശുദ്ധ ചാരിത്ര ഭീ സദാ ജയവന്ത ഹൈ; പാപസമൂഹരൂപീ മലകീ

അഥവാ കീചഡകീ പംക്തിസേ രഹിത ജിസകാ സ്വരൂപ ഹൈ ഐസീ സഹജപരമതത്ത്വമേം സംസ്ഥിത ചേതനാ
ഭീ സദാ ജയവന്ത ഹൈ .൭൫.

ഇസപ്രകാര, സുകവിജനരൂപീ കമലോംകേ ലിയേ ജോ സൂര്യ സമാന ഹൈം ഔര പാ ച ഇന്ദ്രിയോംകേ

ഫൈ ലാവ രഹിത ദേഹമാത്ര ജിന്ഹേം പരിഗ്രഹ ഥാ ഐസേ ശ്രീ പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവ ദ്വാരാ രചിത നിയമസാരകീ
താത്പര്യവൃത്തി നാമക ടീകാമേം (അര്ഥാത് ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവപ്രണീത ശ്രീ നിയമസാര
പരമാഗമകീ നിര്ഗ്രന്ഥ മുനിരാജ ശ്രീ പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവവിരചിത താത്പര്യവൃത്തി നാമക ടീകാമേം)

ശുദ്ധഭാവ അധികാര നാമകാ തീസരാ ശ്രുതസ്കംധ സമാപ്ത ഹുആ .

❄ ❁ ❄

Page 111 of 388
PDF/HTML Page 138 of 415
single page version

— ൪ —

വ്യവഹാരചാരിത്ര അധികാര

അഥേദാനീം വ്യവഹാരചാരിത്രാധികാര ഉച്യതേ .

കുലജോണിജീവമഗ്ഗണഠാണാഇസു ജാണിഊണ ജീവാണം .

തസ്സാരംഭണിയത്തണപരിണാമോ ഹോഇ പഢമവദം ..൫൬..

കുലയോനിജീവമാര്ഗണാസ്ഥാനാദിഷു ജ്ഞാത്വാ ജീവാനാമ് .

തസ്യാരമ്ഭനിവൃത്തിപരിണാമോ ഭവതി പ്രഥമവ്രതമ് ..൫൬..

അഹിംസാവ്രതസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

കുലവികല്പോ യോനിവികല്പശ്ച ജീവമാര്ഗണാസ്ഥാനവികല്പാശ്ച പ്രാഗേവ പ്രതിപാദിതാഃ . അത്ര

പുനരുക്തി ദോഷഭയാന്ന പ്രതിപാദിതാഃ . തത്രൈവ തേഷാം ഭേദാന് ബുദ്ധ്വാ തദ്രക്ഷാപരിണതിരേവ ഭവത്യഹിംസാ .

അബ വ്യവഹാരചാരിത്ര അധികാര കഹാ ജാതാ ഹൈ .

ഗാഥാ : ൫൬ അന്വയാര്ഥ : — [ജീവാനാമ് ] ജീവോംകേ [കുലയോനിജീവമാര്ഗണാസ്ഥാനാദിഷു ]

കുല, യോനി, ജീവസ്ഥാന, മാര്ഗണാസ്ഥാന ആദി [ജ്ഞാത്വാ ] ജാനകര [തസ്യ ] ഉനകേ [ആരമ്ഭനിവൃത്തി-
പരിണാമഃ ] ആരമ്ഭസേ നിവൃത്തിരൂപ പരിണാമ വഹ [പ്രഥമവ്രതമ് ] പഹലാ വ്രത [ഭവതി ] ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, അഹിംസാവ്രതകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

കുലഭേദ, യോനിഭേദ, ജീവസ്ഥാനകേ ഭേദ ഔര മാര്ഗണാസ്ഥാനകേ ഭേദ പഹലേ ഹീ (൪൨വീം

ഗാഥാകീ ടീകാമേം ഹീ) പ്രതിപാദിത കിയേ ഗയേ ഹൈം; യഹാ പുനരുക്തിദോഷകേ ഭയസേ പ്രതിപാദിത
നഹീം കിയേ ഹൈം . വഹാ കഹേ ഹുഏ ഉനകേ ഭേദോംകോ ജാനകര ഉനകീ രക്ഷാരൂപ പരിണതി ഹീ അഹിംസാ

രേ ജാനകര കുലയോനി, ജീവസ്ഥാന മാര്ഗണ ജീവകേ .

