Niyamsar-Hindi (Oriya transliteration). Gatha: 7-13.

Page 14 of 388
PDF/HTML Page 41 of 415
single page version

( – ଆଯୁକେ କାରଣ ହୋନେଵାଲୀ ଶରୀରକୀ ଜୀର୍ଣଦଶା) ଵହୀ ଜରା ହୈ . (୯) ଵାତ, ପିତ୍ତ ଔର

କଫ କୀ ଵିଷମତାସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲୀ କଲେଵର ( – ଶରୀର) ସମ୍ବନ୍ଧୀ ପୀଡ଼ା ଵହୀ ରୋଗ ହୈ .

(୧୦) ସାଦି - ସନିଧନ, ମୂର୍ତ ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂଵାଲେ, ଵିଜାତୀଯ ନରନାରକାଦି ଵିଭାଵଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯକା ଜୋ

ଵିନାଶ ଉସୀକୋ ମୃତ୍ଯୁ କହା ଗଯା ହୈ . (୧୧) ଅଶୁଭ କର୍ମକେ ଵିପାକସେ ଜନିତ, ଶାରୀରିକ

ଶ୍ରମସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲା, ଜୋ ଦୁର୍ଗଂଧକେ ସମ୍ବନ୍ଧକେ କାରଣ ବୁରୀ ଗଂଧଵାଲେ ଜଲବିନ୍ଦୁଓଂକା ସମୂହ
ଵହ ସ୍ଵେଦ ହୈ . (୧୨) ଅନିଷ୍ଟକୀ ପ୍ରାପ୍ତି (ଅର୍ଥାତ୍ କୋଈ ଵସ୍ତୁ ଅନିଷ୍ଟ ଲଗନା) ଵହ ଖେଦ ହୈ .

(୧୩) ସର୍ଵ ଜନତାକେ ( – ଜନସମାଜକେ) କାନୋଂମେଂ ଅମୃତ ଉଁଡେଲନେଵାଲେ ସହଜ ଚତୁର କଵିତ୍ଵକେ

କାରଣ, ସହଜ (ସୁନ୍ଦର) ଶରୀରକେ କାରଣ, ସହଜ (ଉତ୍ତମ) କୁଲକେ କାରଣ, ସହଜ ବଲକେ
କାରଣ ତଥା ସହଜ ଐଶ୍ଵର୍ଯକେ କାରଣ ଆତ୍ମାମେଂ ଜୋ ଅହଙ୍କାରକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ଵହ ମଦ ହୈ .

(୧୪) ମନୋଜ୍ଞ (ମନୋହର – ସୁନ୍ଦର) ଵସ୍ତୁଓଂମେଂ ପରମ ପ୍ରୀତି ଵହୀ ରତି ହୈ . (୧୫) ପରମ

ସମରସୀଭାଵକୀ ଭାଵନା ରହିତ ଜୀଵୋଂକୋ (ପରମ ସମତାଭାଵକେ ଅନୁଭଵ ରହିତ ଜୀଵୋଂକୋ) କଭୀ
ପୂର୍ଵକାଲମେଂ ନ ଦେଖା ହୁଆ ଦେଖନେକେ କାରଣ ହୋନେଵାଲା ଭାଵ ଵହ ଵିସ୍ମଯ ହୈ . (୧୬) କେଵଲ

ଶୁଭ କର୍ମସେ ଦେଵପର୍ଯାଯମେଂ ଜୋ ଉତ୍ପତ୍ତି, କେଵଲ ଅଶୁଭ କର୍ମସେ ନାରକପର୍ଯାଯମେଂ ଜୋ
ଉତ୍ପତ୍ତି, ମାଯାସେ ତିର୍ଯଞ୍ଚପର୍ଯାଯମେଂ ଜୋ ଉତ୍ପତ୍ତି ଔର ଶୁଭାଶୁଭ ମିଶ୍ର କର୍ମସେ ମନୁଷ୍ଯପର୍ଯାଯମେଂ
ଜୋ ଉତ୍ପତ୍ତି, ସୋ ଜନ୍ମ ହୈ . (୧୭) ଦର୍ଶନାଵରଣୀଯ କର୍ମକେ ଉଦଯସେ ଜିସମେଂ ଜ୍ଞାନଜ୍ଯୋତି ଅସ୍ତ

ହୋ ଜାତୀ ହୈ ଵହୀ ନିଦ୍ରା ହୈ . (୧୮) ଇଷ୍ଟକେ ଵିଯୋଗମେଂ ଵିକ୍ଲଵଭାଵ (ଘବରାହଟ) ହୀ

ଉଦ୍ଵେଗ ହୈ . — ଇନ (ଅଠାରହ) ମହା ଦୋଷୋଂସେ ତୀନ ଲୋକ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୈଂ . ଵୀତରାଗ ସର୍ଵଜ୍ଞ ଇନ ଦୋଷୋଂସେ

ଵିମୁକ୍ତ ହୈଂ .

ପ୍ରଶସ୍ତମିତରଦପ୍ରଶସ୍ତମେଵ . ତିର୍ଯଙ୍ମାନଵାନାଂ ଵଯଃକୃତଦେହଵିକାର ଏଵ ଜରା . ଵାତପିତ୍ତଶ୍ଲେଷ୍ମଣାଂ

ଵୈଷମ୍ଯସଂଜାତକଲେଵରଵିପୀଡୈଵ ରୁଜା . ସାଦିସନିଧନମୂର୍ତେନ୍ଦ୍ରିଯଵିଜାତୀଯନରନାରକାଦିଵିଭାଵଵ୍ଯଂଜନ-

ପର୍ଯାଯଵିନାଶ ଏଵ ମୃତ୍ଯୁରିତ୍ଯୁକ୍ତ : . ଅଶୁଭକର୍ମଵିପାକଜନିତଶରୀରାଯାସସମୁପଜାତପୂତିଗଂଧସମ୍ବନ୍ଧ-

ଵାସନାଵାସିତଵାର୍ବିନ୍ଦୁସଂଦୋହଃ ସ୍ଵେଦଃ . ଅନିଷ୍ଟଲାଭଃ ଖେଦଃ . ସହଜଚତୁରକଵିତ୍ଵନିଖିଲଜନତା-

କର୍ଣାମୃତସ୍ଯଂଦିସହଜଶରୀରକୁଲବଲୈଶ୍ଵର୍ଯୈରାତ୍ମାହଂକାରଜନନୋ ମଦଃ . ମନୋଜ୍ଞେଷୁ ଵସ୍ତୁଷୁ ପରମା ପ୍ରୀତିରେଵ

ରତିଃ . ପରମସମରସୀଭାଵଭାଵନାପରିତ୍ଯକ୍ତାନାଂ କ୍ଵଚିଦପୂର୍ଵଦର୍ଶନାଦ୍ଵିସ୍ମଯଃ . କେଵଲେନ ଶୁଭକର୍ମଣା,

କେଵଲେନାଶୁଭକର୍ମଣା, ମାଯଯା, ଶୁଭାଶୁଭମିଶ୍ରେଣ ଦେଵନାରକତିର୍ଯଙ୍ମନୁଷ୍ଯପର୍ଯାଯେଷୂତ୍ପତ୍ତିର୍ଜନ୍ମ .

ଦର୍ଶନାଵରଣୀଯକର୍ମୋଦଯେନ ପ୍ରତ୍ଯସ୍ତମିତଜ୍ଞାନଜ୍ଯୋତିରେଵ ନିଦ୍ରା . ଇଷ୍ଟଵିଯୋଗେଷୁ ଵିକ୍ଲଵଭାଵ ଏଵୋଦ୍ଵେଗଃ .

ଏଭିର୍ମହାଦୋଷୈର୍ଵ୍ଯାପ୍ତାସ୍ତ୍ରଯୋ ଲୋକାଃ . ଏତୈର୍ଵିନିର୍ମୁକ୍ତୋ ଵୀତରାଗସର୍ଵଜ୍ଞ ଇତି .

Page 15 of 388
PDF/HTML Page 42 of 415
single page version

[ଵୀତରାଗ ସର୍ଵଜ୍ଞକୋ ଦ୍ରଵ୍ଯ-ଭାଵ ଘାତିକର୍ମୋଂକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଉନ୍ହେଂ ଭଯ, ରୋଷ, ରାଗ,

ମୋହ, ଶୁଭାଶୁଭ ଚିନ୍ତା, ଖେଦ, ମଦ, ରତି, ଵିସ୍ମଯ, ନିଦ୍ରା ତଥା ଉଦ୍ଵେଗ କହାଁସେ ହୋଂଗେ ?

ଔର ଉନକୋ ସମୁଦ୍ର ଜିତନେ ସାତାଵେଦନୀଯକର୍ମୋଦଯକେ ମଧ୍ଯ ବିନ୍ଦୁ ଜିତନା

ଅସାତାଵେଦନୀଯକର୍ମୋଦଯ ଵର୍ତତା ହୈ ଵହ, ମୋହନୀଯକର୍ମକେ ବିଲକୁଲ ଅଭାଵମେଂ, ଲେଶମାତ୍ର ଭୀ କ୍ଷୁଧା
ଯା ତୃଷାକା ନିମିତ୍ତ କହାଁସେ ହୋଗା ? ନହୀଂ ହୋଗା; କ୍ଯୋଂକି ଚାହେ ଜିତନା ଅସାତାଵେଦନୀଯ କର୍ମ ହୋ
ତଥାପି ମୋହନୀଯକର୍ମକେ ଅଭାଵମେଂ ଦୁଃଖକୀ ଵେଦନା ନହୀଂ ହୋ ସକତୀ; ତୋ ଫି ର ଯହାଁ ତୋ ଜହାଁ
ଅନନ୍ତଗୁନେ ସାତାଵେଦନୀଯକର୍ମକେ ମଧ୍ଯ ଅଲ୍ପମାତ୍ର ( – ଅଵିଦ୍ଯମାନ ଜୈସା) ଅସାତାଵେଦନୀଯକର୍ମ

ଵର୍ତତା ହୈ ଵହାଁ କ୍ଷୁଧାତୃଷାକୀ ଵେଦନା କହାଁସେ ହୋଗୀ ? କ୍ଷୁଧାତୃଷାକେ ସଦ୍ଭାଵମେଂ ଅନନ୍ତ ସୁଖ, ଅନନ୍ତ
ଵୀର୍ଯ ଆଦି କହାଁସେ ସମ୍ଭଵ ହୋଂଗେ ? ଇସପ୍ରକାର ଵୀତରାଗ ସର୍ଵଜ୍ଞକୋ କ୍ଷୁଧା (ତଥା ତୃଷା) ନ ହୋନେସେ
ଉନ୍ହେଂ କଵଲାହାର ଭୀ ନହୀଂ ହୋତା . କଵଲାହାରକେ ବିନା ଭୀ ଉନକେ (ଅନ୍ଯ ମନୁଷ୍ଯୋଂକୋ ଅସମ୍ଭଵିତ

ଐସେ,) ସୁଗନ୍ଧିତ, ସୁରସଯୁକ୍ତ, ସପ୍ତଧାତୁରହିତ ପରମୌଦାରିକ ଶରୀରରୂପ ନୋକର୍ମାହାରକେ ଯୋଗ୍ଯ, ସୂକ୍ଷ୍ମ
ପୁଦ୍ଗଲ ପ୍ରତିକ୍ଷଣ ଆତେ ହୈଂ ଔର ଇସଲିଯେ ଶରୀରସ୍ଥିତି ରହତୀ ହୈ .

ଔର ପଵିତ୍ରତାକା ତଥା ପୁଣ୍ଯକା ଐସା ସମ୍ବନ୍ଧ ହୋତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ଘାତିକର୍ମୋଂକେ ଅଭାଵକୋ

ଔର ଶେଷ ରହେ ଅଘାତି କର୍ମୋଂକା ଐସା ସହଜ ସମ୍ବନ୍ଧ ହୋତା ହୈ କି ଵୀତରାଗ ସର୍ଵଜ୍ଞକୋ ଉନ ଶେଷ
ରହେ ଅଘାତିକର୍ମୋଂକେ ଫଲରୂପ ପରମୌଦାରିକ ଶରୀରମେଂ ଜରା, ରୋଗ ତଥା ସ୍ଵେଦ ନହୀଂ ହୋତେ .

ଔର କେଵଲୀ ଭଗଵାନକୋ ଭଵାନ୍ତରମେଂ ଉତ୍ପତ୍ତିକେ ନିମିତ୍ତଭୂତ ଶୁଭାଶୁଭ ଭାଵ ନ ହୋନେସେ ଉନ୍ହେଂ

ଜନ୍ମ ନହୀଂ ହୋତା; ଔର ଜିସ ଦେହଵିଯୋଗକେ ପଶ୍ଚାତ୍ ଭଵାନ୍ତରପ୍ରାପ୍ତିରୂପ ଜନ୍ମ ନହୀଂ ହୋତା ଉସ
ଦେହଵିଯୋଗକୋ ମରଣ ନହୀଂ କହା ଜାତା .

ଇସ ପ୍ରକାର ଵୀତରାଗ ସର୍ଵଜ୍ଞ ଅଠାରହ ଦୋଷ ରହିତ ହୈଂ .]

ଇସୀପ୍ରକାର (ଅନ୍ଯ ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ ଗାଥା ଦ୍ଵାରା) କହା ହୈ କିଃ —

‘‘[ଗାଥାର୍ଥଃ — ] ଵହ ଧର୍ମ ହୈ ଜହାଁ ଦଯା ହୈ, ଵହ ତପ ହୈ ଜହାଁ ଵିଷଯୋଂକା ନିଗ୍ରହ ହୈ,

ଵହ ଦେଵ ହୈ ଜୋ ଅଠାରହ ଦୋଷ ରହିତ ହୈ; ଇସ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ ସଂଶଯ ନହୀଂ ହୈ .’’

ତଥା ଚୋକ୍ତ ମ୍ —

‘‘ସୋ ଧମ୍ମୋ ଜତ୍ଥ ଦଯା ସୋ ଵି ତଵୋ ଵିସଯଣିଗ୍ଗହୋ ଜତ୍ଥ .

ଦସଅଠ୍ଠଦୋସରହିଓ ସୋ ଦେଵୋ ଣତ୍ଥି ସଂଦେହୋ ..’’

