Niyamsar-Hindi (Oriya transliteration). Gatha: 137-146 ; Adhikar-11 : Nishchay Param Avashyak Adhikar.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 16 of 21

 

Page 274 of 388
PDF/HTML Page 301 of 415
single page version

ନିରୁପମସହଜଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଚାରିତ୍ରରୂପ, ନିତ୍ଯ ଆତ୍ମାମେଂ ଆତ୍ମାକୋ ଵାସ୍ତଵମେଂ ସମ୍ଯକ୍ ପ୍ରକାରସେ
ସ୍ଥାପିତ କରକେ, ଯହ ଆତ୍ମା ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରକୀ ଭକ୍ତି ଦ୍ଵାରା ନିରତିଶଯ ଘରକୋକି
ଜିସମେଂସେ ଵିପଦାଏଁ ଦୂର ହୁଈ ହୈଂ ତଥା ଜୋ ଆନନ୍ଦସେ ଭଵ୍ଯ (ଶୋଭାଯମାନ) ହୈ ଉସେଅତ୍ଯନ୍ତ
ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ସିଦ୍ଧିରୂପୀ ସ୍ତ୍ରୀକା ସ୍ଵାମୀ ହୋତା ହୈ .୨୨୭.
ଗାଥା : ୧୩୭ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଯଃ ସାଧୁ ତୁ ] ଜୋ ସାଧୁ [ରାଗାଦିପରିହାରେ ଆତ୍ମାନଂ
ଯୁନକ୍ତି ] ରାଗାଦିକେ ପରିହାରମେଂ ଆତ୍ମାକୋ ଲଗାତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମାମେଂ ଆତ୍ମାକୋ ଲଗାକର
ରାଗାଦିକା ତ୍ଯାଗ କରତା ହୈ ), [ସଃ ] ଵହ [ଯୋଗଭକ୍ତିଯୁକ୍ତଃ ] ଯୋଗଭକ୍ତିଯୁକ୍ତ (ଯୋଗକୀ
ଭକ୍ତିଵାଲା) ହୈ; [ଇତରସ୍ଯ ଚ ] ଦୂସରେକୋ [ଯୋଗଃ ] ଯୋଗ [କଥମ୍ ] କିସପ୍ରକାର [ଭଵେତ୍ ] ହୋ
ସକତା ହୈ ?
ଟୀକା :ଯହ, ନିଶ୍ଚଯଯୋଗଭକ୍ତିକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .
ନିରଵଶେଷରୂପସେ ଅନ୍ତର୍ମୁଖାକାର (ସର୍ଵଥା ଅଂତର୍ମୁଖ ଜିସକା ସ୍ଵରୂପ ହୈ ଐସୀ) ପରମ
ସମାଧି ଦ୍ଵାରା ସମସ୍ତ ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷାଦି ପରଭାଵୋଂକା ପରିହାର ହୋନେ ପର, ଜୋ ସାଧୁଆସନ୍ନଭଵ୍ଯ
ସଂସ୍ଥାପ୍ଯାନଂଦଭାସ୍ଵନ୍ନିରତିଶଯଗୃହଂ ଚିଚ୍ଚମତ୍କାରଭକ୍ତ୍ଯା
ପ୍ରାପ୍ନୋତ୍ଯୁଚ୍ଚୈରଯଂ ଯଂ ଵିଗଲିତଵିପଦଂ ସିଦ୍ଧିସୀମନ୍ତିନୀଶଃ
..୨୨୭..
ରାଯାଦୀପରିହାରେ ଅପ୍ପାଣଂ ଜୋ ଦୁ ଜୁଂଜଦେ ସାହୂ .
ସୋ ଜୋଗଭତ୍ତିଜୁତ୍ତୋ ଇଦରସ୍ସ ଯ କିହ ହଵେ ଜୋଗୋ ..୧୩୭..
ରାଗାଦିପରିହାରେ ଆତ୍ମାନଂ ଯସ୍ତୁ ଯୁନକ୍ତି ସାଧୁଃ .
ସ ଯୋଗଭକ୍ତି ଯୁକ୍ତ : ଇତରସ୍ଯ ଚ କଥଂ ଭଵେଦ୍ଯୋଗଃ ..୧୩୭..
ନିଶ୍ଚଯଯୋଗଭକ୍ତି ସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ.
ନିରଵଶେଷେଣାନ୍ତର୍ମୁଖାକାରପରମସମାଧିନା ନିଖିଲମୋହରାଗଦ୍ଵେଷାଦିପରଭାଵାନାଂ ପରିହାରେ
ନିରତିଶଯ = ଜିସସେ କୋଈ ବଢ଼କର ନହୀଂ ହୈ ଐସେ; ଅନୁତ୍ତମ; ଶ୍ରେଷ୍ଠ; ଅଦ୍ଵିତୀଯ .
ରାଗାଦିକେ ପରିହାରମେଂ ଜୋ ସାଧୁ ଜୋଡ଼େ ଆତମା .
ହୈ ଯୋଗକୀ ଭକ୍ତି ଉସେ; ନହି ଅନ୍ଯକୋ ସମ୍ଭାଵନା ..୧୩୭..

Page 275 of 388
PDF/HTML Page 302 of 415
single page version

ଜୀଵନିଜ ଅଖଣ୍ଡ ଅଦ୍ଵୈତ ପରମାନନ୍ଦସ୍ଵରୂପକେ ସାଥ ନିଜ କାରଣପରମାତ୍ମାକୋ ଜୋଡ଼ତା ହୈ, ଵହ
ପରମ ତପୋଧନ ହୀ ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯ - ଉପଯୋଗଭକ୍ତିଵାଲା ହୈ; ଦୂସରେକୋବାହ୍ଯ ପ୍ରପଂଚମେଂ ସୁଖୀ ହୋ ଉସେ
ଯୋଗଭକ୍ତି କିସପ୍ରକାର ହୋ ସକତୀ ହୈ ?
ଇସୀପ୍ରକାର (ଅନ୍ଯତ୍ର ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା) କହା ହୈ କି :
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଆତ୍ମପ୍ରଯତ୍ନସାପେକ୍ଷ ଵିଶିଷ୍ଟ ଜୋ ମନୋଗତି ଉସକା ବ୍ରହ୍ମମେଂ ସଂଯୋଗ
ହୋନା (ଆତ୍ମପ୍ରଯତ୍ନକୀ ଅପେକ୍ଷାଵାଲୀ ଵିଶେଷ ପ୍ରକାରକୀ ଚିତ୍ତପରିଣତିକା ଆତ୍ମାମେଂ ଲଗନା) ଉସେ
ଯୋଗ କହା ଜାତା ହୈ .’’
ଔର (ଇସ ୧୩୭ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ
କହତେ ହୈଂ ) :
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଜୋ ଯହ ଆତ୍ମା ଆତ୍ମାକୋ ଆତ୍ମାକେ ସାଥ ନିରନ୍ତର ଜୋଡ଼ତା ହୈ, ଵହ
ମୁନୀଶ୍ଵର ନିଶ୍ଚଯସେ ଯୋଗଭକ୍ତିଵାଲା ହୈ .୨୨୮.
ସତି ଯସ୍ତୁ ସାଧୁରାସନ୍ନଭଵ୍ଯଜୀଵଃ ନିଜେନାଖଂଡାଦ୍ଵୈତପରମାନଂଦସ୍ଵରୂପେଣ ନିଜକାରଣପରମାତ୍ମାନଂ
ଯୁନକ୍ତି , ସ ପରମତପୋଧନ ଏଵ ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯୋପଯୋଗଭକ୍ତି ଯୁକ୍ତ :
. ଇତରସ୍ଯ ବାହ୍ଯପ୍ରପଂଚସୁଖସ୍ଯ କଥଂ
ଯୋଗଭକ୍ତି ର୍ଭଵତି .
ତଥା ଚୋକ୍ତ ମ୍
(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
‘‘ଆତ୍ମପ୍ରଯତ୍ନସାପେକ୍ଷା ଵିଶିଷ୍ଟା ଯା ମନୋଗତିଃ .
ତସ୍ଯ ବ୍ରହ୍ମଣି ସଂଯୋଗୋ ଯୋଗ ଇତ୍ଯଭିଧୀଯତେ ..’’
ତଥା ହି
(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
ଆତ୍ମାନମାତ୍ମନାତ୍ମାଯଂ ଯୁନକ୍ତ୍ଯେଵ ନିରନ୍ତରମ୍ .
ସ ଯୋଗଭକ୍ତି ଯୁକ୍ତ : ସ୍ଯାନ୍ନିଶ୍ଚଯେନ ମୁନୀଶ୍ଵରଃ ..୨୨୮..
ସଵ୍ଵଵିଯପ୍ପାଭାଵେ ଅପ୍ପାଣଂ ଜୋ ଦୁ ଜୁଂଜଦେ ସାହୂ .
ସୋ ଜୋଗଭତ୍ତିଜୁତ୍ତୋ ଇଦରସ୍ସ ଯ କିହ ହଵେ ଜୋଗୋ ..୧୩୮..
ସବ ହୀ ଵିକଲ୍ପ ଅଭାଵମେଂ ଜୋ ସାଧୁ ଜୋଡ଼େ ଆତମା .
ହୈ ଯୋଗକୀ ଭକ୍ତି ଉସେ; ନହିଂ ଅନ୍ଯକୋ ସମ୍ଭାଵନା ..୧୩୮..

Page 276 of 388
PDF/HTML Page 303 of 415
single page version

ଗାଥା : ୧୩୮ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଯଃ ସାଧୁ ତୁ ] ଜୋ ସାଧୁ [ସର୍ଵଵିକଲ୍ପାଭାଵେ
ଆତ୍ମାନଂ ଯୁନକ୍ତି ] ସର୍ଵ ଵିକଲ୍ପୋଂକେ ଅଭାଵମେଂ ଆତ୍ମାକୋ ଲଗାତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଆତ୍ମାମେଂ ଆତ୍ମାକୋ
ଜୋଡ଼କର ସର୍ଵ ଵିକଲ୍ପୋଂକା ଅଭାଵ କରତା ହୈ ), [ସଃ ] ଵହ [ଯୋଗଭକ୍ତିଯୁକ୍ତଃ ] ଯୋଗଭକ୍ତିଵାଲା
ହୈ; [ଇତରସ୍ଯ ଚ ] ଦୂସରେକୋ [ଯୋଗଃ ] ଯୋଗ [କଥମ୍ ] କିସପ୍ରକାର [ଭଵେତ୍ ] ହୋ ସକତା ହୈ ?
ଟୀକା :ଯହାଁ ଭୀ ପୂର୍ଵ ସୂତ୍ରକୀ ଭାଁତି ନିଶ୍ଚଯ - ଯୋଗଭକ୍ତିକା ସ୍ଵରୂପ କହା ହୈ .
ଅତିଅପୂର୍ଵ ନିରୁପରାଗ ରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକ, ନିଜଚିଦ୍ଵିଲାସଲକ୍ଷଣ ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ପରମସମାଧି
ଦ୍ଵାରା ସମସ୍ତ ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷାଦି ଵିଵିଧ ଵିକଲ୍ପୋଂକା ଅଭାଵ ହୋନେ ପର, ପରମସମରସୀଭାଵକେ ସାଥ
ନିରଵଶେଷରୂପସେ ଅଂତର୍ମୁଖ ନିଜ କାରଣସମଯସାରସ୍ଵରୂପକୋ ଜୋ ଅତି - ଆସନ୍ନଭଵ୍ଯ ଜୀଵ ସଦା
ଜୋଡ଼ତା ହୀ ହୈ, ଉସେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ନିଶ୍ଚଯଯୋଗଭକ୍ତି ହୈ; ଦୂସରୋଂକୋ ନହୀଂ .
[ଅବ ଇସ ୧୩୮ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ
ହୈଂ : ]
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଭେଦକା ଅଭାଵ ହୋନେ ପର ଯହ ଅନୁତ୍ତମ ଯୋଗଭକ୍ତି ହୋତୀ ହୈ; ଉସକେ
ଦ୍ଵାରା ଯୋଗିଯୋଂକୋ ଆତ୍ମଲବ୍ଧିରୂପ ଐସୀ ଵହ (ପ୍ରସିଦ୍ଧ) ମୁକ୍ତି ହୋତୀ ହୈ .୨୨୯.
ସର୍ଵଵିକଲ୍ପାଭାଵେ ଆତ୍ମାନଂ ଯସ୍ତୁ ଯୁନକ୍ତି ସାଧୁଃ .
ସ ଯୋଗଭକ୍ତି ଯୁକ୍ତ : ଇତରସ୍ଯ ଚ କଥଂ ଭଵେଦ୍ଯୋଗଃ ..୧୩୮..
ଅତ୍ରାପି ପୂର୍ଵସୂତ୍ରଵନ୍ନିଶ୍ଚଯଯୋଗଭକ୍ତି ସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ .
ଅତ୍ଯପୂର୍ଵନିରୁପରାଗରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକନିଜଚିଦ୍ଵିଲାସଲକ୍ଷଣନିର୍ଵିକଲ୍ପପରମସମାଧିନା ନିଖିଲ-
ମୋହରାଗଦ୍ଵେଷାଦିଵିଵିଧଵିକଲ୍ପାଭାଵେ ପରମସମରସୀଭାଵେନ ନିଃଶେଷତୋଽନ୍ତର୍ମୁଖନିଜକାରଣସମଯ-
ସାରସ୍ଵରୂପମତ୍ଯାସନ୍ନଭଵ୍ଯଜୀଵଃ ସଦା ଯୁନକ୍ତ୍ଯେଵ, ତସ୍ଯ ଖଲୁ ନିଶ୍ଚଯଯୋଗଭକ୍ତି ର୍ନାନ୍ଯେଷାମ୍ ଇତି
.
(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
ଭେଦାଭାଵେ ସତୀଯଂ ସ୍ଯାଦ୍ଯୋଗଭକ୍ତି ରନୁତ୍ତମା .
ତଯାତ୍ମଲବ୍ଧିରୂପା ସା ମୁକ୍ତି ର୍ଭଵତି ଯୋଗିନାମ୍ ..୨୨୯..
ନିରୁପରାଗ = ନିର୍ଵିକାର; ଶୁଦ୍ଧ . [ପରମ ସମାଧି ଅତି-ଅପୂର୍ଵ ଶୁଦ୍ଧ ରତ୍ନତ୍ରଯସ୍ଵରୂପ ହୈ . ]
ପରମ ସମାଧିକା ଲକ୍ଷଣ ନିଜ ଚୈତନ୍ଯକା ଵିଲାସ ହୈ .
ନିରଵଶେଷ = ପରିପୂର୍ଣ . [କାରଣସମଯସାରସ୍ଵରୂପ ପରିପୂର୍ଣ ଅନ୍ତର୍ମୁଖ ହୈ . ]
ଅନୁତ୍ତମ = ଜିସସେ ଦୂସରା କୁଛ ଉତ୍ତମ ନହୀଂ ହୈ ଐସୀ; ସର୍ଵଶ୍ରେଷ୍ଠ .

