Niyamsar-Hindi (Oriya transliteration). Gatha: 58-68.

Page 114 of 388
PDF/HTML Page 141 of 415
single page version

(ଶାଲିନୀ)

ଵକ୍ତି ଵ୍ଯକ୍ତଂ ସତ୍ଯମୁଚ୍ଚୈର୍ଜନୋ ଯଃ
ସ୍ଵର୍ଗସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ଭୂରିଭୋଗୈକଭାକ୍ ସ୍ଯାତ୍ .

ଅସ୍ମିନ୍ ପୂଜ୍ଯଃ ସର୍ଵଦା ସର୍ଵସଦ୍ଭିଃ
ସତ୍ଯାତ୍ସତ୍ଯଂ ଚାନ୍ଯଦସ୍ତି ଵ୍ରତଂ କିମ୍ ..୭୭..

ଗାମେ ଵା ଣଯରେ ଵାଽରଣ୍ଣେ ଵା ପେଚ୍ଛିଊଣ ପରମତ୍ଥଂ .

ଜୋ ମୁଯଦି ଗହଣଭାଵଂ ତିଦିଯଵଦଂ ହୋଦି ତସ୍ସେଵ ..୫୮..

ଗ୍ରାମେ ଵା ନଗରେ ଵାଽରଣ୍ଯେ ଵା ପ୍ରେକ୍ଷଯିତ୍ଵା ପରମର୍ଥମ୍ .

ଯୋ ମୁଂଚତି ଗ୍ରହଣଭାଵଂ ତୃତୀଯଵ୍ରତଂ ଭଵତି ତସ୍ଯୈଵ ..୫୮..

ତୃତୀଯଵ୍ରତସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .

ଵୃତ୍ଯାଵୃତ୍ତୋ ଗ୍ରାମଃ ତସ୍ମିନ୍ ଵା ଚତୁର୍ଭିର୍ଗୋପୁରୈର୍ଭାସୁରଂ ନଗରଂ ତସ୍ମିନ୍ ଵା ମନୁଷ୍ଯସଂଚାରଶୂନ୍ଯଂ

ହୈ ), ଉସେ ଦୂସରା ଵ୍ରତ ହୋତା ହୈ .

[ଅବ ୫୭ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ :]

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜୋ ପୁରୁଷ ଅତି ସ୍ପଷ୍ଟରୂପସେ ସତ୍ଯ ବୋଲତା ହୈ, ଵହ ସ୍ଵର୍ଗକୀ ସ୍ତ୍ରିଯୋଂକେ

ଅନେକ ଭୋଗୋଂକା ଏକ ଭାଗୀ ହୋତା ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଵହ ପରଲୋକମେଂ ଅନନ୍ଯରୂପସେ ଦେଵାଂଗନାଓଂକେ
ବହୁତ-ସେ ଭୋଗ ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ ) ଔର ଇସ ଲୋକମେଂ ସର୍ଵଦା ସର୍ଵ ସତ୍ପୁରୁଷୋଂକା ପୂଜ୍ଯ ବନତା ହୈ .

ଵାସ୍ତଵମେଂ କ୍ଯା ସତ୍ଯସେ ଅନ୍ଯ କୋଈ (ବଢ଼କର) ଵ୍ରତ ହୈ ? ୭୭ .

ଗାଥା : ୫୮ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଗ୍ରାମେ ଵା ] ଗ୍ରାମମେଂ, [ନଗରେ ଵା ] ନଗରମେଂ [ଅରଣ୍ଯେ ଵା ]

ଯା ଵନମେଂ [ପରମ୍ ଅର୍ଥମ୍ ] ପରାଯୀ ଵସ୍ତୁକୋ [ପ୍ରେକ୍ଷଯିତ୍ଵା ] ଦେଖକର [ଯଃ ] ଜୋ (ସାଧୁ)
[ଗ୍ରହଣଭାଵଂ ] ଉସେ ଗ୍ରହଣ କରନେକେ ଭାଵକୋ [ମୁଂଚତି ] ଛୋଡ଼ତା ହୈ, [ତସ୍ଯ ଏଵ ] ଉସୀକୋ
[ତୃତୀଯଵ୍ରତଂ ] ତୀସରା ଵ୍ରତ [ଭଵତି ] ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହ, ତୀସରେ ଵ୍ରତକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .

ଜିସକେ ଚୌତରଫ ବାଡ଼ ହୋ ଵହ ଗ୍ରାମ (ଗାଁଵ) ହୈ; ଜୋ ଚାର ଦ୍ଵାରୋଂସେ ସୁଶୋଭିତ ହୋ ଵହ ନଗର

କାନନ, ନଗର ଯା ଗ୍ରାମମେଂ ଜୋ ଦେଖ ପର ଵସ୍ତୁ ଉସେ-
-ଛୋଡ଼େ ଗ୍ରହଣକେ ଭାଵ, ହୋତା ତୀସରା ଵ୍ରତ ହୈ ଉସେ ..୫୮..

Page 115 of 388
PDF/HTML Page 142 of 415
single page version

ଵନସ୍ପତିଜାତଵଲ୍ଲୀଗୁଲ୍ମପ୍ରଭୃତିଭିଃ ପରିପୂର୍ଣମରଣ୍ଯଂ ତସ୍ମିନ୍ ଵା ପରେଣ ଵିସୃଷ୍ଟଂ ନିହିତଂ ପତିତଂ ଵା
ଵିସ୍ମୃତଂ ଵା ପରଦ୍ରଵ୍ଯଂ ଦ୍ରଷ୍ଟ୍ଵା ସ୍ଵୀକାରପରିଣାମଂ ଯଃ ପରିତ୍ଯଜତି, ତସ୍ଯ ହି ତୃତୀଯଵ୍ରତଂ ଭଵତି ଇତି .

(ଆର୍ଯା)

ଆକର୍ଷତି ରତ୍ନାନାଂ ସଂଚଯମୁଚ୍ଚୈରଚୌର୍ଯ୍ଯମେତଦିହ .

ସ୍ଵର୍ଗସ୍ତ୍ରୀସୁଖମୂଲଂ କ୍ରମେଣ ମୁକ୍ତ୍ଯଂଗନାଯାଶ୍ଚ ..୭୮..

ଦଟ୍ଠୂଣ ଇତ୍ଥିରୂଵଂ ଵାଂଛାଭାଵଂ ଣିଯତ୍ତଦେ ତାସୁ .

ମେହୁଣସଣ୍ଣଵିଵଜ୍ଜିଯପରିଣାମୋ ଅହଵ ତୁରିଯଵଦଂ ..୫9..

ଦ୍ରଷ୍ଟ୍ଵା ସ୍ତ୍ରୀରୂପଂ ଵାଂଚ୍ଛାଭାଵଂ ନିଵର୍ତତେ ତାସୁ .

ମୈଥୁନସଂଜ୍ଞାଵିଵର୍ଜିତପରିଣାମୋଽଥଵା ତୁରୀଯଵ୍ରତମ୍ ..୫9..

ଚତୁର୍ଥଵ୍ରତସ୍ଵରୂପକଥନମିଦମ୍ .

ହୈ; ଜୋ ମନୁଷ୍ଯକେ ସଂଚାର ରହିତ, ଵନସ୍ପତିସମୂହ, ବେଲୋଂ ଔର ଵୃକ୍ଷୋଂକେ ଝୁଂଡ ଆଦିସେ ଖଚାଖଚ ଭରା
ହୋ ଵହ ଅରଣ୍ଯ ହୈ . ଐସେ ଗ୍ରାମ, ନଗର ଯା ଅରଣ୍ଯମେଂ ଅନ୍ଯସେ ଛୋଡ଼ୀ ହୁଈ, ରଖୀ ହୁଈ, ଗିରୀ ହୁଈ ଅଥଵା

ଭୂଲୀ ହୁଈ ପରଵସ୍ତୁକୋ ଦେଖକର ଉସକେ ସ୍ଵୀକାରପରିଣାମକା (ଅର୍ଥାତ୍ ଉସେ ଅପନୀ ବନାନେ — ଗ୍ରହଣ

କରନେକେ ପରିଣାମକା) ଜୋ ପରିତ୍ଯାଗ କରତା ହୈ, ଉସେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ତୀସରା ଵ୍ରତ ହୋତା ହୈ .

[ଅବ ୫୮ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ :]

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଯହ ଉଗ୍ର ଅଚୌର୍ଯ ଇସ ଲୋକମେଂ ରତ୍ନୋଂକେ ସଂଚଯକୋ ଆକର୍ଷିତ କରତା

ହୈ ଔର (ପରଲୋକମେଂ) ସ୍ଵର୍ଗକୀ ସ୍ତ୍ରିଯୋଂକେ ସୁଖକା କାରଣ ହୈ ତଥା କ୍ରମଶଃ ମୁକ୍ତିରୂପୀ ସ୍ତ୍ରୀକେ
ସୁଖକା କାରଣ ହୈ . ୭୮ .

ଗାଥା : ୫୯ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ସ୍ତ୍ରୀରୂପଂ ଦୃଷ୍ଟଵା ] ସ୍ତ୍ରିଯୋଂକା ରୂପ ଦେଖକର [ତାସୁ ]

ଉନକେ ପ୍ରତି [ଵାଂଚ୍ଛାଭାଵଂ ନିଵର୍ତତେ ] ଵାଂଛାଭାଵକୀ ନିଵୃତ୍ତି ଵହ [ଅଥଵା ] ଅଥଵା [ମୈଥୁନସଂଜ୍ଞା-
ଵିଵର୍ଜିତପରିଣାମଃ ] ମୈଥୁନସଂଜ୍ଞାରହିତ ଜୋ ପରିଣାମ ଵହ [ତୁରୀଯଵ୍ରତମ୍ ] ଚୌଥା ଵ୍ରତ ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହ, ଚୌଥେ ଵ୍ରତକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .

ଜୋ ଦେଖ ରମଣୀ-ରୂପ ଵାଂଛାଭାଵ ଉସମେଂ ଛୋଡ଼ତା .

ପରିଣାମ ମୈଥୁନ - ସଂଜ୍ଞ - ଵର୍ଜିତ ଵ୍ରତ ଚତୁର୍ଥ ଯହୀ କହା ..୫୯..

Page 116 of 388
PDF/HTML Page 143 of 415
single page version

କମନୀଯକାମିନୀନାଂ ତନ୍ମନୋହରାଙ୍ଗନିରୀକ୍ଷଣଦ୍ଵାରେଣ ସମୁପଜନିତକୌତୂହଲଚିତ୍ତଵାଂଚ୍ଛାପରି-

ତ୍ଯାଗେନ, ଅଥଵା ପୁଂଵେଦୋଦଯାଭିଧାନନୋକଷାଯତୀଵ୍ରୋଦଯେନ ସଂଜାତମୈଥୁନସଂଜ୍ଞାପରିତ୍ଯାଗଲକ୍ଷଣ-
ଶୁଭପରିଣାମେନ ଚ ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯଵ୍ରତଂ ଭଵତି ଇତି .

(ମାଲିନୀ)

ଭଵତି ତନୁଵିଭୂତିଃ କାମିନୀନାଂ ଵିଭୂତିଂ
ସ୍ମରସି ମନସି କାମିଂସ୍ତ୍ଵଂ ତଦା ମଦ୍ଵଚଃ କିମ୍ .

ସହଜପରମତତ୍ତ୍ଵଂ ସ୍ଵସ୍ଵରୂପଂ ଵିହାଯ
ଵ୍ରଜସି ଵିପୁଲମୋହଂ ହେତୁନା କେନ ଚିତ୍ରମ୍ ..୭9..

ସଵ୍ଵେସିଂ ଗଂଥାଣଂ ଚାଗୋ ଣିରଵେକ୍ଖଭାଵଣାପୁଵ୍ଵଂ .

ପଂଚମଵଦମିଦି ଭଣିଦଂ ଚାରିତ୍ତଭରଂ ଵହଂତସ୍ସ ..୬୦..

ସର୍ଵେଷାଂ ଗ୍ରନ୍ଥାନାଂ ତ୍ଯାଗୋ ନିରପେକ୍ଷଭାଵନାପୂର୍ଵମ୍ .

ପଂଚମଵ୍ରତମିତି ଭଣିତଂ ଚାରିତ୍ରଭରଂ ଵହତଃ ..୬୦..

ସୁନ୍ଦର କାମିନିଯୋଂକେ ମନୋହର ଅଙ୍ଗକେ ନିରୀକ୍ଷଣ ଦ୍ଵାରା ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲୀ କୁତୂହଲତାକେ —

ଚିତ୍ତଵାଂଛାକେ — ପରିତ୍ଯାଗସେ, ଅଥଵା ପୁରୁଷଵେଦୋଦଯ ନାମକା ଜୋ ନୋକଷାଯକା ତୀଵ୍ର ଉଦଯ ଉସକେ

କାରଣ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲୀ ମୈଥୁନସଂଜ୍ଞାକେ ପରିତ୍ଯାଗସ୍ଵରୂପ ଶୁଭ ପରିଣାମସେ, ବ୍ରହ୍ମଚର୍ଯଵ୍ରତ ହୋତା ହୈ .

[ଅବ ୫୯ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ :]

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] କାମିନିଯୋଂକୀ ଜୋ ଶରୀରଵିଭୂତି ଉସ ଵିଭୂତିକା, ହେ କାମୀ ପୁରୁଷ !