Page 16 of 388
PDF/HTML Page 43 of 415
single page version

ଔର ଶ୍ରୀ ଵିଦ୍ଯାନନ୍ଦସ୍ଵାମୀନେ (ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା) କହା ହୈ କିଃ —

‘‘[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଇଷ୍ଟ ଫଲକୀ ସିଦ୍ଧିକା ଉପାଯ ସୁବୋଧ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ମୁକ୍ତିକୀ

ପ୍ରାପ୍ତିକା ଉପାଯ ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ ହୈ ), ସୁବୋଧ ସୁଶାସ୍ତ୍ରସେ ହୋତା ହୈ, ସୁଶାସ୍ତ୍ରକୀ ଉତ୍ପତ୍ତି ଆପ୍ତସେ ହୋତୀ
ହୈ; ଇସଲିଯେ ଉନକେ ପ୍ରସାଦକେ କାରଣ ଆପ୍ତ ପୁରୁଷ ବୁଧଜନୋଂ ଦ୍ଵାରା ପୂଜନେଯୋଗ୍ଯ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ମୁକ୍ତି
ସର୍ଵଜ୍ଞଦେଵକୀ କୃପାକା ଫଲ ହୋନେସେ ସର୍ଵଜ୍ଞଦେଵ ଜ୍ଞାନିଯୋଂ ଦ୍ଵାରା ପୂଜନୀଯ ହୈଂ ), କ୍ଯୋଂକି କିଯେ ହୁଏ
ଉପକାରକୋ ସାଧୁ ପୁରୁଷ (ସଜ୍ଜନ) ଭୂଲତେ ନହୀଂ ହୈଂ .’’

ଔର (ଛଠଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ରୀ

ପଦ୍ମପ୍ରଭମଲଧାରିଦେଵ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା ସର୍ଵଜ୍ଞ ଭଗଵାନ ଶ୍ରୀ ନେମିନାଥକୀ ସ୍ତୁତି କରତେ ହୈଂ ): —

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜୋ ସୌ ଇନ୍ଦ୍ରୋଂସେ ପୂଜ୍ଯ ହୈଂ, ଜିନକା ସଦ୍ବୋଧରୂପୀ (ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନରୂପୀ)

ରାଜ୍ଯ ଵିଶାଲ ହୈ, କାମଵିଜଯୀ (ଲୌକାଂତିକ) ଦେଵୋଂକେ ଜୋ ନାଥ ହୈଂ, ଦୁଷ୍ଟ ପାପୋଂକେ ସମୂହକା
ଜିନ୍ହୋଂନେ ନାଶ କିଯା ହୈ, ଶ୍ରୀ କୃଷ୍ଣ ଜିନକେ ଚରଣୋଂମେଂ ନମେଂ ହୈଂ, ଭଵ୍ଯକମଲକେ ଜୋ ସୂର୍ଯ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍
ଭଵ୍ଯୋଂରୂପୀ କମଲୋଂକୋ ଵିକସିତ କରନେମେଂ ଜୋ ସୂର୍ଯ ସମାନ ହୈଂ ), ଵେ ଆନନ୍ଦଭୂମି ନେମିନାଥ
( – ଆନନ୍ଦକେ ସ୍ଥାନରୂପ ନେମିନାଥ ଭଗଵାନ) ହମେଂ ଶାଶ୍ଵତ ସୁଖ ପ୍ରଦାନ କରେଂ

.୧୩.

ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୀଵିଦ୍ଯାନଂଦସ୍ଵାମିଭିଃ —

(ମାଲିନୀ)

‘‘ଅଭିମତଫଲସିଦ୍ଧେରଭ୍ଯୁପାଯଃ ସୁବୋଧଃ
ସ ଚ ଭଵତି ସୁଶାସ୍ତ୍ରାତ୍ତସ୍ଯ ଚୋତ୍ପତ୍ତିରାପ୍ତାତ୍ .

ଇତି ଭଵତି ସ ପୂଜ୍ଯସ୍ତତ୍ପ୍ରସାଦାତ୍ପ୍ରବୁଦ୍ଧୈଃ
ନ ହି କୃତମୁପକାରଂ ସାଧଵୋ ଵିସ୍ମରନ୍ତି ..’’

ତଥା ହି —

(ମାଲିନୀ)

ଶତମଖଶତପୂଜ୍ଯଃ ପ୍ରାଜ୍ଯସଦ୍ବୋଧରାଜ୍ଯଃ
ସ୍ମରତିରସୁରନାଥଃ ପ୍ରାସ୍ତଦୁଷ୍ଟାଘଯୂଥଃ .

ପଦନତଵନମାଲୀ ଭଵ୍ଯପଦ୍ମାଂଶୁମାଲୀ
ଦିଶତୁ ଶମନିଶଂ ନୋ ନେମିରାନନ୍ଦଭୂମିଃ ..୧୩..

Page 17 of 388
PDF/HTML Page 44 of 415
single page version

ଗାଥା : ୭ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ନିଃଶେଷଦୋଷରହିତଃ] (ଐସେ) ନିଃଶେଷ ଦୋଷସେ ଜୋ ରହିତ ହୈ

ଔର [କେଵଲଜ୍ଞାନାଦିପରମଵିଭଵଯୁତଃ ] କେଵଲଜ୍ଞାନାଦି ପରମ ଵୈଭଵସେ ଜୋ ସଂଯୁକ୍ତ ହୈ, [ସଃ ] ଵହ
[ପରମାତ୍ମା ଉଚ୍ଯତେ ] ପରମାତ୍ମା କହଲାତା ହୈ; [ତଦ୍ଵିପରୀତଃ ] ଉସସେ ଵିପରୀତ [ପରମାତ୍ମା ନ ] ଵହ
ପରମାତ୍ମା ନହୀଂ ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହ, ତୀର୍ଥଂକର ପରମଦେଵକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .

ଆତ୍ମାକେ ଗୁଣୋଂକା ଘାତ କରନେଵାଲେ ଘାତିକର୍ମ — ଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯକର୍ମ, ଦର୍ଶନାଵରଣୀଯକର୍ମ,

ଅନ୍ତରାଯକର୍ମ ତଥା ମୋହନୀଯକର୍ମ — ହୈଂ; ଉନକା ନିରଵଶେଷରୂପସେ ପ୍ରଧ୍ଵଂସ କର ଦେନେକେ କାରଣ

( – କୁଛ ଭୀ ଶେଷ ରଖେ ବିନା ନାଶ କର ଦେନେସେ) ଜୋ ‘ନିଃଶେଷଦୋଷରହିତ’ ହୈଂ ଅଥଵା ପୂର୍ଵ ସୂତ୍ରମେଂ

(ଛଠଵୀଂ ଗାଥାମେଂ) କହେ ହୁଏ ଅଠାରହ ମହାଦୋଷୋଂକୋ ନିର୍ମୂଲ କର ଦିଯା ହୈ ଇସଲିଯେ ଜିନ୍ହେଂ
‘ନିଃଶେଷଦୋଷରହିତ’ କହା ଗଯା ହୈ ଔର ଜୋ ‘ସକଲଵିମଲ ( – ସର୍ଵଥା ନିର୍ମଲ) କେଵଲଜ୍ଞାନ-

କେଵଲଦର୍ଶନ, ପରମଵୀତରାଗାତ୍ମକ ଆନନ୍ଦ ଇତ୍ଯାଦି ଅନେକ ଵୈଭଵସେ ସମୃଦ୍ଧ’ ହୈଂ, ଐସେ ଜୋ

ଣିସ୍ସେସଦୋସରହିଓ କେଵଲଣାଣାଇପରମଵିଭଵଜୁଦୋ .

ସୋ ପରମପ୍ପା ଉଚ୍ଚଇ ତଵ୍ଵିଵରୀଓ ଣ ପରମପ୍ପା ..୭..

ନିଃଶେଷଦୋଷରହିତଃ କେଵଲଜ୍ଞାନାଦିପରମଵିଭଵଯୁତଃ .

ସ ପରମାତ୍ମୋଚ୍ଯତେ ତଦ୍ଵିପରୀତୋ ନ ପରମାତ୍ମା ..୭..

ତୀର୍ଥଂକରପରମଦେଵସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .

ଆତ୍ମଗୁଣଘାତକାନି ଘାତିକର୍ମାଣି ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନାଵରଣାନ୍ତରାଯମୋହନୀଯକର୍ମାଣି, ତେଷାଂ

ନିରଵଶେଷେଣ ପ୍ରଧ୍ଵଂସନାନ୍ନିଃଶେଷଦୋଷରହିତଃ ଅଥଵା ପୂର୍ଵସୂତ୍ରୋପାତ୍ତାଷ୍ଟାଦଶମହାଦୋଷନିର୍ମୂଲନାନ୍ନିଃ-
ଶେଷଦୋଷନିର୍ମୁକ୍ତ ଇତ୍ଯୁକ୍ତ : . ସକଲଵିମଲକେଵଲବୋଧକେଵଲଦ୍ରଷ୍ଟିପରମଵୀତରାଗାତ୍ମକାନନ୍ଦାଦ୍ଯନେକ-

ଵିଭଵସମୃଦ୍ଧଃ . ଯସ୍ତ୍ଵେଵଂଵିଧଃ ତ୍ରିକାଲନିରାଵରଣନିତ୍ଯାନନ୍ଦୈକସ୍ଵରୂପନିଜକାରଣପରମାତ୍ମଭାଵନୋତ୍ପନ୍ନ-

૩

ସବ ଦୋଷ ରହିତ, ଅନନ୍ତଜ୍ଞାନଦୃଗାଦି ପରମ ଵିଭଵମଯୀ .

ପରମାତ୍ମ ହୈ ଵହ, କିନ୍ତୁ ତଦ୍ଵିପରୀତ ପରମାତ୍ମା ନହୀଂ ..୭..

Page 18 of 388
PDF/HTML Page 45 of 415
single page version

ପରମାତ୍ମା — ଅର୍ଥାତ୍ ତ୍ରିକାଲନିରାଵରଣ, ୧ନିତ୍ଯାନନ୍ଦ – ଏକସ୍ଵରୂପ ନିଜ କାରଣପରମାତ୍ମାକୀ

ଭାଵନାସେ ଉତ୍ପନ୍ନ କାର୍ଯପରମାତ୍ମା, ଵହୀ ଭଗଵାନ ଅର୍ହତ୍ ପରମେଶ୍ଵର ହୈଂ . ଇନ ଭଗଵାନ ପରମେଶ୍ଵରକେ

ଗୁଣୋଂସେ ଵିପରୀତ ଗୁଣୋଂଵାଲେ ସମସ୍ତ (ଦେଵାଭାସ), ଭଲେ ଦେଵତ୍ଵକେ ଅଭିମାନସେ ଦଗ୍ଧ ହୋଂ ତଥାପି,
ସଂସାରୀ ହୈଂ . — ଐସା (ଇସ ଗାଥାକା) ଅର୍ଥ ହୈ .

ଇସୀପ୍ରକାର (ଭଗଵାନ) ଶ୍ରୀ କୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵନେ (୨ପ୍ରଵଚନସାରକୀ ଗାଥାମେଂ) କହା

ହୈ କିଃ —

‘‘[ଗାଥାର୍ଥଃ — ] ତେଜ (ଭାମଣ୍ଡଲ), ଦର୍ଶନ (କେଵଲଦର୍ଶନ), ଜ୍ଞାନ (କେଵଲଜ୍ଞାନ),

ଋଦ୍ଧି (ସମଵସରଣାଦି ଵିଭୂତି), ସୌଖ୍ଯ (ଅନନ୍ତ ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ ସୁଖ), (ଇନ୍ଦ୍ରାଦିକ ଭୀ
ଦାସରୂପସେ ଵର୍ତେ ଐସା) ଐଶ୍ଵର୍ଯ, ଔର (ତୀନ ଲୋକକେ ଅଧିପତିଯୋଂକେ ଵଲ୍ଲଭ ହୋନେରୂପ)
ତ୍ରିଭୁଵନପ୍ରଧାନଵଲ୍ଲଭପନା — ଐସା ଜିନକା ମାହାତ୍ମ୍ଯ ହୈ, ଵେ ଅର୍ହଂତ ହୈଂ .’’

ଔର ଇସୀପ୍ରକାର (ଆଚାର୍ଯଦେଵ) ଶ୍ରୀମଦ୍ ଅମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରିନେ (ଆତ୍ମଖ୍ଯାତିକେ ୨୪ଵେଂ

ଶ୍ଲୋକମେଂ – କଲଶମେଂ) କହା ହୈ କି : —

କାର୍ଯପରମାତ୍ମା ସ ଏଵ ଭଗଵାନ୍ ଅର୍ହନ୍ ପରମେଶ୍ଵରଃ . ଅସ୍ଯ ଭଗଵତଃ ପରମେଶ୍ଵରସ୍ଯ

ଵିପରୀତଗୁଣାତ୍ମକାଃ ସର୍ଵେ ଦେଵାଭିମାନଦଗ୍ଧା ଅପି ସଂସାରିଣ ଇତ୍ଯର୍ଥଃ .

ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୀକୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵୈଃ —

‘‘ତେଜୋ ଦିଟ୍ଠୀ ଣାଣଂ ଇଡ୍ଢୀ ସୋକ୍ଖଂ ତହେଵ ଈସରିଯଂ .

ତିହୁଵଣପହାଣଦଇଯଂ ମାହପ୍ପଂ ଜସ୍ସ ସୋ ଅରିହୋ ..’’

ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୀମଦମୃତଚନ୍ଦ୍ରସୂରିଭିଃ —

୧-ନିତ୍ଯାନନ୍ଦ-ଏକସ୍ଵରୂପ=ନିତ୍ଯ ଆନନ୍ଦ ହୀ ଜିସକା ଏକ ସ୍ଵରୂପ ହୈ ଐସା . [କାରଣପରମାତ୍ମା ତ୍ରିକାଲ

ଆଵରଣରହିତ ହୈ ଔର ନିତ୍ଯ ଆନନ୍ଦ ହୀ ଉସକା ଏକ ସ୍ଵରୂପ ହୈ . ପ୍ରତ୍ଯେକ ଆତ୍ମା ଶକ୍ତି-ଅପେକ୍ଷାସେ ନିରାଵରଣ

ଏଵଂ ଆନନ୍ଦମଯ ହୀ ହୈ ଇସଲିଯେ ପ୍ରତ୍ଯେକ ଆତ୍ମା କାରଣପରମାତ୍ମା ହୈ; ଜୋ କାରଣପରମାତ୍ମାକୋ ଭାତା ହୈ —

ଉସୀକା ଆଶ୍ରଯ କରତା ହୈ, ଵହ ଵ୍ଯକ୍ତି - ଅପେକ୍ଷାସେ ନିରାଵରଣ ଔର ଆନନ୍ଦମଯ ହୋତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ କାର୍ଯପରମାତ୍ମା

ହୋତା ହୈ . ଶକ୍ତିମେଂସେ ଵ୍ଯକ୍ତି ହୋତୀ ହୈ, ଇସଲିଯେ ଶକ୍ତି କାରଣ ହୈ ଔର ଵ୍ଯକ୍ତି କାର୍ଯ ହୈ . ଐସା ହୋନେସେ

ଶକ୍ତିରୂପ ପରମାତ୍ମାକୋ କାରଣପରମାତ୍ମା କହା ଜାତା ହୈ ଔର ଵ୍ଯକ୍ତ ପରମାତ୍ମାକୋ କାର୍ଯପରମାତ୍ମା କହା ଜାତା
ହୈ .]

୨-ଦେଖୋ, ଶ୍ରୀ ପ୍ରଵଚନସାର, ଶ୍ରୀ ଜଯସେନାଚାର୍ଯକୃତ ‘ତାତ୍ପର୍ଯଵୃତ୍ତି’ ଟୀକା, ପୃଷ୍ଠ ୧୧୯ .

