Niyamsar-Hindi (Malayalam transliteration). Gatha: 58-68.

Page 114 of 388
PDF/HTML Page 141 of 415
single page version

(ശാലിനീ)

വക്തി വ്യക്തം സത്യമുച്ചൈര്ജനോ യഃ
സ്വര്ഗസ്ത്രീണാം ഭൂരിഭോഗൈകഭാക് സ്യാത് .

അസ്മിന് പൂജ്യഃ സര്വദാ സര്വസദ്ഭിഃ
സത്യാത്സത്യം ചാന്യദസ്തി വ്രതം കിമ് ..൭൭..

ഗാമേ വാ ണയരേ വാരണ്ണേ വാ പേച്ഛിഊണ പരമത്ഥം .

ജോ മുയദി ഗഹണഭാവം തിദിയവദം ഹോദി തസ്സേവ ..൫൮..

ഗ്രാമേ വാ നഗരേ വാരണ്യേ വാ പ്രേക്ഷയിത്വാ പരമര്ഥമ് .

യോ മുംചതി ഗ്രഹണഭാവം തൃതീയവ്രതം ഭവതി തസ്യൈവ ..൫൮..

തൃതീയവ്രതസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

വൃത്യാവൃത്തോ ഗ്രാമഃ തസ്മിന് വാ ചതുര്ഭിര്ഗോപുരൈര്ഭാസുരം നഗരം തസ്മിന് വാ മനുഷ്യസംചാരശൂന്യം

ഹൈ ), ഉസേ ദൂസരാ വ്രത ഹോതാ ഹൈ .

[അബ ൫൭വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം :]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജോ പുരുഷ അതി സ്പഷ്ടരൂപസേ സത്യ ബോലതാ ഹൈ, വഹ സ്വര്ഗകീ സ്ത്രിയോംകേ

അനേക ഭോഗോംകാ ഏക ഭാഗീ ഹോതാ ഹൈ (അര്ഥാത് വഹ പരലോകമേം അനന്യരൂപസേ ദേവാംഗനാഓംകേ
ബഹുത-സേ ഭോഗ പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ ) ഔര ഇസ ലോകമേം സര്വദാ സര്വ സത്പുരുഷോംകാ പൂജ്യ ബനതാ ഹൈ .

വാസ്തവമേം ക്യാ സത്യസേ അന്യ കോഈ (ബഢകര) വ്രത ഹൈ ? ൭൭ .

ഗാഥാ : ൫൮ അന്വയാര്ഥ : — [ഗ്രാമേ വാ ] ഗ്രാമമേം, [നഗരേ വാ ] നഗരമേം [അരണ്യേ വാ ]

യാ വനമേം [പരമ് അര്ഥമ് ] പരായീ വസ്തുകോ [പ്രേക്ഷയിത്വാ ] ദേഖകര [യഃ ] ജോ (സാധു)
[ഗ്രഹണഭാവം ] ഉസേ ഗ്രഹണ കരനേകേ ഭാവകോ [മുംചതി ] ഛോഡതാ ഹൈ, [തസ്യ ഏവ ] ഉസീകോ
[തൃതീയവ്രതം ] തീസരാ വ്രത [ഭവതി ] ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, തീസരേ വ്രതകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

ജിസകേ ചൌതരഫ ബാഡ ഹോ വഹ ഗ്രാമ (ഗാ വ) ഹൈ; ജോ ചാര ദ്വാരോംസേ സുശോഭിത ഹോ വഹ നഗര

കാനന, നഗര യാ ഗ്രാമമേം ജോ ദേഖ പര വസ്തു ഉസേ-
-ഛോഡേ ഗ്രഹണകേ ഭാവ, ഹോതാ തീസരാ വ്രത ഹൈ ഉസേ ..൫൮..

Page 115 of 388
PDF/HTML Page 142 of 415
single page version

വനസ്പതിജാതവല്ലീഗുല്മപ്രഭൃതിഭിഃ പരിപൂര്ണമരണ്യം തസ്മിന് വാ പരേണ വിസൃഷ്ടം നിഹിതം പതിതം വാ
വിസ്മൃതം വാ പരദ്രവ്യം ദ്രഷ്ട്വാ സ്വീകാരപരിണാമം യഃ പരിത്യജതി, തസ്യ ഹി തൃതീയവ്രതം ഭവതി ഇതി .

(ആര്യാ)

ആകര്ഷതി രത്നാനാം സംചയമുച്ചൈരചൌര്യ്യമേതദിഹ .

സ്വര്ഗസ്ത്രീസുഖമൂലം ക്രമേണ മുക്ത്യംഗനായാശ്ച ..൭൮..

ദട്ഠൂണ ഇത്ഥിരൂവം വാംഛാഭാവം ണിയത്തദേ താസു .

മേഹുണസണ്ണവിവജ്ജിയപരിണാമോ അഹവ തുരിയവദം ..൫9..

ദ്രഷ്ട്വാ സ്ത്രീരൂപം വാംച്ഛാഭാവം നിവര്തതേ താസു .

മൈഥുനസംജ്ഞാവിവര്ജിതപരിണാമോഥവാ തുരീയവ്രതമ് ..൫9..

ചതുര്ഥവ്രതസ്വരൂപകഥനമിദമ് .

ഹൈ; ജോ മനുഷ്യകേ സംചാര രഹിത, വനസ്പതിസമൂഹ, ബേലോം ഔര വൃക്ഷോംകേ ഝുംഡ ആദിസേ ഖചാഖച ഭരാ
ഹോ വഹ അരണ്യ ഹൈ . ഐസേ ഗ്രാമ, നഗര യാ അരണ്യമേം അന്യസേ ഛോഡീ ഹുഈ, രഖീ ഹുഈ, ഗിരീ ഹുഈ അഥവാ

ഭൂലീ ഹുഈ പരവസ്തുകോ ദേഖകര ഉസകേ സ്വീകാരപരിണാമകാ (അര്ഥാത് ഉസേ അപനീ ബനാനേ — ഗ്രഹണ

കരനേകേ പരിണാമകാ) ജോ പരിത്യാഗ കരതാ ഹൈ, ഉസേ വാസ്തവമേം തീസരാ വ്രത ഹോതാ ഹൈ .

[അബ ൫൮വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം :]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] യഹ ഉഗ്ര അചൌര്യ ഇസ ലോകമേം രത്നോംകേ സംചയകോ ആകര്ഷിത കരതാ

ഹൈ ഔര (പരലോകമേം) സ്വര്ഗകീ സ്ത്രിയോംകേ സുഖകാ കാരണ ഹൈ തഥാ ക്രമശഃ മുക്തിരൂപീ സ്ത്രീകേ
സുഖകാ കാരണ ഹൈ . ൭൮ .

ഗാഥാ : ൫൯ അന്വയാര്ഥ : — [സ്ത്രീരൂപം ദൃഷ്ടവാ ] സ്ത്രിയോംകാ രൂപ ദേഖകര [താസു ]

ഉനകേ പ്രതി [വാംച്ഛാഭാവം നിവര്തതേ ] വാംഛാഭാവകീ നിവൃത്തി വഹ [അഥവാ ] അഥവാ [മൈഥുനസംജ്ഞാ-
വിവര്ജിതപരിണാമഃ ] മൈഥുനസംജ്ഞാരഹിത ജോ പരിണാമ വഹ [തുരീയവ്രതമ് ] ചൌഥാ വ്രത ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, ചൌഥേ വ്രതകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

ജോ ദേഖ രമണീ-രൂപ വാംഛാഭാവ ഉസമേം ഛോഡതാ .

പരിണാമ മൈഥുന - സംജ്ഞ - വര്ജിത വ്രത ചതുര്ഥ യഹീ കഹാ ..൫൯..

Page 116 of 388
PDF/HTML Page 143 of 415
single page version

കമനീയകാമിനീനാം തന്മനോഹരാങ്ഗനിരീക്ഷണദ്വാരേണ സമുപജനിതകൌതൂഹലചിത്തവാംച്ഛാപരി-

ത്യാഗേന, അഥവാ പുംവേദോദയാഭിധാനനോകഷായതീവ്രോദയേന സംജാതമൈഥുനസംജ്ഞാപരിത്യാഗലക്ഷണ-
ശുഭപരിണാമേന ച ബ്രഹ്മചര്യവ്രതം ഭവതി ഇതി .

(മാലിനീ)

ഭവതി തനുവിഭൂതിഃ കാമിനീനാം വിഭൂതിം
സ്മരസി മനസി കാമിംസ്ത്വം തദാ മദ്വചഃ കിമ് .

സഹജപരമതത്ത്വം സ്വസ്വരൂപം വിഹായ
വ്രജസി വിപുലമോഹം ഹേതുനാ കേന ചിത്രമ് ..൭9..

സവ്വേസിം ഗംഥാണം ചാഗോ ണിരവേക്ഖഭാവണാപുവ്വം .

പംചമവദമിദി ഭണിദം ചാരിത്തഭരം വഹംതസ്സ ..൬൦..

സര്വേഷാം ഗ്രന്ഥാനാം ത്യാഗോ നിരപേക്ഷഭാവനാപൂര്വമ് .

പംചമവ്രതമിതി ഭണിതം ചാരിത്രഭരം വഹതഃ ..൬൦..

സുന്ദര കാമിനിയോംകേ മനോഹര അങ്ഗകേ നിരീക്ഷണ ദ്വാരാ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലീ കുതൂഹലതാകേ —

ചിത്തവാംഛാകേ — പരിത്യാഗസേ, അഥവാ പുരുഷവേദോദയ നാമകാ ജോ നോകഷായകാ തീവ്ര ഉദയ ഉസകേ

കാരണ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലീ മൈഥുനസംജ്ഞാകേ പരിത്യാഗസ്വരൂപ ശുഭ പരിണാമസേ, ബ്രഹ്മചര്യവ്രത ഹോതാ ഹൈ .

[അബ ൫൯വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം :]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] കാമിനിയോംകീ ജോ ശരീരവിഭൂതി ഉസ വിഭൂതികാ, ഹേ കാമീ പുരുഷ !

യദി തൂ മനമേം സ്മരണ കരതാ ഹൈ, തോ മേരേ വചനസേ തുഝേ ക്യാ ലാഭ ഹോഗാ ? അഹോ ! ആശ്ചര്യ ഹോതാ
ഹൈ കി സഹജ പരമതത്ത്വകോ — നിജ സ്വരൂപകോ — ഛോഡകര തൂ കിസ കാരണ വിപുല മോഹകോ പ്രാപ്ത

ഹോ രഹാ ഹൈ ! ൭൯.