ଯଦି ତୂ ମନମେଂ ସ୍ମରଣ କରତା ହୈ, ତୋ ମେରେ ଵଚନସେ ତୁଝେ କ୍ଯା ଲାଭ ହୋଗା ? ଅହୋ ! ଆଶ୍ଚର୍ଯ ହୋତା
ହୈ କି ସହଜ ପରମତତ୍ତ୍ଵକୋ — ନିଜ ସ୍ଵରୂପକୋ — ଛୋଡ଼କର ତୂ କିସ କାରଣ ଵିପୁଲ ମୋହକୋ ପ୍ରାପ୍ତ

ହୋ ରହା ହୈ ! ୭୯.

ଗାଥା : ୬୦ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ନିରପେକ୍ଷଭାଵନାପୂର୍ଵମ୍ ] ୧ନିରପେକ୍ଷ ଭାଵନାପୂର୍ଵକ

ନିରପେକ୍ଷ - ଭାଵ ସଂଯୁକ୍ତ ସବ ହୀ ଗ୍ରନ୍ଥକେ ପରିତ୍ଯାଗକା .

ପରିଣାମ ହୈ ଵ୍ରତ ପଂଚଵାଂ ଚାରିତ୍ରଭର ଵହନାରକା ..୬୦..

୧ – ମୁନିକୋ ମୁନିତ୍ଵୋଚିତ ନିରପେକ୍ଷ ଶୁଦ୍ଧ ପରିଣତିକେ ସାଥ ଵର୍ତତା ହୁଆ ଜୋ (ହଠ ରହିତ) ସର୍ଵପରିଗ୍ରହତ୍ଯାଗସମ୍ବନ୍ଧୀ

Page 117 of 388
PDF/HTML Page 144 of 415
single page version

ଇହ ହି ପଂଚମଵ୍ରତସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ .

ସକଲପରିଗ୍ରହପରିତ୍ଯାଗଲକ୍ଷଣନିଜକାରଣପରମାତ୍ମସ୍ଵରୂପାଵସ୍ଥିତାନାଂ ପରମସଂଯମିନାଂ ପରମ-

ଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵରାଣାଂ ସଦୈଵ ନିଶ୍ଚଯଵ୍ଯଵହାରାତ୍ମକଚାରୁଚାରିତ୍ରଭରଂ ଵହତାଂ, ବାହ୍ଯାଭ୍ଯନ୍ତରଚତୁର୍ଵିଂଶତି-
ପରିଗ୍ରହପରିତ୍ଯାଗ ଏଵ ପରଂପରଯା ପଂଚମଗତିହେତୁଭୂତଂ ପଂଚମଵ୍ରତମିତି .

ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ସମଯସାରେ —

(ଅର୍ଥାତ୍ ଜିସ ଭାଵନାମେଂ ପରକୀ ଅପେକ୍ଷା ନହୀଂ ହୈ ଐସୀ ଶୁଦ୍ଧ ନିରାଲମ୍ବନ ଭାଵନା ସହିତ)
[ସର୍ଵେଷାଂ ଗ୍ରନ୍ଥାନାଂ ତ୍ଯାଗଃ ] ସର୍ଵ ପରିଗ୍ରହୋଂକା ତ୍ଯାଗ (ସର୍ଵପରିଗ୍ରହତ୍ଯାଗସମ୍ବନ୍ଧୀ ଶୁଭଭାଵ)
ଵହ, [ଚାରିତ୍ରଭରଂ ଵହତଃ ] ୨ଚାରିତ୍ରଭର ଵହନ କରନେଵାଲେକୋ [ପଂଚମଵ୍ରତମ୍ ଇତି ଭଣିତମ୍ ]

ପାଁଚଵାଁ ଵ୍ରତ କହା ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ (ଇସ ଗାଥାମେଂ) ପାଁଚଵେଂ ଵ୍ରତକା ସ୍ଵରୂପ କହା ଗଯା ହୈ .

ସକଲ ପରିଗ୍ରହକେ ପରିତ୍ଯାଗସ୍ଵରୂପ ନିଜ କାରଣପରମାତ୍ମାକେ ସ୍ଵରୂପମେଂ ଅଵସ୍ଥିତ

(ସ୍ଥିର ହୁଏ) ପରମସଂଯମିଯୋଂକୋ — ପରମ ଜିନଯୋଗୀଶ୍ଵରୋଂକୋ — ସଦୈଵ ନିଶ୍ଚଯଵ୍ଯଵହାରାତ୍ମକ

ସୁନ୍ଦର ଚାରିତ୍ରଭର ଵହନ କରନେଵାଲୋଂକୋ, ବାହ୍ଯ - ଅଭ୍ଯଂତର ଚୌଵୀସ ପ୍ରକାରକେ ପରିଗ୍ରହକା ପରିତ୍ଯାଗ

ହୀ ୩ପରମ୍ପରାସେ ପଂଚମଗତିକେ ହେତୁଭୂତ ଐସା ପାଁଚଵାଁ ଵ୍ରତ ହୈ .

ଇସୀପ୍ରକାର (ଶ୍ରୀମଦ୍ଭଗଵତ୍କୁନ୍ଦକୁନ୍ଦାଚାର୍ଯଦେଵପ୍ରଣୀତ) ଶ୍ରୀ ସମଯସାରମେଂ (୨୦୮ଵୀଂ ଗାଥା

ଦ୍ଵାରା) କହା ହୈ କି : —

ଶୁଭୋପଯୋଗ ଵହ ଵ୍ଯଵହାର ଅପରିଗ୍ରହଵ୍ରତ କହଲାତା ହୈ . ଶୁଦ୍ଧ ପରିଣତି ନ ହୋ ଵହାଁ ଶୁଭୋପଯୋଗ ହଠ ସହିତ

ହୋତା ହୈ; ଵହ ଶୁଭୋପଯୋଗ ତୋ ଵ୍ଯଵହାର-ଵ୍ରତ ଭୀ ନହୀଂ କହଲାତା . [ଇସ ପାଁଚଵେଂ ଵ୍ରତକୀ ଭାଁତି ଅନ୍ଯ ଵ୍ରତୋଂକା

ଭୀ ସମଝ ଲେନା .]

୨ – ଚାରିତ୍ରଭର = ଚାରିତ୍ରକା ଭାର; ଚାରିତ୍ରସମୂହ; ଚାରିତ୍ରକୀ ଅତିଶଯତା .

୩ – ଶୁଭୋପଯୋଗରୂପ ଵ୍ଯଵହାରଵ୍ରତ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକା ହେତୁ ହୈ ଔର ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ ମୋକ୍ଷକା ହେତୁ ହୈ ଐସା ଗିନକର ଯହାଁ

ଉପଚାରସେ ଵ୍ଯଵହାରଵ୍ରତକୋ ମୋକ୍ଷକା ପରମ୍ପରାହେତୁ କହା ହୈ . ଵାସ୍ତଵମେଂ ତୋ ଶୁଭୋପଯୋଗୀ ମୁନିକୋ ମୁନିଯୋଗ୍ଯ

ଶୁଦ୍ଧପରିଣତି ହୀ (ଶୁଦ୍ଧାତ୍ମଦ୍ରଵ୍ଯକା ଅଵଲମ୍ବନ କରତୀ ହୈ ଇସଲିଯେ) ଵିଶେଷ ଶୁଦ୍ଧିରୂପ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗକା ହେତୁ
ହୋତୀ ହୈ ଔର ଵହ ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ ମୋକ୍ଷକା ହେତୁ ହୋତା ହୈ . ଇସପ୍ରକାର ଇସ ଶୁଦ୍ଧପରିଣତିମେଂ ରହେ ହୁଏ ମୋକ୍ଷ଼କେ

ପରମ୍ପରାହେତୁପନେକା ଆରୋପ ଉସକେ ସାଥ ରହନେଵାଲେ ଶୁଭୋପଯୋଗମେଂ କରକେ ଵ୍ଯଵହାରଵ୍ରତକୋ ମୋକ୍ଷକା ପରମ୍ପରାହେତୁ
କହା ଜାତା ହୈ . ଜହାଁ ଶୁଦ୍ଧପରିଣତି ହୀ ନ ହୋ ଵହାଁ ଵର୍ତତେ ହୁଏ ଶୁଭୋପଯୋଗମେଂ ମୋକ୍ଷକେ ପରମ୍ପରାହେତୁପନେକା

ଆରୋପ ଭୀ ନହୀଂ କିଯା ଜା ସକତା, କ୍ଯୋଂକି ଜହାଁ ମୋକ୍ଷକା ଯଥାର୍ଥ ପରମ୍ପରାହେତୁ ପ୍ରଗଟ ହୀ ନହୀଂ ହୁଆ ହୈ —

ଵିଦ୍ଯମାନ ହୀ ନହୀଂ ହୈ ଵହାଁ ଶୁଭୋପଯୋଗମେଂ ଆରୋପ କିସକା କିଯା ଜାଯେ ?

Page 118 of 388
PDF/HTML Page 145 of 415
single page version

‘‘ମଜ୍ଝଂ ପରିଗ୍ଗହୋ ଜଦି ତଦୋ ଅହମଜୀଵଦଂ ତୁ ଗଚ୍ଛେଜ୍ଜ .

ଣାଦେଵ ଅହଂ ଜମ୍ହା ତମ୍ହା ଣ ପରିଗ୍ଗହୋ ମଜ୍ଝ ..’’

ତଥା ହି —

(ହରିଣୀ)

ତ୍ଯଜତୁ ଭଵଭୀରୁତ୍ଵାଦ୍ଭଵ୍ଯଃ ପରିଗ୍ରହଵିଗ୍ରହଂ
ନିରୁପମସୁଖାଵାସପ୍ରାପ୍ତ୍ଯୈ କରୋତୁ ନିଜାତ୍ମନି .

ସ୍ଥିତିମଵିଚଲାଂ ଶର୍ମାକାରାଂ ଜଗଜ୍ଜନଦୁର୍ଲଭାଂ
ନ ଚ ଭଵତି ମହଚ୍ଚିତ୍ରଂ ଚିତ୍ରଂ ସତାମସତାମିଦମ୍ ..୮୦..

ପାସୁଗମଗ୍ଗେଣ ଦିଵା ଅଵଲୋଗଂତୋ ଜୁଗପ୍ପମାଣଂ ହି .

ଗଚ୍ଛଇ ପୁରଦୋ ସମଣୋ ଇରିଯାସମିଦୀ ହଵେ ତସ୍ସ ..୬୧..

ପ୍ରାସୁକମାର୍ଗେଣ ଦିଵା ଅଵଲୋକଯନ୍ ଯୁଗପ୍ରମାଣଂ ଖଲୁ .

ଗଚ୍ଛତି ପୁରତଃ ଶ୍ରମଣଃ ଈର୍ଯାସମିତିର୍ଭଵେତ୍ତସ୍ଯ ..୬୧..

‘‘[ଗାଥାର୍ଥ : — ] ଯଦି ପରଦ୍ରଵ୍ଯ - ପରିଗ୍ରହ ମେରା ହୋ ତୋ ମୈଂ ଅଜୀଵତ୍ଵକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଊଁ . ମୈଂ

ତୋ ଜ୍ଞାତା ହୀ ହୂଁ ଇସଲିଯେ (ପରଦ୍ରଵ୍ଯରୂପ) ପରିଗ୍ରହ ମେରା ନହୀଂ ହୈ .’’

ଔର (୬୦ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ ) : —

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଭଵ୍ଯ ଜୀଵ ଭଵଭୀରୁତାକେ କାରଣ ପରିଗ୍ରହଵିସ୍ତାରକୋ ଛୋଡ଼ୋ ଔର

ନିରୁପମ ସୁଖକେ ❃ଆଵାସକୀ ପ୍ରାପ୍ତି ହେତୁ ନିଜ ଆତ୍ମାମେଂ ଅଵିଚଲ, ସୁଖାକାର (ସୁଖମଯୀ) ତଥା

ଜଗତଜନୋଂକୋ ଦୁର୍ଲଭ ଐସୀ ସ୍ଥିତି (ସ୍ଥିରତା) କରୋ . ଔର ଯହ (ନିଜାତ୍ମାମେଂ ଅଚଲ ସୁଖାତ୍ମକ

ସ୍ଥିତି କରନେକା କାର୍ଯ) ସତ୍ପୁରୁଷୋଂକୋ କୋଈ ମହା ଆଶ୍ଚର୍ଯକୀ ବାତ ନହୀଂ ହୈ, ଅସତ୍ପୁରୁଷୋଂକୋ
ଆଶ୍ଚର୍ଯକୀ ବାତ ହୈ .୮୦.

ଗାଥା : ୬୧ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ଶ୍ରମଣଃ ] ଜୋ ଶ୍ରମଣ [ପ୍ରାସୁକମାର୍ଗେଣ ] ପ୍ରାସୁକ ମାର୍ଗ

❃ ଆଵାସ = ନିଵାସସ୍ଥାନ; ଘର; ଆଯତନ .

ମୁନିରାଜ ଚଲତେ ମାର୍ଗ ଦିନମେଂ ଦେଖ ଆଗେକୀ ମହୀ .

ପ୍ରାସୁକ ଧୁରା ଜିତନୀ, ଉନ୍ହେଂ ହୀ ସମିତି ଈର୍ଯା ହୈ କହୀ ..୬୧..

Page 119 of 388
PDF/HTML Page 146 of 415
single page version

ଅତ୍ରେର୍ଯାସମିତିସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ .

ଯଃ ପରମସଂଯମୀ ଗୁରୁଦେଵଯାତ୍ରାଦିପ୍ରଶସ୍ତପ୍ରଯୋଜନମୁଦ୍ଦିଶ୍ଯୈକଯୁଗପ୍ରମାଣଂ ମାର୍ଗମ୍ ଅଵଲୋକଯନ୍

ସ୍ଥାଵରଜଂଗମପ୍ରାଣିପରିରକ୍ଷାର୍ଥଂ ଦିଵୈଵ ଗଚ୍ଛତି, ତସ୍ଯ ଖଲୁ ପରମଶ୍ରମଣସ୍ଯେର୍ଯାସମିତିର୍ଭଵତି . ଵ୍ଯଵହାର-

ସମିତିସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ . ଇଦାନୀଂ ନିଶ୍ଚଯସମିତିସ୍ଵରୂପମୁଚ୍ଯତେ . ଅଭେଦାନୁପଚାରରତ୍ନତ୍ରଯମାର୍ଗେଣ ପରମ-

ଧର୍ମିଣମାତ୍ମାନଂ ସମ୍ଯଗ୍ ଇତା ପରିଣତିଃ ସମିତିଃ . ଅଥଵା ନିଜପରମତତ୍ତ୍ଵନିରତସହଜପରମବୋଧାଦି-

ପରମଧର୍ମାଣାଂ ସଂହତିଃ ସମିତିଃ . ଇତି ନିଶ୍ଚଯଵ୍ଯଵହାରସମିତିଭେଦଂ ବୁଦ୍ଧ୍ଵା ତତ୍ର ପରମନିଶ୍ଚଯ-

ସମିତିମୁପଯାତୁ ଭଵ୍ଯ ଇତି .

ପର [ଦିଵା ] ଦିନମେଂ [ଯୁଗପ୍ରମାଣଂ ] ଧୁରା-ପ୍ରମାଣ [ପୁରତଃ ] ଆଗେ [ଖଲୁ ଅଵଲୋକନ୍ ] ଦେଖକର
[ଗଚ୍ଛତି ] ଚଲତା ହୈ, [ତସ୍ଯ ] ଉସେ [ଈର୍ଯାସମିତିଃ ] ଈର୍ଯାସମିତି [ଭଵେତ୍ ] ହୋତୀ ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ (ଇସ ଗାଥାମେଂ) ଈର୍ଯାସମିତିକା ସ୍ଵରୂପ କହା ହୈ .

ଜୋ ❃ପରମସଂଯମୀ ଗୁରୁଯାତ୍ରା (ଗୁରୁକେ ପାସ ଜାନା), ଦେଵଯାତ୍ରା (ଦେଵକେ ପାସ ଜାନା) ଆଦି

ପ୍ରଶସ୍ତ ପ୍ରଯୋଜନକା ଉଦ୍ଦେଶ ରଖକର ଏକ ଧୁରା (ଚାର ହାଥ) ଜିତନା ମାର୍ଗ ଦେଖତେ-ଦେଖତେ ସ୍ଥାଵର
ତଥା ଜଙ୍ଗମ ପ୍ରାଣିଯୋଂକୀ ପରିରକ୍ଷା(ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରସେ ରକ୍ଷା)କେ ହେତୁ ଦିନମେଂ ହୀ ଚଲତା ହୈ, ଉସ
ପରମଶ୍ରମଣକୋ ଈର୍ଯାସମିତି ହୋତୀ ହୈ . (ଇସପ୍ରକାର) ଵ୍ଯଵହାରସମିତିକା ସ୍ଵରୂପ କହା ଗଯା .

ଅବ ନିଶ୍ଚଯସମିତିକା ସ୍ଵରୂପ କହା ଜାତା ହୈ : ଅଭେଦ - ଅନୁପଚାର - ରତ୍ନତ୍ରଯରୂପୀ ମାର୍ଗ

ପର ପରମଧର୍ମୀ ଐସେ (ଅପନେ) ଆତ୍ମାକେ ପ୍ରତି ସମ୍ଯକ୍ ‘‘ଇତି’’ ( – ଗତି) ଅର୍ଥାତ୍ ପରିଣତି

ଵହ ସମିତି ହୈ; ଅଥଵା, ନିଜ ପରମତତ୍ତ୍ଵମେଂ ଲୀନ ସହଜ ପରମଜ୍ଞାନାଦିକ ପରମଧର୍ମୋଂକୀ ସଂହତି
( – ମିଲନ, ସଂଗଠନ) ଵହ ସମିତି ହୈ .

ଇସପ୍ରକାର ନିଶ୍ଚଯ ଔର ଵ୍ଯଵହାରରୂପ ସମିତିଭେଦ ଜାନକର ଉନମେଂ ( – ଉନ ଦୋ ମେଂ ସେ)

ପରମନିଶ୍ଚଯସମିତିକୋ ଭଵ୍ଯ ଜୀଵ ପ୍ରାପ୍ତ କରୋ .

[ଅବ ୬୧ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଚାର ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ : ]

❃ ପରମସଂଯମୀ ମୁନିକୋ (ଅର୍ଥାତ୍ ମୁନିଯୋଗ୍ଯ ଶୁଦ୍ଧପରିଣତିଵାଲେ ମୁନିକୋ) ଶୁଦ୍ଧପରିଣତିକେ ସାଥ ଵର୍ତତା ହୁଆ ଜୋ

(ହଠ ରହିତ) ଈର୍ଯାସମ୍ବନ୍ଧୀ ( – ଗମନସମ୍ବନ୍ଧୀ; ଚଲନେସମ୍ବନ୍ଧୀ) ଶୁଭୋପଯୋଗ ଵହ ଵ୍ଯଵହାର ଈର୍ଯାସମିତି ହୈ .

ଶୁଦ୍ଧପରିଣତି ନ ହୋ ଵହାଁ ଶୁଭୋପଯୋଗ ହଠ ସହିତ ହୋତା ହୈ; ଵହ ଶୁଭୋପଯୋଗ ତୋ ଵ୍ଯଵହାର ସମିତି ଭୀ ନହୀଂ
କହଲାତା [ଇସ ଈର୍ଯାସମିତିକୀ ଭାଁତି ଅନ୍ଯ ସମିତିଯୋଂକା ଭୀ ସମଝ ଲେନା . ]

Page 120 of 388
PDF/HTML Page 147 of 415
single page version

(ମନ୍ଦାକ୍ରାଂତା)

ଇତ୍ଥଂ ବୁଦ୍ଧ୍ଵା ପରମସମିତିଂ ମୁକ୍ତି କାନ୍ତାସଖୀଂ ଯୋ
ମୁକ୍ତ୍ଵା ସଂଗଂ ଭଵଭଯକରଂ ହେମରାମାତ୍ମକଂ ଚ .

ସ୍ଥିତ୍ଵାଽପୂର୍ଵେ ସହଜଵିଲସଚ୍ଚିଚ୍ଚମତ୍କାରମାତ୍ରେ
ଭେଦାଭାଵେ ସମଯତି ଚ ଯଃ ସର୍ଵଦା ମୁକ୍ତ ଏଵ ..୮୧..

(ମାଲିନୀ)

ଜଯତି ସମିତିରେଷା ଶୀଲମୂଲଂ ମୁନୀନାଂ
ତ୍ରସହତିପରିଦୂରା ସ୍ଥାଵରଣାଂ ହତେର୍ଵା .

ଭଵଦଵପରିତାପକ୍ଲେଶଜୀମୂତମାଲା
ସକଲସୁକୃତସୀତ୍ଯାନୀକସନ୍ତୋଷଦାଯୀ ..୮୨..

(ମାଲିନୀ)

ନିଯତମିହ ଜନାନାଂ ଜନ୍ମ ଜନ୍ମାର୍ଣଵେଽସ୍ମିନ୍
ସମିତିଵିରହିତାନାଂ କାମରୋଗାତୁରାଣାମ୍ .

ମୁନିପ କୁରୁ ତତସ୍ତ୍ଵଂ ତ୍ଵନ୍ମନୋଗେହମଧ୍ଯେ
ହ୍ଯପଵରକମମୁଷ୍ଯାଶ୍ଚାରୁଯୋଷିତ୍ସୁମୁକ୍ତେ : ..୮୩..

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଇସପ୍ରକାର ମୁକ୍ତିକାନ୍ତାକୀ (ମୁକ୍ତିସୁନ୍ଦରୀକୀ) ସଖୀ

ପରମସମିତିକୋ ଜାନକର ଜୋ ଜୀଵ ଭଵଭଯକେ କରନେଵାଲେ କଂଚନକାମିନୀକେ ସଂଗକୋ ଛୋଡ଼କର,
ଅପୂର୍ଵ, ସହଜ - ଵିଲସତେ (ସ୍ଵଭାଵସେ ପ୍ରକାଶତେ), ଅଭେଦ ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରମାତ୍ରମେଂ ସ୍ଥିତ ରହକର

(ଉସମେଂ) ସମ୍ଯକ୍ ‘ଇତି’ ( – ଗତି) କରତା ହୈ ଅର୍ଥାତ୍ ସମ୍ଯକ୍ରୂପସେ ପରିଣମିତ ହୋତା ହୈ ଵହ

ସର୍ଵଦା ମୁକ୍ତ ହୀ ହୈ .୮୧.

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜୋ (ସମିତି) ମୁନିଯୋଂକୋ ଶୀଲକା ( – ଚାରିତ୍ରକା) ମୂଲ ହୈ, ଜୋ

ତ୍ରସ ଜୀଵୋଂକେ ଘାତସେ ତଥା ସ୍ଥାଵର ଜୀଵୋଂକେ ଘାତସେ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରସେ ଦୂର ହୈ, ଜୋ ଭଵଦାଵାନଲକେ
ପରିତାପରୂପୀ କ୍ଲେଶକୋ ଶାନ୍ତ କରନେଵାଲୀ ତଥା ସମସ୍ତ ସୁକୃତରୂପୀ ଧାନ୍ଯକୀ ରାଶିକୋ (ପୋଷଣ
ଦେକର) ସନ୍ତୋଷ ଦେନେଵାଲୀ ମେଘମାଲା ହୈ, ଐସୀ ଯହ ସମିତି ଜଯଵନ୍ତ ହୈ .୮୨.

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଯହାଁ (ଵିଶ୍ଵମେଂ) ଯହ ନିଶ୍ଚିତ ହୈ କି ଇସ ଜନ୍ମାର୍ଣଵମେଂ (ଭଵସାଗରମେଂ)

ସମିତିରହିତ କାମରୋଗାତୁର ( – ଇଚ୍ଛାରୂପୀ ରୋଗସେ ପୀଡ଼ିତ) ଜନୋଂକା ଜନ୍ମ ହୋତା ହୈ . ଇସଲିଯେ ହେ

ମୁନି ! ତୂ ଅପନେ ମନରୂପୀ ଘରମେଂ ଇସ ସୁମୁକ୍ତିରୂପୀ ସୁନ୍ଦର ସ୍ତ୍ରୀକେ ଲିଯେ ନିଵାସଗୃହ (କ ମରା) ରଖ
(ଅର୍ଥାତ୍ ତୂ ମୁକ୍ତିକା ଚିଂତଵନ କର) .୮୩.

Page 121 of 388
PDF/HTML Page 148 of 415
single page version

(ଆର୍ଯା)

ନିଶ୍ଚଯରୂପାଂ ସମିତିଂ ସୂତେ ଯଦି ମୁକ୍ତି ଭାଗ୍ଭଵେନ୍ମୋକ୍ଷଃ .

ବତ ନ ଚ ଲଭତେଽପାଯାତ୍ ସଂସାରମହାର୍ଣଵେ ଭ୍ରମତି ..୮୪..

ପେସୁଣ୍ଣହାସକକ୍କସପରଣିଂଦପ୍ପପ୍ପସଂସିଯଂ ଵଯଣଂ .

ପରିଚତ୍ତା ସପରହିଦଂ ଭାସାସମିଦୀ ଵଦଂତସ୍ସ ..୬୨..

ପୈଶୂନ୍ଯହାସ୍ଯକର୍କଶପରନିନ୍ଦାତ୍ମପ୍ରଶଂସିତଂ ଵଚନମ୍ .

ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ସ୍ଵପରହିତଂ ଭାଷାସମିତିର୍ଵଦତଃ ..୬୨..

ଅତ୍ର ଭାଷାସମିତିସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ .

କର୍ଣେଜପମୁଖଵିନିର୍ଗତଂ ନୃପତିକର୍ଣାଭ୍ଯର୍ଣଗତଂ ଚୈକପୁରୁଷସ୍ଯ ଏକକୁଟୁମ୍ବସ୍ଯ ଏକଗ୍ରାମସ୍ଯ ଵା

ମହଦ୍ଵିପତ୍କାରଣଂ ଵଚଃ ପୈଶୂନ୍ଯମ୍ . କ୍ଵଚିତ୍ କଦାଚିତ୍ କିଂଚିତ୍ ପରଜନଵିକାରରୂପମଵଲୋକ୍ଯ

ତ୍ଵାକର୍ଣ୍ଯ ଚ ହାସ୍ଯାଭିଧାନନୋକଷାଯସମୁପଜନିତମ୍ ଈଷଚ୍ଛୁଭମିଶ୍ରିତମପ୍ଯଶୁଭକର୍ମକାରଣଂ ପୁରୁଷମୁଖ-

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଯଦି ଜୀଵ ନିଶ୍ଚଯରୂପ ସମିତିକୋ ଉତ୍ପନ୍ନ କରେ, ତୋ ଵହ ମୁକ୍ତିକୋ

ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ — ମୋକ୍ଷରୂପ ହୋତା ହୈ . ପରନ୍ତୁ ସମିତିକେ ନାଶସେ ( – ଅଭାଵସେ), ଅରେରେ ! ଵହ ମୋକ୍ଷ

ପ୍ରାପ୍ତ ନହୀଂ କର ପାତା, କିନ୍ତୁ ସଂସାରରୂପୀ ମହାସାଗରମେଂ ଭଟକତା ହୈ .୮୪ .