Page 19 of 388
PDF/HTML Page 46 of 415
single page version

‘‘[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜୋ କାନ୍ତିସେ ଦଶୋଂ ଦିଶାଓଂକୋ ଧୋତେ ହୈଂ — ନିର୍ମଲ କରତେ ହୈଂ, ଜୋ ତେଜ

ଦ୍ଵାରା ଅତ୍ଯନ୍ତ ତେଜସ୍ଵୀ ସୂର୍ଯାଦିକକେ ତେଜକୋ ଢଁକ ଦେତେ ହୈଂ, ଜୋ ରୂପସେ ଜନୋଂକେ ମନ ହର ଲେତେ ହୈଂ, ଜୋ
ଦିଵ୍ଯଧ୍ଵନି ଦ୍ଵାରା (ଭଵ୍ଯୋଂକେ) କାନୋଂମେଂ ମାନୋଂ କି ସାକ୍ଷାତ୍ ଅମୃତ ବରସାତେ ହୋଂ ଐସା ସୁଖ ଉତ୍ପନ୍ନ କରତେ
ହୈଂ ତଥା ଜୋ ଏକ ହଜାର ଔର ଆଠ ଲକ୍ଷଣୋଂକୋ ଧାରଣ କରତେ ହୈଂ, ଵେ ତୀର୍ଥଙ୍କରସୂରି ଵଂଦ୍ଯ ହୈଂ .’’

ଔର (ସାତଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ରୀ

ପଦ୍ମପ୍ରଭମଲଧାରିଦେଵ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା ଶ୍ରୀ ନେମିନାଥ ତୀର୍ଥଂକରକୀ ସ୍ତୁତି କରତେ ହୈଂ ) : —

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜିସପ୍ରକାର କମଲକେ ଭୀତର ଭ୍ରମର ସମା ଜାତା ହୈ ଉସୀପ୍ରକାର ଜିନକେ

ଜ୍ଞାନକମଲମେଂ ଯହ ଜଗତ ତଥା ଅଜଗତ ( – ଲୋକ ତଥା ଅଲୋକ) ସଦା ସ୍ପଷ୍ଟରୂପସେ ସମା ଜାତେ

ହୈଂ — ଜ୍ଞାତ ହୋତେ ହୈଂ, ଉନ ନେମିନାଥ ତୀର୍ଥଂକରଭଗଵାନକୋ ମୈଂ ସଚମୁଚ ପୂଜତା ହୂଁ କି ଜିସସେ ଊଁ ଚୀ

ତରଂଗୋଂଵାଲେ ସମୁଦ୍ରକୋ ଭୀ ( – ଦୁସ୍ତର ସଂସାରସମୁଦ୍ରକୋ ଭୀ) ଦୋ ଭୁଜାଓଂସେ ପାର କର ଲୂଁ .୧୪.

(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)

‘‘କାନ୍ତ୍ଯୈଵ ସ୍ନପଯନ୍ତି ଯେ ଦଶଦିଶୋ ଧାମ୍ନା ନିରୁନ୍ଧନ୍ତି ଯେ
ଧାମୋଦ୍ଦାମମହସ୍ଵିନାଂ ଜନମନୋ ମୁଷ୍ଣନ୍ତି ରୂପେଣ ଯେ .

ଦିଵ୍ଯେନ ଧ୍ଵନିନା ସୁଖଂ ଶ୍ରଵଣଯୋଃ ସାକ୍ଷାତ୍କ୍ଷରନ୍ତୋଽମୃତଂ
ଵନ୍ଦ୍ଯାସ୍ତେଽଷ୍ଟସହସ୍ରଲକ୍ଷଣଧରାସ୍ତୀର୍ଥେଶ୍ଵରାଃ ସୂରଯଃ ..’’

ତଥା ହି —

(ମାଲିନୀ)

ଜଗଦିଦମଜଗଚ୍ଚ ଜ୍ଞାନନୀରେରୁହାନ୍ତ-
ର୍ଭ୍ରମରଵଦଵଭାତି ପ୍ରସ୍ଫୁ ଟଂ ଯସ୍ଯ ନିତ୍ଯମ୍ .

ତମପି କିଲ ଯଜେଽହଂ ନେମିତୀର୍ଥଂକରେଶଂ
ଜଲନିଧିମପି ଦୋର୍ଭ୍ଯାମୁତ୍ତରାମ୍ଯୂର୍ଧ୍ଵଵୀଚିମ୍ ..୧୪..

ତସ୍ସ ମୁହୁଗ୍ଗଦଵଯଣଂ ପୁଵ୍ଵାଵରଦୋସଵିରହିଯଂ ସୁଦ୍ଧଂ .

ଆଗମମିଦି ପରିକହିଯଂ ତେଣ ଦୁ କହିଯା ହଵଂତି ତଚ୍ଚତ୍ଥା ..୮..

ପରମାତ୍ମଵାଣୀ ଶୁଦ୍ଧ, ପୂର୍ଵାପର ରହିତ ଵିରୋଧ ହୈ .

ଆଗମ ଵହୀ, ଦେତୀ ଵହୀ ତତ୍ତ୍ଵାର୍ଥକା ଉପଦେଶ ହୈ ..୮..

Page 20 of 388
PDF/HTML Page 47 of 415
single page version

ତସ୍ଯ ମୁଖୋଦ୍ଗତଵଚନଂ ପୂର୍ଵାପରଦୋଷଵିରହିତଂ ଶୁଦ୍ଧମ୍ .

ଆଗମମିତି ପରିକଥିତଂ ତେନ ତୁ କଥିତା ଭଵନ୍ତି ତତ୍ତ୍ଵାର୍ଥାଃ ..୮..

ପରମାଗମସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .

ତସ୍ଯ ଖଲୁ ପରମେଶ୍ଵରସ୍ଯ ଵଦନଵନଜଵିନିର୍ଗତଚତୁରଵଚନରଚନାପ୍ରପଞ୍ଚଃ ପୂର୍ଵାପରଦୋଷରହିତଃ,

ତସ୍ଯ ଭଗଵତୋ ରାଗାଭାଵାତ୍ ପାପସୂତ୍ରଵଦ୍ଧିଂସାଦିପାପକ୍ରିଯାଭାଵାଚ୍ଛୁଦ୍ଧଃ ପରମାଗମ ଇତି ପରିକଥିତଃ .

ତେନ ପରମାଗମାମୃତେନ ଭଵ୍ଯୈଃ ଶ୍ରଵଣାଞ୍ଜଲିପୁଟପେଯେନ ମୁକ୍ତି ସୁନ୍ଦରୀମୁଖଦର୍ପଣେନ ସଂସରଣଵାରିନିଧିମହା-
ଵର୍ତନିମଗ୍ନସମସ୍ତଭଵ୍ଯଜନତାଦତ୍ତହସ୍ତାଵଲମ୍ବନେନ ସହଜଵୈରାଗ୍ଯପ୍ରାସାଦଶିଖରଶିଖାମଣିନା ଅକ୍ଷୁଣ୍ଣ-
ମୋକ୍ଷପ୍ରାସାଦପ୍ରଥମସୋପାନେନ ସ୍ମରଭୋଗସମୁଦ୍ଭୂତାପ୍ରଶସ୍ତରାଗାଙ୍ଗାରୈଃ ପଚ୍ଯମାନସମସ୍ତଦୀନଜନତାମହତ୍କ୍ଲେଶ-

ଗାଥା : ୮ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ତସ୍ଯ ମୁଖୋଦ୍ଗତଵଚନଂ ] ଉନକେ ମୁଖସେ ନିକଲୀ ହୁଈ

ଵାଣୀ ଜୋ କି [ପୂର୍ଵାପରଦୋଷଵିରହିତଂ ଶୁଦ୍ଧମ୍ ] ପୂର୍ଵାପର ଦୋଷ ରହିତ ( – ଆଗେ ପୀଛେ ଵିରୋଧ ରହିତ)

ଔର ଶୁଦ୍ଧ ହୈ, ଉସେ [ଆଗମମ୍ ଇତି ପରିକଥିତଂ ] ଆଗମ କହା ହୈ; [ତେନ ତୁ ] ଔର ଉସନେ
[ତତ୍ତ୍ଵାର୍ଥାଃ ] ତତ୍ତ୍ଵାର୍ଥ [କଥିତାଃ ଭଵନ୍ତି ] କହେ ହୈଂ .

ଟୀକା : — ଯହ, ପରମାଗମକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .

ଉନ (ପୂର୍ଵୋକ୍ତ) ପରମେଶ୍ଵରକେ ମୁଖକମଲସେ ନିକଲୀ ହୁଈ ଚତୁର ଵଚନରଚନାକା ଵିସ୍ତାର

— ଜୋ କି ‘ପୂର୍ଵାପର ଦୋଷ ରହିତ’ ହୈ ଔର ଉନ ଭଗଵାନକୋ ରାଗକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ

ପାପସୂତ୍ରକୀ ଭାଁତି ହିଂସାଦି ପାପକ୍ରିଯାଶୂନ୍ଯ ହୋନେସେ ‘ଶୁଦ୍ଧ’ ହୈ ଵହ — ପରମାଗମ କହା ଗଯା

ହୈ . ଉସ ପରମାଗମନେ — କି ଜୋ (ପରମାଗମ) ଭଵ୍ଯୋଂକୋ କର୍ଣରୂପୀ ଅଞ୍ଜଲିପୁଟସେ ପୀନେଯୋଗ୍ଯ

ଅମୃତ ହୈ, ଜୋ ମୁକ୍ତିସୁନ୍ଦରୀକେ ମୁଖକା ଦର୍ପଣ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ପରମାଗମ ମୁକ୍ତିକା ସ୍ଵରୂପ
ଦରଶାତା ହୈ ), ଜୋ ସଂସାରସମୁଦ୍ରକେ ମହା ଭଁଵରମେଂ ନିମଗ୍ନ ସମସ୍ତ ଭଵ୍ଯଜନୋଂକୋ ହସ୍ତାଵଲମ୍ବନ
(ହାଥକା ସହାରା) ଦେତା ହୈ, ଜୋ ସହଜ ଵୈରାଗ୍ଯରୂପୀ ମହଲକେ ଶିଖରକା ❃ଶିଖାମଣି ହୈ,

ଜୋ କଭୀ ନ ଦେଖେ ହୁଏ ( – ଅନଜାନେ, ଅନନୁଭୂତ, ଜିସ ପର ସ୍ଵଯଂ ପହଲେ କଭୀ ନହୀଂ ଗଯା

ହୈ ଐସେ) ମୋକ୍ଷ-ମହଲକୀ ପ୍ରଥମ ସୀଢ଼ୀ ହୈ ଔର ଜୋ କାମଭୋଗସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ଅପ୍ରଶସ୍ତ

❃

ଶିଖାମଣି = ଶିଖରକୀ ଚୋଟୀକେ ଊ ପରକା ରତ୍ନ; ଚୂଡ଼ାମଣି; କଲଗୀକା ରତ୍ନ . (ପରମାଗମ

ସହଜ ଵୈରାଗ୍ଯରୂପୀ ମହଲକେ ଶିଖାମଣି ସମାନ ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ପରମାଗମକା ତାତ୍ପର୍ଯ ସହଜ ଵୈରାଗ୍ଯକୀ ଉତ୍କୃଷ୍ଟତା
ହୈ .)

Page 21 of 388
PDF/HTML Page 48 of 415
single page version

ନିର୍ନାଶନସମର୍ଥସଜଲଜଲଦେନ କଥିତାଃ ଖଲୁ ସପ୍ତ ତତ୍ତ୍ଵାନି ନଵ ପଦାର୍ଥାଶ୍ଚେତି .

ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୀସମନ୍ତଭଦ୍ରସ୍ଵାମିଭିଃ —

(ଆର୍ଯା)

‘‘ଅନ୍ଯୂନମନତିରିକ୍ତଂ ଯାଥାତଥ୍ଯଂ ଵିନା ଚ ଵିପରୀତାତ୍ .

ନିଃସନ୍ଦେହଂ ଵେଦ ଯଦାହୁସ୍ତଜ୍ଜ୍ଞାନମାଗମିନଃ ..’’

(ହରିଣୀ)

ଲଲିତଲଲିତଂ ଶୁଦ୍ଧଂ ନିର୍ଵାଣକାରଣକାରଣଂ
ନିଖିଲଭଵିନାମେତତ୍କର୍ଣାମୃତଂ ଜିନସଦ୍ଵଚଃ .

ଭଵପରିଭଵାରଣ୍ଯଜ୍ଵାଲିତ୍ଵିଷାଂ ପ୍ରଶମେ ଜଲଂ
ପ୍ରତିଦିନମହଂ ଵନ୍ଦେ ଵନ୍ଦ୍ଯଂ ସଦା ଜିନଯୋଗିଭିଃ ..୧୫..

ରାଗରୂପ ଅଂଗାରୋଂ ଦ୍ଵାରା ସିକତେ ହୁଏ ସମସ୍ତ ଦୀନ ଜନୋଂକେ ମହାକ୍ଲେଶକା ନାଶ କରନେମେଂ ସମର୍ଥ
ସଜଲ ମେଘ ( – ପାନୀସେ ଭରା ହୁଆ ବାଦଲ) ହୈ, ଉସନେ — ଵାସ୍ତଵମେଂ ସାତ ତତ୍ତ୍ଵ ତଥା ନଵ

ପଦାର୍ଥ କହେ ହୈଂ .

ଇସୀପ୍ରକାର (ଆଚାର୍ଯଦେଵ) ଶ୍ରୀ ସମନ୍ତଭଦ୍ରସ୍ଵାମୀନେ (ରତ୍ନକରଣ୍ଡଶ୍ରାଵକାଚାରମେଂ ୪୨ଵେଂ

ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା) କହା ହୈ କିଃ —

‘‘[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜୋ ନ୍ଯୂନତା ବିନା, ଅଧିକତା ବିନା, ଵିପରୀତତା ବିନା ଯଥାତଥ

ଵସ୍ତୁସ୍ଵରୂପକୋ ନିଃସନ୍ଦେହରୂପସେ ଜାନତା ହୈ ଉସେ ୧ଆଗମିଯୋଂ ଜ୍ଞାନ ( – ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ) କହତେ

ହୈଂ .’’

[ଅବ, ଆଠଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା

ଜିନଵାଣୀକୋ — ଜିନାଗମକୋ ଵନ୍ଦନ କରତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜୋ (ଜିନଵଚନ) ୨ଲଲିତମେଂ ଲଲିତ ହୈଂ, ଜୋ ଶୁଦ୍ଧ ହୈଂ, ଜୋ ନିର୍ଵାଣକେ

କାରଣକା କାରଣ ହୈଂ, ଜୋ ସର୍ଵ ଭଵ୍ଯୋଂକେ କର୍ଣୋଂକୋ ଅମୃତ ହୈଂ, ଜୋ ଭଵଭଵରୂପୀ ଅରଣ୍ଯକେ ଉଗ୍ର
ଦାଵାନଲକୋ ଶାଂତ କରନେମେଂ ଜଲ ହୈଂ ଔର ଜୋ ଜୈନ ଯୋଗିଯୋଂ ଦ୍ଵାରା ସଦା ଵଂଦ୍ଯ ହୈଂ, ଐସେ ଇନ
ଜିନଭଗଵାନକେ ସଦ୍ଵଚନୋଂକୋ (ସମ୍ଯକ୍ ଜିନାଗମକୋ) ମୈଂ ପ୍ରତିଦିନ ଵନ୍ଦନ କରତା ହୂଁ .୧୫.