Page 277 of 388
PDF/HTML Page 304 of 415
single page version

ଗାଥା : ୧୩୯ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଵିପରୀତାଭିନିଵେଶଂ ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ] ଵିପରୀତ ଅଭିନିଵେଶକା
ପରିତ୍ଯାଗ କରକେ [ଯଃ ] ଜୋ [ଜୈନକଥିତତତ୍ତ୍ଵେଷୁ ] ଜୈନକଥିତ ତତ୍ତ୍ଵୋଂମେଂ [ଆତ୍ମାନଂ ] ଆତ୍ମାକୋ
[ଯୁନକ୍ତି ] ଲଗାତା ହୈ, [ନିଜଭାଵଃ ] ଉସକା ନିଜ ଭାଵ [ସଃ ଯୋଗଃ ଭଵେତ୍ ] ଵହ ଯୋଗ ହୈ
.
ଟୀକା :ଯହାଁ, ସମସ୍ତ ଗୁଣୋଂକେ ଧାରଣ କରନେଵାଲେ ଗଣଧରଦେଵ ଆଦି ଜିନମୁନିନାଥୋଂ
ଦ୍ଵାରା କହେ ହୁଏ ତତ୍ତ୍ଵୋଂମେଂ ଵିପରୀତ ଅଭିନିଵେଶ ରହିତ ଆତ୍ମଭାଵ ହୀ ନିଶ୍ଚଯ - ପରମଯୋଗ ହୈ ଐସା
କହା ହୈ .
ଅନ୍ଯ ସମଯକେ ତୀର୍ଥନାଥ ଦ୍ଵାରା କହେ ହୁଏ (ଜୈନ ଦର୍ଶନକେ ଅତିରିକ୍ତ ଅନ୍ଯ ଦର୍ଶନକେ
ତୀର୍ଥପ୍ରଵର୍ତକ ଦ୍ଵାରା କହେ ହୁଏ) ଵିପରୀତ ପଦାର୍ଥମେଂ ଅଭିନିଵେଶଦୁରାଗ୍ରହ ହୀ ଵିପରୀତ ଅଭିନିଵେଶ
ହୈ . ଉସକା ପରିତ୍ଯାଗ କରକେ ଜୈନୋଂ ଦ୍ଵାରା କହେ ହୁଏ ତତ୍ତ୍ଵ ନିଶ୍ଚଯଵ୍ଯଵହାରନଯସେ ଜାନନେ ଯୋଗ୍ଯ ହୈଂ,
ସକଲଜିନ ଐସେ ଭଗଵାନ ତୀର୍ଥାଧିନାଥକେ ଚରଣକମଲକେ ଉପଜୀଵକ ଵେ ଜୈନ ହୈଂ; ପରମାର୍ଥସେ
ଗଣଧରଦେଵ ଆଦି ଐସା ଉସକା ଅର୍ଥ ହୈ . ଉନ୍ହୋଂନେ (ଗଣଧରଦେଵ ଆଦି ଜୈନୋଂନେ) କହେ ହୁଏ ଜୋ
ଵିଵରୀଯାଭିଣିଵେସଂ ପରିଚତ୍ତା ଜୋଣ୍ହକହିଯତଚ୍ଚେସୁ .
ଜୋ ଜୁଂଜଦି ଅପ୍ପାଣଂ ଣିଯଭାଵୋ ସୋ ହଵେ ଜୋଗୋ ..୧୩୯..
ଵିପରୀତାଭିନିଵେଶଂ ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ଜୈନକଥିତତତ୍ତ୍ଵେଷୁ .
ଯୋ ଯୁନକ୍ତି ଆତ୍ମାନଂ ନିଜଭାଵଃ ସ ଭଵେଦ୍ଯୋଗଃ ..୧୩୯..
ଇହ ହି ନିଖିଲଗୁଣଧରଗଣଧରଦେଵପ୍ରଭୃତିଜିନମୁନିନାଥକଥିତତତ୍ତ୍ଵେଷୁ ଵିପରୀତାଭିନିଵେଶ-
ଵିଵର୍ଜିତାତ୍ମଭାଵ ଏଵ ନିଶ୍ଚଯପରମଯୋଗ ଇତ୍ଯୁକ୍ତ : .
ଅପରସମଯତୀର୍ଥନାଥାଭିହିତେ ଵିପରୀତେ ପଦାର୍ଥେ ହ୍ଯଭିନିଵେଶୋ ଦୁରାଗ୍ରହ ଏଵ ଵିପରୀତାଭି-
ନିଵେଶଃ . ଅମୁଂ ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ଜୈନକଥିତତତ୍ତ୍ଵାନି ନିଶ୍ଚଯଵ୍ଯଵହାରନଯାଭ୍ଯାଂ ବୋଦ୍ଧଵ୍ଯାନି . ସକଲଜିନସ୍ଯ
ଭଗଵତସ୍ତୀର୍ଥାଧିନାଥସ୍ଯ ପାଦପଦ୍ମୋପଜୀଵିନୋ ଜୈନାଃ, ପରମାର୍ଥତୋ ଗଣଧରଦେଵାଦଯ ଇତ୍ଯର୍ଥଃ .
ଦେହ ସହିତ ହୋନେ ପର ଭୀ ତୀର୍ଥଂକରଦେଵନେ ରାଗଦ୍ଵେଷ ଔର ଅଜ୍ଞାନକୋ ସମ୍ପୂର୍ଣରୂପସେ ଜୀତା ହୈ ଇସଲିଯେ ଵେ
ସକଲଜିନ ହୈଂ
.
ଉପଜୀଵକ = ସେଵା କରନେଵାଲେ; ସେଵକ; ଆଶ୍ରିତ; ଦାସ .
ଵିପରୀତ ଆଗ୍ରହ ଛୋଡ଼କର, ଶ୍ରୀ ଜିନ କଥିତ ଜୋ ତତ୍ତ୍ଵ ହୈଂ .
ଜୋଡ଼େ ଵହାଁ ନିଜ ଆତମା, ନିଜଭାଵ ଉସକା ଯୋଗ ହୈ ..୧୩୯..

Page 278 of 388
PDF/HTML Page 305 of 415
single page version

ସମସ୍ତ ଜୀଵାଦି ତତ୍ତ୍ଵ ଉନମେଂ ଜୋ ପରମ ଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵର ନିଜ ଆତ୍ମାକୋ ଲଗାତା ହୈ, ଉସକା
ନିଜଭାଵ ହୀ ପରମ ଯୋଗ ହୈ
.
[ଅବ ଇସ ୧୩୯ ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ
କହତେ ହୈଂ : ]
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଇସ ଦୁରାଗ୍ରହକୋ (ଉପରୋକ୍ତ ଵିପରୀତ ଅଭିନିଵେଶକୋ) ଛୋଡ଼କର,
ଜୈନମୁନିନାଥୋଂକେ (ଗଣଧରଦେଵାଦିକ ଜୈନ ମୁନିନାଥୋଂକେ) ମୁଖାରଵିନ୍ଦସେ ପ୍ରଗଟ ହୁଏ, ଭଵ୍ଯ ଜନୋଂକେ
ଭଵୋଂକା ନାଶ କରନେଵାଲେ ତତ୍ତ୍ଵୋଂମେଂ ଜୋ ଜିନଯୋଗୀନାଥ (ଜୈନ ମୁନିଵର) ନିଜ ଭାଵକୋ ସାକ୍ଷାତ୍
ଲଗାତା ହୈ, ଉସକା ଵହ ନିଜ ଭାଵ ସୋ ଯୋଗ ହୈ
.୨୩୦.
ଗାଥା : ୧୪୦ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଵୃଷଭାଦିଜିନଵରେନ୍ଦ୍ରାଃ ] ଵୃଷଭାଦି ଜିନଵରେନ୍ଦ୍ର
[ଏଵମ୍ ] ଇସପ୍ରକାର [ଯୋଗଵରଭକ୍ତିମ୍ ] ଯୋଗକୀ ଉତ୍ତମ ଭକ୍ତି [କୃତ୍ଵା ] କରକେ
[ନିର୍ଵୃତିସୁଖମ୍ ] ନିର୍ଵୃତିସୁଖକୋ [ଆପନ୍ନାଃ ] ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ; [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ଯୋଗଵରଭକ୍ତିମ୍ ]
ଯୋଗକୀ ଉତ୍ତମ ଭକ୍ତିକୋ [ଧାରଯ ] ତୂ ଧାରଣ କର
.
ତୈରଭିହିତାନି ନିଖିଲଜୀଵାଦିତତ୍ତ୍ଵାନି ତେଷୁ ଯଃ ପରମଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵରଃ ସ୍ଵାତ୍ମାନଂ ଯୁନକ୍ତି , ତସ୍ଯ ଚ
ନିଜଭାଵ ଏଵ ପରମଯୋଗ ଇତି
.
(ଵସଂତତିଲକା)
ତତ୍ତ୍ଵେଷୁ ଜୈନମୁନିନାଥମୁଖାରଵିଂଦ-
ଵ୍ଯକ୍ତେଷୁ ଭଵ୍ଯଜନତାଭଵଘାତକେଷୁ
.
ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ଦୁରାଗ୍ରହମମୁଂ ଜିନଯୋଗିନାଥଃ
ସାକ୍ଷାଦ୍ଯୁନକ୍ତି ନିଜଭାଵମଯଂ ସ ଯୋଗଃ
..୨୩୦..
ଉସହାଦିଜିଣଵରିଂଦା ଏଵଂ କାଊଣ ଜୋଗଵରଭତ୍ତିଂ .
ଣିଵ୍ଵୁଦିସୁହମାଵଣ୍ଣା ତମ୍ହା ଧରୁ ଜୋଗଵରଭତ୍ତିଂ ..୧୪୦..
ଵୃଷଭାଦିଜିନଵରେନ୍ଦ୍ରା ଏଵଂ କୃତ୍ଵା ଯୋଗଵରଭକ୍ତି ମ୍ .
ନିର୍ଵୃତିସୁଖମାପନ୍ନାସ୍ତସ୍ମାଦ୍ଧାରଯ ଯୋଗଵରଭକ୍ତି ମ୍ ..୧୪୦..
ଵୃଷଭାଦି ଜିନଵର ଭକ୍ତି ଉତ୍ତମ ଇସ ତରହ କର ଯୋଗକୀ .
ନିର୍ଵୃତି ସୁଖ ପାଯା; ଅତଃ କର ଭକ୍ତି ଉତ୍ତମ ଯୋଗକୀ ..୧୪୦..