ଗାଥା : ୬୨ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ପୈଶୂନ୍ଯହାସ୍ଯକର୍କଶପରନିନ୍ଦାତ୍ମପ୍ରଶଂସିତଂ ଵଚନମ୍ ]

ପୈଶୂନ୍ଯ (ଚୁଗଲୀ), ହାସ୍ଯ, କର୍କଶ ଭାଷା, ପରନିନ୍ଦା ଔର ଆତ୍ମପ୍ରଶଂସାରୂପ ଵଚନକା
[ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ] ପରିତ୍ଯାଗକର [ସ୍ଵପରହିତଂ ଵଦତଃ ] ଜୋ ସ୍ଵପରହିତରୂପ ଵଚନ ବୋଲତା ହୈ, ଉସେ
[ଭାଷାସମିତିଃ ] ଭାଷାସମିତି ହୋତୀ ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ ଭାଷାସମିତିକା ସ୍ଵରୂପ କହା ହୈ .

ଚୁଗଲଖୋର ମନୁଷ୍ଯକେ ମୁଁହସେ ନିକଲେ ହୁଏ ଔର ରାଜାକେ କାନ ତକ ପହୁଁଚେ ହୁଏ, କିସୀ ଏକ

ପୁରୁଷ, କିସୀ ଏକ କୁଟୁମ୍ବ ଅଥଵା କିସୀ ଏକ ଗ୍ରାମକୋ ମହା ଵିପତ୍ତିକେ କାରଣଭୂତ ଐସେ ଵଚନ
ଵହ ପୈଶୂନ୍ଯ ହୈ . କହୀଂ କଭୀ କିଞ୍ଚିତ୍ ପରଜନୋଂକେ ଵିକୃତ ରୂପକୋ ଦେଖକର ଅଥଵା ସୁନକର ହାସ୍ଯ

ନାମକ ନୋକଷାଯସେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୋନେଵାଲା, କିଂଚିତ୍ ଶୁଭକେ ସାଥ ମିଶ୍ରିତ ହୋନେ ପର ଭୀ ଅଶୁଭ କର୍ମକା

ପୈଶୂନ୍ଯ, କର୍କଶ, ହାସ୍ଯ, ପରନିନ୍ଦା, ପ୍ରଶଂସା ଆତ୍ମକୀ .

ଛୋଡ଼େଂ କହେ ହିତକର ଵଚନ, ଉସକେ ସମିତି ଵଚନକୀ ..୬୨..

Page 122 of 388
PDF/HTML Page 149 of 415
single page version

ଵିକାରଗତଂ ହାସ୍ଯକର୍ମ . କର୍ଣଶଷ୍କୁଲୀଵିଵରାଭ୍ଯର୍ଣଗୋଚରମାତ୍ରେଣ ପରେଷାମପ୍ରୀତିଜନନଂ ହି କର୍କଶଵଚଃ .

ପରେଷାଂ ଭୂତାଭୂତଦୂଷଣପୁରସ୍ସରଵାକ୍ଯଂ ପରନିନ୍ଦା . ସ୍ଵସ୍ଯ ଭୂତାଭୂତଗୁଣସ୍ତୁତିରାତ୍ମପ୍ରଶଂସା . ଏତତ୍ସର୍ଵମ-

ପ୍ରଶସ୍ତଵଚଃ ପରିତ୍ଯଜ୍ଯ ସ୍ଵସ୍ଯ ଚ ପରସ୍ଯ ଚ ଶୁଭଶୁଦ୍ଧପରିଣତିକାରଣଂ ଵଚୋ ଭାଷାସମିତିରିତି .

ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୀଗୁଣଭଦ୍ରସ୍ଵାମିଭିଃ —

(ମାଲିନୀ)

‘‘ସମଧିଗତସମସ୍ତାଃ ସର୍ଵସାଵଦ୍ଯଦୂରାଃ
ସ୍ଵହିତନିହିତଚିତ୍ତାଃ ଶାଂତସର୍ଵପ୍ରଚାରାଃ .

ସ୍ଵପରସଫଲଜଲ୍ପାଃ ସର୍ଵସଂକଲ୍ପମୁକ୍ତାଃ
କଥମିହ ନ ଵିମୁକ୍ତେ ର୍ଭାଜନଂ ତେ ଵିମୁକ୍ତାଃ ..’’

ତଥା ଚ —

କାରଣ, ପୁରୁଷକେ ମୁଂହକେ ଵିକାରକେ ସାଥ ସମ୍ବନ୍ଧଵାଲା, ଵହ ହାସ୍ଯକର୍ମ ହୈ . କର୍ଣ ଛିଦ୍ରକେ ନିକଟ

ପହୁଁଚନେମାତ୍ରସେ ଜୋ ଦୂସରୋଂକୋ ଅପ୍ରୀତି ଉତ୍ପନ୍ନ କରତେ ହୈଂ ଵେ କର୍କଶ ଵଚନ ହୈଂ . ଦୂସରେକେ ଵିଦ୍ଯମାନ

- ଅଵିଦ୍ଯମାନ ଦୂଷଣପୂର୍ଵକକେ ଵଚନ (ଅର୍ଥାତ୍ ପରକେ ସଚ୍ଚେ ତଥା ଝୂଠେ ଦୋଷ କହନେଵାଲେ ଵଚନ) ଵହ

ପରନିନ୍ଦା ହୈ . ଅପନେ ଵିଦ୍ଯମାନ - ଅଵିଦ୍ଯମାନ ଗୁଣୋଂକୀ ସ୍ତୁତି ଵହ ଆତ୍ମପ୍ରଶଂସା ହୈ . — ଇନ ସବ

ଅପ୍ରଶସ୍ତ ଵଚନୋଂକେ ପରିତ୍ଯାଗ ପୂର୍ଵକ ସ୍ଵ ତଥା ପରକୋ ଶୁଭ ଔର ଶୁଦ୍ଧ ପରିଣତିକେ କାରଣଭୂତ
ଵଚନ ଵହ ଭାଷାସମିତି ହୈ .

ଇସୀପ୍ରକାର (ଆଚାର୍ଯଵର) ଶ୍ରୀଗୁଣଭଦ୍ରସ୍ଵାମୀନେ (ଆତ୍ମାନୁଶାସନମେଂ ୨୨୬ ଵେଂ ଶ୍ଲୋକ

ଦ୍ଵାରା) କହା ହୈ କି : —

‘‘[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜିନ୍ହୋଂନେ ସବ (ଵସ୍ତୁସ୍ଵରୂପ) ଜାନ ଲିଯା ହୈ, ଜୋ ସର୍ଵ

ସାଵଦ୍ଯସେ ଦୂର ହୈଂ, ଜିନ୍ହୋଂନେ ସ୍ଵହିତମେଂ ଚିତ୍ତକୋ ସ୍ଥାପିତ କିଯା ହୈ, ଜିନକେ ସର୍ଵ ❃ପ୍ରଚାର ଶାନ୍ତ

ହୁଆ ହୈ, ଜିନକୀ ଭାଷା ସ୍ଵପରକୋ ସଫଲ (ହିତରୂପ) ହୈ, ଜୋ ସର୍ଵ ସଂକଲ୍ପ ରହିତ ହୈଂ, ଵେ
ଵିମୁକ୍ତ ପୁରୁଷ ଇସ ଲୋକମେଂ ଵିମୁକ୍ତିକା ଭାଜନ କ୍ଯୋଂ ନହୀଂ ହୋଂଗେ ? (ଅର୍ଥାତ୍ ଐସେ ମୁନିଜନ
ଅଵଶ୍ଯ ମୋକ୍ଷକେ ପାତ୍ର ହୈଂ .)’’

ଔର (୬୨ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ

ହୈଂ ) : —

❃ ପ୍ରଚାର = ଵ୍ଯଵସ୍ଥା; କାର୍ଯ ସିର ପର ଲେନା; ଆରମ୍ଭ; ବାହ୍ଯ ପ୍ରଵୃତ୍ତି .

Page 123 of 388
PDF/HTML Page 150 of 415
single page version

(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)

ପରବ୍ରହ୍ମଣ୍ଯନୁଷ୍ଠାନନିରତାନାଂ ମନୀଷିଣାମ୍ .

ଅନ୍ତରୈରପ୍ଯଲଂ ଜଲ୍ପୈଃ ବହିର୍ଜଲ୍ପୈଶ୍ଚ କିଂ ପୁନଃ ..୮୫..

କଦକାରିଦାଣୁମୋଦଣରହିଦଂ ତହ ପାସୁଗଂ ପସତ୍ଥଂ ଚ .

ଦିଣ୍ଣଂ ପରେଣ ଭତ୍ତଂ ସମଭୁତ୍ତୀ ଏସଣାସମିଦୀ ..୬୩..

କୃତକାରିତାନୁମୋଦନରହିତଂ ତଥା ପ୍ରାସୁକଂ ପ୍ରଶସ୍ତଂ ଚ .

ଦତ୍ତଂ ପରେଣ ଭକ୍ତଂ ସଂଭୁକ୍ତି : ଏଷଣାସମିତିଃ ..୬୩..

ଅତ୍ରୈଷଣାସମିତିସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ . ତଦ୍ଯଥା —

ମନୋଵାକ୍କାଯାନାଂ ପ୍ରତ୍ଯେକଂ କୃତକାରିତାନୁମୋଦନୈଃ କୃତ୍ଵା ନଵ ଵିକଲ୍ପା ଭଵନ୍ତି, ନ ତୈଃ

ସଂଯୁକ୍ତ ମନ୍ନଂ ନଵକୋଟିଵିଶୁଦ୍ଧମିତ୍ଯୁକ୍ତ ମ୍; ଅତିପ୍ରଶସ୍ତଂ ମନୋହରମ୍; ହରିତକାଯାତ୍ମକସୂକ୍ଷ୍ମପ୍ରାଣି-

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ପରବ୍ରହ୍ମକେ ଅନୁଷ୍ଠାନମେଂ ନିରତ (ଅର୍ଥାତ୍ ପରମାତ୍ମାକେ ଆଚରଣମେଂ ଲୀନ)

ଐସେ ବୁଦ୍ଧିମାନ ପୁରୁଷୋଂକୋ — ମୁନିଜନୋଂକୋ ଅନ୍ତର୍ଜଲ୍ପସେ ( – ଵିକଲ୍ପରୂପ ଅନ୍ତରଂଗ ଉତ୍ଥାନସେ) ଭୀ

ବସ ହୋଓ, ବହିର୍ଜଲ୍ପକୀ ( – ଭାଷା ବୋଲନେକୀ) ତୋ ବାତ ହୀ କ୍ଯା ? .୮୫.

ଗାଥା : ୬୩ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ପରେଣ ଦତ୍ତଂ ] ପର ଦ୍ଵାରା ଦିଯା ଗଯା,

[କୃତକାରିତାନୁମୋଦନରହିତଂ ] କୃତ - କାରିତ - ଅନୁମୋଦନ ରହିତ, [ତଥା ପ୍ରାସୁକଂ ] ପ୍ରାସୁକ [ପ୍ରଶସ୍ତଂ

ଚ ] ଔର ❃ପ୍ରଶସ୍ତ [ଭକ୍ତଂ ] ଭୋଜନ କରନେରୂପ [ସଂଭୁକ୍ତିଃ ] ଜୋ ସମ୍ଯକ୍ ଆହାରଗ୍ରହଣ

[ଏଷଣାସମିତିଃ ] ଵହ ଏଷଣାସମିତି ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ ଏଷଣାସମିତିକା ସ୍ଵରୂପ କହା ହୈ . ଵହ ଇସପ୍ରକାର —

ମନ, ଵଚନ ଔର କାଯାମେଂସେ ପ୍ରତ୍ଯେକକୋ କୃତ, କାରିତ ଔର ଅନୁମୋଦନା ସହିତ ଗିନନେ ପର

ଉନକେ ନୌ ଭେଦ ହୋତେ ହୈଂ; ଉନସେ ସଂଯୁକ୍ତ ଅନ୍ନ ନଵ କୋଟିରୂପସେ ଵିଶୁଦ୍ଧ ନହୀଂ ହୈ ଐସା (ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ)
କହା ହୈ; ଅତିପ୍ରଶସ୍ତ ଅର୍ଥାତ୍ ମନୋହର (ଅନ୍ନ); ହରିତକାଯମଯ ସୂକ୍ଷ୍ମ ପ୍ରାଣିଯୋଂକେ ସଂଚାରକୋ

❃ ପ୍ରଶସ୍ତ = ଅଚ୍ଛା; ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ ପ୍ରଶଂସିତ; ଜୋ ଵ୍ଯଵହାରସେ ପ୍ରମାଦାଦିକା ଯା ରୋଗାଦିକା ନିମିତ୍ତ ନ ହୋ ଐସା .

ଆହାର ପ୍ରାସୁକ ଶୁଦ୍ଧ ଲେଂ ପର - ଦତ୍ତ କୃତ କାରିତ ବିନା .

କରତେ ନହିଂ ଅନୁମୋଦନା ମୁନି ସମିତି ଜିନକେ ଏଷଣା ..୬୩..