୧-ଆଗମିଯୋଂ = ଆଗମଵନ୍ତୋଂ; ଆଗମକେ ଜ୍ଞାତାଓଂ .
୨-ଲଲିତମେଂ ଲଲିତ = ଅତ୍ଯନ୍ତ ପ୍ରସନ୍ନତା ଉତ୍ପନ୍ନ କରେଂ ଐସେ; ଅତିଶଯ ମନୋହର .

Page 22 of 388
PDF/HTML Page 49 of 415
single page version

ଜୀଵା ପୋଗ୍ଗଲକାଯା ଧମ୍ମାଧମ୍ମା ଯ କାଲ ଆଯାସଂ .

ତଚ୍ଚତ୍ଥା ଇଦି ଭଣିଦା ଣାଣାଗୁଣପଜ୍ଜଏହିଂ ସଂଜୁତ୍ତା ..9..

ଜୀଵାଃ ପୁଦ୍ଗଲକାଯା ଧର୍ମାଧର୍ମୌ ଚ କାଲ ଆକାଶମ୍ .

ତତ୍ତ୍ଵାର୍ଥା ଇତି ଭଣିତାଃ ନାନାଗୁଣପର୍ଯାଯୈଃ ସଂଯୁକ୍ତାଃ ..9..

ଅତ୍ର ଷଣ୍ଣାଂ ଦ୍ରଵ୍ଯାଣାଂ ପୃଥକ୍ପୃଥକ୍ ନାମଧେଯମୁକ୍ତ ମ୍ .

ସ୍ପର୍ଶନରସନଘ୍ରାଣଚକ୍ଷୁଃଶ୍ରୋତ୍ରମନୋଵାକ୍କାଯାଯୁରୁଚ୍ଛ୍ଵାସନିଃଶ୍ଵାସାଭିଧାନୈର୍ଦଶଭିଃ ପ୍ରାଣୈଃ ଜୀଵତି

ଜୀଵିଷ୍ଯତି ଜୀଵିତପୂର୍ଵୋ ଵା ଜୀଵଃ . ସଂଗ୍ରହନଯୋଽଯମୁକ୍ତ : . ନିଶ୍ଚଯେନ ଭାଵପ୍ରାଣଧାରଣାଜ୍ଜୀଵଃ .

ଵ୍ଯଵହାରେଣ ଦ୍ରଵ୍ଯପ୍ରାଣଧାରଣାଜ୍ଜୀଵଃ . ଶୁଦ୍ଧସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାରେଣ କେଵଲଜ୍ଞାନାଦିଶୁଦ୍ଧଗୁଣାନାମାଧାରଭୂତତ୍ଵା-

ତ୍କାର୍ଯଶୁଦ୍ଧଜୀଵଃ . ଅଶୁଦ୍ଧସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାରେଣ ମତିଜ୍ଞାନାଦିଵିଭାଵଗୁଣାନାମାଧାରଭୂତତ୍ଵାଦଶୁଦ୍ଧଜୀଵଃ .

ଗାଥା : ୯ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଜୀଵାଃ ] ଜୀଵ, [ପୁଦ୍ଗଲକାଯାଃ ] ପୁଦ୍ଗଲକାଯ,

[ଧର୍ମାଧର୍ମୌ ] ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ, [କାଲଃ ] କାଲ, [ଚ ] ଔର [ଆକାଶମ୍ ] ଆକାଶ —

[ତତ୍ତ୍ଵାର୍ଥାଃ ଇତି ଭଣିତାଃ ] ଯହ ତତ୍ତ୍ଵାର୍ଥ କହେ ହୈଂ, ଜୋ କି [ନାନାଗୁଣପର୍ଯାଯୈଃ ସଂଯୁକ୍ତାଃ ] ଵିଵିଧ
ଗୁଣପର୍ଯାଯୋଂସେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୈଂ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ (ଇସ ଗାଥାମେଂ), ଛହ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ପୃଥକ୍-ପୃଥକ୍ ନାମ କହେ ଗଯେ ହୈଂ .

ସ୍ପର୍ଶନ, ରସନ, ଘ୍ରାଣ, ଚକ୍ଷୁ, ଶ୍ରୋତ୍ର, ମନ, ଵଚନ, କାଯ, ଆଯୁ ଔର ଶ୍ଵାସୋଚ୍ଛଵାସ ନାମକ

ଦସ ପ୍ରାଣୋଂସେ (ସଂସାରଦଶାମେଂ) ଜୋ ଜୀତା ହୈ, ଜିଯେଗା ଔର ପୂର୍ଵକାଲମେଂ ଜୀତା ଥା ଵହ ‘ଜୀଵ’ ହୈ .

— ଯହ ସଂଗ୍ରହନଯ କହା . ନିଶ୍ଚଯସେ ଭାଵପ୍ରାଣ ଧାରଣ କରନେକେ କାରଣ ‘ଜୀଵ’ ହୈ . ଵ୍ଯଵହାରସେ

ଦ୍ରଵ୍ଯପ୍ରାଣ ଧାରଣ କରନେକେ କାରଣ ‘ଜୀଵ’ ହୈ . ଶୁଦ୍ଧ-ସଦ୍ଭୂତ-ଵ୍ଯଵହାରସେ କେଵଲଜ୍ଞାନାଦି

ଶୁଦ୍ଧଗୁଣୋଂକା ଆଧାର ହୋନେକେ କାରଣ ‘❃କାର୍ଯଶୁଦ୍ଧ ଜୀଵ’ ହୈ . ଅଶୁଦ୍ଧ-ସଦ୍ଭୂତ-ଵ୍ଯଵହାରସେ

ମତିଜ୍ଞାନାଦି ଵିଭାଵଗୁଣୋଂକା ଆଧାର ହୋନେକେ କାରଣ ‘ଅଶୁଦ୍ଧ ଜୀଵ’ ହୈ . ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯସେ

ସହଜଜ୍ଞାନାଦି ପରମସ୍ଵଭାଵଗୁଣୋଂକା ଆଧାର ହୋନେକେ କାରଣ ‘❃କାରଣଶୁଦ୍ଧ ଜୀଵ’ ହୈ . ଯହ (ଜୀଵ)

ଷଟ୍ ଦ୍ରଵ୍ଯ ପୁଦ୍ଗଲ, ଜୀଵ, ଧର୍ମ, ଅଧର୍ମ, କାଲାକାଶ ହୈଂ .

ଯେ ଵିଵିଧ ଗୁଣପର୍ଯାଯସେ ସଂଯୁକ୍ତ ଷଟ୍ ତତ୍ତ୍ଵାର୍ଥ ହୈଂ ..୯..

❃

ପ୍ରତ୍ଯେକ ଜୀଵ ଶକ୍ତି-ଅପେକ୍ଷାସେ ଶୁଦ୍ଧ ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ସହଜଜ୍ଞାନାଦିକ ସହିତ ହୈ ଇସଲିଯେ ପ୍ରତ୍ଯେକ ଜୀଵ ‘କାରଣଶୁଦ୍ଧ

Page 23 of 388
PDF/HTML Page 50 of 415
single page version

ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯେନ ସହଜଜ୍ଞାନାଦିପରମସ୍ଵଭାଵଗୁଣାନାମାଧାରଭୂତତ୍ଵାତ୍କାରଣଶୁଦ୍ଧଜୀଵଃ . ଅଯଂ ଚେତନଃ .

ଅସ୍ଯ ଚେତନଗୁଣାଃ . ଅଯମମୂର୍ତଃ . ଅସ୍ଯାମୂର୍ତଗୁଣାଃ . ଅଯଂ ଶୁଦ୍ଧଃ . ଅସ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧଗୁଣାଃ .

ଅଯମଶୁଦ୍ଧଃ . ଅସ୍ଯାଶୁଦ୍ଧଗୁଣାଃ . ପର୍ଯାଯଶ୍ଚ . ତଥା ଗଲନପୂରଣସ୍ଵଭାଵସନାଥଃ ପୁଦ୍ଗଲଃ .

ଶ୍ଵେତାଦିଵର୍ଣାଧାରୋ ମୂର୍ତଃ . ଅସ୍ଯ ହି ମୂର୍ତଗୁଣାଃ . ଅଯମଚେତନଃ . ଅସ୍ଯାଚେତନଗୁଣାଃ .

ସ୍ଵଭାଵଵିଭାଵଗତିକ୍ରିଯାପରିଣତାନାଂ ଜୀଵପୁଦ୍ଗଲାନାଂ ସ୍ଵଭାଵଵିଭାଵଗତିହେତୁଃ ଧର୍ମଃ .

ସ୍ଵଭାଵଵିଭାଵସ୍ଥିତିକ୍ରିଯାପରିଣତାନାଂ ତେଷାଂ ସ୍ଥିତିହେତୁରଧର୍ମଃ . ପଂଚାନାମଵକାଶଦାନ-

ଚେତନ ହୈ; ଇସକେ( – ଜୀଵକେ ) ଚେତନ ଗୁଣ ହୈଂ . ଯହ ଅମୂର୍ତ ହୈ; ଇସକେ ଅମୂର୍ତ ଗୁଣ ହୈଂ . ଯହ ଶୁଦ୍ଧ

ହୈ; ଇସକେ ଶୁଦ୍ଧ ଗୁଣ ହୈଂ . ଯହ ଅଶୁଦ୍ଧ ହୈ; ଇସକେ ଅଶୁଦ୍ଧ ଗୁଣ ହୈଂ . ପର୍ଯାଯ ଭୀ ଇସୀପ୍ରକାର ହୈ .

ଔର, ଜୋ ଗଲନ - ପୂରଣସ୍ଵଭାଵ ସହିତ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ପୃଥକ୍ ହୋନେ ଔର ଏକତ୍ରିତ ହୋନେକେ

ସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୈ ) ଵହ ପୁଦ୍ଗଲ ହୈ . ଯହ (ପୁଦ୍ଗଲ) ଶ୍ଵେତାଦି ଵର୍ଣୋଂକେ ଆଧାରଭୂତ ମୂର୍ତ ହୈ; ଇସକେ

ମୂର୍ତ ଗୁଣ ହୈଂ . ଯହ ଅଚେତନ ହୈ; ଇସକେ ଅଚେତନ ଗୁଣ ହୈଂ .

୧ସ୍ଵଭାଵଗତିକ୍ରିଯାରୂପ ଔର ଵିଭାଵଗତିକ୍ରିଯାରୂପ ପରିଣତ ଜୀଵ - ପୁଦ୍ଗଲୋଂକୋ

ସ୍ଵଭାଵଗତିକା ଔର ଵିଭାଵଗତିକା ନିମିତ୍ତ ସୋ ଧର୍ମ ହୈ .

୨ସ୍ଵଭାଵସ୍ଥିତିକ୍ରିଯାରୂପ ଔର ଵିଭାଵସ୍ଥିତିକ୍ରିଯାରୂପ ପରିଣତ ଜୀଵ-ପୁଦ୍ଗଲୋଂକୋ

ଜୀଵ’ ହୈ; ଜୋ କାରଣଶୁଦ୍ଧ ଜୀଵକୋ ଭାତା ହୈ — ଉସୀକା ଆଶ୍ରଯ କରତା ହୈ, ଵହ ଵ୍ଯକ୍ତି-ଅପେକ୍ଷାସେ ଶୁଦ୍ଧ

( – କେଵଲଜ୍ଞାନାଦି ସହିତ) ହୋତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ‘କାର୍ଯଶୁଦ୍ଧ ଜୀଵ’ ହୋତା ହୈ . ଶକ୍ତିମେଂସେ ଵ୍ଯକ୍ତି ହୋତୀ ହୈ,

ଇସଲିଯେ ଶକ୍ତି କାରଣ ହୈ ଔର ଵ୍ଯକ୍ତି କାର୍ଯ ହୈ . ଐସା ହୋନେସେ ଶକ୍ତିରୂପ ଶୁଦ୍ଧତାଵାଲେ ଜୀଵକୋ କାରଣଶୁଦ୍ଧ

ଜୀଵ କହା ଜାତା ହୈ ଔର ଵ୍ଯକ୍ତ ଶୁଦ୍ଧତାଵାଲେ ଜୀଵକୋ କାର୍ଯଶୁଦ୍ଧ ଜୀଵ କହା ଜାତା ହୈ . [କାରଣଶୁଦ୍ଧ

ଅର୍ଥାତ୍ କାରଣ-ଅପେକ୍ଷାସେ ଶୁଦ୍ଧ ଅର୍ଥାତ୍ ଶକ୍ତି-ଅପେକ୍ଷାସେ ଶୁଦ୍ଧ . କାର୍ଯଶୁଦ୍ଧ ଅର୍ଥାତ୍ କାର୍ଯ-ଅପେକ୍ଷାସେ ଶୁଦ୍ଧ

ଅର୍ଥାତ୍ ଵ୍ଯକ୍ତି-ଅପେକ୍ଷାସେ ଶୁଦ୍ଧ .]

୧ ଚୌଦହଵେଂ ଗୁଣସ୍ଥାନକେ ଅନ୍ତମେଂ ଜୀଵ ଊ ର୍ଧ୍ଵଗମନସ୍ଵଭାଵସେ ଲୋକାନ୍ତମେଂ ଜାତା ହୈ ଵହ ଜୀଵକୀ ସ୍ଵଭାଵଗତିକ୍ରିଯା

ହୈ ଔର ସଂସାରାଵସ୍ଥାମେଂ କର୍ମକେ ନିମିତ୍ତସେ ଗମନ କରତା ହୈ ଵହ ଜୀଵକୀ ଵିଭାଵଗତିକ୍ରିଯା ହୈ . ଏକ ପୃଥକ୍

ପରମାଣୁ ଗତି କରତା ହୈ ଵହ ପୁଦ୍ଗଲକୀ ସ୍ଵଭାଵଗତିକ୍ରିଯା ହୈ ଔର ପୁଦ୍ଗଲସ୍କନ୍ଧ ଗମନ କରତା ହୈ ଵହ ପୁଦ୍ଗଲକୀ
(ସ୍କନ୍ଧକେ ପ୍ରତ୍ଯେକ ପରମାଣୁକୀ) ଵିଭାଵଗତିକ୍ରିଯା ହୈ . ଇସ ସ୍ଵାଭାଵିକ ତଥା ଵୈଭାଵିକ ଗତିକ୍ରିଯାମେଂ ଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ

ନିମିତ୍ତମାତ୍ର ହୈ .

