Niyamsar (Hindi). Gatha: 74.

< Previous Page   Next Page >


Page 144 of 388
PDF/HTML Page 171 of 415

 

१४४ ]
नियमसार
[ भगवानश्रीकुंदकुंद-
(हरिणी)
सकलकरणग्रामालंबाद्विमुक्त मनाकुलं
स्वहितनिरतं शुद्धं निर्वाणकारणकारणम्
शमदमयमावासं मैत्रीदयादममंदिरं
निरुपममिदं वंद्यं श्रीचन्द्रकीर्तिमुनेर्मनः
।।१०४।।
रयणत्तयसंजुत्ता जिणकहियपयत्थदेसया सूरा
णिक्कंखभावसहिया उवज्झाया एरिसा होंति ।।७४।।
रत्नत्रयसंयुक्ताः जिनकथितपदार्थदेशकाः शूराः
निःकांक्षभावसहिता उपाध्याया ईद्रशा भवन्ति ।।७४।।
अध्यापकाभिधानपरमगुरुस्वरूपाख्यानमेतत्
अविचलिताखंडाद्वैतपरमचिद्रूपश्रद्धानपरिज्ञानानुष्ठानशुद्धनिश्चयस्वभावरत्नत्रयसंयुक्ताः

[श्लोेकार्थ : ] सकल इन्द्रियसमूहके आलम्बन रहित, अनाकुल, स्वहितमें लीन, शुद्ध, निर्वाणके कारणका कारण (मुक्तिके कारणभूत शुक्लध्यानका कारण),

शम - दम - यमका निवासस्थान, मैत्री - दया - दमका मन्दिर (घर)ऐसा यह श्री

चन्द्रकीर्तिमुनिका निरुपम मन (चैतन्यपरिणमन) वंद्य है १०४

गाथा : ७४ अन्वयार्थ :[रत्नत्रयसंयुक्ताः ] रत्नत्रयसे संयुक्त, [शूराः जिनकथितपदार्थदेशकाः ] जिनकथित पदार्थोंके शूरवीर उपदेशक और [निःकांक्षभावसहिताः ] निःकांक्षभाव सहित; [ईद्रशाः ] ऐसे, [उपाध्यायाः ] उपाध्याय [भवन्ति ] होते हैं

टीका :यह, अध्यापक (अर्थात् उपाध्याय) नामके परमगुरुके स्वरूपका कथन है

[उपाध्याय कैसे होते हैं ? ] (१) अविचलित अखण्ड अद्वैत परम चिद्रूपके शम = शांति; उपशम दम = इन्द्रियादिका दमन; जितेन्द्रियता यम = संयम

जो रत्नत्रयसे युक्त निकांक्षित्वसे भरपूर हैं
उवझाय वे जिनवर - कथित तत्त्वोपदेष्टा शूर हैं ।।७४।।