Page 124 of 388
PDF/HTML Page 151 of 415
single page version

ସଂଚାରାଗୋଚରଂ ପ୍ରାସୁକମିତ୍ଯଭିହିତମ୍; ପ୍ରତିଗ୍ରହୋଚ୍ଚସ୍ଥାନପାଦକ୍ଷାଲନାର୍ଚନପ୍ରଣାମଯୋଗଶୁଦ୍ଧିଭିକ୍ଷା-
ଶୁଦ୍ଧିନାମଧେଯୈର୍ନଵଵିଧପୁଣ୍ଯୈଃ ପ୍ରତିପତ୍ତିଂ କୃତ୍ଵା ଶ୍ରଦ୍ଧାଶକ୍ତ୍ଯଲୁବ୍ଧତାଭକ୍ତି ଜ୍ଞାନଦଯାକ୍ଷମାଽଭିଧାନ-
ସପ୍ତଗୁଣସମାହିତେନ ଶୁଦ୍ଧେନ ଯୋଗ୍ଯାଚାରେଣୋପାସକେନ ଦତ୍ତଂ ଭକ୍ତଂ ଭୁଂଜାନଃ ତିଷ୍ଠତି ଯଃ ପରମତପୋଧନଃ
ତସ୍ଯୈଷଣାସମିତିର୍ଭଵତି . ଇତି ଵ୍ଯଵହାରସମିତିକ୍ରମଃ . ଅଥ ନିଶ୍ଚଯତୋ ଜୀଵସ୍ଯାଶନଂ ନାସ୍ତି

ପରମାର୍ଥତଃ, ଷଟ୍ପ୍ରକାରମଶନଂ ଵ୍ଯଵହାରତଃ ସଂସାରିଣାମେଵ ଭଵତି .

ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ସମଯସାରେ (?) —

❃

‘‘ଣୋକମ୍ମକମ୍ମହାରୋ ଲେପ୍ପାହାରୋ ଯ କଵଲମାହାରୋ .

ଉଜ୍ଜ ମଣୋ ଵି ଯ କମସୋ ଆହାରୋ ଛଵ୍ଵିହୋ ଣେଯୋ ..’’

ଅଗୋଚର ଵହ ପ୍ରାସୁକ (ଅନ୍ନ) — ଐସା (ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ) କହା ହୈ . ୧ପ୍ରତିଗ୍ରହ, ଉଚ୍ଚ ସ୍ଥାନ,

ପାଦପ୍ରକ୍ଷାଲନ, ଅର୍ଚନ, ପ୍ରଣାମ, ଯୋଗଶୁଦ୍ଧି (ମନ - ଵଚନ - କାଯାକୀ ଶୁଦ୍ଧି) ଔର ଭିକ୍ଷାଶୁଦ୍ଧି — ଇସ

ନଵଵିଧ ପୁଣ୍ଯସେ (ନଵଧା ଭକ୍ତିସେ) ଆଦର କରକେ, ଶ୍ରଦ୍ଧା, ଶକ୍ତି, ଅଲୁବ୍ଧତା, ଭକ୍ତି, ଜ୍ଞାନ, ଦଯା
ଔର କ୍ଷମା — ଇନ (ଦାତାକେ) ସାତ ଗୁଣୋଂ ସହିତ ଶୁଦ୍ଧ ଯୋଗ୍ଯ-ଆଚାରଵାଲେ ଉପାସକ ଦ୍ଵାରା ଦିଯା

ଗଯା (ନଵ କୋଟିରୂପସେ ଶୁଦ୍ଧ, ପ୍ରଶସ୍ତ ଔର ପ୍ରାସୁକ) ଭୋଜନ ଜୋ ପରମ ତପୋଧନ ଲେତେ ହୈଂ, ଉନ୍ହେଂ
ଏଷଣାସମିତି ହୋତୀ ହୈ . ଐସା ଵ୍ଯଵହାରସମିତିକା କ୍ରମ ହୈ .

ଅବ ନିଶ୍ଚଯସେ ଐସା ହୈ କି — ଜୀଵକୋ ପରମାର୍ଥସେ ଅଶନ ନହୀଂ ହୈ; ଛହ ପ୍ରକାରକା ଅଶନ

ଵ୍ଯଵହାରସେ ସଂସାରିଯୋଂକୋ ହୀ ହୋତା ହୈ .

ଇସୀପ୍ରକାର ଶ୍ରୀ ❃ସମଯସାରମେଂ (?) କହା ହୈ କି : —

‘‘[ଗାଥାର୍ଥ : — ] ନୋକର୍ମ - ଆହାର, କର୍ମ - ଆହାର, ଲେପ - ଆହାର, କଵଲ - ଆହାର, ଓଜ -

ଆହାର ଔର ମନ - ଆହାର — ଇସପ୍ରକାର ଆହାର କ୍ରମଶଃ ଛହ ପ୍ରକାରକା ଜାନନା .’’

୧ ପ୍ରତିଗ୍ରହ = ‘‘ଆହାରଜଲ ଶୁଦ୍ଧ ହୈ; ତିଷ୍ଠ, ତିଷ୍ଠ, ତିଷ୍ଠ, (ଠହରିଯେ ଠହରିଯେ, ଠହରିଯେ)’’ ଐସା କହକର

ଆହାରଗ୍ରହଣକୀ ପ୍ରାର୍ଥନା କରନା; କୃପା କରନେକେ ଲିଯେ ପ୍ରାର୍ଥନା; ଆଦରସନ୍ମାନ . [ଇସପ୍ରକାର ପ୍ରତିଗ୍ରହ କିଯା

ଜାନେ ପର, ଯଦି ମୁନି କୃପା କରକେ ଠହର ଜାଯେଂ ତୋ ଦାତାକେ ସାତ ଗୁଣୋଂସେ ଯୁକ୍ତ ଶ୍ରାଵକ ଉନ୍ହେଂ ଅପନେ ଘରମେଂ
ଲେ ଜାକର, ଉଚ୍ଚ-ଆସନ ପର ଵିରାଜମାନ କରକେ, ପାଁଵ ଧୋକର, ପୂଜନ କରତା ହୈ ଔର ପ୍ରଣାମ କରତା ହୈ .

ଫି ର ମନ-ଵଚନ-କାଯାକୀ ଶୁଦ୍ଧିପୂର୍ଵକ ଶୁଦ୍ଧ ଭିକ୍ଷା ଦେତା ହୈ . ]

❃ଯହାଁ ଉଦ୍ଧୃତ କୀ ଗଈ ଗାଥା ସମଯସାରମେଂ ନହି ହୈ, ପରନ୍ତୁ ପ୍ରଵଚନସାରମେଂ (ପ୍ରଥମ ଅଧିକାରକୀ ୨୦ଵୀଁ ଗାଥାକୀ

ତାତ୍ପର୍ଯଵୃତ୍ତି-ଟୀକାମେଂ) ଅଵତରଣରୂପ ହୈ .

Page 125 of 388
PDF/HTML Page 152 of 415
single page version

ଅଶୁଦ୍ଧଜୀଵାନାଂ ଵିଭାଵଧର୍ମଂ ପ୍ରତି ଵ୍ଯଵହାରନଯସ୍ଯୋଦାହରଣମିଦମ୍ .

ଇଦାନୀଂ ନିଶ୍ଚଯସ୍ଯୋଦାହୃତିରୁଚ୍ଯତେ . ତଦ୍ଯଥା —

‘‘ଜସ୍ସ ଅଣେସଣମପ୍ପା ତଂ ପି ତଵୋ ତପ୍ପଡିଚ୍ଛଗା ସମଣା .

ଅଣ୍ଣଂ ଭିକ୍ଖମଣେସଣମଧ ତେ ସମଣା ଅଣାହାରା ..’’

ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୀଗୁଣଭଦ୍ରସ୍ଵାମିଭିଃ —

(ମାଲିନୀ)

‘‘ଯମନିଯମନିତାନ୍ତଃ ଶାନ୍ତବାହ୍ଯାନ୍ତରାତ୍ମା
ପରିଣମିତସମାଧିଃ ସର୍ଵସତ୍ତ୍ଵାନୁକମ୍ପୀ .

ଵିହିତହିତମିତାଶୀ କ୍ଲେଶଜାଲଂ ସମୂଲଂ
ଦହତି ନିହତନିଦ୍ରୋ ନିଶ୍ଚିତାଧ୍ଯାତ୍ମସାରଃ ..’’

— ଅଶୁଦ୍ଧ ଜୀଵୋଂକେ ଵିଭାଵଧର୍ମ ସମ୍ବନ୍ଧମେଂ ଵ୍ଯଵହାରନଯକା ଯହ (ଅଵତରଣ କୀ ଗଈ

ଗାଥାମେଂ) ଉଦାହରଣ ହୈ .

ଅବ (ଶ୍ରୀ ପ୍ରଵଚନସାରକୀ ୨୨୭ଵୀଂ ଗାଥା ଦ୍ଵାରା) ନିଶ୍ଚଯକା ଉଦାହରଣ କହା ଜାତା ହୈ .

ଵହ ଇସପ୍ରକାର : —

‘‘[ଗାଥାର୍ଥ : — ] ଜିସକା ଆତ୍ମା ଏଷଣାରହିତ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜୋ ଅନଶନସ୍ଵଭାଵୀ

ଆତ୍ମାକୋ ଜାନନେକେ କାରଣ ସ୍ଵଭାଵସେ ଆହାରକୀ ଇଚ୍ଛା ରହିତ ହୈ ) ଉସେ ଵହ ଭୀ ତପ ହୈ; (ଔର)
ଉସେ ପ୍ରାପ୍ତ କରନେକେ ଲିଯେ ( – ଅନଶନସ୍ଵଭାଵୀ ଆତ୍ମାକୋ ପରିପୂର୍ଣରୂପସେ ପ୍ରାପ୍ତ କରନେକେ ଲିଯେ)

ପ୍ରଯତ୍ନ କରନେଵାଲେ ଐସେ ଜୋ ଶ୍ରମଣ ଉନ୍ହେଂ ଅନ୍ଯ ( – ସ୍ଵରୂପସେ ଭିନ୍ନ ଐସୀ) ଭିକ୍ଷା ଏଷଣା ବିନା

( – ଏଷଣାଦୋଷ ରହିତ) ହୋତୀ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଵେ ଶ୍ରମଣ ଅନାହାରୀ ହୈଂ .’’

ଇସୀପ୍ରକାର (ଆଚାର୍ଯଵର) ଶ୍ରୀ ଗୁଣଭଦ୍ରସ୍ଵାମୀନେ (ଆତ୍ମାନୁଶାସନମେଂ ୨୨୫ଵେଂ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା)

କହା ହୈ କି : —

‘‘[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜିସନେ ଅଧ୍ଯାତ୍ମକେ ସାରକା ନିଶ୍ଚଯ କିଯା ହୈ, ଜୋ ଅତ୍ଯନ୍ତ

ଯମନିଯମ ସହିତ ହୈ, ଜିସକା ଆତ୍ମା ବାହରସେ ଔର ଭୀତରସେ ଶାନ୍ତ ହୁଆ ହୈ, ଜିସେ ସମାଧି
ପରିଣମିତ ହୁଈ ହୈ, ଜିସେ ସର୍ଵ ଜୀଵୋଂକେ ପ୍ରତି ଅନୁକମ୍ପା ହୈ, ଜୋ ଵିହିତ ( – ଶାସ୍ତ୍ରାଜ୍ଞାକେ ଅନୁସାର)

❃

ହିତ - ମିତ ଭୋଜନ କରନେଵାଲା ହୈ, ଜିସନେ ନିଦ୍ରାକା ନାଶ କିଯା ହୈ, ଵହ (ମୁନି) କ୍ଲେଶଜାଲକୋ

ସମୂଲ ଜଲା ଦେତା ହୈ .’’

❃ ହିତ-ମିତ = ହିତକର ଔର ଉଚିତ ମାତ୍ରାମେଂ .

Page 126 of 388
PDF/HTML Page 153 of 415
single page version

ତଥା ହି —

(ଶାଲିନୀ)

ଭୁକ୍ତ୍ଵା ଭକ୍ତଂ ଭକ୍ତ ହସ୍ତାଗ୍ରଦତ୍ତଂ
ଧ୍ଯାତ୍ଵାତ୍ମାନଂ ପୂର୍ଣବୋଧପ୍ରକାଶମ୍ .

ତପ୍ତ୍ଵା ଚୈଵଂ ସତ୍ତପଃ ସତ୍ତପସ୍ଵୀ
ପ୍ରାପ୍ନୋତୀଦ୍ଧାଂ ମୁକ୍ତି ଵାରାଂଗନାଂ ସଃ ..୮୬..

ପୋତ୍ଥଇକମଂଡଲାଇଂ ଗହଣଵିସଗ୍ଗେସୁ ପଯତପରିଣାମୋ .

ଆଦାଵଣଣିକ୍ଖେଵଣସମିଦୀ ହୋଦି ତ୍ତି ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠା ..୬୪..

ପୁସ୍ତକକମଣ୍ଡଲାଦିଗ୍ରହଣଵିସର୍ଗଯୋଃ ପ୍ରଯତ୍ନପରିଣାମଃ .

ଆଦାନନିକ୍ଷେପଣସମିତିର୍ଭଵତୀତି ନିର୍ଦିଷ୍ଟା ..୬୪..

ଅତ୍ରାଦାନନିକ୍ଷେପଣସମିତିସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ .

ଅପହୃତସଂଯମିନାଂ ସଂଯମଜ୍ଞାନାଦ୍ଯୁପକରଣଗ୍ରହଣଵିସର୍ଗସମଯସମୁଦ୍ଭଵସମିତିପ୍ରକାରୋକ୍ତି ରିଯମ୍ .