୨- ସିଦ୍ଧଦଶାମେଂ ଜୀଵ ସ୍ଥିର ରହତା ହୈ ଵହ ଜୀଵକୀ ସ୍ଵାଭାଵିକ ସ୍ଥିତିକ୍ରିଯା ହୈ ଔର ସଂସାରଦଶାମେଂ ସ୍ଥିର ରହତା ହୈ

ଵହ ଜୀଵକୀ ଵୈଭାଵିକ ସ୍ଥିତିକ୍ରିଯା ହୈ . ଅକେଲା ପରମାଣୁ ସ୍ଥିର ରହତା ହୈ ଵହ ପୁଦ୍ଗଲକୀ ସ୍ଵାଭାଵିକ

ସ୍ଥିତିକ୍ରିଯା ହୈ ଔର ସ୍କନ୍ଧ ସ୍ଥିର ରହତା ହୈ ଵହ ପୁଦ୍ଗଲକୀ (ସ୍କନ୍ଧକେ ପ୍ରତ୍ଯେକ ପରମାଣୁକୀ) ଵୈଭାଵିକ
ସ୍ଥିତିକ୍ରିଯା ହୈ . ଇନ ଜୀଵ-ପୁଦ୍ଗଲକୀ ସ୍ଵାଭାଵିକ ତଥା ଵୈଭାଵିକ ସ୍ଥିତିକ୍ରିଯାମେଂ ଅଧର୍ମଦ୍ରଵ୍ଯ ନିମିତ୍ତମାତ୍ର ହୈ .

Page 24 of 388
PDF/HTML Page 51 of 415
single page version

ଲକ୍ଷଣମାକାଶମ୍ . ପଂଚାନାଂ ଵର୍ତନାହେତୁଃ କାଲଃ . ଚତୁର୍ଣାମମୂର୍ତାନାଂ ଶୁଦ୍ଧଗୁଣାଃ, ପର୍ଯାଯାଶ୍ଚୈତେଷାଂ

ତଥାଵିଧାଶ୍ଚ .

(ମାଲିନୀ)

ଇତି ଜିନପତିମାର୍ଗାମ୍ଭୋଧିମଧ୍ଯସ୍ଥରତ୍ନଂ
ଦ୍ଯୁତିପଟଲଜଟାଲଂ ତଦ୍ଧି ଷଡ୍ଦ୍ରଵ୍ଯଜାତମ୍ .

ହୃଦି ସୁନିଶିତବୁଦ୍ଧିର୍ଭୂଷଣାର୍ଥଂ ଵିଧତ୍ତେ
ସ ଭଵତି ପରମଶ୍ରୀକାମିନୀକାମରୂପଃ ..୧୬..

ଜୀଵୋ ଉଵଓଗମଓ ଉଵଓଗୋ ଣାଣଦଂସଣୋ ହୋଇ .

ଣାଣୁଵଓଗୋ ଦୁଵିହୋ ସହାଵଣାଣଂ ଵିହାଵଣାଣଂ ତି ..୧୦..

ସ୍ଥିତିକା ( – ସ୍ଵଭାଵସ୍ଥିତିକା ତଥା ଵିଭାଵସ୍ଥିତିକା) ନିମିତ୍ତ ସୋ ଅଧର୍ମ ହୈ .

(ଶେଷ) ପାଁଚ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ ଅଵକାଶଦାନ ( – ଅଵକାଶ ଦେନା) ଜିସକା ଲକ୍ଷଣ ହୈ ଵହ

ଆକାଶ ହୈ .

(ଶେଷ) ପାଁଚ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକୋ ଵର୍ତନାକା ନିମିତ୍ତ ଵହ କାଲ ହୈ .

(ଜୀଵକେ ଅତିରିକ୍ତ) ଚାର ଅମୂର୍ତ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂକେ ଶୁଦ୍ଧ ଗୁଣ ହୈଂ; ଉନକୀ ପର୍ଯାଯେଂ ଭୀ ଵୈସୀ (ଶୁଦ୍ଧ

ହୀ) ହୈଂ .

[ଅବ, ନଵମୀ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା ଛହ

ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ଶ୍ରଦ୍ଧାକେ ଫଲକା ଵର୍ଣନ କରତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଇସପ୍ରକାର ଉସ ଷଟ୍ଦ୍ରଵ୍ଯସମୂହରୂପୀ ରତ୍ନକୋ — ଜୋ କି (ରତ୍ନ)

ତେଜକେ ଅମ୍ବାରକେ କାରଣ କିରଣୋଂଵାଲା ହୈ ଔର ଜୋ ଜିନପତିକେ ମାର୍ଗରୂପୀ ସମୁଦ୍ରକେ ମଧ୍ଯମେଂ ସ୍ଥିତ
ହୈ ଉସେ — ଜୋ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ବୁଦ୍ଧିଵାଲା ପୁରୁଷ ହୃଦଯମେଂ ଭୂଷଣାର୍ଥ (ଶୋଭାକେ ଲିଯେ) ଧାରଣ କରତା ହୈ,

ଵହ ପୁରୁଷ ପରମଶ୍ରୀରୂପୀ କାମିନୀକା ଵଲ୍ଲଭ ହୋତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ପୁରୁଷ ଅନ୍ତରଂଗମେଂ ଛହ ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ
ଯଥାର୍ଥ ଶ୍ରଦ୍ଧା କରତା ହୈ, ଵହ ମୁକ୍ତିଲକ୍ଷ୍ମୀକା ଵରଣ କରତା ହୈ ) .୧୬ .

ଉପଯୋଗମଯ ହୈ ଜୀଵ, ଵହ ଉପଯୋଗ ଦର୍ଶନ-ଜ୍ଞାନ ହୈ .

ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ସ୍ଵଭାଵ ଔର ଵିଭାଵ ଦ୍ଵିଵିଧ ଵିଧାନ ହୈ ..୧୦..

Page 25 of 388
PDF/HTML Page 52 of 415
single page version

ଜୀଵ ଉପଯୋଗମଯଃ ଉପଯୋଗୋ ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଂ ଭଵତି .

ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗୋ ଦ୍ଵିଵିଧଃ ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନଂ ଵିଭାଵଜ୍ଞାନମିତି ..୧୦..

ଅତ୍ରୋପଯୋଗଲକ୍ଷଣମୁକ୍ତ ମ୍ .

ଆତ୍ମନଶ୍ଚୈତନ୍ଯାନୁଵର୍ତୀ ପରିଣାମଃ ସ ଉପଯୋଗଃ . ଅଯଂ ଧର୍ମଃ . ଜୀଵୋ ଧର୍ମୀ . ଅନଯୋଃ

ସମ୍ବନ୍ଧଃ ପ୍ରଦୀପପ୍ରକାଶଵତ୍ . ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଵିକଲ୍ପେନାସୌ ଦ୍ଵିଵିଧଃ . ଅତ୍ର ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗୋଽପି ସ୍ଵଭାଵ-

ଵିଭାଵଭେଦାଦ୍ ଦ୍ଵିଵିଧୋ ଭଵତି . ଇହ ହି ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନମ୍ ଅମୂର୍ତମ୍ ଅଵ୍ଯାବାଧମ୍ ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯମ୍

ଅଵିନଶ୍ଵରମ୍ . ତଚ୍ଚ କାର୍ଯକାରଣରୂପେଣ ଦ୍ଵିଵିଧଂ ଭଵତି . କାର୍ଯଂ ତାଵତ୍ ସକଲଵିମଲକେଵଲଜ୍ଞାନମ୍ .

ତସ୍ଯ କାରଣଂ ପରମପାରିଣାମିକଭାଵସ୍ଥିତତ୍ରିକାଲନିରୁପାଧିରୂପଂ ସହଜଜ୍ଞାନଂ ସ୍ଯାତ୍ . କେଵଲଂ ଵିଭାଵ-

ରୂପାଣି ଜ୍ଞାନାନି ତ୍ରୀଣି କୁମତିକୁଶ୍ରୁତଵିଭଙ୍ଗଭାଞ୍ଜି ଭଵନ୍ତି . ଏତେଷାମ୍ ଉପଯୋଗଭେଦାନାଂ ଜ୍ଞାନାନାଂ

ଭେଦୋ ଵକ୍ଷ୍ଯମାଣସୂତ୍ରଯୋର୍ଦ୍ଵଯୋର୍ବୋଦ୍ଧଵ୍ଯ ଇତି .

૪

ଗାଥା : ୧୦ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଜୀଵଃ ] ଜୀଵ [ଉପଯୋଗମଯଃ ] ଉପଯୋଗମଯ ହୈ . [ଉପଯୋଗଃ ]

ଉପଯୋଗ [ଜ୍ଞାନଦର୍ଶନଂ ଭଵତି ] ଜ୍ଞାନ ଔର ଦର୍ଶନ ହୈ . [ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗଃ ଦ୍ଵିଵିଧଃ ] ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଦୋ

ପ୍ରକାରକା ହୈ : [ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନଂ ] ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ ଔର [ଵିଭାଵଜ୍ଞାନମ୍ ଇତି ] ଵିଭାଵଜ୍ଞାନ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ (ଇସ ଗାଥାମେଂ) ଉପଯୋଗକା ଲକ୍ଷଣ କହା ହୈ .

ଆତ୍ମାକା ଚୈତନ୍ଯ-ଅନୁଵର୍ତୀ (ଚୈତନ୍ଯକା ଅନୁସରଣ କରକେ ଵର୍ତନେଵାଲା) ପରିଣାମ ସୋ

ଉପଯୋଗ ହୈ . ଉପଯୋଗ ଧର୍ମ ହୈ, ଜୀଵ ଧର୍ମୀ ହୈ . ଦୀପକ ଔର ପ୍ରକାଶ ଜୈସା ଉନକା ସମ୍ବନ୍ଧ ହୈ .

ଜ୍ଞାନ ଔର ଦର୍ଶନକେ ଭେଦସେ ଯହ ଉପଯୋଗ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଉପଯୋଗକେ ଦୋ ପ୍ରକାର ହୈଂ :
ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଔର ଦର୍ଶନୋପଯୋଗ) . ଇନମେଂ ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଭୀ ସ୍ଵଭାଵ ଔର ଵିଭାଵକେ ଭେଦକେ କାରଣ

ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକେ ଭୀ ଦୋ ପ୍ରକାର ହୈଂ : ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଔର
ଵିଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ) . ଉନମେଂ ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ ଅମୂର୍ତ, ଅଵ୍ଯାବାଧ, ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯ ଔର ଅଵିନାଶୀ ହୈ; ଵହ

ଭୀ କାର୍ଯ ଔର କାରଣରୂପସେ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନକେ ଭୀ ଦୋ ପ୍ରକାର ହୈଂ :
କାର୍ଯସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ ଔର କାରଣସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ) . କାର୍ଯ ତୋ ସକଲଵିମଲ (ସର୍ଵଥା ନିର୍ମଲ)

କେଵଲଜ୍ଞାନ ହୈ ଔର ଉସକା କାରଣ ପରମ ପାରିଣାମିକଭାଵସେ ସ୍ଥିତ ତ୍ରିକାଲନିରୁପାଧିକ
ସହଜଜ୍ଞାନ ହୈ . କେଵଲ ଵିଭାଵରୂପ ଜ୍ଞାନ ତୀନ ହୈଂ : କୁମତି, କୁଶ୍ରୁତ ଔର ଵିଭଙ୍ଗ .

ଇସ ଉପଯୋଗକେ ଭେଦରୂପ ଜ୍ଞାନକେ ଭେଦ, ଅବ କହେ ଜାନେଵାଲେ ଦୋ ସୂତ୍ରୋଂ ଦ୍ଵାରା (୧୧ ଔର

୧୨ଵୀଂ ଗାଥା ଦ୍ଵାରା) ଜାନନା .

[ଭାଵାର୍ଥଃ — ଚୈତନ୍ଯାନୁଵିଧାଯୀ ପରିଣାମ ଵହ ଉପଯୋଗ ହୈ . ଉପଯୋଗ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ :

Page 26 of 388
PDF/HTML Page 53 of 415
single page version

(ମାଲିନୀ)

ଅଥ ସକଲଜିନୋକ୍ତ ଜ୍ଞାନଭେଦଂ ପ୍ରବୁଦ୍ଧ୍ଵା
ପରିହୃତପରଭାଵଃ ସ୍ଵସ୍ଵରୂପେ ସ୍ଥିତୋ ଯଃ .

ସପଦି ଵିଶତି ଯତ୍ତଚ୍ଚିଚ୍ଚମତ୍କାରମାତ୍ରଂ
ସ ଭଵତି ପରମଶ୍ରୀକାମିନୀକାମରୂପଃ ..୧୭..

କେଵଲମିଂଦିଯରହିଯଂ ଅସହାଯଂ ତଂ ସହାଵଣାଣଂ ତି .

ସଣ୍ଣାଣିଦରଵିଯପ୍ପେ ଵିହାଵଣାଣଂ ହଵେ ଦୁଵିହଂ ..୧୧..

(୧) ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଔର (୨) ଦର୍ଶନୋପଯୋଗ . ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକେ ଭୀ ଦୋ ପ୍ରକାର ହୈଂ : (୧) ସ୍ଵଭାଵ-

ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଔର (୨) ଵିଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ . ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଭୀ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ : (୧) କାର୍ଯ-

ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ (ଅର୍ଥାତ୍ କେଵଲଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ) ଔର (୨) କାରଣସ୍ଵଭାଵ-ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ (ଅର୍ଥାତ୍

❃

ସହଜଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ) . ଵିଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଭୀ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ : (୧) ସମ୍ଯକ୍ ଵିଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ

ଔର (୨) ମିଥ୍ଯା ଵିଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ (ଅର୍ଥାତ୍ କେଵଲ ଵିଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ) . ସମ୍ଯକ୍

ଵିଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକେ ଚାର ଭେଦ (ସୁମତିଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ, ସୁଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ, ସୁଅଵଧିଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଔର
ମନଃପର୍ଯଯଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ) ଅବ ଅଗଲୀ ଦୋ ଗାଥାଓଂମେଂ କହେଂଗେ . ମିଥ୍ଯା ଵିଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକେ ଅର୍ଥାତ୍

କେଵଲ ଵିଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକେ ତୀନ ଭେଦ ହୈଂ : (୧) କୁମତିଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ, (୨) କୁଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଔର
(୩) ଵିଭଙ୍ଗଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ଅର୍ଥାତ୍ କୁଅଵଧିଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ] .

[ଅବ ଦସଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ :]

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜିନେନ୍ଦ୍ରକଥିତ ସମସ୍ତ ଜ୍ଞାନକେ ଭେଦୋଂକୋ ଜାନକର ଜୋ ପୁରୁଷ

ପରଭାଵୋଂକା ପରିହାର କରକେ ନିଜ ସ୍ଵରୂପମେଂ ସ୍ଥିତ ରହତା ହୁଆ ଶୀଘ୍ର ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରମାତ୍ର ତତ୍ତ୍ଵମେଂ
ପ୍ରଵିଷ୍ଟ ହୋ ଜାତା ହୈ — ଗହରା ଉତ୍ତର ଜାତା ହୈ, ଵହ ପୁରୁଷ ପରମଶ୍ରୀରୂପୀ କାମିନୀକା ଵଲ୍ଲଭ ହୋତା

ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ମୁକ୍ତିସୁନ୍ଦରୀକା ପତି ହୋତା ହୈ ) .୧୭ .