ഗാഥാ : ൬൦ അന്വയാര്ഥ : — [നിരപേക്ഷഭാവനാപൂര്വമ് ] ൧നിരപേക്ഷ ഭാവനാപൂര്വക

നിരപേക്ഷ - ഭാവ സംയുക്ത സബ ഹീ ഗ്രന്ഥകേ പരിത്യാഗകാ .

പരിണാമ ഹൈ വ്രത പംചവാം ചാരിത്രഭര വഹനാരകാ ..൬൦..

൧ – മുനികോ മുനിത്വോചിത നിരപേക്ഷ ശുദ്ധ പരിണതികേ സാഥ വര്തതാ ഹുആ ജോ (ഹഠ രഹിത) സര്വപരിഗ്രഹത്യാഗസമ്ബന്ധീ

Page 117 of 388
PDF/HTML Page 144 of 415
single page version

ഇഹ ഹി പംചമവ്രതസ്വരൂപമുക്ത മ് .

സകലപരിഗ്രഹപരിത്യാഗലക്ഷണനിജകാരണപരമാത്മസ്വരൂപാവസ്ഥിതാനാം പരമസംയമിനാം പരമ-

ജിനയോഗീശ്വരാണാം സദൈവ നിശ്ചയവ്യവഹാരാത്മകചാരുചാരിത്രഭരം വഹതാം, ബാഹ്യാഭ്യന്തരചതുര്വിംശതി-
പരിഗ്രഹപരിത്യാഗ ഏവ പരംപരയാ പംചമഗതിഹേതുഭൂതം പംചമവ്രതമിതി .

തഥാ ചോക്തം സമയസാരേ —

(അര്ഥാത് ജിസ ഭാവനാമേം പരകീ അപേക്ഷാ നഹീം ഹൈ ഐസീ ശുദ്ധ നിരാലമ്ബന ഭാവനാ സഹിത)
[സര്വേഷാം ഗ്രന്ഥാനാം ത്യാഗഃ ] സര്വ പരിഗ്രഹോംകാ ത്യാഗ (സര്വപരിഗ്രഹത്യാഗസമ്ബന്ധീ ശുഭഭാവ)
വഹ, [ചാരിത്രഭരം വഹതഃ ] ൨ചാരിത്രഭര വഹന കരനേവാലേകോ [പംചമവ്രതമ് ഇതി ഭണിതമ് ]

പാ ചവാ വ്രത കഹാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ (ഇസ ഗാഥാമേം) പാ ചവേം വ്രതകാ സ്വരൂപ കഹാ ഗയാ ഹൈ .

സകല പരിഗ്രഹകേ പരിത്യാഗസ്വരൂപ നിജ കാരണപരമാത്മാകേ സ്വരൂപമേം അവസ്ഥിത

(സ്ഥിര ഹുഏ) പരമസംയമിയോംകോ — പരമ ജിനയോഗീശ്വരോംകോ — സദൈവ നിശ്ചയവ്യവഹാരാത്മക

സുന്ദര ചാരിത്രഭര വഹന കരനേവാലോംകോ, ബാഹ്യ - അഭ്യംതര ചൌവീസ പ്രകാരകേ പരിഗ്രഹകാ പരിത്യാഗ

ഹീ ൩പരമ്പരാസേ പംചമഗതികേ ഹേതുഭൂത ഐസാ പാ ചവാ വ്രത ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവപ്രണീത) ശ്രീ സമയസാരമേം (൨൦൮വീം ഗാഥാ

ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

ശുഭോപയോഗ വഹ വ്യവഹാര അപരിഗ്രഹവ്രത കഹലാതാ ഹൈ . ശുദ്ധ പരിണതി ന ഹോ വഹാ ശുഭോപയോഗ ഹഠ സഹിത

ഹോതാ ഹൈ; വഹ ശുഭോപയോഗ തോ വ്യവഹാര-വ്രത ഭീ നഹീം കഹലാതാ . [ഇസ പാ ചവേം വ്രതകീ ഭാ തി അന്യ വ്രതോംകാ

ഭീ സമഝ ലേനാ .]

൨ – ചാരിത്രഭര = ചാരിത്രകാ ഭാര; ചാരിത്രസമൂഹ; ചാരിത്രകീ അതിശയതാ .

൩ – ശുഭോപയോഗരൂപ വ്യവഹാരവ്രത ശുദ്ധോപയോഗകാ ഹേതു ഹൈ ഔര ശുദ്ധോപയോഗ മോക്ഷകാ ഹേതു ഹൈ ഐസാ ഗിനകര യഹാ

ഉപചാരസേ വ്യവഹാരവ്രതകോ മോക്ഷകാ പരമ്പരാഹേതു കഹാ ഹൈ . വാസ്തവമേം തോ ശുഭോപയോഗീ മുനികോ മുനിയോഗ്യ

ശുദ്ധപരിണതി ഹീ (ശുദ്ധാത്മദ്രവ്യകാ അവലമ്ബന കരതീ ഹൈ ഇസലിയേ) വിശേഷ ശുദ്ധിരൂപ ശുദ്ധോപയോഗകാ ഹേതു
ഹോതീ ഹൈ ഔര വഹ ശുദ്ധോപയോഗ മോക്ഷകാ ഹേതു ഹോതാ ഹൈ . ഇസപ്രകാര ഇസ ശുദ്ധപരിണതിമേം രഹേ ഹുഏ മോക്ഷകേ

പരമ്പരാഹേതുപനേകാ ആരോപ ഉസകേ സാഥ രഹനേവാലേ ശുഭോപയോഗമേം കരകേ വ്യവഹാരവ്രതകോ മോക്ഷകാ പരമ്പരാഹേതു
കഹാ ജാതാ ഹൈ . ജഹാ ശുദ്ധപരിണതി ഹീ ന ഹോ വഹാ വര്തതേ ഹുഏ ശുഭോപയോഗമേം മോക്ഷകേ പരമ്പരാഹേതുപനേകാ

ആരോപ ഭീ നഹീം കിയാ ജാ സകതാ, ക്യോംകി ജഹാ മോക്ഷകാ യഥാര്ഥ പരമ്പരാഹേതു പ്രഗട ഹീ നഹീം ഹുആ ഹൈ —

വിദ്യമാന ഹീ നഹീം ഹൈ വഹാ ശുഭോപയോഗമേം ആരോപ കിസകാ കിയാ ജായേ ?

Page 118 of 388
PDF/HTML Page 145 of 415
single page version

‘‘മജ്ഝം പരിഗ്ഗഹോ ജദി തദോ അഹമജീവദം തു ഗച്ഛേജ്ജ .

ണാദേവ അഹം ജമ്ഹാ തമ്ഹാ ണ പരിഗ്ഗഹോ മജ്ഝ ..’’

തഥാ ഹി —

(ഹരിണീ)

ത്യജതു ഭവഭീരുത്വാദ്ഭവ്യഃ പരിഗ്രഹവിഗ്രഹം
നിരുപമസുഖാവാസപ്രാപ്ത്യൈ കരോതു നിജാത്മനി .

സ്ഥിതിമവിചലാം ശര്മാകാരാം ജഗജ്ജനദുര്ലഭാം
ന ച ഭവതി മഹച്ചിത്രം ചിത്രം സതാമസതാമിദമ് ..൮൦..

പാസുഗമഗ്ഗേണ ദിവാ അവലോഗംതോ ജുഗപ്പമാണം ഹി .

ഗച്ഛഇ പുരദോ സമണോ ഇരിയാസമിദീ ഹവേ തസ്സ ..൬൧..

പ്രാസുകമാര്ഗേണ ദിവാ അവലോകയന് യുഗപ്രമാണം ഖലു .

ഗച്ഛതി പുരതഃ ശ്രമണഃ ഈര്യാസമിതിര്ഭവേത്തസ്യ ..൬൧..

‘‘[ഗാഥാര്ഥ : — ] യദി പരദ്രവ്യ - പരിഗ്രഹ മേരാ ഹോ തോ മൈം അജീവത്വകോ പ്രാപ്ത ഹോഊ . മൈം

തോ ജ്ഞാതാ ഹീ ഹൂ ഇസലിയേ (പരദ്രവ്യരൂപ) പരിഗ്രഹ മേരാ നഹീം ഹൈ .’’

ഔര (൬൦വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ഭവ്യ ജീവ ഭവഭീരുതാകേ കാരണ പരിഗ്രഹവിസ്താരകോ ഛോഡോ ഔര

നിരുപമ സുഖകേ ❃ആവാസകീ പ്രാപ്തി ഹേതു നിജ ആത്മാമേം അവിചല, സുഖാകാര (സുഖമയീ) തഥാ

ജഗതജനോംകോ ദുര്ലഭ ഐസീ സ്ഥിതി (സ്ഥിരതാ) കരോ . ഔര യഹ (നിജാത്മാമേം അചല സുഖാത്മക

സ്ഥിതി കരനേകാ കാര്യ) സത്പുരുഷോംകോ കോഈ മഹാ ആശ്ചര്യകീ ബാത നഹീം ഹൈ, അസത്പുരുഷോംകോ
ആശ്ചര്യകീ ബാത ഹൈ .൮൦.

ഗാഥാ : ൬൧ അന്വയാര്ഥ : — [ശ്രമണഃ ] ജോ ശ്രമണ [പ്രാസുകമാര്ഗേണ ] പ്രാസുക മാര്ഗ

❃ ആവാസ = നിവാസസ്ഥാന; ഘര; ആയതന .

മുനിരാജ ചലതേ മാര്ഗ ദിനമേം ദേഖ ആഗേകീ മഹീ .

പ്രാസുക ധുരാ ജിതനീ, ഉന്ഹേം ഹീ സമിതി ഈര്യാ ഹൈ കഹീ ..൬൧..

Page 119 of 388
PDF/HTML Page 146 of 415
single page version

അത്രേര്യാസമിതിസ്വരൂപമുക്ത മ് .