ଔର (୬୩ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ ) : —

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଭକ୍ତକେ ହସ୍ତାଗ୍ରସେ ( – ହାଥକୀ ଉଁଗଲିଯୋଂସେ) ଦିଯା ଗଯା ଭୋଜନ

ଲେକର, ପୂର୍ଣ ଜ୍ଞାନପ୍ରକାଶଵାଲେ ଆତ୍ମାକା ଧ୍ଯାନ କରକେ, ଇସପ୍ରକାର ସତ୍ ତପକୋ ( – ସମ୍ଯକ୍

ତପକୋ) ତପକର, ଵହ ସତ୍ ତପସ୍ଵୀ ( – ସଚ୍ଚା ତପସ୍ଵୀ) ଦେଦୀପ୍ଯମାନ ମୁକ୍ତିଵାରାଂଗନାକୋ

( – ମୁକ୍ତିରୂପୀ ସ୍ତ୍ରୀକୋ) ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ .୮୬.

ଗାଥା : ୬୪ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ପୁସ୍ତକକମଣ୍ଡଲାଦିଗ୍ରହଣଵିସର୍ଗଯୋଃ ] ପୁସ୍ତକ,

କମଣ୍ଡଲ ଆଦି ଲେନେ-ରଖନେ ସମ୍ବନ୍ଧୀ [ପ୍ରଯତ୍ନପରିଣାମଃ ] ପ୍ରଯତ୍ନପରିଣାମ ଵହ
[ଆଦାନନିକ୍ଷେପଣସମିତିଃ ] ଆଦାନନିକ୍ଷେପଣସମିତି [ଭଵତି ] ହୈ [ଇତି ନିର୍ଦିଷ୍ଟା ] ଐସା କହା ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ ଆଦାନନିକ୍ଷେପଣସମିତିକା ସ୍ଵରୂପ କହା ହୈ .

ଯହ, ୧ଅପହୃତସଂଯମିଯୋଂକୋ ସଂଯମଜ୍ଞାନାଦିକକେ ଉପକରଣ ଲେତେ – ରଖତେ ସମଯ ଉତ୍ପନ୍ନ

୧ – ଅପହୃତସଂଯମୀ = ଅପହୃତସଂଯମଵାଲେ ମୁନି . [ଅପଵାଦ, ଵ୍ଯଵହାରନଯ, ଏକଦେଶପରିତ୍ଯାଗ, ଅପହୃତସଂଯମ (ହୀନ –

ନ୍ଯୂନତାଵାଲା ସଂଯମ), ସରାଗଚାରିତ୍ର ଔର ଶୁଭୋପଯୋଗ — ଯହ ସବ ଏକାର୍ଥ ହୈଂ . ]

ପୁସ୍ତକ କମଣ୍ଡଲ ଆଦି ନିକ୍ଷେପଣଗ୍ରହଣ କରତେ ଯତୀ .

ହୋତା ପ୍ରଯତ ପରିଣାମ ଵହ ଆଦାନନିକ୍ଷେପଣ ସମିତି ..୬୪..

Page 127 of 388
PDF/HTML Page 154 of 415
single page version

ଉପେକ୍ଷାସଂଯମିନାଂ ନ ପୁସ୍ତକକମଣ୍ଡଲୁପ୍ରଭୃତଯଃ, ଅତସ୍ତେ ପରମଜିନମୁନଯଃ ଏକାନ୍ତତୋ ନିସ୍ପୃହାଃ, ଅତ
ଏଵ ବାହ୍ଯୋପକରଣନିର୍ମୁକ୍ତାଃ . ଅଭ୍ଯନ୍ତରୋପକରଣଂ ନିଜପରମତତ୍ତ୍ଵପ୍ରକାଶଦକ୍ଷଂ ନିରୁପାଧିସ୍ଵରୂପସହଜ-

ଜ୍ଞାନମନ୍ତରେଣ ନ କିମପ୍ଯୁପାଦେଯମସ୍ତି . ଅପହୃତସଂଯମଧରାଣାଂ ପରମାଗମାର୍ଥସ୍ଯ ପୁନଃ ପୁନଃ

ପ୍ରତ୍ଯଭିଜ୍ଞାନକାରଣଂ ପୁସ୍ତକଂ ଜ୍ଞାନୋପକରଣମିତି ଯାଵତ୍, ଶୌଚୋପକରଣଂ ଚ କାଯଵିଶୁଦ୍ଧିହେତୁଃ

କମଣ୍ଡଲୁଃ, ସଂଯମୋପକରଣହେତୁଃ ପିଚ୍ଛଃ . ଏତେଷାଂ ଗ୍ରହଣଵିସର୍ଗଯୋଃ ସମଯସମୁଦ୍ଭଵପ୍ରଯତ୍ନପରିଣାମ-

ଵିଶୁଦ୍ଧିରେଵ ହି ଆଦାନନିକ୍ଷେପଣସମିତିରିତି ନିର୍ଦିଷ୍ଟେତି .

(ମାଲିନୀ)

ସମିତିଷୁ ସମିତୀଯଂ ରାଜତେ ସୋତ୍ତମାନାଂ
ପରମଜିନମୁନୀନାଂ ସଂହତୌ କ୍ଷାଂତିମୈତ୍ରୀ .

ତ୍ଵମପି କୁରୁ ମନଃପଂକେରୁହେ ଭଵ୍ଯ ନିତ୍ଯଂ
ଭଵସି ହି ପରମଶ୍ରୀକାମିନୀକାଂତକାଂତଃ ..୮୭..

ହୋନେଵାଲୀ ସମିତିକା ପ୍ରକାର କହା ହୈ . ୧ଉପେକ୍ଷାସଂଯମିଯୋଂକୋ ପୁସ୍ତକ, କମଣ୍ଡଲ ଆଦି ନହୀଂ

ହୋତେ; ଵେ ପରମଜିନମୁନି ଏକାନ୍ତ ( – ସର୍ଵଥା) ନିସ୍ପୃହ ହୋତେ ହୈଂ ଇସୀଲିଯେ ଵେ ବାହ୍ଯ ଉପକରଣ

ରହିତ ହୋତେ ହୈଂ . ଅଭ୍ଯଂତର ଉପକରଣଭୂତ, ନିଜ ପରମତତ୍ତ୍ଵକୋ ପ୍ରକାଶିତ କରନେମେଂ ଚତୁର ଐସା

ଜୋ ନିରୁପାଧିସ୍ଵରୂପ ସହଜ ଜ୍ଞାନ ଉସକେ ଅତିରିକ୍ତ ଅନ୍ଯ କୁଛ ଉନ୍ହେଂ ଉପାଦେଯ ନହୀଂ ହୈ .

ଅପହୃତସଂଯମଧରୋଂକୋ ପରମାଗମକେ ଅର୍ଥକା ପୁନଃ ପୁନଃ ପ୍ରତ୍ଯଭିଜ୍ଞାନ ହୋନେମେଂ କାରଣଭୂତ ଐସୀ
ପୁସ୍ତକ ଵହ ଜ୍ଞାନକା ଉପକରଣ ହୈ; ଶୌଚକା ଉପକରଣ କାଯଵିଶୁଦ୍ଧିକେ ହେତୁଭୂତ କମଣ୍ଡଲ
ହୈ; ସଂଯମକା ଉପକରଣ – ହେତୁ ପୀଂଛୀ ହୈ . ଇନ ଉପକରଣୋଂକୋ ଲେତେ – ରଖତେ ସମଯ ଉତ୍ପନ୍ନ

ହୋନେଵାଲୀ ପ୍ରଯତ୍ନପରିଣାମରୂପ ଵିଶୁଦ୍ଧି ହୀ ଆଦାନନିକ୍ଷେପଣସମିତି ହୈ ଐସା (ଶାସ୍ତ୍ରମେଂ)
କହା ହୈ .

[ଅବ ୬୪ ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଉତ୍ତମ ପରମଜିନମୁନିଯୋଂକୀ ଯହ ସମିତି ସମିତିଯୋଂମେଂ ଶୋଭତୀ ହୈ .

ଉସକେ ସଂଗମେଂ କ୍ଷାଂତି ଔର ମୈତ୍ରୀ ହୋତେ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ଇସ ସମିତିଯୁକ୍ତ ମୁନିକୋ ଧୀରଜ –

ସହନଶୀଲତା – କ୍ଷମା ଔର ମୈତ୍ରୀଭାଵ ହୋତେ ହୈଂ ) . ହେ ଭଵ୍ଯ ! ତୂ ଭୀ ମନ - କମଲମେଂ ସଦା ଵହ

ସମିତି ଧାରଣ କର, କି ଜିସସେ ତୂ ପରମଶ୍ରୀରୂପୀ କାମିନୀକା ପ୍ରିଯ କାନ୍ତ ହୋଗା (ଅର୍ଥାତ୍

୧ – ଉପେକ୍ଷାସଂଯମୀ = ଉପେକ୍ଷାସଂଯମଵାଲେ ମୁନି . [ଉତ୍ସର୍ଗ, ନିଶ୍ଚଯନଯ, ସର୍ଵପରିତ୍ଯାଗ, ଉପେକ୍ଷାସଂଯମ, ଵୀତରାଗଚାରିତ୍ର ଔର

ଶୁଦ୍ଧୋପଯୋଗ — ଯହ ସବ ଏକାର୍ଥ ହୈଂ . ]

Page 128 of 388
PDF/HTML Page 155 of 415
single page version

ପାସୁଗଭୂମିପଦେସେ ଗୂଢେ ରହିଏ ପରୋପରୋହେଣ .

ଉଚ୍ଚାରାଦିଚ୍ଚାଗୋ ପଇଟ୍ଠାସମିଦୀ ହଵେ ତସ୍ସ ..୬୫..

ପ୍ରାସୁକଭୂମିପ୍ରଦେଶେ ଗୂଢେ ରହିତେ ପରୋପରୋଧେନ .

ଉଚ୍ଚାରାଦିତ୍ଯାଗଃ ପ୍ରତିଷ୍ଠାସମିତିର୍ଭଵେତ୍ତସ୍ଯ ..୬୫..

ମୁନୀନାଂ କାଯମଲାଦିତ୍ଯାଗସ୍ଥାନଶୁଦ୍ଧିକଥନମିଦମ୍ .

ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯତୋ ଜୀଵସ୍ଯ ଦେହାଭାଵାନ୍ନ ଚାନ୍ନଗ୍ରହଣପରିଣତିଃ . ଵ୍ଯଵହାରତୋ ଦେହଃ ଵିଦ୍ଯତେ; ତସ୍ଯୈଵ

ହି ଦେହେ ସତି ହ୍ଯାହାରଗ୍ରହଣଂ ଭଵତି; ଆହାରଗ୍ରହଣାନ୍ମଲମୂତ୍ରାଦଯଃ ସଂଭଵନ୍ତ୍ଯେଵ . ଅତ ଏଵ ସଂଯମିନାଂ

ମଲମୂତ୍ରଵିସର୍ଗସ୍ଥାନଂ ନିର୍ଜନ୍ତୁକଂ ପରେଷାମୁପରୋଧେନ ଵିରହିତମ୍ . ତତ୍ର ସ୍ଥାନେ ଶରୀରଧର୍ମଂ କୃତ୍ଵା

ପଶ୍ଚାତ୍ତସ୍ମାତ୍ସ୍ଥାନାଦୁତ୍ତରେଣ କତିଚିତ୍ ପଦାନି ଗତ୍ଵା ହ୍ଯୁଦଙ୍ମୁଖଃ ସ୍ଥିତ୍ଵା ଚୋତ୍ସୃଜ୍ଯ କାଯକର୍ମାଣି

ମୁକ୍ତିଲକ୍ଷ୍ମୀକା ଵରଣ କରେଗା) .୮୭.

ଗାଥା : ୬୫ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ପରୋପରୋଧେନ ରହିତେ ] ଜିସେ ପରକେ ଉପରୋଧ ରହିତ

( – ଦୂସରେସେ ରୋକା ନ ଜାଯେ ଐସେ), [ଗୂଢେ ] ଗୂଢ଼ ଔର [ପ୍ରାସୁକଭୂମିପ୍ରଦେଶେ ] ପ୍ରାସୁକ

ଭୂମିପ୍ରଦେଶମେଂ [ଉଚ୍ଚାରାଦିତ୍ଯାଗଃ ] ମଲାଦିକା ତ୍ଯାଗ ହୋ, [ତସ୍ଯ ] ଉସେ [ପ୍ରତିଷ୍ଠାସମିତିଃ ]
ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ ସମିତି [ଭଵେତ୍ ] ହୋତୀ ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହ, ମୁନିଯୋଂକୋ କାଯମଲାଦିତ୍ଯାଗକେ ସ୍ଥାନକୀ ଶୁଦ୍ଧିକା କଥନ ହୈ .

ଶୁଦ୍ଧନିଶ୍ଚଯସେ ଜୀଵକୋ ଦେହକା ଅଭାଵ ହୋନେସେ ଅନ୍ନଗ୍ରହଣରୂପ ପରିଣତି ନହୀଂ ହୈ .