Page 279 of 388
PDF/HTML Page 306 of 415
single page version

ଟୀକା :ଯହ, ଭକ୍ତି ଅଧିକାରକେ ଉପସଂହାରକା କଥନ ହୈ .
ଇସ ଭାରତଵର୍ଷମେଂ ପହଲେ ଶ୍ରୀ ନାଭିପୁତ୍ରସେ ଲେକର ଶ୍ରୀ ଵର୍ଧମାନ ତକକେ ଚୌଵୀସ
ତୀର୍ଥଂକର - ପରମଦେଵସର୍ଵଜ୍ଞଵୀତରାଗ, ତ୍ରିଲୋକଵର୍ତୀ କୀର୍ତିଵାଲେ ମହାଦେଵାଧିଦେଵ ପରମେଶ୍ଵରସବ,
ଯଥୋକ୍ତ ପ୍ରକାରସେ ନିଜ ଆତ୍ମାକେ ସାଥ ସମ୍ବନ୍ଧ ରଖନେଵାଲୀ ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯଯୋଗକୀ ଉତ୍ତମ ଭକ୍ତି
କରକେ, ପରମନିର୍ଵାଣଵଧୂକେ ଅତି ପୁଷ୍ଟ ସ୍ତନକେ ଗାଢ଼ ଆଲିଂଗନସେ ସର୍ଵ ଆତ୍ମପ୍ରଦେଶମେଂ ଅତ୍ଯନ୍ତ
-
ଆନନ୍ଦରୂପୀ ପରମସୁଧାରସକେ ପୂରସେ ପରିତୃପ୍ତ ହୁଏ; ଇସଲିଯେ ସ୍ଫୁ ଟିତଭଵ୍ଯତ୍ଵଗୁଣଵାଲେ ହେ
ମହାଜନୋ ! ତୁମ ନିଜ ଆତ୍ମାକୋ ପରମ ଵୀତରାଗ ସୁଖକୀ ଦେନେଵାଲୀ ଐସୀ ଵହ ଯୋଗଭକ୍ତି
କରୋ
.
[ଅବ ଇସ ପରମ-ଭକ୍ତି ଅଧିକାରକୀ ଅନ୍ତିମ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ
ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ରୀ ପଦ୍ମପ୍ରଭମଲଧାରିଦେଵ ସାତ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ : ]
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଗୁଣମେଂ ଜୋ ବଡ଼େ ହୈଂ, ଜୋ ତ୍ରିଲୋକକେ ପୁଣ୍ଯକୀ ରାଶି ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍
ଜିନମେଂ ମାନୋଂ କି ତୀନ ଲୋକକେ ପୁଣ୍ଯ ଏକତ୍ରିତ ହୁଏ ହୈଂ ), ଦେଵେନ୍ଦ୍ରୋଂକେ ମୁକୁଟକୀ କିନାରୀ ପର
ପ୍ରକାଶମାନ ମାଣିକପଂକ୍ତିସେ ଜୋ ପୂଜିତ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିନକେ ଚରଣାରଵିନ୍ଦମେଂ ଦେଵେନ୍ଦ୍ରୋଂକେ ମୁକୁଟ
ଭକ୍ତ୍ଯଧିକାରୋପସଂହାରୋପନ୍ଯାସୋଯମ୍ .
ଅସ୍ମିନ୍ ଭାରତେ ଵର୍ଷେ ପୁରା କିଲ ଶ୍ରୀନାଭେଯାଦିଶ୍ରୀଵର୍ଧମାନଚରମାଃ ଚତୁର୍ଵିଂଶତି-
ତୀର୍ଥକରପରମଦେଵାଃ ସର୍ଵଜ୍ଞଵୀତରାଗାଃ ତ୍ରିଭୁଵନଵର୍ତିକୀର୍ତଯୋ ମହାଦେଵାଧିଦେଵାଃ ପରମେଶ୍ଵରାଃ ସର୍ଵେ
ଏଵମୁକ୍ତ ପ୍ରକାରସ୍ଵାତ୍ମସଂବନ୍ଧିନୀଂ ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯଯୋଗଵରଭକ୍ତିଂ କୃତ୍ଵା ପରମନିର୍ଵାଣଵଧୂଟିକାପୀଵରସ୍ତନ-
ଭରଗାଢୋପଗୂଢନିର୍ଭରାନଂଦପରମସୁଧାରସପୂରପରିତୃପ୍ତସର୍ଵାତ୍ମପ୍ରଦେଶା ଜାତାଃ, ତତୋ ଯୂଯଂ ମହାଜନାଃ
ସ୍ଫୁ ଟିତଭଵ୍ଯତ୍ଵଗୁଣାସ୍ତାଂ ସ୍ଵାତ୍ମାର୍ଥପରମଵୀତରାଗସୁଖପ୍ରଦାଂ ଯୋଗଭକ୍ତିଂ କୁରୁତେତି
.
(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)
ନାଭେଯାଦିଜିନେଶ୍ଵରାନ୍ ଗୁଣଗୁରୂନ୍ ତ୍ରୈଲୋକ୍ଯପୁଣ୍ଯୋତ୍କରାନ୍
ଶ୍ରୀଦେଵେନ୍ଦ୍ରକିରୀଟକୋଟିଵିଲସନ୍ମାଣିକ୍ଯମାଲାର୍ଚିତାନ୍
.
ପୌଲୋମୀପ୍ରଭୃତିପ୍ରସିଦ୍ଧଦିଵିଜାଧୀଶାଂଗନାସଂହତେଃ
ଶକ୍ରେଣୋଦ୍ଭଵଭୋଗହାସଵିମଲାନ୍ ଶ୍ରୀକୀର୍ତିନାଥାନ୍ ସ୍ତୁଵେ
..୨୩୧..
ସ୍ଫୁ ଟିତ = ପ୍ରକଟିତ; ପ୍ରଗଟ ହୁଏ; ପ୍ରଗଟ .

Page 280 of 388
PDF/HTML Page 307 of 415
single page version

ଝୁକତେ ହୈଂ ), (ଜିନକେ ଆଗେ) ଶଚୀ ଆଦି ପ୍ରସିଦ୍ଧ ଇନ୍ଦ୍ରାଣିଯୋଂକେ ସାଥମେଂ ଶକ୍ରେନ୍ଦ୍ର ଦ୍ଵାରା କିଯେ
ଜାନେଵାଲେ ନୃତ୍ଯ, ଗାନ ତଥା ଆନନ୍ଦସେ ଜୋ ଶୋଭିତ ହୈଂ, ଔର
ଶ୍ରୀ ତଥା କୀର୍ତିକେ ଜୋ ସ୍ଵାମୀ
ହୈଂ, ଉନ ଶ୍ରୀ ନାଭିପୁତ୍ରାଦି ଜିନେଶ୍ଵରୋଂକା ମୈଂ ସ୍ତଵନ କରତା ହୂଁ .୨୩୧.
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଶ୍ରୀ ଵୃଷଭସେ ଲେକର ଶ୍ରୀ ଵୀର ତକକେ ଜିନପତି ଭୀ ଯଥୋକ୍ତ
ମାର୍ଗସେ (ପୂର୍ଵୋକ୍ତ ପ୍ରକାରସେ) ଯୋଗଭକ୍ତି କରକେ ନିର୍ଵାଣଵଧୂକେ ସୁଖକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଏ ହୈଂ .୨୩୨.
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଅପୁନର୍ଭଵସୁଖକୀ (ମୁକ୍ତିସୁଖକୀ) ସିଦ୍ଧିକେ ହେତୁ ମୈଂ ଶୁଦ୍ଧ
ଯୋଗକୀ ଉତ୍ତମ ଭକ୍ତି କରତା ହୂଁ; ସଂସାରକୀ ଘୋର ଭୀତିସେ ସର୍ଵ ଜୀଵ ନିତ୍ଯ ଵହ ଉତ୍ତମ ଭକ୍ତି
କରୋ
.୨୩୩.
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଗୁରୁକେ ସାନ୍ନିଧ୍ଯମେଂ ନିର୍ମଲସୁଖକାରୀ ଧର୍ମକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ, ଜ୍ଞାନ
ଦ୍ଵାରା ଜିସନେ ସମସ୍ତ ମୋହକୀ ମହିମା ନଷ୍ଟ କୀ ହୈ ଐସା ମୈଂ, ଅବ ରାଗଦ୍ଵେଷକୀ ପରମ୍ପରାରୂପସେ
ପରିଣତ ଚିତ୍ତକୋ ଛୋଡ଼କର, ଶୁଦ୍ଧ ଧ୍ଯାନ ଦ୍ଵାରା ସମାହିତ (
ଏକାଗ୍ର, ଶାଂତ) କିଯେ ହୁଏ ମନସେ
ଆନନ୍ଦାତ୍ମକ ତତ୍ତ୍ଵମେଂ ସ୍ଥିତ ରହତା ହୁଆ, ପରବ୍ରହ୍ମମେଂ (ପରମାତ୍ମାମେଂ) ଲୀନ ହୋତା ହୂଁ .୨୩୪.
(ଆର୍ଯା)
ଵୃଷଭାଦିଵୀରପଶ୍ଚିମଜିନପତଯୋପ୍ଯେଵମୁକ୍ତ ମାର୍ଗେଣ .
କୃତ୍ଵା ତୁ ଯୋଗଭକ୍ତିଂ ନିର୍ଵାଣଵଧୂଟିକାସୁଖଂ ଯାନ୍ତି ..୨୩୨..
(ଆର୍ଯା)
ଅପୁନର୍ଭଵସୁଖସିଦ୍ଧଯୈ କୁର୍ଵେହଂ ଶୁଦ୍ଧଯୋଗଵରଭକ୍ତି ମ୍ .
ସଂସାରଘୋରଭୀତ୍ଯା ସର୍ଵେ କୁର୍ଵନ୍ତୁ ଜନ୍ତଵୋ ନିତ୍ଯମ୍ ..୨୩୩..
(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)
ରାଗଦ୍ଵେଷପରଂପରାପରିଣତଂ ଚେତୋ ଵିହାଯାଧୁନା
ଶୁଦ୍ଧଧ୍ଯାନସମାହିତେନ ମନସାନଂଦାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵସ୍ଥିତଃ
.
ଧର୍ମଂ ନିର୍ମଲଶର୍ମକାରିଣମହଂ ଲବ୍ଧ୍ଵା ଗୁରୋଃ ସନ୍ନିଧୌ
ଜ୍ଞାନାପାସ୍ତସମସ୍ତମୋହମହିମା ଲୀଯେ ପରବ୍ରହ୍ମଣି
..୨୩୪..
ଶ୍ରୀ = ଶୋଭା; ସୌନ୍ଦର୍ଯ; ଭଵ୍ଯତା .

Page 281 of 388
PDF/HTML Page 308 of 415
single page version

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଇନ୍ଦ୍ରିଯଲୋଲୁପତା ଜିନକୋ ନିଵୃତ୍ତ ହୁଈ ହୈ ଔର ତତ୍ତ୍ଵଲୋଲୁପ
(ତତ୍ତ୍ଵପ୍ରାପ୍ତିକେ ଲିଯେ ଅତି ଉତ୍ସୁକ) ଜିନକା ଚିତ୍ତ ହୈ, ଉନ୍ହେଂ ସୁନ୍ଦର - ଆନନ୍ଦଝରତା ଉତ୍ତମ ତତ୍ତ୍ଵ
ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ . ୨୩୫ .
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଅତି ଅପୂର୍ଵ ନିଜାତ୍ମଜନିତ ଭାଵନାସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ସୁଖକେ
ଲିଯେ ଜୋ ଯତି ଯତ୍ନ କରତେ ହୈଂ, ଵେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଜୀଵନ୍ମୁକ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ, ଦୂସରେ ନହୀଂ . ୨୩୬ .
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଜୋ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵ (ରାଗଦ୍ଵେଷାଦି) ଦ୍ଵଂଦ୍ଵମେଂ ସ୍ଥିତ ନହୀଂ ହୈ ଔର ଅନଘ
(ନିର୍ଦୋଷ, ମଲ ରହିତ) ହୈ, ଉସ କେଵଲ ଏକକୀ ମୈଂ ପୁନଃ ପୁନଃ ସମ୍ଭାଵନା (ସମ୍ଯକ୍ ଭାଵନା)
କରତା ହୂଁ
. ମୁକ୍ତିକୀ ସ୍ପୃହାଵାଲେ ତଥା ଭଵସୁଖକେ ପ୍ରତି ନିଃସ୍ପୃହ ଐସେ ମୁଝେ ଇସ ଲୋକମେଂ ଉନ
ଅନ୍ଯପଦାର୍ଥସମୂହୋଂସେ କ୍ଯା ଫଲ ହୈ ? ୨୩୭ .
ଇସପ୍ରକାର, ସୁକଵିଜନରୂପୀ କମଲୋଂକେ ଲିଯେ ଜୋ ସୂର୍ଯ ସମାନ ହୈଂ ଔର ପାଁଚ ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକେ
ଫୈ ଲାଵ ରହିତ ଦେହମାତ୍ର ଜିନ୍ହେଂ ପରିଗ୍ରହ ଥା ଐସେ ଶ୍ରୀ ପଦ୍ମପ୍ରଭମଲଧାରିଦେଵ ଦ୍ଵାରା ରଚିତ ନିଯମସାରକୀ
ତାତ୍ପର୍ଯଵୃତ୍ତି ନାମକ ଟୀକାମେଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵତ୍କୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵପ୍ରଣୀତ ଶ୍ରୀ ନିଯମସାର
ପରମାଗମକୀ ନିର୍ଗ୍ରନ୍ଥ ମୁନିରାଜ ଶ୍ରୀ ପଦ୍ମପ୍ରଭମଲଧାରିଦେଵଵିରଚିତ ତାତ୍ପର୍ଯଵୃତ୍ତି ନାମକୀ ଟୀକାମେଂ)
ପରମ-ଭକ୍ତି ଅଧିକାର ନାମକା ଦସଵାଁ ଶ୍ରୁତସ୍କନ୍ଧ ସମାପ୍ତ ହୁଆ .
(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
ନିର୍ଵୃତେନ୍ଦ୍ରିଯଲୌଲ୍ଯାନାଂ ତତ୍ତ୍ଵଲୋଲୁପଚେତସାମ୍ .
ସୁନ୍ଦରାନନ୍ଦନିଷ୍ଯନ୍ଦଂ ଜାଯତେ ତତ୍ତ୍ଵମୁତ୍ତମମ୍ ..୨୩୫..
(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
ଅତ୍ଯପୂର୍ଵନିଜାତ୍ମୋତ୍ଥଭାଵନାଜାତଶର୍ମଣେ .
ଯତନ୍ତେ ଯତଯୋ ଯେ ତେ ଜୀଵନ୍ମୁକ୍ତା ହି ନାପରେ ..୨୩୬..
(ଵସଂତତିଲକା)
ଅଦ୍ଵନ୍ଦ୍ଵନିଷ୍ଠମନଘଂ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଂ
ସଂଭାଵଯାମି ତଦହଂ ପୁନରେକମେକମ୍
.
କିଂ ତୈଶ୍ଚ ମେ ଫଲମିହାନ୍ଯପଦାର୍ଥସାର୍ଥୈଃ
ମୁକ୍ତି ସ୍ପୃହସ୍ଯ ଭଵଶର୍ମଣି ନିଃସ୍ପୃହସ୍ଯ
..୨୩୭..
ଇତି ସୁକଵିଜନପଯୋଜମିତ୍ରପଂଚେନ୍ଦ୍ରିଯପ୍ରସରଵର୍ଜିତଗାତ୍ରମାତ୍ରପରିଗ୍ରହଶ୍ରୀପଦ୍ମପ୍ରଭମଲଧାରିଦେଵଵିରଚିତାଯାଂ
ନିଯମସାରଵ୍ଯାଖ୍ଯାଯାଂ ତାତ୍ପର୍ଯଵୃତ୍ତୌ ପରମଭକ୍ତ୍ଯଧିକାରୋ ଦଶମଃ ଶ୍ରୁତସ୍କନ୍ଧଃ ..
J