യഃ പരമസംയമീ ഗുരുദേവയാത്രാദിപ്രശസ്തപ്രയോജനമുദ്ദിശ്യൈകയുഗപ്രമാണം മാര്ഗമ് അവലോകയന്

സ്ഥാവരജംഗമപ്രാണിപരിരക്ഷാര്ഥം ദിവൈവ ഗച്ഛതി, തസ്യ ഖലു പരമശ്രമണസ്യേര്യാസമിതിര്ഭവതി . വ്യവഹാര-

സമിതിസ്വരൂപമുക്ത മ് . ഇദാനീം നിശ്ചയസമിതിസ്വരൂപമുച്യതേ . അഭേദാനുപചാരരത്നത്രയമാര്ഗേണ പരമ-

ധര്മിണമാത്മാനം സമ്യഗ് ഇതാ പരിണതിഃ സമിതിഃ . അഥവാ നിജപരമതത്ത്വനിരതസഹജപരമബോധാദി-

പരമധര്മാണാം സംഹതിഃ സമിതിഃ . ഇതി നിശ്ചയവ്യവഹാരസമിതിഭേദം ബുദ്ധ്വാ തത്ര പരമനിശ്ചയ-

സമിതിമുപയാതു ഭവ്യ ഇതി .

പര [ദിവാ ] ദിനമേം [യുഗപ്രമാണം ] ധുരാ-പ്രമാണ [പുരതഃ ] ആഗേ [ഖലു അവലോകന് ] ദേഖകര
[ഗച്ഛതി ] ചലതാ ഹൈ, [തസ്യ ] ഉസേ [ഈര്യാസമിതിഃ ] ഈര്യാസമിതി [ഭവേത് ] ഹോതീ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ (ഇസ ഗാഥാമേം) ഈര്യാസമിതികാ സ്വരൂപ കഹാ ഹൈ .

ജോ ❃പരമസംയമീ ഗുരുയാത്രാ (ഗുരുകേ പാസ ജാനാ), ദേവയാത്രാ (ദേവകേ പാസ ജാനാ) ആദി

പ്രശസ്ത പ്രയോജനകാ ഉദ്ദേശ രഖകര ഏക ധുരാ (ചാര ഹാഥ) ജിതനാ മാര്ഗ ദേഖതേ-ദേഖതേ സ്ഥാവര
തഥാ ജങ്ഗമ പ്രാണിയോംകീ പരിരക്ഷാ(സമസ്ത പ്രകാരസേ രക്ഷാ)കേ ഹേതു ദിനമേം ഹീ ചലതാ ഹൈ, ഉസ
പരമശ്രമണകോ ഈര്യാസമിതി ഹോതീ ഹൈ . (ഇസപ്രകാര) വ്യവഹാരസമിതികാ സ്വരൂപ കഹാ ഗയാ .

അബ നിശ്ചയസമിതികാ സ്വരൂപ കഹാ ജാതാ ഹൈ : അഭേദ - അനുപചാര - രത്നത്രയരൂപീ മാര്ഗ

പര പരമധര്മീ ഐസേ (അപനേ) ആത്മാകേ പ്രതി സമ്യക് ‘‘ഇതി’’ ( – ഗതി) അര്ഥാത് പരിണതി

വഹ സമിതി ഹൈ; അഥവാ, നിജ പരമതത്ത്വമേം ലീന സഹജ പരമജ്ഞാനാദിക പരമധര്മോംകീ സംഹതി
( – മിലന, സംഗഠന) വഹ സമിതി ഹൈ .

ഇസപ്രകാര നിശ്ചയ ഔര വ്യവഹാരരൂപ സമിതിഭേദ ജാനകര ഉനമേം ( – ഉന ദോ മേം സേ)

പരമനിശ്ചയസമിതികോ ഭവ്യ ജീവ പ്രാപ്ത കരോ .

[അബ ൬൧വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ചാര ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം : ]

❃ പരമസംയമീ മുനികോ (അര്ഥാത് മുനിയോഗ്യ ശുദ്ധപരിണതിവാലേ മുനികോ) ശുദ്ധപരിണതികേ സാഥ വര്തതാ ഹുആ ജോ

(ഹഠ രഹിത) ഈര്യാസമ്ബന്ധീ ( – ഗമനസമ്ബന്ധീ; ചലനേസമ്ബന്ധീ) ശുഭോപയോഗ വഹ വ്യവഹാര ഈര്യാസമിതി ഹൈ .

ശുദ്ധപരിണതി ന ഹോ വഹാ ശുഭോപയോഗ ഹഠ സഹിത ഹോതാ ഹൈ; വഹ ശുഭോപയോഗ തോ വ്യവഹാര സമിതി ഭീ നഹീം
കഹലാതാ [ഇസ ഈര്യാസമിതികീ ഭാ തി അന്യ സമിതിയോംകാ ഭീ സമഝ ലേനാ . ]

Page 120 of 388
PDF/HTML Page 147 of 415
single page version

(മന്ദാക്രാംതാ)

ഇത്ഥം ബുദ്ധ്വാ പരമസമിതിം മുക്തി കാന്താസഖീം യോ
മുക്ത്വാ സംഗം ഭവഭയകരം ഹേമരാമാത്മകം ച .

സ്ഥിത്വാപൂര്വേ സഹജവിലസച്ചിച്ചമത്കാരമാത്രേ
ഭേദാഭാവേ സമയതി ച യഃ സര്വദാ മുക്ത ഏവ ..൮൧..

(മാലിനീ)

ജയതി സമിതിരേഷാ ശീലമൂലം മുനീനാം
ത്രസഹതിപരിദൂരാ സ്ഥാവരണാം ഹതേര്വാ .

ഭവദവപരിതാപക്ലേശജീമൂതമാലാ
സകലസുകൃതസീത്യാനീകസന്തോഷദായീ ..൮൨..

(മാലിനീ)

നിയതമിഹ ജനാനാം ജന്മ ജന്മാര്ണവേസ്മിന്
സമിതിവിരഹിതാനാം കാമരോഗാതുരാണാമ് .

മുനിപ കുരു തതസ്ത്വം ത്വന്മനോഗേഹമധ്യേ
ഹ്യപവരകമമുഷ്യാശ്ചാരുയോഷിത്സുമുക്തേ : ..൮൩..

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ഇസപ്രകാര മുക്തികാന്താകീ (മുക്തിസുന്ദരീകീ) സഖീ

പരമസമിതികോ ജാനകര ജോ ജീവ ഭവഭയകേ കരനേവാലേ കംചനകാമിനീകേ സംഗകോ ഛോഡകര,
അപൂര്വ, സഹജ - വിലസതേ (സ്വഭാവസേ പ്രകാശതേ), അഭേദ ചൈതന്യചമത്കാരമാത്രമേം സ്ഥിത രഹകര

(ഉസമേം) സമ്യക് ‘ഇതി’ ( – ഗതി) കരതാ ഹൈ അര്ഥാത് സമ്യക്രൂപസേ പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ വഹ

സര്വദാ മുക്ത ഹീ ഹൈ .൮൧.

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജോ (സമിതി) മുനിയോംകോ ശീലകാ ( – ചാരിത്രകാ) മൂല ഹൈ, ജോ

ത്രസ ജീവോംകേ ഘാതസേ തഥാ സ്ഥാവര ജീവോംകേ ഘാതസേ സമസ്ത പ്രകാരസേ ദൂര ഹൈ, ജോ ഭവദാവാനലകേ
പരിതാപരൂപീ ക്ലേശകോ ശാന്ത കരനേവാലീ തഥാ സമസ്ത സുകൃതരൂപീ ധാന്യകീ രാശികോ (പോഷണ
ദേകര) സന്തോഷ ദേനേവാലീ മേഘമാലാ ഹൈ, ഐസീ യഹ സമിതി ജയവന്ത ഹൈ .൮൨.

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] യഹാ (വിശ്വമേം) യഹ നിശ്ചിത ഹൈ കി ഇസ ജന്മാര്ണവമേം (ഭവസാഗരമേം)

സമിതിരഹിത കാമരോഗാതുര ( – ഇച്ഛാരൂപീ രോഗസേ പീഡിത) ജനോംകാ ജന്മ ഹോതാ ഹൈ . ഇസലിയേ ഹേ

മുനി ! തൂ അപനേ മനരൂപീ ഘരമേം ഇസ സുമുക്തിരൂപീ സുന്ദര സ്ത്രീകേ ലിയേ നിവാസഗൃഹ (ക മരാ) രഖ
(അര്ഥാത് തൂ മുക്തികാ ചിംതവന കര) .൮൩.

Page 121 of 388
PDF/HTML Page 148 of 415
single page version

(ആര്യാ)

നിശ്ചയരൂപാം സമിതിം സൂതേ യദി മുക്തി ഭാഗ്ഭവേന്മോക്ഷഃ .

ബത ന ച ലഭതേപായാത് സംസാരമഹാര്ണവേ ഭ്രമതി ..൮൪..

പേസുണ്ണഹാസകക്കസപരണിംദപ്പപ്പസംസിയം വയണം .

പരിചത്താ സപരഹിദം ഭാസാസമിദീ വദംതസ്സ ..൬൨..

പൈശൂന്യഹാസ്യകര്കശപരനിന്ദാത്മപ്രശംസിതം വചനമ് .

പരിത്യജ്യ സ്വപരഹിതം ഭാഷാസമിതിര്വദതഃ ..൬൨..

അത്ര ഭാഷാസമിതിസ്വരൂപമുക്ത മ് .

കര്ണേജപമുഖവിനിര്ഗതം നൃപതികര്ണാഭ്യര്ണഗതം ചൈകപുരുഷസ്യ ഏകകുടുമ്ബസ്യ ഏകഗ്രാമസ്യ വാ

മഹദ്വിപത്കാരണം വചഃ പൈശൂന്യമ് . ക്വചിത് കദാചിത് കിംചിത് പരജനവികാരരൂപമവലോക്യ

ത്വാകര്ണ്യ ച ഹാസ്യാഭിധാനനോകഷായസമുപജനിതമ് ഈഷച്ഛുഭമിശ്രിതമപ്യശുഭകര്മകാരണം പുരുഷമുഖ-

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] യദി ജീവ നിശ്ചയരൂപ സമിതികോ ഉത്പന്ന കരേ, തോ വഹ മുക്തികോ

പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ — മോക്ഷരൂപ ഹോതാ ഹൈ . പരന്തു സമിതികേ നാശസേ ( – അഭാവസേ), അരേരേ ! വഹ മോക്ഷ

പ്രാപ്ത നഹീം കര പാതാ, കിന്തു സംസാരരൂപീ മഹാസാഗരമേം ഭടകതാ ഹൈ .൮൪ .