ଵ୍ଯଵହାରସେ (-ଜୀଵକୋ) ଦେହ ହୈ; ଇସଲିଯେ ଉସୀକୋ ଦେହ ହୋନେସେ ଆହାରଗ୍ରହଣ ହୈ; ଆହାରଗ୍ରହଣକେ
କାରଣ ମଲମୂତ୍ରାଦିକ ସଂଭଵିତ ହୈଂ ହୀ . ଇସୀଲିଯେ ସଂଯମିଯୋଂକୋ ମଲମୂତ୍ରାଦିକକେ ଉତ୍ସର୍ଗକା

( – ତ୍ଯାଗକା) ସ୍ଥାନ ଜନ୍ତୁରହିତ ତଥା ପରକେ ଉପରୋଧ ରହିତ ହୋତା ହୈ . ଉସ ସ୍ଥାନ ପର ଶରୀରଧର୍ମ

କରକେ ଫି ର ଜୋ ପରମସଂଯମୀ ଉସ ସ୍ଥାନସେ ଉତ୍ତର ଦିଶାମେଂ କୁଛ ଡଗ ଜାକର ଉତ୍ତରମୁଖ ଖଡ଼େ
ରହକର, କାଯକର୍ମୋଂକା ( – ଶରୀରକୀ କ୍ରିଯାଓଂକା), ସଂସାରକେ କାରଣଭୂତ ହୋଂ ଐସେ ପରିଣାମକା

ଜୋ ଗୂଢ଼ ପ୍ରାସୁକ ଔର ପର - ଉପରୋଧ ବିନ ଭୂ ପର ଯତୀ

ମଲ ତ୍ଯାଗ କରତେ ହୈଂ ଉନ୍ହେଂ ସମିତି ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନ କହୀ ..୬୫..

Page 129 of 388
PDF/HTML Page 156 of 415
single page version

ସଂସାରକାରଣଂ ପରିଣାମଂ ମନଶ୍ଚ ସଂସୃତେର୍ନିମିତ୍ତଂ, ସ୍ଵାତ୍ମାନମଵ୍ଯଗ୍ରୋ ଭୂତ୍ଵା ଧ୍ଯାଯତି ଯଃ ପରମସଂଯମୀ
ମୁହୁର୍ମୁହୁଃ କଲେଵରସ୍ଯାପ୍ଯଶୁଚିତ୍ଵଂ ଵା ପରିଭାଵଯତି, ତସ୍ଯ ଖଲୁ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନସମିତିରିତି . ନାନ୍ଯେଷାଂ

ସ୍ଵୈରଵୃତ୍ତୀନାଂ ଯତିନାମଧାରିଣାଂ କାଚିତ୍ ସମିତିରିତି .

(ମାଲିନୀ)

ସମିତିରିହ ଯତୀନାଂ ମୁକ୍ତି ସାମ୍ରାଜ୍ଯମୂଲଂ
ଜିନମତକୁଶଲାନାଂ ସ୍ଵାତ୍ମଚିଂତାପରାଣାମ୍ .

ମଧୁସଖନିଶିତାସ୍ତ୍ରଵ୍ରାତସଂଭିନ୍ନଚେତଃ
ସହିତମୁନିଗଣାନାଂ ନୈଵ ସା ଗୋଚରା ସ୍ଯାତ୍ ..୮୮..

(ହରିଣୀ)

ସମିତିସମିତିଂ ବୁଦ୍ଧ୍ଵା ମୁକ୍ତ୍ଯଙ୍ଗନାଭିମତାମିମାଂ
ଭଵଭଵଭଯଧ୍ଵାନ୍ତପ୍ରଧ୍ଵଂସପୂର୍ଣଶଶିପ୍ରଭାମ୍ .

ମୁନିପ ତଵ ସଦ୍ଦୀକ୍ଷାକାନ୍ତାସଖୀମଧୁନା ମୁଦା
ଜିନମତତପଃସିଦ୍ଧଂ ଯାଯାଃ ଫଲଂ କିମପି ଧ୍ରୁଵମ୍ ..୮9..

ତଥା ସଂସାରକେ ନିମିତ୍ତଭୂତ ମନକା ଉତ୍ସର୍ଗ କରକେ, ନିଜ ଆତ୍ମାକୋ ଅଵ୍ଯଗ୍ର ( – ଏକାଗ୍ର) ହୋକର

ଧ୍ଯାତା ହୈ ଅଥଵା ପୁନଃ ପୁନଃ କଲେଵରକୀ ( – ଶରୀରକୀ) ଭୀ ଅଶୁଚିତା ସର୍ଵ ଓରସେ ଭାତା ହୈ,

ଉସେ ଵାସ୍ତଵମେଂ ପ୍ରତିଷ୍ଠାପନସମିତି ହୋତୀ ହୈ . ଦୂସରେ ସ୍ଵଚ୍ଛନ୍ଦଵୃତ୍ତିଵାଲେ ଯତିନାମଧାରିଯୋଂକୋ କୋଈ

ସମିତି ନହୀଂ ହୋତୀ .

[ଅବ ୬୫ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ତୀନ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜିନମତମେଂ କୁଶଲ ଔର ସ୍ଵାତ୍ମଚିନ୍ତନମେଂ ପରାଯଣ ଐସେ ଯତିଓଂକୋ

ଯହ ସମିତି ମୁକ୍ତିସାମ୍ରାଜ୍ଯକା ମୂଲ ହୈ . କାମଦେଵକେ ତୀକ୍ଷ୍ଣ ଅସ୍ତ୍ରସମୂହସେ ଭିଦେ ହୁଏ ହୃଦଯଵାଲେ

ମୁନିଗଣୋଂକୋ ଵହ (ସମିତି) ଗୋଚର ହୋତୀ ହୀ ନହୀଂ .୮୮.

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ହେ ମୁନି ! ସମିତିଯୋଂମେଂକୀ ଇସ ସମିତିକୋ — କି ଜୋ ମୁକ୍ତିରୂପୀ

ସ୍ତ୍ରୀକୋ ପ୍ଯାରୀ ହୈ, ଜୋ ଭଵଭଵକେ ଭଯରୂପୀ ଅଂଧକାରକୋ ନଷ୍ଟ କରନେକେ ଲିଯେ ପୂର୍ଣ ଚନ୍ଦ୍ରକୀ ପ୍ରଭା
ସମାନ ହୈ ତଥା ତେରୀ ସତ୍ - ଦୀକ୍ଷାରୂପୀ କାନ୍ତାକୀ ( – ସଚ୍ଚୀ ଦୀକ୍ଷାରୂପୀ ପ୍ରିଯ ସ୍ତ୍ରୀକୀ) ସଖୀ ହୈ

ଉସେ — ଅବ ପ୍ରମୋଦସେ ଜାନକର, ଜିନମତକଥିତ ତପସେ ସିଦ୍ଧ ହୋନେଵାଲେ ଐସେ କିସୀ (ଅନୁପମ)

ଧ୍ରୁଵ ଫଲକୋ ତୂ ପ୍ରାପ୍ତ କରେଗା .୮୯.

Page 130 of 388
PDF/HTML Page 157 of 415
single page version

(ଦ୍ରୁତଵିଲଂବିତ)

ସମିତିସଂହତିତଃ ଫଲମୁତ୍ତମଂ
ସପଦି ଯାତି ମୁନିଃ ପରମାର୍ଥତଃ .

ନ ଚ ମନୋଵଚସାମପି ଗୋଚରଂ
କିମପି କେଵଲସୌଖ୍ଯସୁଧାମଯମ୍ ..9୦..

କାଲୁସ୍ସମୋହସଣ୍ଣାରାଗଦ୍ଦୋସାଇଅସୁହଭାଵାଣଂ .

ପରିହାରୋ ମଣୁଗୁତ୍ତୀ ଵଵହାରଣଯେଣ ପରିକହିଯଂ ..୬୬..

କାଲୁଷ୍ଯମୋହସଂଜ୍ଞାରାଗଦ୍ଵେଷାଦ୍ଯଶୁଭଭାଵନାମ୍ .

ପରିହାରୋ ମନୋଗୁପ୍ତିଃ ଵ୍ଯଵହାରନଯେନ ପରିକଥିତା ..୬୬..

ଵ୍ଯଵହାରମନୋଗୁପ୍ତିସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .

କ୍ରୋଧମାନମାଯାଲୋଭାଭିଧାନୈଶ୍ଚତୁର୍ଭିଃ କଷାଯୈଃ କ୍ଷୁଭିତଂ ଚିତ୍ତଂ କାଲୁଷ୍ଯମ୍ . ମୋହୋ

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ସମିତିକୀ ସଂଗତି ଦ୍ଵାରା ଵାସ୍ତଵମେଂ ମୁନି ମନ – ଵାଣୀକୋ ଭୀ ଅଗୋଚର

( – ମନସେ ଅଚିନ୍ତ୍ଯ ଔର ଵାଣୀସେ ଅକଥ୍ଯ) ଐସା କୋଈ କେଵଲସୁଖାମୃତମଯ ଉତ୍ତମ ଫଲ ଶୀଘ୍ର

ପ୍ରାପ୍ତ କରତା ହୈ . ୯୦ .

ଗାଥା : ୬୬ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [କାଲୁଷ୍ଯମୋହସଂଜ୍ଞାରାଗଦ୍ଵେଷାଦ୍ଯଶୁଭଭାଵାନାମ୍ ]

କଲୁଷତା, ମୋହ, ସଂଜ୍ଞା, ରାଗ, ଦ୍ଵେଷ ଆଦି ଅଶୁଭ ଭାଵୋଂକେ [ପରିହାରଃ ] ପରିହାରକୋ [ଵ୍ଯଵହାରନଯେନ ]
ଵ୍ଯଵହାରନଯସେ [ମନୋଗୁପ୍ତିଃ ] ମନୋଗୁପ୍ତି [ପରିକଥିତା ] କହା ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହ, ଵ୍ଯଵହାର ❃ମନୋଗୁପ୍ତିକେ ସ୍ଵରୂପକା କଥନ ହୈ .

କ୍ରୋଧ, ମାନ, ମାଯା ଔର ଲୋଭ ନାମକ ଚାର କଷାଯୋଂସେ କ୍ଷୁବ୍ଧ ହୁଆ ଚିତ୍ତ ସୋ କଲୁଷତା

❃ ମୁନିକୋ ମୁନିତ୍ଵୋଚିତ ଶୁଦ୍ଧପରିଣତିକେ ସାଥ ଵର୍ତତା ହୁଆ ଜୋ (ହଠ ରହିତ) ମନ – ଆଶ୍ରିତ, ଵଚନ – ଆଶ୍ରିତ ଅଥଵା

କାଯ – ଆଶ୍ରିତ ଶୁଭୋପଯୋଗ ଉସେ ଵ୍ଯଵହାର ଗୁପ୍ତି କହା ଜାତା ହୈ, କ୍ଯୋଂକି ଶୁଭୋପଯୋଗମେଂ ମନ, ଵଚନ ଯା କାଯକେ

ସାଥ ଅଶୁଭୋପଯୋଗରୂପ ଯୁକ୍ତତା ନହୀଂ ହୈ . ଶୁଦ୍ଧପରିଣତି ନ ହୋ ଵହାଁ ଶୁଭୋପଯୋଗ ହଠ ସହିତ ହୋତା ହୈ . ଵହ

ଶୁଭୋପଯୋଗ ତୋ ଵ୍ଯଵହାରଗୁପ୍ତି ଭୀ ନହୀଂ କହଲାତା .

କାଲୁଷ୍ଯ, ସଂଜ୍ଞା, ମୋହ, ରାଗ, ଦ୍ଵେଷକେ ପରିହାରସେ .

ହୋତୀ ମନୋଗୁପ୍ତି ଶ୍ରମଣକୋ କଥନ ନଯ ଵ୍ଯଵହାରସେ ..୬୬..

Page 131 of 388
PDF/HTML Page 158 of 415
single page version

ଦର୍ଶନଚାରିତ୍ରଭେଦାଦ୍ ଦ୍ଵିଧା . ସଂଜ୍ଞା ଆହାରଭଯମୈଥୁନପରିଗ୍ରହାଣାଂ ଭେଦାଚ୍ଚତୁର୍ଧା . ରାଗଃ

ପ୍ରଶସ୍ତାପ୍ରଶସ୍ତଭେଦେନ ଦ୍ଵିଵିଧଃ . ଅସହ୍ଯଜନେଷୁ ଵାପି ଚାସହ୍ଯପଦାର୍ଥସାର୍ଥେଷୁ ଵା ଵୈରସ୍ଯ ପରିଣାମୋ

ଦ୍ଵେଷଃ . ଇତ୍ଯାଦ୍ଯଶୁଭପରିଣାମପ୍ରତ୍ଯଯାନାଂ ପରିହାର ଏଵ ଵ୍ଯଵହାରନଯାଭିପ୍ରାଯେଣ ମନୋଗୁପ୍ତିରିତି .

(ଵସଂତତିଲକା)

ଗୁପ୍ତିର୍ଭଵିଷ୍ଯତି ସଦା ପରମାଗମାର୍ଥ-
ଚିଂତାସନାଥମନସୋ ଵିଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯସ୍ଯ .

ବାହ୍ଯାନ୍ତରଙ୍ଗପରିଷଙ୍ଗଵିଵର୍ଜିତସ୍ଯ
ଶ୍ରୀମଜ୍ଜିନେନ୍ଦ୍ରଚରଣସ୍ମରଣାନ୍ଵିତସ୍ଯ ..9୧..

ଥୀରାଜଚୋରଭତ୍ତକହାଦିଵଯଣସ୍ସ ପାଵହେଉସ୍ସ .

ପରିହାରୋ ଵଯଗୁତ୍ତୀ ଅଲିଯାଦିଣିଯତ୍ତିଵଯଣଂ ଵା ..୬୭..

ହୈ . ଦର୍ଶନମୋହ ଔର ଚାରିତ୍ରମୋହ ଐସେ (ଦୋ) ଭେଦୋଂକେ କାରଣ ମୋହ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ . ଆହାରସଂଜ୍ଞା,

ଭଯସଂଜ୍ଞା, ମୈଥୁନସଂଜ୍ଞା ଔର ପରିଗ୍ରହସଂଜ୍ଞା ଐସେ (ଚାର) ଭେଦୋଂକେ କାରଣ ସଂଜ୍ଞା ଚାର ପ୍ରକାରକୀ ହୈ .