Page 282 of 388
PDF/HTML Page 309 of 415
single page version

ଅବ ଵ୍ଯଵହାର ଛହ ଆଵଶ୍ଯକୋଂସେ ପ୍ରତିପକ୍ଷ ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯକା (ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯ - ଆଵଶ୍ଯକକା)
ଅଧିକାର କହା ଜାତା ହୈ .
ଗାଥା : ୧୪୧ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଯଃ ଅନ୍ଯଵଶଃ ନ ଭଵତି ] ଜୋ ଅନ୍ଯଵଶ ନହୀଂ ହୈ
(ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ଜୀଵ ଅନ୍ଯକେ ଵଶ ନହୀଂ ହୈ ) [ତସ୍ଯ ତୁ ଆଵଶ୍ଯକମ୍ କର୍ମ ଭଣନ୍ତି ] ଉସେ
ଆଵଶ୍ଯକ କର୍ମ କହତେ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ଉସ ଜୀଵକୋ ଆଵଶ୍ଯକ କର୍ମ ହୈ ଐସା ପରମ ଯୋଗୀଶ୍ଵର କହତେ
ହୈଂ )
. [କର୍ମଵିନାଶନଯୋଗଃ ] କର୍ମକା ଵିନାଶ କରନେଵାଲା ଯୋଗ (ଐସା ଜୋ ଯହ ଆଵଶ୍ଯକ
କର୍ମ) [ନିର୍ଵୃତ୍ତିମାର୍ଗଃ ] ଵହ ନିର୍ଵାଣକା ମାର୍ଗ ହୈ [ଇତି ପ୍ରରୂପିତଃ ] ଐସା କହା ହୈ .
ଟୀକା :ଯହାଁ (ଇସ ଗାଥାମେଂ), ନିରନ୍ତର ସ୍ଵଵଶକୋ ନିଶ୍ଚଯ - ଆଵଶ୍ଯକ - କର୍ମ ହୈ ଐସା
କହା ହୈ .
୧୧
ନିଶ୍ଚଯ-ପରମାଵଶ୍ଯକ ଅଧିକାର
ଅଥ ସାଂପ୍ରତଂ ଵ୍ଯଵହାରଷଡାଵଶ୍ଯକପ୍ରତିପକ୍ଷଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯାଧିକାର ଉଚ୍ଯତେ .
ଜୋ ଣ ହଵଦି ଅଣ୍ଣଵସୋ ତସ୍ସ ଦୁ କମ୍ମଂ ଭଣଂତି ଆଵାସଂ .
କମ୍ମଵିଣାସଣଜୋଗୋ ଣିଵ୍ଵୁଦିମଗ୍ଗୋ ତ୍ତି ପିଜ୍ଜୁତ୍ତୋ ..୧୪୧..
ଯୋ ନ ଭଵତ୍ଯନ୍ଯଵଶଃ ତସ୍ଯ ତୁ କର୍ମ ଭଣନ୍ତ୍ଯାଵଶ୍ଯକମ୍ .
କର୍ମଵିନାଶନଯୋଗୋ ନିର୍ଵୃତିମାର୍ଗ ଇତି ପ୍ରରୂପିତଃ ..୧୪୧..
ଅତ୍ରାନଵରତସ୍ଵଵଶସ୍ଯ ନିଶ୍ଚଯାଵଶ୍ଯକକର୍ମ ଭଵତୀତ୍ଯୁକ୍ତ ମ୍ .
ନହିଂ ଅନ୍ଯଵଶ ଜୋ ଜୀଵ, ଆଵଶ୍ଯକ କରମ ହୋତା ଉସେ .
ଯହ କର୍ମନାଶକ ଯୋଗ ହୀ ନିର୍ଵାଣମାର୍ଗ ପ୍ରସିଦ୍ଧ ରେ ..୧୪୧..

Page 283 of 388
PDF/HTML Page 310 of 415
single page version

ଵିଧି ଅନୁସାର ପରମଜିନମାର୍ଗକେ ଆଚରଣମେଂ କୁଶଲ ଐସା ଜୋ ଜୀଵ ସଦୈଵ ଅଂତର୍ମୁଖତାକେ
କାରଣ ଅନ୍ଯଵଶ ନହୀଂ ହୈ ପରନ୍ତୁ ସାକ୍ଷାତ୍ ସ୍ଵଵଶ ହୈ ଐସା ଅର୍ଥ ହୈ, ଉସ ଵ୍ଯାଵହାରିକ
କ୍ରିଯାପ୍ରପଂଚସେ ପରାଙ୍ମୁଖ ଜୀଵକୋ ସ୍ଵାତ୍ମାଶ୍ରିତ - ନିଶ୍ଚଯଧର୍ମଧ୍ଯାନପ୍ରଧାନ ପରମ ଆଵଶ୍ଯକ କର୍ମ ହୈ
ଐସା ନିରନ୍ତର ପରମତପଶ୍ଚରଣମେଂ ଲୀନ ପରମଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵର କହତେ ହୈଂ . ଔର, ସକଲ କର୍ମକେ
ଵିନାଶକା ହେତୁ ଐସା ଜୋ ତ୍ରିଗୁପ୍ତିଗୁପ୍ତ - ପରମସମାଧିଲକ୍ଷଣ ପରମ ଯୋଗ ଵହୀ ସାକ୍ଷାତ୍ ମୋକ୍ଷକା କାରଣ
ହୋନେସେ ନିର୍ଵାଣକା ମାର୍ଗ ହୈ . ଐସୀ ନିରୁକ୍ତି ଅର୍ଥାତ୍ ଵ୍ଯୁତ୍ପତ୍ତି ହୈ .
ଇସୀପ୍ରକାର (ଆଚାର୍ଯଦେଵ) ଶ୍ରୀମଦ୍ ଅମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରିନେ (ଶ୍ରୀ ପ୍ରଵଚନସାରକୀ ତତ୍ତ୍ଵଦୀପିକା
ନାମକ ଟୀକାମେଂ ପାଁଚଵେଂ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା) କହା ହୈ କି :
‘‘[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଇସପ୍ରକାର ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ଆତ୍ମା ସ୍ଵଯଂ ଧର୍ମ
ହୋତା ହୁଆ ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଵଯଂ ଧର୍ମରୂପସେ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୁଆ ନିତ୍ଯ ଆନନ୍ଦକେ ଫୈ ଲାଵସେ ସରସ
(ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ଶାଶ୍ଵତ ଆନନ୍ଦକେ ଫୈ ଲାଵସେ ରସଯୁକ୍ତ ହୈଂ ) ଐସେ ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ଵମେଂ ଲୀନ ହୋକର,
ଯଃ ଖଲୁ ଯଥାଵିଧି ପରମଜିନମାର୍ଗାଚରଣକୁଶଲଃ ସର୍ଵଦୈଵାନ୍ତର୍ମୁଖତ୍ଵାଦନନ୍ଯଵଶୋ ଭଵତି
କିନ୍ତୁ ସାକ୍ଷାତ୍ସ୍ଵଵଶ ଇତ୍ଯର୍ଥଃ . ତସ୍ଯ କିଲ ଵ୍ଯାଵହାରିକକ୍ରିଯାପ୍ରପଂଚପରାଙ୍ମୁଖସ୍ଯ ସ୍ଵାତ୍ମାଶ୍ରଯ-
ନିଶ୍ଚଯଧର୍ମଧ୍ଯାନପ୍ରଧାନପରମାଵଶ୍ଯକକର୍ମାସ୍ତୀତ୍ଯନଵରତଂ ପରମତପଶ୍ଚରଣନିରତପରମଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵରା
ଵଦନ୍ତି
. କିଂ ଚ ଯସ୍ତ୍ରିଗୁପ୍ତିଗୁପ୍ତପରମସମାଧିଲକ୍ଷଣପରମଯୋଗଃ ସକଲକର୍ମଵିନାଶହେତୁଃ ସ ଏଵ
ସାକ୍ଷାନ୍ମୋକ୍ଷକାରଣତ୍ଵାନ୍ନିର୍ଵୃତିମାର୍ଗ ଇତି ନିରୁକ୍ତି ର୍ଵ୍ଯୁତ୍ପତ୍ତିରିତି .
ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୀମଦମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରିଭିଃ
(ମଂଦାକ୍ରାଂତା)
‘‘ଆତ୍ମା ଧର୍ମଃ ସ୍ଵଯମିତି ଭଵନ୍ ପ୍ରାପ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗଂ
ନିତ୍ଯାନନ୍ଦପ୍ରସରସରସେ ଜ୍ଞାନତତ୍ତ୍ଵେ ନିଲୀଯ
.
ପ୍ରାପ୍ସ୍ଯତ୍ଯୁଚ୍ଚୈରଵିଚଲତଯା ନିଃପ୍ରକମ୍ପପ୍ରକାଶାଂ
ସ୍ଫୂ ର୍ଜଜ୍ଜ୍ଯୋତିଃସହଜଵିଲସଦ୍ରତ୍ନଦୀପସ୍ଯ ଲକ୍ଷ୍ମୀମ୍
..’’
‘ଅନ୍ଯଵଶ ନହୀଂ ହୈ’ ଇସ କଥନକା ‘ସାକ୍ଷାତ୍ ସ୍ଵଵଶ ହୈ’ ଐସା ଅର୍ଥ ହୈ .
ନିଜ ଆତ୍ମା ଜିସକା ଆଶ୍ରଯ ହୈ ଐସା ନିଶ୍ଚଯଧର୍ମଧ୍ଯାନ ପରମ ଆଵଶ୍ଯକ କର୍ମମେଂ ପ୍ରଧାନ ହୈ .
ପରମ ଯୋଗକା ଲକ୍ଷଣ ତୀନ ଗୁପ୍ତି ଦ୍ଵାରା ଗୁପ୍ତ (ଅଂତର୍ମୁଖ) ଐସୀ ପରମ ସମାଧି ହୈ . [ପରମ ଆଵଶ୍ଯକ କର୍ମ
ହୀ ପରମ ଯୋଗ ହୈ ଔର ପରମ ଯୋଗ ଵହ ନିର୍ଵାଣକା ମାର୍ଗ ହୈ . ]