ഗാഥാ : ൬൨ അന്വയാര്ഥ : — [പൈശൂന്യഹാസ്യകര്കശപരനിന്ദാത്മപ്രശംസിതം വചനമ് ]

പൈശൂന്യ (ചുഗലീ), ഹാസ്യ, കര്കശ ഭാഷാ, പരനിന്ദാ ഔര ആത്മപ്രശംസാരൂപ വചനകാ
[പരിത്യജ്യ ] പരിത്യാഗകര [സ്വപരഹിതം വദതഃ ] ജോ സ്വപരഹിതരൂപ വചന ബോലതാ ഹൈ, ഉസേ
[ഭാഷാസമിതിഃ ] ഭാഷാസമിതി ഹോതീ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ ഭാഷാസമിതികാ സ്വരൂപ കഹാ ഹൈ .

ചുഗലഖോര മനുഷ്യകേ മു ഹസേ നികലേ ഹുഏ ഔര രാജാകേ കാന തക പഹു ചേ ഹുഏ, കിസീ ഏക

പുരുഷ, കിസീ ഏക കുടുമ്ബ അഥവാ കിസീ ഏക ഗ്രാമകോ മഹാ വിപത്തികേ കാരണഭൂത ഐസേ വചന
വഹ പൈശൂന്യ ഹൈ . കഹീം കഭീ കിഞ്ചിത് പരജനോംകേ വികൃത രൂപകോ ദേഖകര അഥവാ സുനകര ഹാസ്യ

നാമക നോകഷായസേ ഉത്പന്ന ഹോനേവാലാ, കിംചിത് ശുഭകേ സാഥ മിശ്രിത ഹോനേ പര ഭീ അശുഭ കര്മകാ

പൈശൂന്യ, കര്കശ, ഹാസ്യ, പരനിന്ദാ, പ്രശംസാ ആത്മകീ .

ഛോഡേം കഹേ ഹിതകര വചന, ഉസകേ സമിതി വചനകീ ..൬൨..

Page 122 of 388
PDF/HTML Page 149 of 415
single page version

വികാരഗതം ഹാസ്യകര്മ . കര്ണശഷ്കുലീവിവരാഭ്യര്ണഗോചരമാത്രേണ പരേഷാമപ്രീതിജനനം ഹി കര്കശവചഃ .

പരേഷാം ഭൂതാഭൂതദൂഷണപുരസ്സരവാക്യം പരനിന്ദാ . സ്വസ്യ ഭൂതാഭൂതഗുണസ്തുതിരാത്മപ്രശംസാ . ഏതത്സര്വമ-

പ്രശസ്തവചഃ പരിത്യജ്യ സ്വസ്യ ച പരസ്യ ച ശുഭശുദ്ധപരിണതികാരണം വചോ ഭാഷാസമിതിരിതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീഗുണഭദ്രസ്വാമിഭിഃ —

(മാലിനീ)

‘‘സമധിഗതസമസ്താഃ സര്വസാവദ്യദൂരാഃ
സ്വഹിതനിഹിതചിത്താഃ ശാംതസര്വപ്രചാരാഃ .

സ്വപരസഫലജല്പാഃ സര്വസംകല്പമുക്താഃ
കഥമിഹ ന വിമുക്തേ ര്ഭാജനം തേ വിമുക്താഃ ..’’

തഥാ ച —

കാരണ, പുരുഷകേ മുംഹകേ വികാരകേ സാഥ സമ്ബന്ധവാലാ, വഹ ഹാസ്യകര്മ ഹൈ . കര്ണ ഛിദ്രകേ നികട

പഹു ചനേമാത്രസേ ജോ ദൂസരോംകോ അപ്രീതി ഉത്പന്ന കരതേ ഹൈം വേ കര്കശ വചന ഹൈം . ദൂസരേകേ വിദ്യമാന

- അവിദ്യമാന ദൂഷണപൂര്വകകേ വചന (അര്ഥാത് പരകേ സച്ചേ തഥാ ഝൂഠേ ദോഷ കഹനേവാലേ വചന) വഹ

പരനിന്ദാ ഹൈ . അപനേ വിദ്യമാന - അവിദ്യമാന ഗുണോംകീ സ്തുതി വഹ ആത്മപ്രശംസാ ഹൈ . — ഇന സബ

അപ്രശസ്ത വചനോംകേ പരിത്യാഗ പൂര്വക സ്വ തഥാ പരകോ ശുഭ ഔര ശുദ്ധ പരിണതികേ കാരണഭൂത
വചന വഹ ഭാഷാസമിതി ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യവര) ശ്രീഗുണഭദ്രസ്വാമീനേ (ആത്മാനുശാസനമേം ൨൨൬ വേം ശ്ലോക

ദ്വാരാ) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജിന്ഹോംനേ സബ (വസ്തുസ്വരൂപ) ജാന ലിയാ ഹൈ, ജോ സര്വ

സാവദ്യസേ ദൂര ഹൈം, ജിന്ഹോംനേ സ്വഹിതമേം ചിത്തകോ സ്ഥാപിത കിയാ ഹൈ, ജിനകേ സര്വ ❃പ്രചാര ശാന്ത

ഹുആ ഹൈ, ജിനകീ ഭാഷാ സ്വപരകോ സഫല (ഹിതരൂപ) ഹൈ, ജോ സര്വ സംകല്പ രഹിത ഹൈം, വേ
വിമുക്ത പുരുഷ ഇസ ലോകമേം വിമുക്തികാ ഭാജന ക്യോം നഹീം ഹോംഗേ ? (അര്ഥാത് ഐസേ മുനിജന
അവശ്യ മോക്ഷകേ പാത്ര ഹൈം .)’’

ഔര (൬൨വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക കഹതേ

ഹൈം ) : —

❃ പ്രചാര = വ്യവസ്ഥാ; കാര്യ സിര പര ലേനാ; ആരമ്ഭ; ബാഹ്യ പ്രവൃത്തി .

Page 123 of 388
PDF/HTML Page 150 of 415
single page version

(അനുഷ്ടുഭ്)

പരബ്രഹ്മണ്യനുഷ്ഠാനനിരതാനാം മനീഷിണാമ് .

അന്തരൈരപ്യലം ജല്പൈഃ ബഹിര്ജല്പൈശ്ച കിം പുനഃ ..൮൫..

കദകാരിദാണുമോദണരഹിദം തഹ പാസുഗം പസത്ഥം ച .

ദിണ്ണം പരേണ ഭത്തം സമഭുത്തീ ഏസണാസമിദീ ..൬൩..

കൃതകാരിതാനുമോദനരഹിതം തഥാ പ്രാസുകം പ്രശസ്തം ച .

ദത്തം പരേണ ഭക്തം സംഭുക്തി : ഏഷണാസമിതിഃ ..൬൩..

അത്രൈഷണാസമിതിസ്വരൂപമുക്ത മ് . തദ്യഥാ —

മനോവാക്കായാനാം പ്രത്യേകം കൃതകാരിതാനുമോദനൈഃ കൃത്വാ നവ വികല്പാ ഭവന്തി, ന തൈഃ

സംയുക്ത മന്നം നവകോടിവിശുദ്ധമിത്യുക്ത മ്; അതിപ്രശസ്തം മനോഹരമ്; ഹരിതകായാത്മകസൂക്ഷ്മപ്രാണി-

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] പരബ്രഹ്മകേ അനുഷ്ഠാനമേം നിരത (അര്ഥാത് പരമാത്മാകേ ആചരണമേം ലീന)

ഐസേ ബുദ്ധിമാന പുരുഷോംകോ — മുനിജനോംകോ അന്തര്ജല്പസേ ( – വികല്പരൂപ അന്തരംഗ ഉത്ഥാനസേ) ഭീ

ബസ ഹോഓ, ബഹിര്ജല്പകീ ( – ഭാഷാ ബോലനേകീ) തോ ബാത ഹീ ക്യാ ? .൮൫.

ഗാഥാ : ൬൩ അന്വയാര്ഥ : — [പരേണ ദത്തം ] പര ദ്വാരാ ദിയാ ഗയാ,

[കൃതകാരിതാനുമോദനരഹിതം ] കൃത - കാരിത - അനുമോദന രഹിത, [തഥാ പ്രാസുകം ] പ്രാസുക [പ്രശസ്തം

ച ] ഔര ❃പ്രശസ്ത [ഭക്തം ] ഭോജന കരനേരൂപ [സംഭുക്തിഃ ] ജോ സമ്യക് ആഹാരഗ്രഹണ

[ഏഷണാസമിതിഃ ] വഹ ഏഷണാസമിതി ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ ഏഷണാസമിതികാ സ്വരൂപ കഹാ ഹൈ . വഹ ഇസപ്രകാര —

മന, വചന ഔര കായാമേംസേ പ്രത്യേകകോ കൃത, കാരിത ഔര അനുമോദനാ സഹിത ഗിനനേ പര

ഉനകേ നൌ ഭേദ ഹോതേ ഹൈം; ഉനസേ സംയുക്ത അന്ന നവ കോടിരൂപസേ വിശുദ്ധ നഹീം ഹൈ ഐസാ (ശാസ്ത്രമേം)
കഹാ ഹൈ; അതിപ്രശസ്ത അര്ഥാത് മനോഹര (അന്ന); ഹരിതകായമയ സൂക്ഷ്മ പ്രാണിയോംകേ സംചാരകോ

❃ പ്രശസ്ത = അച്ഛാ; ശാസ്ത്രമേം പ്രശംസിത; ജോ വ്യവഹാരസേ പ്രമാദാദികാ യാ രോഗാദികാ നിമിത്ത ന ഹോ ഐസാ .

ആഹാര പ്രാസുക ശുദ്ധ ലേം പര - ദത്ത കൃത കാരിത ബിനാ .

കരതേ നഹിം അനുമോദനാ മുനി സമിതി ജിനകേ ഏഷണാ ..൬൩..

Page 124 of 388
PDF/HTML Page 151 of 415
single page version

സംചാരാഗോചരം പ്രാസുകമിത്യഭിഹിതമ്; പ്രതിഗ്രഹോച്ചസ്ഥാനപാദക്ഷാലനാര്ചനപ്രണാമയോഗശുദ്ധിഭിക്ഷാ-
ശുദ്ധിനാമധേയൈര്നവവിധപുണ്യൈഃ പ്രതിപത്തിം കൃത്വാ ശ്രദ്ധാശക്ത്യലുബ്ധതാഭക്തി ജ്ഞാനദയാക്ഷമാഭിധാന-
സപ്തഗുണസമാഹിതേന ശുദ്ധേന യോഗ്യാചാരേണോപാസകേന ദത്തം ഭക്തം ഭുംജാനഃ തിഷ്ഠതി യഃ പരമതപോധനഃ
തസ്യൈഷണാസമിതിര്ഭവതി . ഇതി വ്യവഹാരസമിതിക്രമഃ . അഥ നിശ്ചയതോ ജീവസ്യാശനം നാസ്തി

പരമാര്ഥതഃ, ഷട്പ്രകാരമശനം വ്യവഹാരതഃ സംസാരിണാമേവ ഭവതി .