ആരമ്ഭ ഇനകേ സേ വിരത ഹോ പ്രഥമവ്രത കഹതേ ഉസേ ..൫൬..

Page 112 of 388
PDF/HTML Page 139 of 415
single page version

തേഷാം മൃതിര്ഭവതു വാ ന വാ, പ്രയത്നപരിണാമമന്തരേണ സാവദ്യപരിഹാരോ ന ഭവതി . അത ഏവ

പ്രയത്നപരേ ഹിംസാപരിണതേരഭാവാദഹിംസാവ്രതം ഭവതീതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീസമന്തഭദ്രസ്വാമിഭിഃ —

(ശിഖരിണീ)

‘‘അഹിംസാ ഭൂതാനാം ജഗതി വിദിതം ബ്രഹ്മ പരമം
ന സാ തത്രാരമ്ഭോസ്ത്യണുരപി ച യത്രാശ്രമവിധൌ .

തതസ്തത്സിദ്ധയര്ഥം പരമകരുണോ ഗ്രന്ഥമുഭയം
ഭവാനേവാത്യാക്ഷീന്ന ച വികൃതവേഷോപധിരതഃ ..’’

തഥാ ഹി —

ഹൈ . ഉനകാ മരണ ഹോ യാ ന ഹോ, ❃പ്രയത്നരൂപ പരിണാമ ബിനാ സാവദ്യപരിഹാര (ദോഷകാ

ത്യാഗ) നഹീം ഹോതാ . ഇസീലിയേ, പ്രയത്നപരായണകോ ഹിംസാപരിണതികാ അഭാവ ഹോനേസേ അഹിംസാവ്രത

ഹോതാ ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യവര) ശ്രീ സമംതഭദ്രസ്വാമീനേ (ബൃഹത്സ്വയംഭൂസ്തോത്രമേം ശ്രീ നമിനാഥ

ഭഗവാനകീ സ്തുതി കരതേ ഹുഏ ൧൧൯വേം ശ്ലോക ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജഗതമേം വിദിത ഹൈ കി ജീവോംകീ അഹിംസാ പരമ ബ്രഹ്മ ഹൈ . ജിസ

ആശ്രമകീ വിധിമേം ലേശ ഭീ ആരംഭ ഹൈ വഹാ ( – ഉസ ആശ്രമമേം അര്ഥാത് സഗ്രംഥപനേമേം) വഹ അഹിംസാ

നഹീം ഹോതീ . ഇസലിയേ ഉസകീ സിദ്ധികേ ഹേതു, (ഹേ നമിനാഥ പ്രഭു !) പരമ കരുണാവന്ത ഐസേ

ആപശ്രീനേ ദോനോം ഗ്രംഥകോ ഛോഡ ദിയാ ( – ദ്രവ്യ തഥാ ഭാവ ദോനോം പ്രകാരകേ പരിഗ്രഹകോ ഛോഡകര

നിര്ഗ്രന്ഥപനാ അംഗീകാര കിയാ), വികൃത വേശ തഥാ പരിഗ്രഹമേം രത ന ഹുഏ .’’

ഔര (൫൬വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്രീ

പദ്മപ്രഭമലധാരിദേവ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം ) : —

❃മുനികോ (മുനിത്വോചിത്ത) ശുദ്ധപരിണതികേ സാഥ വര്തനേവാലാ ജോ (ഹഠ രഹിത) ദേഹചേഷ്ടാദികസമ്ബന്ധീ ശുഭോപയോഗ
വഹ വ്യവഹാര പ്രയത്ന ഹൈ . [ശുദ്ധപരിണതി ന ഹോ വഹാ ശുഭോപയോഗ ഹഠ സഹിത ഹോതാ ഹൈ; വഹ ശുഭോപയോഗ തോ

വ്യവഹാര-പ്രയത്ന ഭീ നഹീം കഹലാതാ .]