Page 284 of 388
PDF/HTML Page 311 of 415
single page version

ଅତ୍ଯନ୍ତ ଅଵିଚଲପନେକେ କାରଣ, ଦେଦୀପ୍ଯମାନ ଜ୍ଯୋତିଵାଲେ ଔର ସହଜରୂପସେ ଵିଲସିତ
(
ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ପ୍ରକାଶିତ) ରତ୍ନଦୀପକକୀ ନିଷ୍କଂପ - ପ୍ରକାଶଵାଲୀ ଶୋଭାକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ
(ଅର୍ଥାତ୍ ରତ୍ନଦୀପକକୀ ଭାଁତି ସ୍ଵଭାଵସେ ହୀ ନିଷ୍କଂପରୂପସେ ଅତ୍ଯନ୍ତ ପ୍ରକାଶିତ ହୋତା ରହତା
ହୈ
ଜାନତା ରହତା ହୈ ) .’’
ଔର (ଇସ ୧୪୧ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ରୀ
ପଦ୍ମପ୍ରଭମଲଧାରିଦେଵ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ ) :
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ସ୍ଵଵଶତାସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଆଵଶ୍ଯକ - କର୍ମସ୍ଵରୂପ ଯହ ସାକ୍ଷାତ୍ ଧର୍ମ
ନିଯମସେ (ଅଵଶ୍ଯ) ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦମୂର୍ତି ଆତ୍ମାମେଂ (ସତ୍ - ଚିଦ୍ - ଆନନ୍ଦସ୍ଵରୂପ ଆତ୍ମାମେଂ )
ଅତିଶଯରୂପସେ ହୋତା ହୈ . ଐସା ଯହ (ଆତ୍ମସ୍ଥିତ ଧର୍ମ ), କର୍ମକ୍ଷଯ କରନେମେଂ କୁଶଲ ଐସା
ନିର୍ଵାଣକା ଏକ ମାର୍ଗ ହୈ . ଉସୀସେ ମୈଂ ଶୀଘ୍ର କିସୀ (ଅଦ୍ଭୁତ ) ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ସୁଖକୋ ପ୍ରାପ୍ତ
କରତା ହୂଁ .୨୩୮.
ଗାଥା : ୧୪୨ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ନ ଵଶଃ ଅଵଶଃ ] ଜୋ (ଅନ୍ଯକେ) ଵଶ ନହୀଂ ହୈ
ଵହ ‘ଅଵଶ’ ହୈ [ଵା ] ଔର [ଅଵଶସ୍ଯ କର୍ମ ] ଅଵଶକା କର୍ମ ଵହ [ଆଵଶ୍ଯକମ୍ ]
ତଥା ହି
(ମଂଦାକ୍ରାଂତା)
ଆତ୍ମନ୍ଯୁଚ୍ଚୈର୍ଭଵତି ନିଯତଂ ସଚ୍ଚିଦାନନ୍ଦମୂର୍ତୌ
ଧର୍ମଃ ସାକ୍ଷାତ
୍ ସ୍ଵଵଶଜନିତାଵଶ୍ଯକର୍ମାତ୍ମକୋଽଯମ୍ .
ସୋଽଯଂ କର୍ମକ୍ଷଯକରପଟୁର୍ନିର୍ଵୃତେରେକମାର୍ଗଃ
ତେନୈଵାହଂ କିମପି ତରସା ଯାମି ଶଂ ନିର୍ଵିକଲ୍ପମ୍
..୨୩୮..
ଣ ଵସୋ ଅଵସୋ ଅଵସସ୍ସ କମ୍ମ ଵାଵସ୍ସଯଂ ତି ବୋଦ୍ଧଵ୍ଵଂ .
ଜୁତ୍ତି ତ୍ତି ଉଵାଅଂ ତି ଯ ଣିରଵଯଵୋ ହୋଦି ଣିଜ୍ଜୁତ୍ତୀ ..୧୪୨..
ନ ଵଶୋ ଅଵଶଃ ଅଵଶସ୍ଯ କର୍ମ ଵାଽଵଶ୍ଯକମିତି ବୋଦ୍ଧଵ୍ଯମ୍ .
ଯୁକ୍ତି ରିତି ଉପାଯ ଇତି ଚ ନିରଵଯଵୋ ଭଵତି ନିରୁକ୍ତି : ..୧୪୨..
ଜୋ ଵଶ ନହୀଂ ଵହ ‘ଅଵଶ’, ଆଵଶ୍ଯକ ଅଵଶକା କର୍ମ ହୈ .
ଵହ ଯୁକ୍ତି ଯା ଉପାଯ ହୈ, ନିରଵଯଵ କର୍ତା ଧର୍ମ ହୈ ..୧୪୨..

Page 285 of 388
PDF/HTML Page 312 of 415
single page version

‘ଆଵଶ୍ଯକ’ ହୈ [ଇତି ବୋଦ୍ଧଵ୍ଯମ୍ ] ଐସା ଜାନନା; [ଯୁକ୍ତିଃ ଇତି ] ଵହ (ଅଶରୀରୀ ହୋନେକୀ)
ଯୁକ୍ତି ହୈ, [ଉପାଯଃ ଇତି ଚ ] ଵହ (ଅଶରୀର ହୋନେକା) ଉପାଯ ହୈ, [ନିରଵଯଵଃ ଭଵତି ] ଉସସେ
ଜୀଵ ନିରଵଯଵ (ଅର୍ଥାତ୍ ଅଶରୀର) ହୋତା ହୈ
. [ନିରୁକ୍ତିଃ ] ଐସୀ ନିରୁକ୍ତି ହୈ .
ଟୀକା :ଯହାଁ, ଅଵଶ ପରମଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵରକୋ ପରମ ଆଵଶ୍ଯକ କର୍ମ ଅଵଶ୍ଯ ହୈ ଐସା
କହା ହୈ .
ଜୋ ଯୋଗୀ ନିଜ ଆତ୍ମାକେ ପରିଗ୍ରହକେ ଅତିରିକ୍ତ ଅନ୍ଯ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ଵଶ ନହୀଂ ହୋତା ଔର
ଇସୀଲିଯେ ଜିସେ ‘ଅଵଶ’ କହା ଜାତା ହୈ, ଉସ ଅଵଶ ପରମଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵରକୋ
ନିଶ୍ଚଯଧର୍ମଧ୍ଯାନସ୍ଵରୂପ ପରମ
- ଆଵଶ୍ଯକ - କର୍ମ ଅଵଶ୍ଯ ହୈ ଐସା ଜାନନା . (ଵହ ପରମ -
ଆଵଶ୍ଯକ - କର୍ମ ) ନିରଵଯଵପନେକା ଉପାଯ ହୈ, ଯୁକ୍ତି ହୈ . ଅଵଯଵ ଅର୍ଥାତ୍ କାଯ; ଉସକା
(କାଯକା) ଅଭାଵ ଵହ ଅଵଯଵକା ଅଭାଵ (ଅର୍ଥାତ୍ ନିରଵଯଵପନା) . ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ ଅଵଶ ଜୀଵ
ନିରଵଯଵ ହୋତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ଜୀଵ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ ଵଶ ନହୀଂ ହୋତା ଵହ ଅକାଯ ହୋତା ହୈ ) .
ଇସପ୍ରକାର ନିରୁକ୍ତିଵ୍ଯୁତ୍ପତ୍ତିହୈ .
[ଅବ ଇସ ୧୪୨ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ
ହୈଂ : ]
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] କୋଈ ଯୋଗୀ ସ୍ଵହିତମେଂ ଲୀନ ରହତା ହୁଆ ଶୁଦ୍ଧଜୀଵାସ୍ତିକାଯକେ
ଅତିରିକ୍ତ ଅନ୍ଯ ପଦାର୍ଥୋଂକେ ଵଶ ନହୀଂ ହୋତା . ଇସପ୍ରକାର ଜୋ ସୁସ୍ଥିତ ରହନା ସୋ ନିରୁକ୍ତି (ଅର୍ଥାତ୍
ଅଵଶସ୍ଯ ପରମଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵରସ୍ଯ ପରମାଵଶ୍ଯକକର୍ମାଵଶ୍ଯଂ ଭଵତୀତ୍ଯତ୍ରୋକ୍ତ ମ୍ .
ଯୋ ହି ଯୋଗୀ ସ୍ଵାତ୍ମପରିଗ୍ରହାଦନ୍ଯେଷାଂ ପଦାର୍ଥାନାଂ ଵଶଂ ନ ଗତଃ, ଅତ ଏଵ ଅଵଶ
ଇତ୍ଯୁକ୍ତ :, ଅଵଶସ୍ଯ ତସ୍ଯ ପରମଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵରସ୍ଯ ନିଶ୍ଚଯଧର୍ମଧ୍ଯାନାତ୍ମକପରମାଵଶ୍ଯକକର୍ମାଵଶ୍ଯଂ
ଭଵତୀତି ବୋଦ୍ଧଵ୍ଯମ୍
. ନିରଵଯଵସ୍ଯୋପାଯୋ ଯୁକ୍ତି : . ଅଵଯଵଃ କାଯଃ, ଅସ୍ଯାଭାଵାତ
ଅଵଯଵାଭାଵଃ . ଅଵଶଃ ପରଦ୍ରଵ୍ଯାଣାଂ ନିରଵଯଵୋ ଭଵତୀତି ନିରୁକ୍ତି : ଵ୍ଯୁତ୍ପତ୍ତିଶ୍ଚେତି .
(ମଂଦାକ୍ରାଂତା)
ଯୋଗୀ କଶ୍ଚିତ୍ସ୍ଵହିତନିରତଃ ଶୁଦ୍ଧଜୀଵାସ୍ତିକାଯାଦ୍
ଅନ୍ଯେଷାଂ ଯୋ ନ ଵଶ ଇତି ଯା ସଂସ୍ଥିତିଃ ସା ନିରୁକ୍ତି :
.
ତସ୍ମାଦସ୍ଯ ପ୍ରହତଦୁରିତଧ୍ଵାନ୍ତପୁଂଜସ୍ଯ ନିତ୍ଯଂ
ସ୍ଫୂ ର୍ଜଜ୍ଜ୍ଯୋତିଃସ୍ଫୁ ଟିତସହଜାଵସ୍ଥଯାଽମୂର୍ତତା ସ୍ଯାତ
..୨୩୯..
ଅଵଶ = ପରକେ ଵଶ ନ ହୋଂ ଐସେ; ସ୍ଵଵଶ; ସ୍ଵାଧୀନ; ସ୍ଵତଂତ୍ର .

Page 286 of 388
PDF/HTML Page 313 of 415
single page version

ଅଵଶପନେକା ଵ୍ଯୁତ୍ପତ୍ତି - ଅର୍ଥ ) ହୈ . ଐସା କରନେସେ (ଅପନେମେଂ ଲୀନ ରହକର ପରକୋ ଵଶ ନ
ହୋନେସେ ) ଦୁରିତରୂପୀ ତିମିରପୁଂଜକା ଜିସନେ ନାଶ କିଯା ହୈ ଐସେ ଉସ ଯୋଗୀକୋ ସଦା ପ୍ରକାଶମାନ
ଜ୍ଯୋତି ଦ୍ଵାରା ସହଜ ଅଵସ୍ଥା ପ୍ରଗଟ ହୋନେସେ ଅମୂର୍ତପନା ହୋତା ହୈ . ୨୩୯ .
ଗାଥା : ୧୪୩ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଯଃ ] ଜାେ [ଅଶୁଭଭାଵେନ ] ଅଶୁଭ ଭାଵ ସହିତ
[ଵର୍ତତେ ] ଵର୍ତତା ହୈ, [ସଃ ଶ୍ରମଣଃ ] ଵହ ଶ୍ରମଣ [ଅନ୍ଯଵଶଃ ଭଵତି ] ଅନ୍ଯଵଶ ହୈ;
[ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ତସ୍ଯ ତୁ ] ଉସେ [ଆଵଶ୍ଯକଲକ୍ଷଣଂ କର୍ମ ] ଆଵଶ୍ଯକସ୍ଵରୂପ କର୍ମ
[ନ ଭଵେତ୍ ] ନହୀଂ ହୈ
.
ଟୀକା :ଯହାଁ, ଭେଦୋପଚାର - ରତ୍ନତ୍ରଯପରିଣତିଵାଲେ ଜୀଵକୋ ଅଵଶପନା ନହୀଂ ହୈ ଐସା
କହା ହୈ .
ଜୋ ଶ୍ରମଣାଭାସଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗୀ ଅପ୍ରଶସ୍ତ ରାଗାଦିରୂପ ଅଶୁଭଭାଵ ସହିତ ଵର୍ତତା ହୈ, ଵହ
ନିଜ ସ୍ଵରୂପସେ ଅନ୍ଯ (ଭିନ୍ନ ) ଐସେ ପରଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ଵଶ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଉସ ଜଘନ୍ଯ
ରତ୍ନତ୍ରଯପରିଣତିଵାଲେ ଜୀଵକୋ ସ୍ଵାତ୍ମାଶ୍ରିତ ନିଶ୍ଚଯ - ଧର୍ମଧ୍ଯାନସ୍ଵରୂପ ପରମ - ଆଵଶ୍ଯକ - କର୍ମ
ନହୀଂ ହୈ . (ଵହ ଶ୍ରମଣାଭାସ ) ଭୋଜନ ହେତୁ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଂଗ ଗ୍ରହଣ କରକେ ସ୍ଵାତ୍ମକାର୍ଯସେ ଵିମୁଖ
ଵଟ୍ଟଦି ଜୋ ସୋ ସମଣୋ ଅଣ୍ଣଵସୋ ହୋଦି ଅସୁହଭାଵେଣ .
ତମ୍ହା ତସ୍ସ ଦୁ କମ୍ମଂ ଆଵସ୍ସଯଲକ୍ଖଣଂ ଣ ହଵେ ..୧୪୩..
ଵର୍ତତେ ଯଃ ସ ଶ୍ରମଣୋଽନ୍ଯଵଶୋ ଭଵତ୍ଯଶୁଭଭାଵେନ .
ତସ୍ମାତ୍ତସ୍ଯ ତୁ କର୍ମାଵଶ୍ଯକଲକ୍ଷଣଂ ନ ଭଵେତ..୧୪୩..
ଇହ ହି ଭେଦୋପଚାରରତ୍ନତ୍ରଯପରିଣତେର୍ଜୀଵସ୍ଯାଵଶତ୍ଵଂ ନ ସମସ୍ତୀତ୍ଯୁକ୍ତ ମ୍ .
ଅପ୍ରଶସ୍ତରାଗାଦ୍ଯଶୁଭଭାଵେନ ଯଃ ଶ୍ରମଣାଭାସୋ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଙ୍ଗୀ ଵର୍ତତେ ସ୍ଵସ୍ଵରୂପାଦନ୍ଯେଷାଂ
ପରଦ୍ରଵ୍ଯାଣାଂ ଵଶୋ ଭୂତ୍ଵା, ତତସ୍ତସ୍ଯ ଜଘନ୍ଯରତ୍ନତ୍ରଯପରିଣତେର୍ଜୀଵସ୍ଯ ସ୍ଵାତ୍ମାଶ୍ରଯନିଶ୍ଚଯଧର୍ମଧ୍ଯାନ-
ଲକ୍ଷଣପରମାଵଶ୍ଯକକର୍ମ ନ ଭଵେଦିତି ଅଶନାର୍ଥଂ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଙ୍ଗଂ ଗୃହୀତ୍ଵା ସ୍ଵାତ୍ମକାର୍ଯଵିମୁଖଃ ସନ୍
ଦୁରିତ = ଦୁଷ୍କୃତ; ଦୁଷ୍କର୍ମ . (ପାପ ତଥା ପୁଣ୍ଯ ଦୋନୋଂ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଦୁରିତ ହୈଂ .)
ଵର୍ତେ ଅଶୁଭ ପରିଣାମମେଂ, ଵହ ଶ୍ରମଣ ହୈ ଵଶ ଅନ୍ଯକେ .
ଅତଏଵ ଆଵଶ୍ଯକସ୍ଵରୂପ ନ କର୍ମ ହୋତା ହୈ ଉସେ ..୧୪୩..