❃ସହଜଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ପରମପାରିଣାମିକଭାଵସେ ସ୍ଥିତ ହୈ ତଥା ତ୍ରିକାଲ ଉପାଧି ରହିତ ହୈ; ଉସମେଂସେ (ସର୍ଵକୋ
ଜାନନେଵାଲା) କେଵଲଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ପ୍ରଗଟ ହୋତା ହୈ . ଇସଲିଯେ ସହଜଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ କାରଣ ହୈ ଔର କେଵଲଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ

କାର୍ଯ ହୈ . ଐସା ହୋନେସେ ସହଜଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକୋ କାରଣସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ କହା ଜାତା ହୈ ଔର କେଵଲଜ୍ଞାନୋପଯୋଗକୋ
କାର୍ଯସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ କହା ଜାତା ହୈ .

ଇନ୍ଦ୍ରିଯରହିତ, ଅସହାଯ, କେଵଲ ଵହ ସ୍ଵଭାଵିକ ଜ୍ଞାନ ହୈ .

ଦୋ ଵିଧି ଵିଭାଵିକଜ୍ଞାନ — ସମ୍ଯକ୍ ଔର ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନ ହୈ ..୧୧..

Page 27 of 388
PDF/HTML Page 54 of 415
single page version

ସଣ୍ଣାଣଂ ଚଉଭେଯଂ ମଦିସୁଦଓହୀ ତହେଵ ମଣପଜ୍ଜଂ .

ଅଣ୍ଣାଣଂ ତିଵିଯପ୍ପଂ ମଦିଯାଈ ଭେଦଦୋ ଚେଵ ..୧୨..

କେଵଲମିନ୍ଦ୍ରିଯରହିତଂ ଅସହାଯଂ ତତ୍ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନମିତି .

ସଂଜ୍ଞାନେତରଵିକଲ୍ପେ ଵିଭାଵଜ୍ଞାନଂ ଭଵେଦ୍ ଦ୍ଵିଵିଧମ୍ ..୧୧..

ସଂଜ୍ଞାନଂ ଚତୁର୍ଭେଦଂ ମତିଶ୍ରୁତାଵଧଯସ୍ତଥୈଵ ମନଃପର୍ଯଯମ୍ .

ଅଜ୍ଞାନଂ ତ୍ରିଵିକଲ୍ପଂ ମତ୍ଯାଦେର୍ଭେଦତଶ୍ଚୈଵ ..୧୨..

ଅତ୍ର ଚ ଜ୍ଞାନଭେଦମୁକ୍ତ ମ୍ .

ନିରୁପାଧିସ୍ଵରୂପତ୍ଵାତ୍ କେଵଲମ୍, ନିରାଵରଣସ୍ଵରୂପତ୍ଵାତ୍ କ୍ରମକରଣଵ୍ଯଵଧାନାପୋଢମ୍,

ଅପ୍ରତିଵସ୍ତୁଵ୍ଯାପକତ୍ଵାତ୍ ଅସହାଯମ୍, ତତ୍କାର୍ଯସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନଂ ଭଵତି . କାରଣଜ୍ଞାନମପି ତାଦ୍ରଶଂ

ଗାଥା : ୧୧-୧୨ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [କେଵଲମ୍ ] ଜୋ (ଜ୍ଞାନ) କେଵଲ,

[ଇନ୍ଦ୍ରିଯରହିତମ୍ ] ଇନ୍ଦ୍ରିଯରହିତ ଔର [ଅସହାଯଂ ] ଅସହାଯ ହୈ, [ତତ୍ ] ଵହ [ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନମ୍
ଇତି ] ସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ ହୈ; [ସଂଜ୍ଞାନେତରଵିକଲ୍ପେ ] ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ ଔର ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନରୂପ ଭେଦ କିଯେ ଜାନେ
ପର, [ଵିଭାଵଜ୍ଞାନଂ ] ଵିଭାଵଜ୍ଞାନ [ଦ୍ଵିଵିଧଂ ଭଵେତ୍ ] ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ .

[ସଂଜ୍ଞାନଂ ] ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ [ଚତୁର୍ଭେଦଂ ] ଚାର ଭେଦଵାଲା ହୈ : [ମତିଶ୍ରୁତାଵଧଯଃ ତଥା ଏଵ

ମନଃପର୍ଯଯମ୍ ] ମତି, ଶ୍ରୁତ, ଅଵଧି ତଥା ମନଃପର୍ଯଯ; [ଅଜ୍ଞାନଂ ଚ ଏଵ ] ଔର ଅଜ୍ଞାନ
( – ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନ) [ମତ୍ଯାଦେଃ ଭେଦତଃ ] ମତି ଆଦିକେ ଭେଦସେ [ତ୍ରିଵିକଲ୍ପମ୍ ] ତୀନ ଭେଦଵାଲା ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ (ଇନ ଗାଥାଓଂମେଂ) ଜ୍ଞାନକେ ଭେଦ କହେ ହୈଂ .

ଜୋ ଉପାଧି ରହିତ ସ୍ଵରୂପଵାଲା ହୋନେସେ ୧କେଵଲ ହୈ, ଆଵରଣ ରହିତ ସ୍ଵରୂପଵାଲା ହୋନେସେ

କ୍ରମ, ଇନ୍ଦ୍ରିଯ ଔର (ଦେଶ – କାଲାଦି) ୨ଵ୍ଯଵଧାନ ରହିତ ହୈ, ଏକ – ଏକ ଵସ୍ତୁମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ନହୀଂ ହୋତା

୧ କେଵଲ = ଅକେଲା; ଶୁଦ୍ଧ; ମିଲାଵଟ ରହିତ ( – ନିର୍ଭେଲ) .

୨ ଵ୍ଯଵଧାନ = ଆଡ଼; ପରଦା; ଅନ୍ତର; ଆଁତର-ଦୂରୀ; ଵିଘ୍ନ .

ମତି, ଶ୍ରୁତ, ଅଵଧି, ଅରୁ ମନଃପର୍ଯଯ ଚାର ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ ହୈ .

ଅରୁ କୁମତି, କୁଶ୍ରୁତ, କୁଅଵଧି ଯେ ତୀନ ଭେଦ ମିଥ୍ଯାଜ୍ଞାନ ହୈ ..୧୨..

Page 28 of 388
PDF/HTML Page 55 of 415
single page version

ଭଵତି . କୁତଃ, ନିଜପରମାତ୍ମସ୍ଥିତସହଜଦର୍ଶନସହଜଚାରିତ୍ରସହଜସୁଖସହଜପରମଚିଚ୍ଛକ୍ତି ନିଜ-

କାରଣସମଯସାରସ୍ଵରୂପାଣି ଚ ଯୁଗପତ୍ ପରିଚ୍ଛେତ୍ତୁଂ ସମର୍ଥତ୍ଵାତ୍ ତଥାଵିଧମେଵ . ଇତି ଶୁଦ୍ଧ-

ଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ .

ଇଦାନୀଂ ଶୁଦ୍ଧାଶୁଦ୍ଧଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପଭେଦସ୍ତ୍ଵଯମୁଚ୍ଯତେ . ଅନେକଵିକଲ୍ପସନାଥଂ ମତିଜ୍ଞାନମ୍ ଉପ-

ଲବ୍ଧିଭାଵନୋପଯୋଗାଚ୍ଚ ଅଵଗ୍ରହାଦିଭେଦାଚ୍ଚ ବହୁବହୁଵିଧାଦିଭେଦାଦ୍ଵା . ଲବ୍ଧିଭାଵନାଭେଦାଚ୍ଛ୍ରୁତଜ୍ଞାନଂ

ଦ୍ଵିଵିଧମ୍ . ଦେଶସର୍ଵପରମଭେଦାଦଵଧିଜ୍ଞାନଂ ତ୍ରିଵିଧମ୍ . ଋଜୁଵିପୁଲମତିଵିକଲ୍ପାନ୍ମନଃପର୍ଯଯଜ୍ଞାନଂ ଚ

ଦ୍ଵିଵିଧମ୍ . ପରମଭାଵସ୍ଥିତସ୍ଯ ସମ୍ଯଗ୍ଦ୍ରଷ୍ଟେରେତତ୍ସଂଜ୍ଞାନଚତୁଷ୍କଂ ଭଵତି . ମତିଶ୍ରୁତାଵଧିଜ୍ଞାନାନି

ମିଥ୍ଯାଦ୍ରଷ୍ଟିଂ ପରିପ୍ରାପ୍ଯ କୁମତିକୁଶ୍ରୁତଵିଭଂଗଜ୍ଞାନାନୀତି ନାମାନ୍ତରାଣି ପ୍ରପେଦିରେ .

( – ସମସ୍ତ ଵସ୍ତୁଓଂମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ ହୋତା ହୈ ) ଇସଲିଯେ ଅସହାଯ ହୈ, ଵହ କାର୍ଯସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ ହୈ .

କାରଣଜ୍ଞାନ ଭୀ ଵୈସା ହୀ ହୈ . କାହେସେ ? ନିଜ ପରମାତ୍ମାମେଂ ଵିଦ୍ଯମାନ ସହଜଦର୍ଶନ, ସହଜଚାରିତ୍ର,

ସହଜସୁଖ ଔର ସହଜପରମଚିତ୍ଶକ୍ତିରୂପ ନିଜ କାରଣସମଯସାରକେ ସ୍ଵରୂପୋଂକୋ ଯୁଗପଦ୍ ଜାନନେମେଂ
ସମର୍ଥ ହୋନେସେ ଵୈସା ହୀ ହୈ . ଇସ ପ୍ରକାର ଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନକା ସ୍ଵରୂପ କହା .

ଅବ ଯହ (ନିମ୍ନାନୁସାର), ଶୁଦ୍ଧାଶୁଦ୍ଧ ଜ୍ଞାନକା ସ୍ଵରୂପ ଔର ଭେଦ କହେ ଜାତେ ହୈଂ :

୧ଉପଲବ୍ଧି, ଭାଵନା ଔର ଉପଯୋଗସେ ତଥା ୨ଅଵଗ୍ରହାଦି ଭେଦସେ ଅଥଵା ୩ବହୁ, ବହୁଵିଧ ଆଦି

ଭେଦସେ ମତିଜ୍ଞାନ ଅନେକ ଭେଦଵାଲା ହୈ . ଲବ୍ଧି ଔର ଭାଵନାକେ ଭେଦସେ ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ .

ଦେଶ, ସର୍ଵ ଔର ପରମକେ ଭେଦସେ (ଅର୍ଥାତ୍ ଦେଶାଵଧି, ସର୍ଵାଵଧି ତଥା ପରମାଵଧି ଐସେ ତୀନ ଭେଦୋଂକେ
କାରଣ) ଅଵଧିଜ୍ଞାନ ତୀନ ପ୍ରକାରକା ହୈ . ଋଜୁମତି ଔର ଵିପୁଲମତିକେ ଭେଦକେ କାରଣ

୧ମତିଜ୍ଞାନ ତୀନ ପ୍ରକାରକା ହୈ : ଉପଲବ୍ଧି, ଭାଵନା ଔର ଉପଯୋଗ . ମତିଜ୍ଞାନାଵରଣକା କ୍ଷଯୋପଶମ ଜିସମେଂ ନିମିତ୍ତ

ହୈ ଐସୀ ଅର୍ଥଗ୍ରହଣଶକ୍ତି ( – ପଦାର୍ଥକୋ ଜାନନେକୀ ଶକ୍ତି) ସୋ ଉପଲବ୍ଧି ହୈ; ଜାନେ ହୁଏ ପଦାର୍ଥକେ ପ୍ରତି ପୁନଃ

ପୁନଃ ଚିଂତନ ସୋ ଭାଵନା ହୈ; ‘ଯହ କାଲା ହୈ,’ ‘ଯହ ପୀଲା ହୈ’ ଇତ୍ଯାଦିରୂପ ଅର୍ଥଗ୍ରହଣଵ୍ଯାପାର
( – ପଦାର୍ଥକୋ ଜାନନେକା ଵ୍ଯାପାର) ସୋ ଉପଯୋଗ ହୈ .

୨ମତିଜ୍ଞାନ ଚାର ଭେଦଵାଲା ହୈ : ଅଵଗ୍ରହ, ଈହା ( – ଵିଚାରଣା), ଅଵାଯ ( – ନିର୍ଣଯ) ଔର ଧାରଣା . [ଵିଶେଷକେ

ଲିଯେ ମୋକ୍ଷଶାସ୍ତ୍ର (ସଟୀକ) ଦେଖେଂ .]

୩ମତିଜ୍ଞାନ ବାରହ ଭେଦଵାଲା ହୈ : ବହୁ, ଏକ, ବହୁଵିଧ, ଏକଵିଧ, କ୍ଷିପ୍ର, ଅକ୍ଷିପ୍ର, ଅନିଃସୃତ, ନିଃସୃତ, ଅନୁକ୍ତ,
ଉକ୍ତ, ଧ୍ରୁଵ ତଥା ଅଧ୍ରୁଵ . [ଵିଶେଷକେ ଲିଯେ ମୋକ୍ଷଶାସ୍ତ୍ର (ସଟୀକ) ଦେଖେଂ .]

Page 29 of 388
PDF/HTML Page 56 of 415
single page version

ଅତ୍ର ସହଜଜ୍ଞାନଂ ଶୁଦ୍ଧାନ୍ତସ୍ତତ୍ତ୍ଵପରମତତ୍ତ୍ଵଵ୍ଯାପକତ୍ଵାତ୍ ସ୍ଵରୂପପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷମ୍ . କେଵଲଜ୍ଞାନଂ

ସକଲପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷମ୍ . ‘ରୂପିଷ୍ଵଵଧେଃ’ ଇତି ଵଚନାଦଵଧିଜ୍ଞାନଂ ଵିକଲପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷମ୍ . ତଦନନ୍ତଭାଗଵସ୍ତ୍ଵଂଶ-

ଗ୍ରାହକତ୍ଵାନ୍ମନଃପର୍ଯଯଜ୍ଞାନଂ ଚ ଵିକଲପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷମ୍ . ମତିଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନଦ୍ଵିତଯମପି ପରମାର୍ଥତଃ ପରୋକ୍ଷଂ

ଵ୍ଯଵହାରତଃ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷଂ ଚ ଭଵତି .

କିଂ ଚ ଉକ୍ତେ ଷୁ ଜ୍ଞାନେଷୁ ସାକ୍ଷାନ୍ମୋକ୍ଷମୂଲମେକଂ ନିଜପରମତତ୍ତ୍ଵନିଷ୍ଠସହଜଜ୍ଞାନମେଵ . ଅପି ଚ

ପାରିଣାମିକଭାଵସ୍ଵଭାଵେନ ଭଵ୍ଯସ୍ଯ ପରମସ୍ଵଭାଵତ୍ଵାତ୍ ସହଜଜ୍ଞାନାଦପରମୁପାଦେଯଂ ନ ସମସ୍ତି .