തഥാ ചോക്തം സമയസാരേ (?) —

❃

‘‘ണോകമ്മകമ്മഹാരോ ലേപ്പാഹാരോ യ കവലമാഹാരോ .

ഉജ്ജ മണോ വി യ കമസോ ആഹാരോ ഛവ്വിഹോ ണേയോ ..’’

അഗോചര വഹ പ്രാസുക (അന്ന) — ഐസാ (ശാസ്ത്രമേം) കഹാ ഹൈ . ൧പ്രതിഗ്രഹ, ഉച്ച സ്ഥാന,

പാദപ്രക്ഷാലന, അര്ചന, പ്രണാമ, യോഗശുദ്ധി (മന - വചന - കായാകീ ശുദ്ധി) ഔര ഭിക്ഷാശുദ്ധി — ഇസ

നവവിധ പുണ്യസേ (നവധാ ഭക്തിസേ) ആദര കരകേ, ശ്രദ്ധാ, ശക്തി, അലുബ്ധതാ, ഭക്തി, ജ്ഞാന, ദയാ
ഔര ക്ഷമാ — ഇന (ദാതാകേ) സാത ഗുണോം സഹിത ശുദ്ധ യോഗ്യ-ആചാരവാലേ ഉപാസക ദ്വാരാ ദിയാ

ഗയാ (നവ കോടിരൂപസേ ശുദ്ധ, പ്രശസ്ത ഔര പ്രാസുക) ഭോജന ജോ പരമ തപോധന ലേതേ ഹൈം, ഉന്ഹേം
ഏഷണാസമിതി ഹോതീ ഹൈ . ഐസാ വ്യവഹാരസമിതികാ ക്രമ ഹൈ .

അബ നിശ്ചയസേ ഐസാ ഹൈ കി — ജീവകോ പരമാര്ഥസേ അശന നഹീം ഹൈ; ഛഹ പ്രകാരകാ അശന

വ്യവഹാരസേ സംസാരിയോംകോ ഹീ ഹോതാ ഹൈ .

ഇസീപ്രകാര ശ്രീ ❃സമയസാരമേം (?) കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ഗാഥാര്ഥ : — ] നോകര്മ - ആഹാര, കര്മ - ആഹാര, ലേപ - ആഹാര, കവല - ആഹാര, ഓജ -

ആഹാര ഔര മന - ആഹാര — ഇസപ്രകാര ആഹാര ക്രമശഃ ഛഹ പ്രകാരകാ ജാനനാ .’’

൧ പ്രതിഗ്രഹ = ‘‘ആഹാരജല ശുദ്ധ ഹൈ; തിഷ്ഠ, തിഷ്ഠ, തിഷ്ഠ, (ഠഹരിയേ ഠഹരിയേ, ഠഹരിയേ)’’ ഐസാ കഹകര

ആഹാരഗ്രഹണകീ പ്രാര്ഥനാ കരനാ; കൃപാ കരനേകേ ലിയേ പ്രാര്ഥനാ; ആദരസന്മാന . [ഇസപ്രകാര പ്രതിഗ്രഹ കിയാ

ജാനേ പര, യദി മുനി കൃപാ കരകേ ഠഹര ജായേം തോ ദാതാകേ സാത ഗുണോംസേ യുക്ത ശ്രാവക ഉന്ഹേം അപനേ ഘരമേം
ലേ ജാകര, ഉച്ച-ആസന പര വിരാജമാന കരകേ, പാ വ ധോകര, പൂജന കരതാ ഹൈ ഔര പ്രണാമ കരതാ ഹൈ .

ഫി ര മന-വചന-കായാകീ ശുദ്ധിപൂര്വക ശുദ്ധ ഭിക്ഷാ ദേതാ ഹൈ . ]

❃യഹാ ഉദ്ധൃത കീ ഗഈ ഗാഥാ സമയസാരമേം നഹി ഹൈ, പരന്തു പ്രവചനസാരമേം (പ്രഥമ അധികാരകീ ൨൦വീ ഗാഥാകീ

താത്പര്യവൃത്തി-ടീകാമേം) അവതരണരൂപ ഹൈ .

Page 125 of 388
PDF/HTML Page 152 of 415
single page version

അശുദ്ധജീവാനാം വിഭാവധര്മം പ്രതി വ്യവഹാരനയസ്യോദാഹരണമിദമ് .

ഇദാനീം നിശ്ചയസ്യോദാഹൃതിരുച്യതേ . തദ്യഥാ —

‘‘ജസ്സ അണേസണമപ്പാ തം പി തവോ തപ്പഡിച്ഛഗാ സമണാ .

അണ്ണം ഭിക്ഖമണേസണമധ തേ സമണാ അണാഹാരാ ..’’

തഥാ ചോക്തം ശ്രീഗുണഭദ്രസ്വാമിഭിഃ —

(മാലിനീ)

‘‘യമനിയമനിതാന്തഃ ശാന്തബാഹ്യാന്തരാത്മാ
പരിണമിതസമാധിഃ സര്വസത്ത്വാനുകമ്പീ .

വിഹിതഹിതമിതാശീ ക്ലേശജാലം സമൂലം
ദഹതി നിഹതനിദ്രോ നിശ്ചിതാധ്യാത്മസാരഃ ..’’

— അശുദ്ധ ജീവോംകേ വിഭാവധര്മ സമ്ബന്ധമേം വ്യവഹാരനയകാ യഹ (അവതരണ കീ ഗഈ

ഗാഥാമേം) ഉദാഹരണ ഹൈ .

അബ (ശ്രീ പ്രവചനസാരകീ ൨൨൭വീം ഗാഥാ ദ്വാരാ) നിശ്ചയകാ ഉദാഹരണ കഹാ ജാതാ ഹൈ .

വഹ ഇസപ്രകാര : —

‘‘[ഗാഥാര്ഥ : — ] ജിസകാ ആത്മാ ഏഷണാരഹിത ഹൈ (അര്ഥാത് ജോ അനശനസ്വഭാവീ

ആത്മാകോ ജാനനേകേ കാരണ സ്വഭാവസേ ആഹാരകീ ഇച്ഛാ രഹിത ഹൈ ) ഉസേ വഹ ഭീ തപ ഹൈ; (ഔര)
ഉസേ പ്രാപ്ത കരനേകേ ലിയേ ( – അനശനസ്വഭാവീ ആത്മാകോ പരിപൂര്ണരൂപസേ പ്രാപ്ത കരനേകേ ലിയേ)

പ്രയത്ന കരനേവാലേ ഐസേ ജോ ശ്രമണ ഉന്ഹേം അന്യ ( – സ്വരൂപസേ ഭിന്ന ഐസീ) ഭിക്ഷാ ഏഷണാ ബിനാ

( – ഏഷണാദോഷ രഹിത) ഹോതീ ഹൈ; ഇസലിയേ വേ ശ്രമണ അനാഹാരീ ഹൈം .’’

ഇസീപ്രകാര (ആചാര്യവര) ശ്രീ ഗുണഭദ്രസ്വാമീനേ (ആത്മാനുശാസനമേം ൨൨൫വേം ശ്ലോക ദ്വാരാ)

കഹാ ഹൈ കി : —

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജിസനേ അധ്യാത്മകേ സാരകാ നിശ്ചയ കിയാ ഹൈ, ജോ അത്യന്ത

യമനിയമ സഹിത ഹൈ, ജിസകാ ആത്മാ ബാഹരസേ ഔര ഭീതരസേ ശാന്ത ഹുആ ഹൈ, ജിസേ സമാധി
പരിണമിത ഹുഈ ഹൈ, ജിസേ സര്വ ജീവോംകേ പ്രതി അനുകമ്പാ ഹൈ, ജോ വിഹിത ( – ശാസ്ത്രാജ്ഞാകേ അനുസാര)

❃

ഹിത - മിത ഭോജന കരനേവാലാ ഹൈ, ജിസനേ നിദ്രാകാ നാശ കിയാ ഹൈ, വഹ (മുനി) ക്ലേശജാലകോ

സമൂല ജലാ ദേതാ ഹൈ .’’

❃ ഹിത-മിത = ഹിതകര ഔര ഉചിത മാത്രാമേം .

Page 126 of 388
PDF/HTML Page 153 of 415
single page version

തഥാ ഹി —

(ശാലിനീ)

ഭുക്ത്വാ ഭക്തം ഭക്ത ഹസ്താഗ്രദത്തം
ധ്യാത്വാത്മാനം പൂര്ണബോധപ്രകാശമ് .

തപ്ത്വാ ചൈവം സത്തപഃ സത്തപസ്വീ
പ്രാപ്നോതീദ്ധാം മുക്തി വാരാംഗനാം സഃ ..൮൬..

പോത്ഥഇകമംഡലാഇം ഗഹണവിസഗ്ഗേസു പയതപരിണാമോ .

ആദാവണണിക്ഖേവണസമിദീ ഹോദി ത്തി ണിദ്ദിട്ഠാ ..൬൪..

പുസ്തകകമണ്ഡലാദിഗ്രഹണവിസര്ഗയോഃ പ്രയത്നപരിണാമഃ .

ആദാനനിക്ഷേപണസമിതിര്ഭവതീതി നിര്ദിഷ്ടാ ..൬൪..

അത്രാദാനനിക്ഷേപണസമിതിസ്വരൂപമുക്ത മ് .

അപഹൃതസംയമിനാം സംയമജ്ഞാനാദ്യുപകരണഗ്രഹണവിസര്ഗസമയസമുദ്ഭവസമിതിപ്രകാരോക്തി രിയമ് .