Page 287 of 388
PDF/HTML Page 314 of 415
single page version

ରହତା ହୁଆ ପରମ ତପଶ୍ଚରଣାଦିକେ ପ୍ରତି ଭୀ ଉଦାସୀନ (ଲାପରଵାହ ) ରହକର ଜିନେନ୍ଦ୍ରମନ୍ଦିର
ଅଥଵା ଉସକା କ୍ଷେତ୍ର, ମକାନ, ଧନ, ଧାନ୍ଯାଦିକ ସବ ହମାରା ହୈ ଐସୀ ବୁଦ୍ଧି କରତା ହୈ
.
[ଅବ ଇସ ୧୪୩ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ପାଁଚ ଶ୍ଲୋକ
କହତେ ହୈଂ : ]
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ତ୍ରିଲୋକରୂପୀ ମକାନମେଂ ରହେ ହୁଏ (ମହା ) ତିମିରପୁଂଜ ଜୈସା
ମୁନିଯୋଂକା ଯହ (କୋଈ ) ନଵୀନ ତୀଵ୍ର ମୋହନୀଯ ହୈ କି (ପହଲେ ) ଵେ ତୀଵ୍ର ଵୈରାଗ୍ଯଭାଵସେ ଘାସକେ
ଘରକୋ ଭୀ ଛୋଡ଼କର (ଫି ର ) ‘ହମାରା ଵହ ଅନୁପମ ଘର !’ ଐସା ସ୍ମରଣ କରତେ ହୈଂ
! ୨୪୦.
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] କଲିକାଲମେଂ ଭୀ କହୀଂ କୋଈ ଭାଗ୍ଯଶାଲୀ ଜୀଵ ମିଥ୍ଯାତ୍ଵାଦିରୂପ
ମଲକୀଚଡ଼ସେ ରହିତ ଔର ସଦ୍ଧର୍ମରକ୍ଷାମଣି ଐସା ସମର୍ଥ ମୁନି ହୋତା ହୈ . ଜିସନେ ଅନେକ ପରିଗ୍ରହୋଂକେ
ଵିସ୍ତାରକୋ ଛୋଡ଼ା ହୈ ଔର ଜୋ ପାପରୂପୀ ଅଟଵୀକୋ ଜଲାନେଵାଲୀ ଅଗ୍ନି ହୈ ଐସା ଯହ ମୁନି ଇସ
କାଲ ଭୂତଲମେଂ ତଥା ଦେଵଲୋକମେଂ ଦେଵୋଂସେ ଭୀ ଭଲୀଭାଁତି ପୁଜାତା ହୈ
.୨୪୧.
ପରମତପଶ୍ଚରଣାଦିକମପ୍ଯୁଦାସ୍ଯ ଜିନେନ୍ଦ୍ରମନ୍ଦିରଂ ଵା ତତ୍କ୍ଷେତ୍ରଵାସ୍ତୁଧନଧାନ୍ଯାଦିକଂ ଵା ସର୍ଵମସ୍ମଦୀଯମିତି
ମନଶ୍ଚକାରେତି
.
(ମାଲିନୀ)
ଅଭିନଵମିଦମୁଚ୍ଚୈର୍ମୋହନୀଯଂ ମୁନୀନାଂ
ତ୍ରିଭୁଵନଭୁଵନାନ୍ତର୍ଧ୍ଵାଂତପୁଂଜାଯମାନମ୍
.
ତୃଣଗୃହମପି ମୁକ୍ତ୍ଵା ତୀଵ୍ରଵୈରାଗ୍ଯଭାଵାଦ୍
ଵସତିମନୁପମାଂ ତାମସ୍ମଦୀଯାଂ ସ୍ମରନ୍ତି
..୨୪୦..
(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)
କୋପି କ୍ଵାପି ମୁନିର୍ବଭୂଵ ସୁକୃତୀ କାଲେ କଲାଵପ୍ଯଲଂ
ମିଥ୍ଯାତ୍ଵାଦିକଲଂକପଂକରହିତଃ ସଦ୍ଧର୍ମରକ୍ଷାମଣିଃ
.
ସୋଽଯଂ ସଂପ୍ରତି ଭୂତଲେ ଦିଵି ପୁନର୍ଦେଵୈଶ୍ଚ ସଂପୂଜ୍ଯତେ
ମୁକ୍ତାନେକପରିଗ୍ରହଵ୍ଯତିକରଃ ପାପାଟଵୀପାଵକଃ
..୨୪୧..
ସଦ୍ଧର୍ମରକ୍ଷାମଣି = ସଦ୍ଧର୍ମକୀ ରକ୍ଷା କରନେଵାଲା ମଣି . (ରକ୍ଷାମଣି = ଆପତ୍ତିଯୋଂସେ ଅଥଵା ପିଶାଚ ଆଦିସେ
ଅପନେକୋ ବଚାନେକେ ଲିଯେ ପହିନା ଜାନେଵାଲା ମଣି .)

Page 288 of 388
PDF/HTML Page 315 of 415
single page version

[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଇସ ଲୋକମେଂ ତପଶ୍ଚର୍ଯା ସମସ୍ତ ସୁବୁଦ୍ଧିଯୋଂକୋ ପ୍ରାଣପ୍ଯାରୀ ହୈ; ଵହ
ଯୋଗ୍ଯ ତପଶ୍ଚର୍ଯା ସୋ ଇନ୍ଦ୍ରୋଂକୋ ଭୀ ସତତ ଵଂଦନୀଯ ହୈ . ଉସେ ପ୍ରାପ୍ତ କରକେ ଜୋ କୋଈ ଜୀଵ
କାମାନ୍ଧକାରଯୁକ୍ତ ସଂସାରଜନିତ ସୁଖମେଂ ରମତା ହୈ, ଵହ ଜଡ଼ମତି ଅରେରେ ! କଲିସେ ହନା ହୁଆ ହୈ
(
କଲିକାଲସେ ଘାଯଲ ହୁଆ ହୈ ) .୨୪୨.
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଜୋ ଜୀଵ ଅନ୍ଯଵଶ ହୈ ଵହ ଭଲେ ମୁନିଵେଶଧାରୀ ହୋ ତଥାପି ସଂସାରୀ
ହୈ, ନିତ୍ଯ ଦୁଃଖକା ଭୋଗନେଵାଲା ହୈ; ଜୋ ଜୀଵ ସ୍ଵଵଶ ହୈ ଵହ ଜୀଵନ୍ମୁକ୍ତ ହୈ, ଜିନେଶ୍ଵରସେ କିଂଚିତ୍
ନ୍ଯୂନ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଉସମେଂ ଜିନେଶ୍ଵରଦେଵକୀ ଅପେକ୍ଷା ଥୋଡ଼ୀ-ସୀ କମୀ ହୈ )
.୨୪୩.
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଐସା ହୋନେସେ ହୀ ଜିନନାଥକେ ମାର୍ଗମେଂ ମୁନିଵର୍ଗମେଂ ସ୍ଵଵଶ ମୁନି ସଦା
ଶୋଭା ଦେତା ହୈ; ଔର ଅନ୍ଯଵଶ ମୁନି ନୌକରକେ ସମୂହୋଂମେଂ ରାଜଵଲ୍ଲଭ ନୌକର ସମାନ ଶୋଭା ଦେତା
ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିସପ୍ରକାର ଯୋଗ୍ଯତା ରହିତ, ଖୁଶାମଦୀ ନୌକର ଶୋଭା ନହୀଂ ଦେତା ଉସୀପ୍ରକାର ଅନ୍ଯଵଶ
ମୁନି ଶୋଭା ନହୀଂ ଦେତା )
.୨୪୪.
(ଶିଖରିଣୀ)
ତପସ୍ଯା ଲୋକେସ୍ମିନ୍ନିଖିଲସୁଧିଯାଂ ପ୍ରାଣଦଯିତା
ନମସ୍ଯା ସା ଯୋଗ୍ଯା ଶତମଖଶତସ୍ଯାପି ସତତମ୍
.
ପରିପ୍ରାପ୍ଯୈତାଂ ଯଃ ସ୍ମରତିମିରସଂସାରଜନିତଂ
ସୁଖଂ ରେମେ କଶ୍ଚିଦ୍ବତ କଲିହତୋଽସୌ ଜଡମତିଃ
..୨୪୨..
(ଆର୍ଯା)
ଅନ୍ଯଵଶଃ ସଂସାରୀ ମୁନିଵେଷଧରୋପି ଦୁଃଖଭାଙ୍ନିତ୍ଯମ୍ .
ସ୍ଵଵଶୋ ଜୀଵନ୍ମୁକ୍ତ : କିଂଚିନ୍ନ୍ଯୂନୋ ଜିନେଶ୍ଵରାଦେଷଃ ..୨୪୩..
(ଆର୍ଯା)
ଅତ ଏଵ ଭାତି ନିତ୍ଯଂ ସ୍ଵଵଶୋ ଜିନନାଥମାର୍ଗମୁନିଵର୍ଗେ .
ଅନ୍ଯଵଶୋ ଭାତ୍ଯେଵଂ ଭୃତ୍ଯପ୍ରକରେଷୁ ରାଜଵଲ୍ଲଭଵତ..୨୪୪..
ଜୋ ଚରଦି ସଂଜଦୋ ଖଲୁ ସୁହଭାଵେ ସୋ ହଵେଇ ଅଣ୍ଣଵସୋ .
ତମ୍ହା ତସ୍ସ ଦୁ କମ୍ମଂ ଆଵାସଯଲକ୍ଖଣଂ ଣ ହଵେ ..୧୪୪..
ରାଜଵଲ୍ଲଭ = ଜୋ (ଖୁଶାମଦସେ) ରାଜାକା ମାନୀତା (ମାନା ହୁଆ) ବନ ଗଯା ହୋ .
ସଂଯତ ଚରେ ଶୁଭଭାଵମେଂ, ଵହ ଶ୍ରମଣ ହୈ ଵଶ ଅନ୍ଯକେ .
ଅତଏଵ ଆଵଶ୍ଯକସ୍ଵରୂପ ନ କର୍ମ ହୋତା ହୈ ଉସେ ..୧୪୪..