ଅନେନ ସହଜଚିଦ୍ଵିଲାସରୂପେଣ ସଦା ସହଜପରମଵୀତରାଗଶର୍ମାମୃତେନ ଅପ୍ରତିହତନିରା-

ମନଃପର୍ଯଯଜ୍ଞାନ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ . ପରମଭାଵମେଂ ସ୍ଥିତ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟିକୋ ୧ଯହ ଚାର ସମ୍ଯଗ୍ଜ୍ଞାନ ହୋତେ ହୈଂ .

ମିଥ୍ଯାଦର୍ଶନ ହୋ ଵହାଁ ମତିଜ୍ଞାନ, ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନ ଔର ଅଵଧିଜ୍ଞାନ ‘କୁମତିଜ୍ଞାନ,’ ‘କୁଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନ’ ତଥା
‘ଵିଭଂଗଜ୍ଞାନ’ — ଐସେ ନାମାଂତରୋଂକୋ (ଅନ୍ଯ ନାମୋଂକୋ) ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତେ ହୈଂ .

ଯହାଁ (ଊ ପର କହେ ହୁଏ ଜ୍ଞାନୋଂମେଂ) ସହଜଜ୍ଞାନ, ଶୁଦ୍ଧ ଅନ୍ତଃତତ୍ତ୍ଵରୂପ ପରମତତ୍ତ୍ଵମେଂ ଵ୍ଯାପକ

ହୋନେସେ, ୨ସ୍ଵରୂପପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ହୈ . କେଵଲଜ୍ଞାନ ସକଲପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ (ସମ୍ପୂର୍ଣପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ) ହୈ . ‘ରୂପିଷ୍ଵଵଧେଃ

(ଅଵଧିଜ୍ଞାନକା ଵିଷଯ – ସମ୍ବନ୍ଧ ରୂପୀ ଦ୍ରଵ୍ଯୋଂମେଂ ହୈ )’ ଐସା (ଆଗମକା) ଵଚନ ହୋନେସେ

ଅଵଧିଜ୍ଞାନ ଵିକଲପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ (ଏକଦେଶପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ) ହୈ . ଉସକେ ଅନନ୍ତଵେଂ ଭାଗମେଂ ଵସ୍ତୁକେ ଅଂଶକା

ଗ୍ରାହକ ( – ଜ୍ଞାତା) ହୋନେସେ ମନଃପର୍ଯଯଜ୍ଞାନ ଭୀ ଵିକଲପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ହୈ . ମତିଜ୍ଞାନ ଔର ଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନ ଦୋନୋଂ

ପରମାର୍ଥସେ ପରୋକ୍ଷ ହୈଂ ଔର ଵ୍ଯଵହାରସେ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ହୈଂ .

ଔର ଵିଶେଷ ଯହ ହୈ କି — ଉକ୍ତ (ଊ ପର କହେ ହୁଏ) ଜ୍ଞାନୋଂମେଂ ସାକ୍ଷାତ୍ ମୋକ୍ଷକା ମୂଲ

ନିଜପରମତତ୍ତ୍ଵମେଂ ସ୍ଥିତ ଐସା ଏକ ସହଜଜ୍ଞାନ ହୀ ହୈ; ତଥା ସହଜଜ୍ଞାନ (ଉସକେ)
ପାରିଣାମିକଭାଵରୂପ ସ୍ଵଭାଵକେ କାରଣ ଭଵ୍ଯକା ପରମସ୍ଵଭାଵ ହୋନେସେ, ସହଜଜ୍ଞାନକେ ଅତିରିକ୍ତ
ଅନ୍ଯ କୁଛ ଉପାଦେଯ ନହୀଂ ହୈ .

ଇସ ସହଜଚିଦ୍ଵିଲାସରୂପ (୧) ସଦା ସହଜ ପରମ ଵୀତରାଗ ସୁଖାମୃତ,

(୨) ଅପ୍ରତିହତ ନିରାଵରଣ ପରମ ଚିତ୍ଶକ୍ତିକା ରୂପ, (୩) ସଦା ଅନ୍ତର୍ମୁଖ ଐସା
ସ୍ଵସ୍ଵରୂପମେଂ ଅଵିଚଲ ସ୍ଥିତିରୂପ ସହଜ ପରମ ଚାରିତ୍ର, ଔର (୪) ତ୍ରିକାଲ ଅଵିଚ୍ଛିନ୍ନ
(ଅଟୂଟ) ହୋନେସେ ସଦା ନିକଟ ଐସୀ ପରମ ଚୈତନ୍ଯରୂପକୀ ଶ୍ରଦ୍ଧା — ଇସ ସ୍ଵଭାଵ-

୧ସୁମତିଜ୍ଞାନ ଔର ସୁଶ୍ରୁତଜ୍ଞାନ ସର୍ଵ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି ଜୀଵୋଂକୋ ହୋତେ ହୈଂ . ସୁଅଵଧିଜ୍ଞାନ କିନ୍ହୀଂ-କିନ୍ହୀଂ ସମ୍ଯଗ୍ଦୃଷ୍ଟି

ଜୀଵୋଂକୋ ହୋତା ହୈ . ମନଃପର୍ଯଯଜ୍ଞାନ କିନ୍ହୀଂ-କିନ୍ହୀଂ ମୁନିଵରୋଂକୋ — ଵିଶିଷ୍ଟସଂଯମଧରୋଂକୋ — ହୋତା ହୈ .

୨ସ୍ଵରୂପପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ = ସ୍ଵରୂପସେ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ; ସ୍ଵରୂପ-ଅପେକ୍ଷାସେ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ; ସ୍ଵଭାଵସେ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ .

Page 30 of 388
PDF/HTML Page 57 of 415
single page version

ଵରଣପରମଚିଚ୍ଛକ୍ତି ରୂପେଣ ସଦାନ୍ତର୍ମୁଖେ ସ୍ଵସ୍ଵରୂପାଵିଚଲସ୍ଥିତିରୂପସହଜପରମଚାରିତ୍ରେଣ ତ୍ରିକାଲେଷ୍ଵ-
ଵ୍ଯୁଚ୍ଛିନ୍ନତଯା ସଦା ସନ୍ନିହିତପରମଚିଦ୍ରୂପଶ୍ରଦ୍ଧାନେନ ଅନେନ ସ୍ଵଭାଵାନଂତଚତୁଷ୍ଟଯେନ ସନାଥମ୍
ଅନାଥମୁକ୍ତି ସୁନ୍ଦରୀନାଥମ୍ ଆତ୍ମାନଂ ଭାଵଯେତ୍ .

ଇତ୍ଯନେନୋପନ୍ଯାସେନ ସଂସାରଵ୍ରତତିମୂଲଲଵିତ୍ରେଣ ବ୍ରହ୍ମୋପଦେଶଃ କୃତ ଇତି .

(ମାଲିନୀ)

ଇତି ନିଗଦିତଭେଦଜ୍ଞାନମାସାଦ୍ଯ ଭଵ୍ଯଃ
ପରିହରତୁ ସମସ୍ତଂ ଘୋରସଂସାରମୂଲମ୍ .

ସୁକୃତମସୁକୃତଂ ଵା ଦୁଃଖମୁଚ୍ଚୈଃ ସୁଖଂ ଵା
ତତ ଉପରି ସମଗ୍ରଂ ଶାଶ୍ଵତଂ ଶଂ ପ୍ରଯାତି ..୧୮..

(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)

ପରିଗ୍ରହାଗ୍ରହଂ ମୁକ୍ତ୍ଵା କୃତ୍ଵୋପେକ୍ଷାଂ ଚ ଵିଗ୍ରହେ .

ନିର୍ଵ୍ଯଗ୍ରପ୍ରାଯଚିନ୍ମାତ୍ରଵିଗ୍ରହଂ ଭାଵଯେଦ୍ ବୁଧଃ ..୧9..

ଅନନ୍ତଚତୁଷ୍ଟଯସେ ଜୋ ସନାଥ (ସହିତ) ହୈ ଐସେ ଆତ୍ମାକୋ — ଅନାଥ ମୁକ୍ତିସୁନ୍ଦରୀକେ

ନାଥକୋ — ଭାନା ଚାହିଯେ (ଅର୍ଥାତ୍ ସହଜଜ୍ଞାନଵିଲାସରୂପସେ ସ୍ଵଭାଵ-ଅନନ୍ତଚତୁଷ୍ଟଯଯୁକ୍ତ

ଆତ୍ମାକୋ ଭାନା ଚାହିଯେ — ଅନୁଭଵନ କରନା ଚାହିଯେ) .

ଇସପ୍ରକାର ସଂସାରରୂପୀ ଲତାକା ମୂଲ ଛେଦନେକେ ଲିଯେ ହଁସିଯାରୂପ ଇସ ୧ଉପନ୍ଯାସସେ

ବ୍ରହ୍ମୋପଦେଶ କିଯା .

[ଅବ, ଇନ ଦୋ ଗାଥାଓଂକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ପାଁଚ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ :]

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଇସପ୍ରକାର କହେ ଗଯେ ଭେଦୋଂକେ ଜ୍ଞାନକୋ ପାକର ଭଵ୍ଯ ଜୀଵ ଘୋର ସଂସାରକେ

ମୂଲରୂପ ସମସ୍ତ ୨ସୁକୃତ ଯା ଦୁଷ୍କୃତକୋ, ସୁଖ ଯା ଦୁଃଖକୋ ଅତ୍ଯନ୍ତ ପରିହରୋ . ଉସସେ ଊ ପର

(ଅର୍ଥାତ୍ ଉସେ ପାର କର ଲେନେ ପର), ଜୀଵ ସମଗ୍ର (ପରିପୂର୍ଣ) ଶାଶ୍ଵତ ସୁଖକୋ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ .୧୮.

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ପରିଗ୍ରହକା ଗ୍ରହଣ ଛୋଡ଼କର ତଥା ଶରୀରକେ ପ୍ରତି ଉପେକ୍ଷା କରକେ ବୁଧ

ପୁରୁଷକୋ ଅଵ୍ଯଗ୍ରତାସେ (ନିରାକୁଲତାସେ) ଭରା ହୁଆ ଚୈତନ୍ଯ ମାତ୍ର ଜିସକା ଶରୀର ହୈ ଉସେ
( – ଆତ୍ମାକୋ) ଭାନା ଚାହିଯେ .୧୯.

୧-ଉପନ୍ଯାସ = କଥନ; ସୂଚନ; ଲେଖ; ପ୍ରାରମ୍ଭିକ କଥନ; ପ୍ରସ୍ତାଵନା . ୨-ସୁକୃତ ଯା ଦୁଷ୍କୃତ = ଶୁଭ ଯା ଅଶୁଭ .

Page 31 of 388
PDF/HTML Page 58 of 415
single page version

(ଶାର୍ଦୂଲଵିକ୍ରୀଡିତ)

ଶସ୍ତାଶସ୍ତସମସ୍ତରାଗଵିଲଯାନ୍ମୋହସ୍ଯ ନିର୍ମୂଲନାଦ୍
ଦ୍ଵେଷାମ୍ଭଃପରିପୂର୍ଣମାନସଘଟପ୍ରଧ୍ଵଂସନାତ୍ ପାଵନମ୍ .

ଜ୍ଞାନଜ୍ଯୋତିରନୁତ୍ତମଂ ନିରୁପଧି ପ୍ରଵ୍ଯକ୍ତି ନିତ୍ଯୋଦିତଂ
ଭେଦଜ୍ଞାନମହୀଜସତ୍ଫଲମିଦଂ ଵନ୍ଦ୍ଯଂ ଜଗନ୍ମଂଗଲମ୍ ..୨୦..

(ମନ୍ଦାକ୍ରାନ୍ତା)

ମୋକ୍ଷେ ମୋକ୍ଷେ ଜଯତି ସହଜଜ୍ଞାନମାନନ୍ଦତାନଂ
ନିର୍ଵ୍ଯାବାଧଂ ସ୍ଫୁ ଟିତସହଜାଵସ୍ଥମନ୍ତର୍ମୁଖଂ ଚ .

ଲୀନଂ ସ୍ଵସ୍ମିନ୍ସହଜଵିଲସଚ୍ଚିଚ୍ଚମତ୍କାରମାତ୍ରେ
ସ୍ଵସ୍ଯ ଜ୍ଯୋତିଃପ୍ରତିହତତମୋଵୃତ୍ତି ନିତ୍ଯାଭିରାମମ୍ ..୨୧..

(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)

ସହଜଜ୍ଞାନସାମ୍ରାଜ୍ଯସର୍ଵସ୍ଵଂ ଶୁଦ୍ଧଚିନ୍ମଯମ୍ .

ମମାତ୍ମାନମଯଂ ଜ୍ଞାତ୍ଵା ନିର୍ଵିକଲ୍ପୋ ଭଵାମ୍ଯହମ୍ ..୨୨..

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ମୋହକୋ ନିର୍ମୂଲ କରନେସେ, ପ୍ରଶସ୍ତ-ଅପ୍ରଶସ୍ତ ସମସ୍ତ ରାଗକା ଵିଲଯ

କରନେସେ ତଥା ଦ୍ଵେଷରୂପୀ ଜଲସେ ଭରେ ହୁଏ ମନରୂପୀ ଘଡ଼େକା ନାଶ କରନେସେ, ପଵିତ୍ର ୧ଅନୁତ୍ତମ,

୨ନିରୁପଧି ଔର ନିତ୍ଯ-ଉଦିତ (ସଦା ପ୍ରକାଶମାନ) ଐସୀ ଜ୍ଞାନଜ୍ଯୋତି ପ୍ରଗଟ ହୋତୀ ହୈ . ଭେଦୋଂକେ

ଜ୍ଞାନରୂପୀ ଵୃକ୍ଷକା ଯହ ୩ସତ୍ଫଲ ଵଂଦ୍ଯ ହୈ, ଜଗତକୋ ମଂଗଲରୂପ ହୈ .୨୦.

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଆନନ୍ଦମେଂ ଜିସକା ଫୈ ଲାଵ ହୈ, ଜୋ ଅଵ୍ଯାବାଧ (ବାଧା ରହିତ) ହୈ,

ଜିସକୀ ସହଜ ଦଶା ଵିକସିତ ହୋ ଗଈ ହୈ, ଜୋ ଅନ୍ତର୍ମୁଖ ହୈ, ଜୋ ଅପନେମେଂ — ସହଜ ଵିଲସତେ

(ଖେଲତେ, ପରିଣମତେ) ଚିତ୍ଚମତ୍କାରମାତ୍ରମେଂ — ଲୀନ ହୈ, ଜିସନେ ନିଜ ଜ୍ଯୋତିସେ ତମୋଵୃତ୍ତିକୋ

( – ଅନ୍ଧକାରଦଶାକୋ, ଅଜ୍ଞାନପରିଣତିକୋ) ନଷ୍ଟ କିଯା ହୈ ଔର ଜୋ ନିତ୍ଯ ଅଭିରାମ (ସଦା

ସୁନ୍ଦର) ହୈ, ଐସା ସହଜଜ୍ଞାନ ସମ୍ପୂର୍ଣ ମୋକ୍ଷମେଂ ଜଯଵନ୍ତ ଵର୍ତତା ହୈ .୨୧.