ഔര (൬൩വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ഭക്തകേ ഹസ്താഗ്രസേ ( – ഹാഥകീ ഉ ഗലിയോംസേ) ദിയാ ഗയാ ഭോജന

ലേകര, പൂര്ണ ജ്ഞാനപ്രകാശവാലേ ആത്മാകാ ധ്യാന കരകേ, ഇസപ്രകാര സത് തപകോ ( – സമ്യക്

തപകോ) തപകര, വഹ സത് തപസ്വീ ( – സച്ചാ തപസ്വീ) ദേദീപ്യമാന മുക്തിവാരാംഗനാകോ

( – മുക്തിരൂപീ സ്ത്രീകോ) പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ .൮൬.

ഗാഥാ : ൬൪ അന്വയാര്ഥ : — [പുസ്തകകമണ്ഡലാദിഗ്രഹണവിസര്ഗയോഃ ] പുസ്തക,

കമണ്ഡല ആദി ലേനേ-രഖനേ സമ്ബന്ധീ [പ്രയത്നപരിണാമഃ ] പ്രയത്നപരിണാമ വഹ
[ആദാനനിക്ഷേപണസമിതിഃ ] ആദാനനിക്ഷേപണസമിതി [ഭവതി ] ഹൈ [ഇതി നിര്ദിഷ്ടാ ] ഐസാ കഹാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ ആദാനനിക്ഷേപണസമിതികാ സ്വരൂപ കഹാ ഹൈ .

യഹ, ൧അപഹൃതസംയമിയോംകോ സംയമജ്ഞാനാദികകേ ഉപകരണ ലേതേ – രഖതേ സമയ ഉത്പന്ന

൧ – അപഹൃതസംയമീ = അപഹൃതസംയമവാലേ മുനി . [അപവാദ, വ്യവഹാരനയ, ഏകദേശപരിത്യാഗ, അപഹൃതസംയമ (ഹീന –

ന്യൂനതാവാലാ സംയമ), സരാഗചാരിത്ര ഔര ശുഭോപയോഗ — യഹ സബ ഏകാര്ഥ ഹൈം . ]

പുസ്തക കമണ്ഡല ആദി നിക്ഷേപണഗ്രഹണ കരതേ യതീ .

ഹോതാ പ്രയത പരിണാമ വഹ ആദാനനിക്ഷേപണ സമിതി ..൬൪..

Page 127 of 388
PDF/HTML Page 154 of 415
single page version

ഉപേക്ഷാസംയമിനാം ന പുസ്തകകമണ്ഡലുപ്രഭൃതയഃ, അതസ്തേ പരമജിനമുനയഃ ഏകാന്തതോ നിസ്പൃഹാഃ, അത
ഏവ ബാഹ്യോപകരണനിര്മുക്താഃ . അഭ്യന്തരോപകരണം നിജപരമതത്ത്വപ്രകാശദക്ഷം നിരുപാധിസ്വരൂപസഹജ-

ജ്ഞാനമന്തരേണ ന കിമപ്യുപാദേയമസ്തി . അപഹൃതസംയമധരാണാം പരമാഗമാര്ഥസ്യ പുനഃ പുനഃ

പ്രത്യഭിജ്ഞാനകാരണം പുസ്തകം ജ്ഞാനോപകരണമിതി യാവത്, ശൌചോപകരണം ച കായവിശുദ്ധിഹേതുഃ

കമണ്ഡലുഃ, സംയമോപകരണഹേതുഃ പിച്ഛഃ . ഏതേഷാം ഗ്രഹണവിസര്ഗയോഃ സമയസമുദ്ഭവപ്രയത്നപരിണാമ-

വിശുദ്ധിരേവ ഹി ആദാനനിക്ഷേപണസമിതിരിതി നിര്ദിഷ്ടേതി .

(മാലിനീ)

സമിതിഷു സമിതീയം രാജതേ സോത്തമാനാം
പരമജിനമുനീനാം സംഹതൌ ക്ഷാംതിമൈത്രീ .

ത്വമപി കുരു മനഃപംകേരുഹേ ഭവ്യ നിത്യം
ഭവസി ഹി പരമശ്രീകാമിനീകാംതകാംതഃ ..൮൭..

ഹോനേവാലീ സമിതികാ പ്രകാര കഹാ ഹൈ . ൧ഉപേക്ഷാസംയമിയോംകോ പുസ്തക, കമണ്ഡല ആദി നഹീം

ഹോതേ; വേ പരമജിനമുനി ഏകാന്ത ( – സര്വഥാ) നിസ്പൃഹ ഹോതേ ഹൈം ഇസീലിയേ വേ ബാഹ്യ ഉപകരണ

രഹിത ഹോതേ ഹൈം . അഭ്യംതര ഉപകരണഭൂത, നിജ പരമതത്ത്വകോ പ്രകാശിത കരനേമേം ചതുര ഐസാ

ജോ നിരുപാധിസ്വരൂപ സഹജ ജ്ഞാന ഉസകേ അതിരിക്ത അന്യ കുഛ ഉന്ഹേം ഉപാദേയ നഹീം ഹൈ .

അപഹൃതസംയമധരോംകോ പരമാഗമകേ അര്ഥകാ പുനഃ പുനഃ പ്രത്യഭിജ്ഞാന ഹോനേമേം കാരണഭൂത ഐസീ
പുസ്തക വഹ ജ്ഞാനകാ ഉപകരണ ഹൈ; ശൌചകാ ഉപകരണ കായവിശുദ്ധികേ ഹേതുഭൂത കമണ്ഡല
ഹൈ; സംയമകാ ഉപകരണ – ഹേതു പീംഛീ ഹൈ . ഇന ഉപകരണോംകോ ലേതേ – രഖതേ സമയ ഉത്പന്ന

ഹോനേവാലീ പ്രയത്നപരിണാമരൂപ വിശുദ്ധി ഹീ ആദാനനിക്ഷേപണസമിതി ഹൈ ഐസാ (ശാസ്ത്രമേം)
കഹാ ഹൈ .

[അബ ൬൪ വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ഉത്തമ പരമജിനമുനിയോംകീ യഹ സമിതി സമിതിയോംമേം ശോഭതീ ഹൈ .

ഉസകേ സംഗമേം ക്ഷാംതി ഔര മൈത്രീ ഹോതേ ഹൈം (അര്ഥാത് ഇസ സമിതിയുക്ത മുനികോ ധീരജ –

സഹനശീലതാ – ക്ഷമാ ഔര മൈത്രീഭാവ ഹോതേ ഹൈം ) . ഹേ ഭവ്യ ! തൂ ഭീ മന - കമലമേം സദാ വഹ

സമിതി ധാരണ കര, കി ജിസസേ തൂ പരമശ്രീരൂപീ കാമിനീകാ പ്രിയ കാന്ത ഹോഗാ (അര്ഥാത്

൧ – ഉപേക്ഷാസംയമീ = ഉപേക്ഷാസംയമവാലേ മുനി . [ഉത്സര്ഗ, നിശ്ചയനയ, സര്വപരിത്യാഗ, ഉപേക്ഷാസംയമ, വീതരാഗചാരിത്ര ഔര

ശുദ്ധോപയോഗ — യഹ സബ ഏകാര്ഥ ഹൈം . ]

Page 128 of 388
PDF/HTML Page 155 of 415
single page version

പാസുഗഭൂമിപദേസേ ഗൂഢേ രഹിഏ പരോപരോഹേണ .

ഉച്ചാരാദിച്ചാഗോ പഇട്ഠാസമിദീ ഹവേ തസ്സ ..൬൫..

പ്രാസുകഭൂമിപ്രദേശേ ഗൂഢേ രഹിതേ പരോപരോധേന .

ഉച്ചാരാദിത്യാഗഃ പ്രതിഷ്ഠാസമിതിര്ഭവേത്തസ്യ ..൬൫..

മുനീനാം കായമലാദിത്യാഗസ്ഥാനശുദ്ധികഥനമിദമ് .

ശുദ്ധനിശ്ചയതോ ജീവസ്യ ദേഹാഭാവാന്ന ചാന്നഗ്രഹണപരിണതിഃ . വ്യവഹാരതോ ദേഹഃ വിദ്യതേ; തസ്യൈവ

ഹി ദേഹേ സതി ഹ്യാഹാരഗ്രഹണം ഭവതി; ആഹാരഗ്രഹണാന്മലമൂത്രാദയഃ സംഭവന്ത്യേവ . അത ഏവ സംയമിനാം

മലമൂത്രവിസര്ഗസ്ഥാനം നിര്ജന്തുകം പരേഷാമുപരോധേന വിരഹിതമ് . തത്ര സ്ഥാനേ ശരീരധര്മം കൃത്വാ

പശ്ചാത്തസ്മാത്സ്ഥാനാദുത്തരേണ കതിചിത് പദാനി ഗത്വാ ഹ്യുദങ്മുഖഃ സ്ഥിത്വാ ചോത്സൃജ്യ കായകര്മാണി

മുക്തിലക്ഷ്മീകാ വരണ കരേഗാ) .൮൭.

ഗാഥാ : ൬൫ അന്വയാര്ഥ : — [പരോപരോധേന രഹിതേ ] ജിസേ പരകേ ഉപരോധ രഹിത

( – ദൂസരേസേ രോകാ ന ജായേ ഐസേ), [ഗൂഢേ ] ഗൂഢ ഔര [പ്രാസുകഭൂമിപ്രദേശേ ] പ്രാസുക

ഭൂമിപ്രദേശമേം [ഉച്ചാരാദിത്യാഗഃ ] മലാദികാ ത്യാഗ ഹോ, [തസ്യ ] ഉസേ [പ്രതിഷ്ഠാസമിതിഃ ]
പ്രതിഷ്ഠാപന സമിതി [ഭവേത് ] ഹോതീ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, മുനിയോംകോ കായമലാദിത്യാഗകേ സ്ഥാനകീ ശുദ്ധികാ കഥന ഹൈ .

ശുദ്ധനിശ്ചയസേ ജീവകോ ദേഹകാ അഭാവ ഹോനേസേ അന്നഗ്രഹണരൂപ പരിണതി നഹീം ഹൈ .