Page 289 of 388
PDF/HTML Page 316 of 415
single page version

ଗାଥା : ୧୪୪ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଯଃ ] ଜୋ (ଜୀଵ ) [ସଂଯତଃ ] ସଂଯତ ରହତା ହୁଆ
[ଖଲୁ ] ଵାସ୍ତଵମେଂ [ଶୁଭଭାଵେ ] ଶୁଭ ଭାଵମେଂ [ଚରତି ] ଚରତାପ୍ରଵର୍ତତା ହୈ, [ସଃ ] ଵହ
[ଅନ୍ଯଵଶଃ ଭଵେତ୍ ] ଅନ୍ଯଵଶ ହୈ; [ତସ୍ମାତ୍ ] ଇସଲିଯେ [ତସ୍ଯ ତୁ ] ଉସେ [ଆଵଶ୍ଯକଲକ୍ଷଣଂ
କର୍ମ ]
ଆଵଶ୍ଯକସ୍ଵରୂପ କର୍ମ [ନ ଭଵେତ୍ ] ନହୀଂ ହୈ
.
ଟୀକା :ଯହାଁ ଭୀ (ଇସ ଗାଥାମେଂ ଭୀ ), ଅନ୍ଯଵଶ ଐସେ ଅଶୁଦ୍ଧଅନ୍ତରାତ୍ମଜୀଵକା
ଲକ୍ଷଣ କହା ହୈ .
ଜୋ (ଶ୍ରମଣ ) ଵାସ୍ତଵମେଂ ଜିନେନ୍ଦ୍ରକେ ମୁଖାରଵିନ୍ଦସେ ନିକଲେ ହୁଏ ପରମ-ଆଚାରଶାସ୍ତ୍ରକେ
କ୍ରମସେ (ରୀତିସେ ) ସଦା ସଂଯତ ରହତା ହୁଆ ଶୁଭୋପଯୋଗମେଂ ଚରତାପ୍ରଵର୍ତତା ହୈ; ଵ୍ଯାଵହାରିକ
ଧର୍ମଧ୍ଯାନମେଂ ପରିଣତ ରହତା ହୈ ଇସୀଲିଯେ ଚରଣକରଣପ୍ରଧାନ ହୈ; ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯକାଲକା ଅଵଲୋକନ
କରତା ହୁଆ (ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯଯୋଗ୍ଯ କାଲକା ଧ୍ଯାନ ରଖକର ) ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯକ୍ରିଯା କରତା ହୈ, ପ୍ରତିଦିନ
ଭୋଜନ କରକେ ଚତୁର୍ଵିଧ ଆହାରକା ପ୍ରତ୍ଯାଖ୍ଯାନ କରତା ହୈ, ତୀନ ସଂଧ୍ଯାଓଂକେ ସମଯ (ପ୍ରାତଃ,
ମଧ୍ଯାହ୍ନ ତଥା ସାଯଂକାଲ ) ଭଗଵାନ ଅର୍ହତ୍ ପରମେଶ୍ଵରକୀ ଲାଖୋଂ ସ୍ତୁତି ମୁଖକମଲସେ ବୋଲତା ହୈ,
ତୀନୋଂ କାଲ ନିଯମପରାଯଣ ରହତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ତୀନୋଂ ସମଯକେ ନିଯମୋଂମେଂ ତତ୍ପର ରହତା ହୈ ),
ଇସପ୍ରକାର ଅହର୍ନିଶ (ଦିନ-ରାତ ମିଲକର) ଗ୍ଯାରହ କ୍ରିଯାଓଂମେଂ ତତ୍ପର ରହତା ହୈ; ପାକ୍ଷିକ,
ମାସିକ, ଚାତୁର୍ମାସିକ ତଥା ସାଂଵତ୍ସରିକ ପ୍ରତିକ୍ରମଣ ସୁନନେସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ ସନ୍ତୋଷସେ ଜିସକା
ଧର୍ମଶରୀର ରୋମାଂଚସେ ଛା ଜାତା ହୈ; ଅନଶନ, ଅଵମୌଦର୍ଯ, ରସପରିତ୍ଯାଗ, ଵୃତ୍ତିପରିସଂଖ୍ଯାନ, ଵିଵିକ୍ତ
ଶଯ୍ଯାସନ ଔର କାଯକ୍ଲେଶ ନାମକେ ଛହ ବାହ୍ଯ ତପମେଂ ଜୋ ସତତ ଉତ୍ସାହପରାଯଣ ରହତା ହୈ;
ଯଶ୍ଚରତି ସଂଯତଃ ଖଲୁ ଶୁଭଭାଵେ ସ ଭଵେଦନ୍ଯଵଶଃ .
ତସ୍ମାତ୍ତସ୍ଯ ତୁ କର୍ମାଵଶ୍ଯକଲକ୍ଷଣଂ ନ ଭଵେତ..୧୪୪..
ଅତ୍ରାପ୍ଯନ୍ଯଵଶସ୍ଯାଶୁଦ୍ଧାନ୍ତରାତ୍ମଜୀଵସ୍ଯ ଲକ୍ଷଣମଭିହିତମ୍.
ଯଃ ଖଲୁ ଜିନେନ୍ଦ୍ରଵଦନାରଵିନ୍ଦଵିନିର୍ଗତପରମାଚାରଶାସ୍ତ୍ରକ୍ରମେଣ ସଦା ସଂଯତଃ ସନ୍ ଶୁଭୋପଯୋଗେ
ଚରତି, ଵ୍ଯାଵହାରିକଧର୍ମଧ୍ଯାନପରିଣତଃ ଅତ ଏଵ ଚରଣକରଣପ୍ରଧାନଃ, ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯକାଲମଵଲୋକଯନ୍
ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯକ୍ରିଯାଂ କରୋତି, ଦୈନଂ ଦୈନଂ ଭୁକ୍ତ୍ଵା ଭୁକ୍ତ୍ଵା ଚତୁର୍ଵିଧାହାରପ୍ରତ୍ଯାଖ୍ଯାନଂ ଚ କରୋତି, ତିସୃଷୁ
ସଂଧ୍ଯାସୁ ଭଗଵଦର୍ହତ୍ପରମେଶ୍ଵରସ୍ତୁତିଶତସହସ୍ରମୁଖରମୁଖାରଵିନ୍ଦୋ ଭଵତି, ତ୍ରିକାଲେଷୁ ଚ ନିଯମପରାଯଣଃ
ଇତ୍ଯହୋରାତ୍ରେଽପ୍ଯେକାଦଶକ୍ରିଯାତତ୍ପରଃ, ପାକ୍ଷିକମାସିକଚାତୁର୍ମାସିକସାଂଵତ୍ସରିକପ୍ରତିକ୍ରମଣାକର୍ଣନ-
ଚରଣକରଣପ୍ରଧାନ = ଶୁଭ ଆଚରଣକେ ପରିଣାମ ଜିସେ ମୁଖ୍ଯ ହୈଂ ଐସା .

Page 290 of 388
PDF/HTML Page 317 of 415
single page version

ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯ, ଧ୍ଯାନ, ଶୁଭ ଆଚରଣସେ ଚ୍ଯୁତ ହୋନେପର ପୁନଃ ଉସମେଂ ସ୍ଥାପନସ୍ଵରୂପ ପ୍ରାଯଶ୍ଚିତ୍ତ, ଵିନଯ,
ଵୈଯାଵୃତ୍ତ୍ଯ ଔର ଵ୍ଯୁତ୍ସର୍ଗ ନାମକ ଅଭ୍ଯନ୍ତର ତପୋଂକେ ଅନୁଷ୍ଠାନମେଂ (ଆଚରଣମେଂ ) ଜୋ କୁଶଲ-
ବୁଦ୍ଧିଵାଲା ହୈ; ପରନ୍ତୁ ଵହ ନିରପେକ୍ଷ ତପୋଧନ ସାକ୍ଷାତ୍ ମୋକ୍ଷକେ କାରଣଭୂତ ସ୍ଵାତ୍ମାଶ୍ରିତ ଆଵଶ୍ଯକ-
କର୍ମକୋ
ନିଶ୍ଚଯସେ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵମେଂ ଵିଶ୍ରାନ୍ତିରୂପ ନିଶ୍ଚଯଧର୍ମଧ୍ଯାନକୋ ତଥା ଶୁକ୍ଲଧ୍ଯାନକୋ
ନହୀଂ ଜାନତା; ଇସଲିଯେ ପରଦ୍ରଵ୍ଯମେଂ ପରିଣତ ହୋନେସେ ଉସେ ଅନ୍ଯଵଶ କହା ଗଯା ହୈ . ଜିସକା ଚିତ୍ତ
ତପଶ୍ଚରଣମେଂ ଲୀନ ହୈ ଐସା ଯହ ଅନ୍ଯଵଶ ଶ୍ରମଣ ଦେଵଲୋକାଦିକେ କ୍ଲେଶକୀ ପରମ୍ପରା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋନେସେ
ଶୁଭୋପଯୋଗକେ ଫଲସ୍ଵରୂପ ପ୍ରଶସ୍ତ ରାଗରୂପୀ ଅଂଗାରୋଂସେ ସିକତା ହୁଆ, ଆସନ୍ନଭଵ୍ଯତାରୂପୀ ଗୁଣକା
ଉଦଯ ହୋନେ ପର ପରମଗୁରୁକେ ପ୍ରସାଦସେ ପ୍ରାପ୍ତ ପରମତତ୍ତ୍ଵକେ ଶ୍ରଦ୍ଧାନ-ଜ୍ଞାନ-ଅନୁଷ୍ଠାନସ୍ଵରୂପ ଶୁଦ୍ଧ-
ନିଶ୍ଚଯ-ରତ୍ନତ୍ରଯପରିଣତି ଦ୍ଵାରା ନିର୍ଵାଣକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ କଭୀ ଶୁଦ୍ଧ-ନିଶ୍ଚଯ-
ରତ୍ନତ୍ରଯପରିଣତିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କର ଲେ ତୋ ହୀ ଔର ତଭୀ ନିର୍ଵାଣକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ )
.
[ଅବ ଇସ ୧୪୪ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ
ହୈଂ :]
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ମୁନିଵର ଦେଵଲୋକାଦିକେ କ୍ଲେଶକେ ପ୍ରତି ରତି ଛୋଡ଼ୋ ଔର ନିର୍ଵାଣକେ
ସମୁପଜନିତପରିତୋଷରୋମାଂଚକଂଚୁକିତଧର୍ମଶରୀରଃ, ଅନଶନାଵମୌଦର୍ଯରସପରିତ୍ଯାଗଵୃତ୍ତିପରିସଂଖ୍ଯାନ-
ଵିଵିକ୍ତ ଶଯନାସନକାଯକ୍ଲେଶାଭିଧାନେଷୁ ଷଟ୍ସୁ ବାହ୍ଯତପସ୍ସୁ ଚ ସଂତତୋତ୍ସାହପରାଯଣଃ, ସ୍ଵାଧ୍ଯାଯଧ୍ଯାନ-
ଶୁଭାଚରଣପ୍ରଚ୍ଯୁତପ୍ରତ୍ଯଵସ୍ଥାପନାତ୍ମକପ୍ରାଯଶ୍ଚିତ୍ତଵିନଯଵୈଯାଵୃତ୍ତ୍ଯଵ୍ଯୁତ୍ସର୍ଗନାମଧେଯେଷୁ ଚାଭ୍ଯନ୍ତରତପୋନୁଷ୍ଠାନେଷୁ
ଚ କୁଶଲବୁଦ୍ଧିଃ, କିନ୍ତୁ ସ ନିରପେକ୍ଷତପୋଧନଃ ସାକ୍ଷାନ୍ମୋକ୍ଷକାରଣଂ ସ୍ଵାତ୍ମାଶ୍ରଯାଵଶ୍ଯକକର୍ମ
ନିଶ୍ଚଯତଃ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଵିଶ୍ରାନ୍ତିରୂପଂ ନିଶ୍ଚଯଧର୍ମଧ୍ଯାନଂ ଶୁକ୍ଲଧ୍ଯାନଂ ଚ ନ ଜାନୀତେ, ଅତଃ
ପରଦ୍ରଵ୍ଯଗତତ୍ଵାଦନ୍ଯଵଶ ଇତ୍ଯୁକ୍ତ :
. ଅସ୍ଯ ହି ତପଶ୍ଚରଣନିରତଚିତ୍ତସ୍ଯାନ୍ଯଵଶସ୍ଯ ନାକଲୋକାଦି-
କ୍ଲେଶପରଂପରଯା ଶୁଭୋପଯୋଗଫଲାତ୍ମଭିଃ ପ୍ରଶସ୍ତରାଗାଂଗାରୈଃ ପଚ୍ଯମାନଃ ସନ୍ନାସନ୍ନଭଵ୍ଯତାଗୁଣୋଦଯେ
ସତି ପରମଗୁରୁପ୍ରସାଦାସାଦିତପରମତତ୍ତ୍ଵଶ୍ରଦ୍ଧାନପରିଜ୍ଞାନାନୁଷ୍ଠାନାତ୍ମକଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯରତ୍ନତ୍ରଯପରିଣତ୍ଯା
ନିର୍ଵାଣମୁପଯାତୀତି
.
(ହରିଣୀ)
ତ୍ଯଜତୁ ସୁରଲୋକାଦିକ୍ଲେଶେ ରତିଂ ମୁନିପୁଂଗଵୋ
ଭଜତୁ ପରମାନନ୍ଦଂ ନିର୍ଵାଣକାରଣକାରଣମ୍
.
ନିର୍ଵାଣକା କାରଣ ପରମଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ ହୈ ଔର ପରମଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକା କାରଣ ସହଜପରମାତ୍ମା ହୈ .