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ସହଜଜ୍ଞାନରୂପୀ ସାମ୍ରାଜ୍ଯ ଜିସକା ସର୍ଵସ୍ଵ ହୈ ଐସା ଶୁଦ୍ଧଚୈତନ୍ଯମଯ

ଅପନେ ଆତ୍ମାକୋ ଜାନକର, ମୈଂ ଯହ ନିର୍ଵିକଲ୍ପ ହୋଊଁ .୨୨.

୧-ଅନୁତ୍ତମ = ଜିସସେ ଅନ୍ଯ କୋଈ ଉତ୍ତମ ନହୀଂ ହୈ ଐସୀ; ସର୍ଵଶ୍ରେଷ୍ଠ .

୨-ନିରୁପଧି = ଉପଧି ରହିତ; ପରିଗ୍ରହ ରହିତ; ବାହ୍ଯ ସାମଗ୍ରୀ ରହିତ; ଉପାଧି ରହିତ; ଛଲକପଟ ରହିତ — ସରଲ .

୩-ସତ୍ଫଲ = ସୁନ୍ଦର ଫଲ; ଅଚ୍ଛା ଫଲ; ଉତ୍ତମ ଫଲ; ସଚ୍ଚା ଫଲ .

Page 32 of 388
PDF/HTML Page 59 of 415
single page version

ତହ ଦଂସଣଉଵଓଗୋ ସସହାଵେଦରଵିଯପ୍ପଦୋ ଦୁଵିହୋ .

କେଵଲମିଂଦିଯରହିଯଂ ଅସହାଯଂ ତଂ ସହାଵମିଦି ଭଣିଦଂ ..୧୩..

ତଥା ଦର୍ଶନୋପଯୋଗଃ ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେତରଵିକଲ୍ପତୋ ଦ୍ଵିଵିଧଃ .

କେଵଲମିନ୍ଦ୍ରିଯରହିତଂ ଅସହାଯଂ ତତ୍ ସ୍ଵଭାଵ ଇତି ଭଣିତଃ ..୧୩..

ଦର୍ଶନୋପଯୋଗସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .

ଯଥା ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗୋ ବହୁଵିଧଵିକଲ୍ପସନାଥଃ ଦର୍ଶନୋପଯୋଗଶ୍ଚ ତଥା . ସ୍ଵଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗୋ

ଵିଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗଶ୍ଚ . ସ୍ଵଭାଵୋଽପି ଦ୍ଵିଵିଧଃ, କାରଣସ୍ଵଭାଵଃ କାର୍ଯସ୍ଵଭାଵଶ୍ଚେତି . ତତ୍ର କାରଣ-

ଦ୍ରଷ୍ଟିଃ ସଦା ପାଵନରୂପସ୍ଯ ଔଦଯିକାଦିଚତୁର୍ଣାଂ ଵିଭାଵସ୍ଵଭାଵପରଭାଵାନାମଗୋଚରସ୍ଯ ସହଜପରମପାରି-

ଣାମିକଭାଵସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ କାରଣସମଯସାରସ୍ଵରୂପସ୍ଯ ନିରାଵରଣସ୍ଵଭାଵସ୍ଯ ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵସତ୍ତାମାତ୍ରସ୍ଯ

ଗାଥା : ୧୩ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ତଥା ] ଉସୀପ୍ରକାର [ଦର୍ଶନୋପଯୋଗଃ ] ଦର୍ଶନୋପଯୋଗ

[ସ୍ଵସ୍ଵଭାଵେତରଵିକଲ୍ପତଃ ] ସ୍ଵଭାଵ ଔର ଵିଭାଵକେ ଭେଦସେ [ଦ୍ଵିଵିଧଃ ] ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ .

[କେଵଲମ୍ ] ଜୋ କେଵଲ, [ଇନ୍ଦ୍ରିଯରହିତମ୍ ] ଇନ୍ଦ୍ରିଯରହିତ ଔର [ଅସହାଯଂ ] ଅସହାଯ ହୈ,
[ତତ୍ ] ଵହ [ସ୍ଵଭାଵଃ ଇତି ଭଣିତଃ ] ସ୍ଵଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗ କହା ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହ, ଦର୍ଶନୋପଯୋଗକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .

ଜିସପ୍ରକାର ଜ୍ଞାନୋପଯୋଗ ବହୁଵିଧ ଭେଦୋଂଵାଲା ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର ଦର୍ଶନୋପଯୋଗ ଭୀ ଵୈସା ହୈ .

(ଵହାଁ ପ୍ରଥମ, ଉସକେ ଦୋ ଭେଦ ହୈଂ :) ସ୍ଵଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗ ଔର ଵିଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗ .

ସ୍ଵଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗ ଭୀ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ : କାରଣସ୍ଵଭାଵଦର୍ଶନୋପଯୋଗ ଔର କାର୍ଯସ୍ଵଭାଵ -

ଦର୍ଶନୋପଯୋଗ .

ଵହାଁ ୧କାରଣଦୃଷ୍ଟି ତୋ, ସଦା ପାଵନରୂପ ଔର ଔଦଯିକାଦି ଚାର ୨ଵିଭାଵସ୍ଵଭାଵ

ପରଭାଵୋଂକୋ ଅଗୋଚର ଐସା ସହଜ - ପରମପାରିଣାମିକଭାଵରୂପ ଜିସକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ, ଜୋ

୧ଦୃଷ୍ଟି = ଦର୍ଶନ . [ଦର୍ଶନ ଅଥଵା ଦୃଷ୍ଟିକେ ଦୋ ଅର୍ଥ ହୈଂ : (୧) ସାମାନ୍ଯ ପ୍ରତିଭାସ, ଔର (୨) ଶ୍ରଦ୍ଧା . ଜହାଁ

ଜୋ ଅର୍ଥ ଘଟିତ ହୋତା ହୋ ଵହାଁ ଵହ ଅର୍ଥ ସମଝନା . ଦୋନୋଂ ଅର୍ଥ ଗର୍ଭିତ ହୋଂ ଵହାଁ ଦୋନୋଂ ସମଝନା .]

୨ଵିଭାଵ = ଵିଶେଷ ଭାଵ; ଅପେକ୍ଷିତ ଭାଵ . [ଔଦଯିକ, ଔପଶମିକ, କ୍ଷାଯୋପଶମିକ ଔର କ୍ଷାଯିକ ଯହ

ଚାର ଭାଵ ଅପେକ୍ଷିତ ଭାଵ ହୋନେସେ ଉନ୍ହେଂ ଵିଭାଵସ୍ଵଭାଵ ପରଭାଵ କହା ହୈ . ଏକ ସହଜପରମପାରିଣାମିକ ଭାଵକୋ

ଦର୍ଶନପଯୋଗ ସ୍ଵଭାଵ ଔର ଵିଭାଵ ଦୋ ଵିଧି ଜାନିଯେ .

ଇନ୍ଦ୍ରିଯ - ରହିତ, ଅସହାଯ, କେଵଲ ଦୃଗ୍ସ୍ଵଭାଵିକ ମାନିଯେ ..୧୩..

Page 33 of 388
PDF/HTML Page 60 of 415
single page version

ପରମଚୈତନ୍ଯସାମାନ୍ଯସ୍ଵରୂପସ୍ଯ ଅକୃତ୍ରିମପରମସ୍ଵସ୍ଵରୂପାଵିଚଲସ୍ଥିତିସନାଥଶୁଦ୍ଧଚାରିତ୍ରସ୍ଯ ନିତ୍ଯଶୁଦ୍ଧ-
ନିରଂଜନବୋଧସ୍ଯ ନିଖିଲଦୁରଘଵୀରଵୈରିସେନାଵୈଜଯନ୍ତୀଵିଧ୍ଵଂସକାରଣସ୍ଯ ତସ୍ଯ ଖଲୁ ସ୍ଵରୂପ-
ଶ୍ରଦ୍ଧାନମାତ୍ରମେଵ .

ଅନ୍ଯା କାର୍ଯଦ୍ରଷ୍ଟିଃ ଦର୍ଶନଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯପ୍ରମୁଖଘାତିକର୍ମକ୍ଷଯେଣ ଜାତୈଵ . ଅସ୍ଯ ଖଲୁ

କ୍ଷାଯିକଜୀଵସ୍ଯ ସକଲଵିମଲକେଵଲାଵବୋଧବୁଦ୍ଧଭୁଵନତ୍ରଯସ୍ଯ ସ୍ଵାତ୍ମୋତ୍ଥପରମଵୀତରାଗସୁଖସୁଧା-
ସମୁଦ୍ରସ୍ଯ ଯଥାଖ୍ଯାତାଭିଧାନକାର୍ଯଶୁଦ୍ଧଚାରିତ୍ରସ୍ଯ ସାଦ୍ଯନିଧନାମୂର୍ତାତୀଂଦ୍ରିଯସ୍ଵଭାଵଶୁଦ୍ଧସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାର-
ନଯାତ୍ମକସ୍ଯ ତ୍ରୈଲୋକ୍ଯଭଵ୍ଯଜନତାପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷଵଂଦନାଯୋଗ୍ଯସ୍ଯ ତୀର୍ଥକରପରମଦେଵସ୍ଯ କେଵଲଜ୍ଞାନଵଦିଯମପି
ଯୁଗପଲ୍ଲୋକାଲୋକଵ୍ଯାପିନୀ

૫

କାରଣସମଯସାରସ୍ଵରୂପ ହୈ, ନିରାଵରଣ ଜିସକା ସ୍ଵଭାଵ ହୈ, ଜୋ ନିଜ ସ୍ଵଭାଵସତ୍ତାମାତ୍ର ହୈ, ଜୋ
ପରମଚୈତନ୍ଯସାମାନ୍ଯସ୍ଵରୂପ ହୈ, ଜୋ ଅକୃତ୍ରିମ ପରମ ସ୍ଵ-ସ୍ଵରୂପମେଂ ଅଵିଚଲସ୍ଥିତିମଯ
ଶୁଦ୍ଧଚାରିତ୍ରସ୍ଵରୂପ ହୈ, ଜୋ ନିତ୍ଯ-ଶୁଦ୍ଧ-ନିରଂଜନଜ୍ଞାନସ୍ଵରୂପ ହୈ ଔର ଜୋ ସମସ୍ତ ଦୁଷ୍ଟ ପାପୋଂରୂପ ଵୀର
ଶତ୍ରୁଓଂକୀ ସେନାକୀ ଧ୍ଵଜାକେ ନାଶକା କାରଣ ହୈ ଐସେ ଆତ୍ମାକେ ସଚମୁଚ ୧ସ୍ଵରୂପଶ୍ରଦ୍ଧାନମାତ୍ର ହୀ

ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ କାରଣଦୃଷ୍ଟି ତୋ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମାକୀ ସ୍ଵରୂପଶ୍ରଦ୍ଧାମାତ୍ର ହୀ ହୈ ) .

ଦୂସରୀ କାର୍ଯଦୃଷ୍ଟି ଦର୍ଶନାଵରଣୀଯ-ଜ୍ଞାନାଵରଣୀଯାଦି ଘାତିକର୍ମୋଂକେ କ୍ଷଯସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋତୀ ହୈ .

ଇସ କ୍ଷାଯିକ ଜୀଵକୋ — ଜିସନେ ସକଲଵିମଲ (ସର୍ଵଥା ନିର୍ମଲ) କେଵଲଜ୍ଞାନ ଦ୍ଵାରା ତୀନ ଭୁଵନକୋ

ଜାନା ହୈ, ନିଜ ଆତ୍ମାସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲେ ପରମ ଵୀତରାଗ ସୁଖାମୃତକା ଜୋ ସମୁଦ୍ର ହୈ, ଜୋ ଯଥାଖ୍ଯାତ
ନାମକ କାର୍ଯଶୁଦ୍ଧଚାରିତ୍ରସ୍ଵରୂପ ହୈ, ଜୋ ସାଦି-ଅନନ୍ତ ଅମୂର୍ତ ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯସ୍ଵଭାଵଵାଲେ

୨ଶୁଦ୍ଧସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାରନଯାତ୍ମକ ହୈ, ଔର ଜୋ ତ୍ରିଲୋକକେ ଭଵ୍ଯ ଜନୋଂକୋ ପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ ଵନ୍ଦନାଯୋଗ୍ଯ ହୈ, ଐସେ

ତୀର୍ଥଂକରପରମଦେଵକୋ — କେଵଲଜ୍ଞାନକୀ ଭାଁତି ଯହ (କାର୍ଯଦୃଷ୍ଟି) ଭୀ ଯୁଗପତ୍ ଲୋକାଲୋକମେଂ ଵ୍ଯାପ୍ତ

ହୋନେଵାଲୀ ହୈ .

ହୀ ସଦା-ପାଵନରୂପ ନିଜ ସ୍ଵଭାଵ କହା ହୈ . ଚାର ଵିଭାଵଭାଵୋଂକା ଆଶ୍ରଯ କରନେସେ ପରମପାରିଣାମିକଭାଵକା

ଆଶ୍ରଯ ନହୀଂ ହୋତା . ପରମପାରିଣାମିକଭାଵକା ଆଶ୍ରଯ କରନେସେ ହୀ ସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵସେ ଲେକର ମୋକ୍ଷ ଦଶା ତକକୀ

ଦଶାଏଁ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋତୀ ହୈଂ .]

୧ସ୍ଵରୂପଶ୍ରଦ୍ଧାନ = ସ୍ଵରୂପ-ଅପେକ୍ଷାସେ ଶ୍ରଦ୍ଧାନ . [ଜିସପ୍ରକାର କାରଣସ୍ଵଭାଵଜ୍ଞାନ ଅର୍ଥାତ୍ ସହଜଜ୍ଞାନ ସ୍ଵରୂପପ୍ରତ୍ଯକ୍ଷ

ହୈ, ଉସୀପ୍ରକାର କାରଣସ୍ଵଭାଵଦୃଷ୍ଟି ଅର୍ଥାତ୍ ସହଜଦର୍ଶନ ସ୍ଵରୂପଶ୍ରଦ୍ଧାନମାତ୍ର ହୀ ହୈ .]

୨ତୀର୍ଥଂକରପରମଦେଵ ଶୁଦ୍ଧସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାରନଯସ୍ଵରୂପ ହୈଂ, କି ଜୋ ଶୁଦ୍ଧସଦ୍ଭୂତଵ୍ଯଵହାରନଯ ସାଦି-ଅନନ୍ତ, ଅମୂର୍ତିକ
ଔର ଅତୀନ୍ଦ୍ରିଯସ୍ଵଭାଵଵାଲା ହୈ .

< Previous Page Next Page >