വ്യവഹാരസേ (-ജീവകോ) ദേഹ ഹൈ; ഇസലിയേ ഉസീകോ ദേഹ ഹോനേസേ ആഹാരഗ്രഹണ ഹൈ; ആഹാരഗ്രഹണകേ
കാരണ മലമൂത്രാദിക സംഭവിത ഹൈം ഹീ . ഇസീലിയേ സംയമിയോംകോ മലമൂത്രാദികകേ ഉത്സര്ഗകാ

( – ത്യാഗകാ) സ്ഥാന ജന്തുരഹിത തഥാ പരകേ ഉപരോധ രഹിത ഹോതാ ഹൈ . ഉസ സ്ഥാന പര ശരീരധര്മ

കരകേ ഫി ര ജോ പരമസംയമീ ഉസ സ്ഥാനസേ ഉത്തര ദിശാമേം കുഛ ഡഗ ജാകര ഉത്തരമുഖ ഖഡേ
രഹകര, കായകര്മോംകാ ( – ശരീരകീ ക്രിയാഓംകാ), സംസാരകേ കാരണഭൂത ഹോം ഐസേ പരിണാമകാ

ജോ ഗൂഢ പ്രാസുക ഔര പര - ഉപരോധ ബിന ഭൂ പര യതീ

മല ത്യാഗ കരതേ ഹൈം ഉന്ഹേം സമിതി പ്രതിഷ്ഠാപന കഹീ ..൬൫..

Page 129 of 388
PDF/HTML Page 156 of 415
single page version

സംസാരകാരണം പരിണാമം മനശ്ച സംസൃതേര്നിമിത്തം, സ്വാത്മാനമവ്യഗ്രോ ഭൂത്വാ ധ്യായതി യഃ പരമസംയമീ
മുഹുര്മുഹുഃ കലേവരസ്യാപ്യശുചിത്വം വാ പരിഭാവയതി, തസ്യ ഖലു പ്രതിഷ്ഠാപനസമിതിരിതി . നാന്യേഷാം

സ്വൈരവൃത്തീനാം യതിനാമധാരിണാം കാചിത് സമിതിരിതി .

(മാലിനീ)

സമിതിരിഹ യതീനാം മുക്തി സാമ്രാജ്യമൂലം
ജിനമതകുശലാനാം സ്വാത്മചിംതാപരാണാമ് .

മധുസഖനിശിതാസ്ത്രവ്രാതസംഭിന്നചേതഃ
സഹിതമുനിഗണാനാം നൈവ സാ ഗോചരാ സ്യാത് ..൮൮..

(ഹരിണീ)

സമിതിസമിതിം ബുദ്ധ്വാ മുക്ത്യങ്ഗനാഭിമതാമിമാം
ഭവഭവഭയധ്വാന്തപ്രധ്വംസപൂര്ണശശിപ്രഭാമ് .

മുനിപ തവ സദ്ദീക്ഷാകാന്താസഖീമധുനാ മുദാ
ജിനമതതപഃസിദ്ധം യായാഃ ഫലം കിമപി ധ്രുവമ് ..൮9..

തഥാ സംസാരകേ നിമിത്തഭൂത മനകാ ഉത്സര്ഗ കരകേ, നിജ ആത്മാകോ അവ്യഗ്ര ( – ഏകാഗ്ര) ഹോകര

ധ്യാതാ ഹൈ അഥവാ പുനഃ പുനഃ കലേവരകീ ( – ശരീരകീ) ഭീ അശുചിതാ സര്വ ഓരസേ ഭാതാ ഹൈ,

ഉസേ വാസ്തവമേം പ്രതിഷ്ഠാപനസമിതി ഹോതീ ഹൈ . ദൂസരേ സ്വച്ഛന്ദവൃത്തിവാലേ യതിനാമധാരിയോംകോ കോഈ

സമിതി നഹീം ഹോതീ .

[അബ ൬൫വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ തീന ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജിനമതമേം കുശല ഔര സ്വാത്മചിന്തനമേം പരായണ ഐസേ യതിഓംകോ

യഹ സമിതി മുക്തിസാമ്രാജ്യകാ മൂല ഹൈ . കാമദേവകേ തീക്ഷ്ണ അസ്ത്രസമൂഹസേ ഭിദേ ഹുഏ ഹൃദയവാലേ

മുനിഗണോംകോ വഹ (സമിതി) ഗോചര ഹോതീ ഹീ നഹീം .൮൮.

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ഹേ മുനി ! സമിതിയോംമേംകീ ഇസ സമിതികോ — കി ജോ മുക്തിരൂപീ

സ്ത്രീകോ പ്യാരീ ഹൈ, ജോ ഭവഭവകേ ഭയരൂപീ അംധകാരകോ നഷ്ട കരനേകേ ലിയേ പൂര്ണ ചന്ദ്രകീ പ്രഭാ
സമാന ഹൈ തഥാ തേരീ സത് - ദീക്ഷാരൂപീ കാന്താകീ ( – സച്ചീ ദീക്ഷാരൂപീ പ്രിയ സ്ത്രീകീ) സഖീ ഹൈ

ഉസേ — അബ പ്രമോദസേ ജാനകര, ജിനമതകഥിത തപസേ സിദ്ധ ഹോനേവാലേ ഐസേ കിസീ (അനുപമ)

ധ്രുവ ഫലകോ തൂ പ്രാപ്ത കരേഗാ .൮൯.

Page 130 of 388
PDF/HTML Page 157 of 415
single page version

(ദ്രുതവിലംബിത)

സമിതിസംഹതിതഃ ഫലമുത്തമം
സപദി യാതി മുനിഃ പരമാര്ഥതഃ .

ന ച മനോവചസാമപി ഗോചരം
കിമപി കേവലസൌഖ്യസുധാമയമ് ..9൦..

കാലുസ്സമോഹസണ്ണാരാഗദ്ദോസാഇഅസുഹഭാവാണം .

പരിഹാരോ മണുഗുത്തീ വവഹാരണയേണ പരികഹിയം ..൬൬..

കാലുഷ്യമോഹസംജ്ഞാരാഗദ്വേഷാദ്യശുഭഭാവനാമ് .

പരിഹാരോ മനോഗുപ്തിഃ വ്യവഹാരനയേന പരികഥിതാ ..൬൬..

വ്യവഹാരമനോഗുപ്തിസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത് .

ക്രോധമാനമായാലോഭാഭിധാനൈശ്ചതുര്ഭിഃ കഷായൈഃ ക്ഷുഭിതം ചിത്തം കാലുഷ്യമ് . മോഹോ

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] സമിതികീ സംഗതി ദ്വാരാ വാസ്തവമേം മുനി മന – വാണീകോ ഭീ അഗോചര

( – മനസേ അചിന്ത്യ ഔര വാണീസേ അകഥ്യ) ഐസാ കോഈ കേവലസുഖാമൃതമയ ഉത്തമ ഫല ശീഘ്ര

പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ . ൯൦ .

ഗാഥാ : ൬൬ അന്വയാര്ഥ : — [കാലുഷ്യമോഹസംജ്ഞാരാഗദ്വേഷാദ്യശുഭഭാവാനാമ് ]

കലുഷതാ, മോഹ, സംജ്ഞാ, രാഗ, ദ്വേഷ ആദി അശുഭ ഭാവോംകേ [പരിഹാരഃ ] പരിഹാരകോ [വ്യവഹാരനയേന ]
വ്യവഹാരനയസേ [മനോഗുപ്തിഃ ] മനോഗുപ്തി [പരികഥിതാ ] കഹാ ഹൈ .

ടീകാ : — യഹ, വ്യവഹാര ❃മനോഗുപ്തികേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ .

ക്രോധ, മാന, മായാ ഔര ലോഭ നാമക ചാര കഷായോംസേ ക്ഷുബ്ധ ഹുആ ചിത്ത സോ കലുഷതാ

❃ മുനികോ മുനിത്വോചിത ശുദ്ധപരിണതികേ സാഥ വര്തതാ ഹുആ ജോ (ഹഠ രഹിത) മന – ആശ്രിത, വചന – ആശ്രിത അഥവാ

കായ – ആശ്രിത ശുഭോപയോഗ ഉസേ വ്യവഹാര ഗുപ്തി കഹാ ജാതാ ഹൈ, ക്യോംകി ശുഭോപയോഗമേം മന, വചന യാ കായകേ

സാഥ അശുഭോപയോഗരൂപ യുക്തതാ നഹീം ഹൈ . ശുദ്ധപരിണതി ന ഹോ വഹാ ശുഭോപയോഗ ഹഠ സഹിത ഹോതാ ഹൈ . വഹ

ശുഭോപയോഗ തോ വ്യവഹാരഗുപ്തി ഭീ നഹീം കഹലാതാ .

കാലുഷ്യ, സംജ്ഞാ, മോഹ, രാഗ, ദ്വേഷകേ പരിഹാരസേ .

ഹോതീ മനോഗുപ്തി ശ്രമണകോ കഥന നയ വ്യവഹാരസേ ..൬൬..

Page 131 of 388
PDF/HTML Page 158 of 415
single page version

ദര്ശനചാരിത്രഭേദാദ് ദ്വിധാ . സംജ്ഞാ ആഹാരഭയമൈഥുനപരിഗ്രഹാണാം ഭേദാച്ചതുര്ധാ . രാഗഃ

പ്രശസ്താപ്രശസ്തഭേദേന ദ്വിവിധഃ . അസഹ്യജനേഷു വാപി ചാസഹ്യപദാര്ഥസാര്ഥേഷു വാ വൈരസ്യ പരിണാമോ

ദ്വേഷഃ . ഇത്യാദ്യശുഭപരിണാമപ്രത്യയാനാം പരിഹാര ഏവ വ്യവഹാരനയാഭിപ്രായേണ മനോഗുപ്തിരിതി .

(വസംതതിലകാ)

ഗുപ്തിര്ഭവിഷ്യതി സദാ പരമാഗമാര്ഥ-
ചിംതാസനാഥമനസോ വിജിതേന്ദ്രിയസ്യ .

ബാഹ്യാന്തരങ്ഗപരിഷങ്ഗവിവര്ജിതസ്യ
ശ്രീമജ്ജിനേന്ദ്രചരണസ്മരണാന്വിതസ്യ ..9൧..

ഥീരാജചോരഭത്തകഹാദിവയണസ്സ പാവഹേഉസ്സ .

പരിഹാരോ വയഗുത്തീ അലിയാദിണിയത്തിവയണം വാ ..൬൭..

ഹൈ . ദര്ശനമോഹ ഔര ചാരിത്രമോഹ ഐസേ (ദോ) ഭേദോംകേ കാരണ മോഹ ദോ പ്രകാരകാ ഹൈ . ആഹാരസംജ്ഞാ,

ഭയസംജ്ഞാ, മൈഥുനസംജ്ഞാ ഔര പരിഗ്രഹസംജ്ഞാ ഐസേ (ചാര) ഭേദോംകേ കാരണ സംജ്ഞാ ചാര പ്രകാരകീ ഹൈ .