Page 291 of 388
PDF/HTML Page 318 of 415
single page version

କାରଣକା କାରଣ ଐସେ ସହଜପରମାତ୍ମାକୋ ଭଜୋକି ଜୋ ସହଜପରମାତ୍ମା ପରମାନନ୍ଦମଯ ହୈ,
ସର୍ଵଥା ନିର୍ମଲ ଜ୍ଞାନକା ଆଵାସ ହୈ, ନିରାଵରଣସ୍ଵରୂପ ହୈ ତଥା ନଯ-ଅନଯକେ ସମୂହସେ (ସୁନଯୋଂ
ତଥା କୁନଯୋଂକେ ସମୂହସେ ) ଦୂର ହୈ
.୨୪୫.
ଗାଥା : ୧୪୫ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ଯଃ ] ଜୋ [ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣପର୍ଯାଯାଣାଂ ] ଦ୍ରଵ୍ଯ-ଗୁଣ-
ପର୍ଯାଯୋଂମେଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ଉନକେ ଵିକଲ୍ପୋଂମେଂ ) [ଚିତ୍ତଂ କରୋତି ] ମନ ଲଗାତା ହୈ, [ସଃ ଅପି ] ଵହ
ଭୀ [ଅନ୍ଯଵଶଃ ] ଅନ୍ଯଵଶ ହୈ; [ମୋହାନ୍ଧକାରଵ୍ଯପଗତଶ୍ରମଣାଃ ] ମୋହାନ୍ଧକାର ରହିତ ଶ୍ରମଣ
[ଈ
ଦ୍ରଶମ୍ ] ଐସା [କଥଯନ୍ତି ] କହତେ ହୈଂ .
ଟୀକା :ଯହାଁ ଭୀ ଅନ୍ଯଵଶକା ସ୍ଵରୂପ କହା ହୈ .
ଭଗଵାନ ଅର୍ହତ୍କେ ମୁଖାରଵିନ୍ଦସେ ନିକଲେ ହୁଏ (କହେ ଗଯେ ) ମୂଲ ଔର ଉତ୍ତର ପଦାର୍ଥୋଂକା
ସାର୍ଥ (ଅର୍ଥ ସହିତ ) ପ୍ରତିପାଦନ କରନେମେଂ ସମର୍ଥ ଐସା ଜୋ କୋଈ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଙ୍ଗଧାରୀ (ମୁନି ) କଭୀ
ଛହ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ଚିତ୍ତ ଲଗାତା ହୈ, କଭୀ ଉନକେ ମୂର୍ତ-ଅମୂର୍ତ ଚେତନ-ଅଚେତନ ଗୁଣୋଂମେଂ ମନ ଲଗାତା ହୈ
ଔର ଫି ର କଭୀ ଉନକୀ ଅର୍ଥପର୍ଯାଯୋଂ ତଥା ଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯୋଂମେଂ ବୁଦ୍ଧି ଲଗାତା ହୈ, ପରନ୍ତୁ ତ୍ରିକାଲ-
ନିରାଵରଣ, ନିତ୍ଯାନନ୍ଦ ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଐସେ ନିଜକାରଣସମଯସାରକେ ସ୍ଵରୂପମେଂ ଲୀନ
ସକଲଵିମଲଜ୍ଞାନାଵାସଂ ନିରାଵରଣାତ୍ମକଂ
ସହଜପରମାତ୍ମାନଂ ଦୂରଂ ନଯାନଯସଂହତେଃ
..୨୪୫..
ଦଵ୍ଵଗୁଣପଜ୍ଜଯାଣଂ ଚିତ୍ତଂ ଜୋ କୁଣଇ ସୋ ଵି ଅଣ୍ଣଵସୋ .
ମୋହଂଧଯାରଵଵଗଯସମଣା କହଯଂତି ଏରିସଯଂ ..୧୪୫..
ଦ୍ରଵ୍ଯଗୁଣପର୍ଯାଯାଣାଂ ଚିତ୍ତଂ ଯଃ କରୋତି ସୋପ୍ଯନ୍ଯଵଶଃ .
ମୋହାନ୍ଧକାରଵ୍ଯପଗତଶ୍ରମଣାଃ କଥଯନ୍ତୀଦ୍ରଶମ୍ ..୧୪୫..
ଅତ୍ରାପ୍ଯନ୍ଯଵଶସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ .
ଯଃ କଶ୍ଚିଦ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯଲିଙ୍ଗଧାରୀ ଭଗଵଦର୍ହନ୍ମୁଖାରଵିନ୍ଦଵିନିର୍ଗତମୂଲୋତ୍ତରପଦାର୍ଥସାର୍ଥପ୍ରତିପାଦନ-
ସମର୍ଥଃ କ୍ଵଚିତ୍ ଷଣ୍ଣାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯାଣାଂ ମଧ୍ଯେ ଚିତ୍ତଂ ଧତ୍ତେ, କ୍ଵଚିତ୍ତେଷାଂ ମୂର୍ତାମୂର୍ତଚେତନାଚେତନଗୁଣାନାଂ ମଧ୍ଯେ
ଜୋ ଜୋଡ଼ତା ଚିତ ଦ୍ରଵ୍ଯ - ଗୁଣ - ପର୍ଯାଯଚିନ୍ତନମେଂ ଅରେ !
ରେ ମୋହ-ଵିରହିତ - ଶ୍ରମଣ କହତେ ଅନ୍ଯକେ ଵଶ ହୀ ଉସେ ..୧୪୫..

Page 292 of 388
PDF/HTML Page 319 of 415
single page version

ସହଜଜ୍ଞାନାଦି ଶୁଦ୍ଧଗୁଣପର୍ଯାଯୋଂକେ ଆଧାରଭୂତ ନିଜ ଆତ୍ମତତ୍ତ୍ଵମେଂ କଭୀ ଭୀ ଚିତ୍ତ ନହୀଂ ଲଗାତା, ଉସ
ତପୋଧନକୋ ଭୀ ଉସ କାରଣସେ ହୀ (ଅର୍ଥାତ୍ ପର ଵିକଲ୍ପୋଂକେ ଵଶ ହୋନେକେ କାରଣସେ ହୀ ) ଅନ୍ଯଵଶ
କହା ଗଯା ହୈ
.
ଜିନ୍ହୋଂନେ ଦର୍ଶନମୋହନୀଯ ଔର ଚାରିତ୍ରମୋହନୀଯ କର୍ମରୂପୀ ତିମିରସମୂହକା ନାଶ କିଯା ହୈ
ଔର ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵକୀ ଭାଵନାସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ଵୀତରାଗସୁଖାମୃତକେ ପାନମେଂ ଜୋ ଉନ୍ମୁଖ (ତତ୍ପର ) ହୈଂ ଐସେ
ଶ୍ରମଣ ଵାସ୍ତଵମେଂ ମହାଶ୍ରମଣ ହୈଂ, ପରମ ଶ୍ରୁତକେଵଲୀ ହୈଂ; ଵେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଅନ୍ଯଵଶକା ଐସା
(
ଉପରୋକ୍ତାନୁସାର ) ସ୍ଵରୂପ କହତେ ହୈଂ .
ଇସୀପ୍ରକାର (ଅନ୍ଯତ୍ର ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା ) କହା ହୈ କି :
‘‘[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଆତ୍ମକାର୍ଯକୋ ଛୋଡ଼କର ଦ୍ରଷ୍ଟ ତଥା ଅଦ୍ରଷ୍ଟସେ ଵିରୁଦ୍ଧ ଐସୀ ଉସ
ଚିନ୍ତାସେ (ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ତଥା ପରୋକ୍ଷସେ ଵିରୁଦ୍ଧ ଐସେ ଵିକଲ୍ପୋଂସେ ) ବ୍ରହ୍ମନିଷ୍ଠ ଯତିଯୋଂକୋ କ୍ଯା ପ୍ରଯୋଜନ
ହୈ ?’’
ଔର (ଇସ ୧୪୫ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ
ହୈଂ ) :
[ଶ୍ଲୋକାର୍ଥ : ] ଜିସପ୍ରକାର ଈଂଧନଯୁକ୍ତ ଅଗ୍ନି ଵୃଦ୍ଧିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତୀ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜବ
ମନଶ୍ଚକାର, ପୁନସ୍ତେଷାମର୍ଥଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯାଣାଂ ମଧ୍ଯେ ବୁଦ୍ଧିଂ କରୋତି, ଅପି ତୁ ତ୍ରିକାଲନିରାଵରଣ-
ନିତ୍ଯାନଂଦଲକ୍ଷଣନିଜକାରଣସମଯସାରସ୍ଵରୂପନିରତସହଜଜ୍ଞାନାଦିଶୁଦ୍ଧଗୁଣପର୍ଯାଯାଣାମାଧାରଭୂତନିଜାତ୍ମ-
ତତ୍ତ୍ଵେ ଚିତ୍ତଂ କଦାଚିଦପି ନ ଯୋଜଯତି, ଅତ ଏଵ ସ ତପୋଧନୋଽପ୍ଯନ୍ଯଵଶ ଇତ୍ଯୁକ୍ତ :
.
ପ୍ରଧ୍ଵସ୍ତଦର୍ଶନଚାରିତ୍ରମୋହନୀଯକର୍ମଧ୍ଵାଂତସଂଘାତାଃ ପରମାତ୍ମତତ୍ତ୍ଵଭାଵନୋତ୍ପନ୍ନଵୀତରାଗ-
ସୁଖାମୃତପାନୋନ୍ମୁଖାଃ ଶ୍ରଵଣା ହି ମହାଶ୍ରଵଣାଃ ପରମଶ୍ରୁତକେଵଲିନଃ, ତେ ଖଲୁ କଥଯନ୍ତୀଦ୍ରଶମ୍
ଅନ୍ଯଵଶସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପମିତି .
ତଥା ଚୋକ୍ତ ମ୍
(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
‘‘ଆତ୍ମକାର୍ଯଂ ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ଦ୍ରଷ୍ଟାଦ୍ରଷ୍ଟଵିରୁଦ୍ଧଯା .
ଯତୀନାଂ ବ୍ରହ୍ମନିଷ୍ଠାନାଂ କିଂ ତଯା ପରିଚିନ୍ତଯା ..’’
ତଥା ହି
(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)
ଯାଵଚ୍ଚିନ୍ତାସ୍ତି ଜନ୍ତୂନାଂ ତାଵଦ୍ଭଵତି ସଂସୃତିଃ .
ଯଥେଂଧନସନାଥସ୍ଯ ସ୍ଵାହାନାଥସ୍ଯ ଵର୍ଧନମ୍ ..୨୪୬..

Page 293 of 388
PDF/HTML Page 320 of 415
single page version

ତକ ଈଂଧନ ହୈ ତବ ତକ ଅଗ୍ନିକୀ ଵୃଦ୍ଧି ହୋତୀ ହୈ ), ଉସୀପ୍ରକାର ଜବ ତକ ଜୀଵୋଂକୋ ଚିନ୍ତା
(ଵିକଲ୍ପ ) ହୈ ତବ ତକ ସଂସାର ହୈ
. ୨୪୬ .
ଗାଥା : ୧୪୬ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ :[ପରଭାଵଂ ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ] ଜୋ ପରଭାଵକୋ ପରିତ୍ଯାଗ
କର [ନିର୍ମଲସ୍ଵଭାଵମ୍ ] ନିର୍ମଲ ସ୍ଵଭାଵଵାଲେ [ଆତ୍ମାନଂ ] ଆତ୍ମାକୋ [ଧ୍ଯାଯତି ] ଧ୍ଯାତା
ହୈ, [ସଃ ଖଲୁ ] ଵହ ଵାସ୍ତଵମେଂ [ଆତ୍ମଵଶଃ ଭଵତି ] ଆତ୍ମଵଶ ହୈ [ତସ୍ଯ ତୁ ] ଔର
ଉସେ [ଆଵଶ୍ଯମକର୍ମ ] ଆଵଶ୍ଯକ କର୍ମ [ଭଣନ୍ତି ] (ଜିନ ) କହତେ ହୈଂ
.
ଟୀକା :ଯହାଁ ଵାସ୍ତଵମେଂ ସାକ୍ଷାତ୍ ସ୍ଵଵଶ ପରମଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵରକା ସ୍ଵରୂପ କହା ହୈ .
ଜୋ (ଶ୍ରମଣ ) ନିରୁପରାଗ ନିରଂଜନ ସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୋନେକେ କାରଣ ଔଦଯିକାଦି
ପରଭାଵୋଂକେ ସମୁଦାଯକୋ ପରିତ୍ଯାଗ କର, ନିଜ କାରଣପରମାତ୍ମାକୋକି ଜୋ
(କାରଣପରମାତ୍ମା ) କାଯା, ଇନ୍ଦ୍ରିଯ ଔର ଵାଣୀକୋ ଅଗୋଚର ହୈ, ସଦା ନିରାଵରଣ ହୋନେସେ
ନିର୍ମଲ ସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୈ ଔର ସମସ୍ତ
ଦୁରଘରୂପୀ ଵୀର ଶତ୍ରୁଓଂକୀ ସେନାକେ ଧ୍ଵଜକୋ
ଲୂଟନେଵାଲା ହୈ ଉସେଧ୍ଯାତା ହୈ, ଉସୀକୋ (ଉସ ଶ୍ରମଣକୋ ହୀ ) ଆତ୍ମଵଶ କହା ଗଯା
ହୈ . ଉସ ଅଭେଦଅନୁପଚାରରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକ ଶ୍ରମଣକୋ ସମସ୍ତ ବାହ୍ଯକ୍ରିଯାକାଂଡ - ଆଡମ୍ବରକେ
ପରିଚତ୍ତା ପରଭାଵଂ ଅପ୍ପାଣଂ ଝାଦି ଣିମ୍ମଲସହାଵଂ .
ଅପ୍ପଵସୋ ସୋ ହୋଦି ହୁ ତସ୍ସ ଦୁ କମ୍ମଂ ଭଣଂତି ଆଵାସଂ ..୧୪୬..
ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ପରଭାଵଂ ଆତ୍ମାନଂ ଧ୍ଯାଯତି ନିର୍ମଲସ୍ଵଭାଵମ୍ .
ଆତ୍ମଵଶଃ ସ ଭଵତି ଖଲୁ ତସ୍ଯ ତୁ କର୍ମ ଭଣନ୍ତ୍ଯାଵଶ୍ଯମ୍ ..୧୪୬..
ଅତ୍ର ହି ସାକ୍ଷାତ୍ ସ୍ଵଵଶସ୍ଯ ପରମଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵରସ୍ଯ ସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ .
ଯସ୍ତୁ ନିରୁପରାଗନିରଂଜନସ୍ଵଭାଵତ୍ଵାଦୌଦଯିକାଦିପରଭାଵାନାଂ ସମୁଦଯଂ ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ କାଯ-
କରଣଵାଚାମଗୋଚରଂ ସଦା ନିରାଵରଣତ୍ଵାନ୍ନିର୍ମଲସ୍ଵଭାଵଂ ନିଖିଲଦୁରଘଵୀରଵୈରିଵାହିନୀପତାକାଲୁଂଟାକଂ
ନିଜକାରଣପରମାତ୍ମାନଂ ଧ୍ଯାଯତି ସ ଏଵାତ୍ମଵଶ ଇତ୍ଯୁକ୍ତ :
. ତସ୍ଯାଭେଦାନୁପଚାରରତ୍ନତ୍ରଯାତ୍ମକସ୍ଯ
ଦୁରଘ = ଦୁଷ୍ଟ ଅଘ; ଦୁଷ୍ଟ ପାପ . (ଅଶୁଭ ତଥା ଶୁଭ କର୍ମ ଦୋନୋଂ ଦୁରଘ ହୈଂ .)
ଜୋ ଛୋଡ଼କର ପରଭାଵ ଧ୍ଯାଵେ ଶୁଦ୍ଧ ନିର୍ମଲ ଆତ୍ମ ରେ .
ଵହ ଆତ୍ମଵଶ ହୈ ଶ୍ରମଣ, ଆଵଶ୍ଯକ କରମ ହୋତା ଉସେ ..୧୪୬..