शिष्य त्वं तावदचलितां मनोगुप्तिमिति जानीहि । निखिलानृतभाषापरिहृतिर्वा मौनव्रतं च । मूर्तद्रव्यस्य चेतनाभावाद् अमूर्तद्रव्यस्येंद्रियज्ञानागोचरत्वादुभयत्र वाक्प्रवृत्तिर्न भवति । इति निश्चयवाग्गुप्तिस्वरूपमुक्त म् ।
शुद्धाशुद्धनयातिरिक्त मनघं चिन्मात्रचिन्तामणिम् ।
जीवन्मुक्ति मुपैति योगितिलकः पापाटवीपावकः ।।9४।।
गाथा : ६९ अन्वयार्थ : — [मनसः ] मनमेंसे [या ] जो [रागादिनिवृत्तिः ] रागादिकी निवृत्ति [ताम् ] उसे [मनोगुप्तिम् ] मनोगुप्ति [जानीहि ] जान । [अलीकादिनिवृत्तिः ] असत्यादिकी निवृत्ति [वा ] अथवा [मौनं वा ] मौन [वाग्गुप्तिः भवति ] सो वचनगुप्ति है ।
सकल मोहरागद्वेषके अभावके कारण अखण्ड अद्वैत परमचिद्रूपमें सम्यक्रूपसे अवस्थित रहना ही निश्चयमनोगुप्ति है । हे शिष्य ! तू उसे वास्तवमें अचलित मनोगुप्ति जान ।
समस्त असत्य भाषाका परिहार अथवा मौनव्रत सो वचनगुप्ति है । मूर्तद्रव्यको चेतनाका अभाव होनेके कारण और अमूर्तद्रव्य इन्द्रियज्ञानसे अगोचर होनेके कारण दोनोंके प्रति वचनप्रवृत्ति नहीं होती । इसप्रकार निश्चयवचनगुप्तिका स्वरूप कहा गया ।
[श्लोेकार्थ : — ] पापरूपी अटवीको जलानेमें अग्नि समान ऐसा योगितिलक (मुनिशिरोमणि) प्रशस्त - अप्रशस्त मन - वाणीके समुदायको छोड़कर आत्मनिष्ठामें