Page 113 of 388
PDF/HTML Page 140 of 415
single page version

(മാലിനീ)

ത്രസഹതിപരിണാമധ്വാംതവിധ്വംസഹേതുഃ
സകലഭുവനജീവഗ്രാമസൌഖ്യപ്രദോ യഃ .

സ ജയതി ജിനധര്മഃ സ്ഥാവരൈകേന്ദ്രിയാണാം
വിവിധവധവിദൂരശ്ചാരുശര്മാബ്ധിപൂരഃ ..൭൬..

രാഗേണ വ ദോസേണ വ മോഹേണ വ മോസഭാസപരിണാമം .

ജോ പജഹദി സാഹു സയാ ബിദിയവദം ഹോഇ തസ്സേവ ..൫൭..

രാഗേണ വാ ദ്വേഷേണ വാ മോഹേന വാ മൃഷാഭാഷാപരിണാമം .

യഃ പ്രജഹാതി സാധുഃ സദാ ദ്വിതീയവ്രതം ഭവതി തസ്യൈവ ..൫൭..

സത്യവ്രതസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

അത്ര മൃഷാപരിണാമഃ സത്യപ്രതിപക്ഷഃ, സ ച രാഗേണ വാ ദ്വേഷേണ വാ മോഹേന വാ ജായതേ .

സദാ യഃ സാധുഃ ആസന്നഭവ്യജീവഃ തം പരിണാമം പരിത്യജതി തസ്യ ദ്വിതീയവ്രതം ഭവതി ഇതി .

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ത്രസഘാതകേ പരിണാമരൂപ അംധകാരകേ നാശകാ ജോ ഹേതു ഹൈ, സകല

ലോകകേ ജീവസമൂഹകോ ജോ സുഖപ്രദ ഹൈ, സ്ഥാവര ഏകേന്ദ്രിയ ജീവോംകേ വിവിധ വധസേ ജോ ബഹുത ദൂര
ഹൈ ഔര സുന്ദര സുഖസാഗരകാ ജോ പൂര ഹൈ, വഹ ജിനധര്മ ജയവന്ത വര്തതാ ഹൈ . ൭൬ .

ഗാഥാ : ൫൭ അന്വയാര്ഥ : — [രാഗേണ വാ ] രാഗസേ, [ദ്വേഷേണ വാ ] ദ്വേഷസേ [മോഹേന വാ ]

അഥവാ മോഹസേ ഹോനേവാലേ [മൃഷാഭാഷാപരിണാമം ] മൃഷാ ഭാഷാകേ പരിണാമകോ [യഃ സാധുഃ ] ജോ സാധു
[പ്രജഹാതി ] ഛോഡതാ ഹൈ, [തസ്യ ഏവ ] ഉസീകോ [സദാ ] സദാ [ദ്വിതീയവ്രതം ] ദൂസരാ വ്രത
[ഭവതി ] ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, സത്യവ്രതകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

യഹാ (ഐസാ കഹാ ഹൈ കി), സത്യകാ പ്രതിപക്ഷ (അര്ഥാത് സത്യസേ വിരുദ്ധ പരിണാമ) വഹ

മൃഷാപരിണാമ ഹൈം; വേ (അസത്യ ബോലനേകേ പരിണാമ) രാഗസേ, ദ്വേഷസേ അഥവാ മോഹസേ ഹോതേ ഹൈം; ജോ
സാധു — ആസന്നഭവ്യ ജീവ — ഉന പരിണാമോംകാ പരിത്യാഗ കരതാ ഹൈ ( – സമസ്ത പ്രകാരസേ ഛോഡതാ

ജോ രാഗ, ദ്വേഷ രു മോഹസേ പരിണാമ ഹോ മൃഷ-ഭാഷകാ .

ഛോഡേ ഉസേ ജോ സാധു, ഹോതാ ഹൈ ഉസേ വ്രത ദൂസരാ ..൫൭..

< Previous Page Next Page >