ପ୍ରଶସ୍ତ ରାଗ ଔର ଅପ୍ରଶସ୍ତ ରାଗ ଐସେ (ଦୋ) ଭେଦୋଂକେ କାରଣ ରାଗ ଦୋ ପ୍ରକାରକା ହୈ . ଅସହ୍ଯ ଜନୋଂକେ

ପ୍ରତି ଅଥଵା ଅସହ୍ଯ ପଦାର୍ଥସମୂହୋଂକେ ପ୍ରତି ଵୈରକା ପରିଣାମ ଵହ ଦ୍ଵେଷ ହୈ . — ଇତ୍ଯାଦି

❃

ଅଶୁଭପରିଣାମପ୍ରତ୍ଯଯୋଂକା ପରିହାର ହୀ (ଅର୍ଥାତ୍ ଅଶୁଭପରିଣାମରୂପ ଭାଵପାପାସ୍ରଵୋଂକା ତ୍ଯାଗ ହୀ)

ଵ୍ଯଵହାରନଯକେ ଅଭିପ୍ରାଯସେ ମନୋଗୁପ୍ତି ହୈ .

[ଅବ ୬୬ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ କହତେ ହୈଂ : ]

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଜିସକା ମନ ପରମାଗମକେ ଅର୍ଥୋଂକେ ଚିନ୍ତନଯୁକ୍ତ ହୈ, ଜୋ ଵିଜିତେନ୍ଦ୍ରିଯ

ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ଜିସନେ ଇନ୍ଦ୍ରିଯୋଂକୋ ଵିଶେଷରୂପସେ ଜୀତା ହୈ ), ଜୋ ବାହ୍ଯ ତଥା ଅଭ୍ଯନ୍ତର ସଂଗ ରହିତ
ହୈ ଔର ଜୋ ଶ୍ରୀଜିନେନ୍ଦ୍ରଚରଣକେ ସ୍ମରଣସେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୈ, ଉସେ ସଦା ଗୁପ୍ତି ହୋତୀ ହୈ .୯୧.

❃ ପ୍ରତ୍ଯଯ = ଆସ୍ରଵ; କାରଣ . (ସଂସାରକେ କାରଣୋଂସେ ଆତ୍ମାକା ଗୋପନ — ରକ୍ଷଣ କରନା ସୋ ଗୁପ୍ତି ହୈ . ଭାଵପାପାସ୍ରଵ

ତଥା ଭାଵପୁଣ୍ଯାସ୍ରଵ ସଂସାରକେ କାରଣ ହୈଂ .)

ଜୋ ପାପକାରଣ ଚୋର, ଭୋଜନ, ରାଜ, ଦାରାକୀ କଥା .

ଏଵଂ ମୃଷା - ପରିହାର ଯହ ଲକ୍ଷଣ ଵଚନକୀ ଗୁପ୍ତିକା ..୬୭..

Page 132 of 388
PDF/HTML Page 159 of 415
single page version

ସ୍ତ୍ରୀରାଜଚୌରଭକ୍ତ କଥାଦିଵଚନସ୍ଯ ପାପହେତୋଃ .

ପରିହାରୋ ଵାଗ୍ଗୁପ୍ତିରଲୀକାଦିନିଵୃତ୍ତିଵଚନଂ ଵା ..୬୭..

ଇହ ଵାଗ୍ଗୁପ୍ତିସ୍ଵରୂପମୁକ୍ତ ମ୍ .

ଅତିପ୍ରଵୃଦ୍ଧକାମୈଃ କାମୁକଜନୈଃ ସ୍ତ୍ରୀଣାଂ ସଂଯୋଗଵିପ୍ରଲଂଭଜନିତଵିଵିଧଵଚନରଚନା କର୍ତଵ୍ଯା

ଶ୍ରୋତଵ୍ଯା ଚ ସୈଵ ସ୍ତ୍ରୀକଥା . ରାଜ୍ଞାଂ ଯୁଦ୍ଧହେତୂପନ୍ଯାସୋ ରାଜକଥାପ୍ରପଂଚଃ . ଚୌରାଣାଂ ଚୌରପ୍ରଯୋଗକଥନଂ

ଚୌରକଥାଵିଧାନମ୍ . ଅତିପ୍ରଵୃଦ୍ଧଭୋଜନପ୍ରୀତ୍ଯା ଵିଚିତ୍ରମଂଡକାଵଲୀଖଂଡଦଧିଖଂଡସିତାଶନପାନପ୍ରଶଂସା

ଭକ୍ତ କଥା . ଆସାମପି କଥାନାଂ ପରିହାରୋ ଵାଗ୍ଗୁପ୍ତିଃ . ଅଲୀକନିଵୃତ୍ତିଶ୍ଚ ଵାଗ୍ଗୁପ୍ତିଃ . ଅନ୍ଯେଷାଂ

ଅପ୍ରଶସ୍ତଵଚସାଂ ନିଵୃତ୍ତିରେଵ ଵା ଵାଗ୍ଗୁପ୍ତିଃ ଇତି .

ତଥା ଚୋକ୍ତଂ ଶ୍ରୀପୂଜ୍ଯପାଦସ୍ଵାମିଭିଃ —

ଗାଥା : ୬୭ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ପାପହେତୋଃ ] ପାପକେ ହେତୁଭୂତ ଐସେ

[ସ୍ତ୍ରୀରାଜଚୌରଭକ୍ତକଥାଦିଵଚନସ୍ଯ ] ସ୍ତ୍ରୀକଥା, ରାଜକଥା, ଚୋରକଥା, ଭକ୍ତକଥା ଇତ୍ଯାଦିରୂପ
ଵଚନୋଂକା [ପରିହାରଃ ] ପରିହାର [ଵା ] ଅଥଵା [ଅଲୀକାଦିନିଵୃତ୍ତିଵଚନଂ ] ଅସତ୍ଯାଦିକକୀ
ନିଵୃତ୍ତିଵାଲେ ଵଚନ [ଵାଗ୍ଗୁପ୍ତିଃ ] ଵହ ଵଚନଗୁପ୍ତି ହୈ .

ଟୀକା : — ଯହାଁ ଵଚନଗୁପ୍ତିକା ସ୍ଵରୂପ କହା ହୈ .

ଜିନ୍ହେଂ କାମ ଅତି ଵୃଦ୍ଧିକୋ ପ୍ରାପ୍ତ ହୁଆ ହୋ ଐସେ କାମୀ ଜନୋଂ ଦ୍ଵାରା କୀ ଜାନେଵାଲୀ ଔର

ସୁନୀ ଜାନେଵାଲୀ ଐସୀ ଜୋ ସ୍ତ୍ରିଯୋଂକୀ ସଂଯୋଗଵିଯୋଗଜନିତ ଵିଵିଧ ଵଚନରଚନା ( – ସ୍ତ୍ରିଯୋଂ ସମ୍ବନ୍ଧୀ

ବାତ) ଵହୀ ସ୍ତ୍ରୀକଥା ହୈ; ରାଜାଓଂକା ଯୁଦ୍ଧହେତୁକ କଥନ (ଅର୍ଥାତ୍ ରାଜାଓଂ ଦ୍ଵାରା କିଯେ ଜାନେଵାଲେ
ଯୁଦ୍ଧାଦିକକା କଥନ) ଵହ ରାଜକଥାପ୍ରପଂଚ ହୈ; ଚୋରୋଂକା ଚୋରପ୍ରଯୋଗକଥନ ଵହ ଚୋରକଥାଵିଧାନ ହୈ
(ଅର୍ଥାତ୍ ଚୋରୋଂ ଦ୍ଵାରା କିଯେ ଜାନେଵାଲେ ଚୋରୀକେ ପ୍ରଯୋଗୋଂକୀ ବାତ ଵହ ଚୋରକଥା ହୈ ); ଅତି ଵୃଦ୍ଧିକୋ
ପ୍ରାପ୍ତ ଭୋଜନକୀ ପ୍ରୀତି ଦ୍ଵାରା ମୈଦାକୀ ପୂରୀ ଔର ଶକ୍କର, ଦହୀ - ଶକ୍କର, ମିସରୀ ଇତ୍ଯାଦି ଅନେକ

ପ୍ରକାରକେ ଅଶନ - ପାନକୀ ପ୍ରଶଂସା ଵହ ଭକ୍ତକଥା (ଭୋଜନକଥା) ହୈ . — ଇନ ସମସ୍ତ କଥାଓଂକା

ପରିହାର ସୋ ଵଚନଗୁପ୍ତି ହୈ . ଅସତ୍ଯକୀ ନିଵୃତ୍ତି ଭୀ ଵଚନଗୁପ୍ତି ହୈ . ଅଥଵା (ଅସତ୍ଯ ଉପରାନ୍ତ)

ଅନ୍ଯ ଅପ୍ରଶସ୍ତ ଵଚନୋଂକୀ ନିଵୃତ୍ତି ଵହୀ ଵଚନଗୁପ୍ତି ହୈ .

ଇସପ୍ରକାର (ଆଚାର୍ଯଵର) ଶ୍ରୀ ପୂଜ୍ଯପାଦସ୍ଵାମୀନେ (ସମାଧିତଂତ୍ରମେଂ ୧୭ଵେଂ ଶ୍ଲୋକ ଦ୍ଵାରା)

କହା ହୈ କି : —

Page 133 of 388
PDF/HTML Page 160 of 415
single page version

(ଅନୁଷ୍ଟୁଭ୍)

‘‘ଏଵଂ ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ବହିର୍ଵାଚଂ ତ୍ଯଜେଦନ୍ତରଶେଷତଃ .

ଏଷ ଯୋଗଃ ସମାସେନ ପ୍ରଦୀପଃ ପରମାତ୍ମନଃ ..’’

ତଥା ହି —

(ମଂଦାକ୍ରାଂତା)

ତ୍ଯକ୍ତ୍ଵା ଵାଚଂ ଭଵଭଯକରୀଂ ଭଵ୍ଯଜୀଵଃ ସମସ୍ତାଂ
ଧ୍ଯାତ୍ଵା ଶୁଦ୍ଧଂ ସହଜଵିଲସଚ୍ଚିଚ୍ଚମତ୍କାରମେକମ୍ .

ପଶ୍ଚାନ୍ମୁକ୍ତିଂ ସହଜମହିମାନନ୍ଦସୌଖ୍ଯାକରୀଂ ତାଂ
ପ୍ରାପ୍ନୋତ୍ଯୁଚ୍ଚୈଃ ପ୍ରହତଦୁରିତଧ୍ଵାଂତସଂଘାତରୂପଃ ..9୨..

ବଂଧଣଛେଦଣମାରଣଆକୁଂଚଣ ତହ ପସାରଣାଦୀଯା .

କାଯକିରିଯାଣିଯତ୍ତୀ ଣିଦ୍ଦିଟ୍ଠା କାଯଗୁତ୍ତି ତ୍ତି ..୬୮..

ବଂଧନଛେଦନମାରଣାକୁଂଚନାନି ତଥା ପ୍ରସାରଣାଦୀନି .

କାଯକ୍ରିଯାନିଵୃତ୍ତିଃ ନିର୍ଦିଷ୍ଟା କାଯଗୁପ୍ତିରିତି ..୬୮..

‘‘[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଇସପ୍ରକାର ବହିର୍ଵଚନୋଂକୋ ତ୍ଯାଗକର ଅନ୍ତର୍ଵଚନୋଂକୋ ଅଶେଷତଃ

(ସମ୍ପୂର୍ଣରୂପସେ) ତ୍ଯାଗନା . — ଯହ, ସଂକ୍ଷେପସେ ଯୋଗ (ଅର୍ଥାତ୍ ସମାଧି) ହୈ — କି ଜୋ ଯୋଗ

ପରମାତ୍ମାକା ପ୍ରଦୀପ ହୈ (ଅର୍ଥାତ୍ ପରମାତ୍ମାକୋ ପ୍ରକାଶିତ କରନେଵାଲା ଦୀପକ ହୈ ) .’’

ଔର (ଇସ ୬୭ଵୀଂ ଗାଥାକୀ ଟୀକା ପୂର୍ଣ କରତେ ହୁଏ ଟୀକାକାର ମୁନିରାଜ ଶ୍ଲୋକ

କହତେ ହୈଂ ) : —

[ଶ୍ଲୋେକାର୍ଥ : — ] ଭଵ୍ଯଜୀଵ ଭଵଭଯକୀ କରନେଵାଲୀ ସମସ୍ତ ଵାଣୀକୋ ଛୋଡ଼କର ଶୁଦ୍ଧ

ସହଜ - ଵିଲସତେ ଚୈତନ୍ଯଚମତ୍କାରକା ଏକକା ଧ୍ଯାନ କରକେ, ଫି ର, ପାପରୂପୀ, ତିମିରସମୂହକୋ ନଷ୍ଟ

କରକେ ସହଜମହିମାଵଂତ ଆନନ୍ଦସୌଖ୍ଯକୀ ଖାନରୂପ ଐସୀ ଉସ ମୁକ୍ତିକୋ ଅତିଶଯରୂପସେ ପ୍ରାପ୍ତ
କରତା ହୈ .୯୨.

ଗାଥା : ୬୮ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ବଂଧନଛେଦନମାରଣାକୁଂଚନାନି ] ବଂଧନ, ଛେଦନ, ମାରଣ

ମାରଣ, ପ୍ରତାରଣ, ବନ୍ଧ, ଛେଦନ ଔର ଆକୁଞ୍ଚନ ସଭୀ .

କରତେ ସଦା ପରିହାର ମୁନିଜନ, ଗୁପ୍ତି ପାଲେଂ କାଯକୀ ..୬୮..

< Previous Page Next Page >