പ്രശസ്ത രാഗ ഔര അപ്രശസ്ത രാഗ ഐസേ (ദോ) ഭേദോംകേ കാരണ രാഗ ദോ പ്രകാരകാ ഹൈ . അസഹ്യ ജനോംകേ

പ്രതി അഥവാ അസഹ്യ പദാര്ഥസമൂഹോംകേ പ്രതി വൈരകാ പരിണാമ വഹ ദ്വേഷ ഹൈ . — ഇത്യാദി

❃

അശുഭപരിണാമപ്രത്യയോംകാ പരിഹാര ഹീ (അര്ഥാത് അശുഭപരിണാമരൂപ ഭാവപാപാസ്രവോംകാ ത്യാഗ ഹീ)

വ്യവഹാരനയകേ അഭിപ്രായസേ മനോഗുപ്തി ഹൈ .

[അബ ൬൬വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക കഹതേ ഹൈം : ]

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ജിസകാ മന പരമാഗമകേ അര്ഥോംകേ ചിന്തനയുക്ത ഹൈ, ജോ വിജിതേന്ദ്രിയ

ഹൈ (അര്ഥാത് ജിസനേ ഇന്ദ്രിയോംകോ വിശേഷരൂപസേ ജീതാ ഹൈ ), ജോ ബാഹ്യ തഥാ അഭ്യന്തര സംഗ രഹിത
ഹൈ ഔര ജോ ശ്രീജിനേന്ദ്രചരണകേ സ്മരണസേ സംയുക്ത ഹൈ, ഉസേ സദാ ഗുപ്തി ഹോതീ ഹൈ .൯൧.

❃ പ്രത്യയ = ആസ്രവ; കാരണ . (സംസാരകേ കാരണോംസേ ആത്മാകാ ഗോപന — രക്ഷണ കരനാ സോ ഗുപ്തി ഹൈ . ഭാവപാപാസ്രവ

തഥാ ഭാവപുണ്യാസ്രവ സംസാരകേ കാരണ ഹൈം .)

ജോ പാപകാരണ ചോര, ഭോജന, രാജ, ദാരാകീ കഥാ .

ഏവം മൃഷാ - പരിഹാര യഹ ലക്ഷണ വചനകീ ഗുപ്തികാ ..൬൭..

Page 132 of 388
PDF/HTML Page 159 of 415
single page version

സ്ത്രീരാജചൌരഭക്ത കഥാദിവചനസ്യ പാപഹേതോഃ .

പരിഹാരോ വാഗ്ഗുപ്തിരലീകാദിനിവൃത്തിവചനം വാ ..൬൭..

ഇഹ വാഗ്ഗുപ്തിസ്വരൂപമുക്ത മ് .

അതിപ്രവൃദ്ധകാമൈഃ കാമുകജനൈഃ സ്ത്രീണാം സംയോഗവിപ്രലംഭജനിതവിവിധവചനരചനാ കര്തവ്യാ

ശ്രോതവ്യാ ച സൈവ സ്ത്രീകഥാ . രാജ്ഞാം യുദ്ധഹേതൂപന്യാസോ രാജകഥാപ്രപംചഃ . ചൌരാണാം ചൌരപ്രയോഗകഥനം

ചൌരകഥാവിധാനമ് . അതിപ്രവൃദ്ധഭോജനപ്രീത്യാ വിചിത്രമംഡകാവലീഖംഡദധിഖംഡസിതാശനപാനപ്രശംസാ

ഭക്ത കഥാ . ആസാമപി കഥാനാം പരിഹാരോ വാഗ്ഗുപ്തിഃ . അലീകനിവൃത്തിശ്ച വാഗ്ഗുപ്തിഃ . അന്യേഷാം

അപ്രശസ്തവചസാം നിവൃത്തിരേവ വാ വാഗ്ഗുപ്തിഃ ഇതി .

തഥാ ചോക്തം ശ്രീപൂജ്യപാദസ്വാമിഭിഃ —

ഗാഥാ : ൬൭ അന്വയാര്ഥ : — [പാപഹേതോഃ ] പാപകേ ഹേതുഭൂത ഐസേ

[സ്ത്രീരാജചൌരഭക്തകഥാദിവചനസ്യ ] സ്ത്രീകഥാ, രാജകഥാ, ചോരകഥാ, ഭക്തകഥാ ഇത്യാദിരൂപ
വചനോംകാ [പരിഹാരഃ ] പരിഹാര [വാ ] അഥവാ [അലീകാദിനിവൃത്തിവചനം ] അസത്യാദികകീ
നിവൃത്തിവാലേ വചന [വാഗ്ഗുപ്തിഃ ] വഹ വചനഗുപ്തി ഹൈ .

ടീകാ : — യഹാ വചനഗുപ്തികാ സ്വരൂപ കഹാ ഹൈ .

ജിന്ഹേം കാമ അതി വൃദ്ധികോ പ്രാപ്ത ഹുആ ഹോ ഐസേ കാമീ ജനോം ദ്വാരാ കീ ജാനേവാലീ ഔര

സുനീ ജാനേവാലീ ഐസീ ജോ സ്ത്രിയോംകീ സംയോഗവിയോഗജനിത വിവിധ വചനരചനാ ( – സ്ത്രിയോം സമ്ബന്ധീ

ബാത) വഹീ സ്ത്രീകഥാ ഹൈ; രാജാഓംകാ യുദ്ധഹേതുക കഥന (അര്ഥാത് രാജാഓം ദ്വാരാ കിയേ ജാനേവാലേ
യുദ്ധാദികകാ കഥന) വഹ രാജകഥാപ്രപംച ഹൈ; ചോരോംകാ ചോരപ്രയോഗകഥന വഹ ചോരകഥാവിധാന ഹൈ
(അര്ഥാത് ചോരോം ദ്വാരാ കിയേ ജാനേവാലേ ചോരീകേ പ്രയോഗോംകീ ബാത വഹ ചോരകഥാ ഹൈ ); അതി വൃദ്ധികോ
പ്രാപ്ത ഭോജനകീ പ്രീതി ദ്വാരാ മൈദാകീ പൂരീ ഔര ശക്കര, ദഹീ - ശക്കര, മിസരീ ഇത്യാദി അനേക

പ്രകാരകേ അശന - പാനകീ പ്രശംസാ വഹ ഭക്തകഥാ (ഭോജനകഥാ) ഹൈ . — ഇന സമസ്ത കഥാഓംകാ

പരിഹാര സോ വചനഗുപ്തി ഹൈ . അസത്യകീ നിവൃത്തി ഭീ വചനഗുപ്തി ഹൈ . അഥവാ (അസത്യ ഉപരാന്ത)

അന്യ അപ്രശസ്ത വചനോംകീ നിവൃത്തി വഹീ വചനഗുപ്തി ഹൈ .

ഇസപ്രകാര (ആചാര്യവര) ശ്രീ പൂജ്യപാദസ്വാമീനേ (സമാധിതംത്രമേം ൧൭വേം ശ്ലോക ദ്വാരാ)

കഹാ ഹൈ കി : —

Page 133 of 388
PDF/HTML Page 160 of 415
single page version

(അനുഷ്ടുഭ്)

‘‘ഏവം ത്യക്ത്വാ ബഹിര്വാചം ത്യജേദന്തരശേഷതഃ .

ഏഷ യോഗഃ സമാസേന പ്രദീപഃ പരമാത്മനഃ ..’’

തഥാ ഹി —

(മംദാക്രാംതാ)

ത്യക്ത്വാ വാചം ഭവഭയകരീം ഭവ്യജീവഃ സമസ്താം
ധ്യാത്വാ ശുദ്ധം സഹജവിലസച്ചിച്ചമത്കാരമേകമ് .

പശ്ചാന്മുക്തിം സഹജമഹിമാനന്ദസൌഖ്യാകരീം താം
പ്രാപ്നോത്യുച്ചൈഃ പ്രഹതദുരിതധ്വാംതസംഘാതരൂപഃ ..9൨..

ബംധണഛേദണമാരണആകുംചണ തഹ പസാരണാദീയാ .

കായകിരിയാണിയത്തീ ണിദ്ദിട്ഠാ കായഗുത്തി ത്തി ..൬൮..

ബംധനഛേദനമാരണാകുംചനാനി തഥാ പ്രസാരണാദീനി .

കായക്രിയാനിവൃത്തിഃ നിര്ദിഷ്ടാ കായഗുപ്തിരിതി ..൬൮..

‘‘[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ഇസപ്രകാര ബഹിര്വചനോംകോ ത്യാഗകര അന്തര്വചനോംകോ അശേഷതഃ

(സമ്പൂര്ണരൂപസേ) ത്യാഗനാ . — യഹ, സംക്ഷേപസേ യോഗ (അര്ഥാത് സമാധി) ഹൈ — കി ജോ യോഗ

പരമാത്മാകാ പ്രദീപ ഹൈ (അര്ഥാത് പരമാത്മാകോ പ്രകാശിത കരനേവാലാ ദീപക ഹൈ ) .’’

ഔര (ഇസ ൬൭വീം ഗാഥാകീ ടീകാ പൂര്ണ കരതേ ഹുഏ ടീകാകാര മുനിരാജ ശ്ലോക

കഹതേ ഹൈം ) : —

[ശ്ലോേകാര്ഥ : — ] ഭവ്യജീവ ഭവഭയകീ കരനേവാലീ സമസ്ത വാണീകോ ഛോഡകര ശുദ്ധ

സഹജ - വിലസതേ ചൈതന്യചമത്കാരകാ ഏകകാ ധ്യാന കരകേ, ഫി ര, പാപരൂപീ, തിമിരസമൂഹകോ നഷ്ട

കരകേ സഹജമഹിമാവംത ആനന്ദസൌഖ്യകീ ഖാനരൂപ ഐസീ ഉസ മുക്തികോ അതിശയരൂപസേ പ്രാപ്ത
കരതാ ഹൈ .൯൨.

ഗാഥാ : ൬൮ അന്വയാര്ഥ : — [ബംധനഛേദനമാരണാകുംചനാനി ] ബംധന, ഛേദന, മാരണ

മാരണ, പ്രതാരണ, ബന്ധ, ഛേദന ഔര ആകുഞ്ചന സഭീ .

കരതേ സദാ പരിഹാര മുനിജന, ഗുപ്തി പാലേം കായകീ ..൬൮..

< Previous Page Next Page >