nishchayen varNapanchakan, rasapanchakan, gandhadvitayan, sparshAShTakan, strIpunnapunsakAdivijAtIy- vibhAvavyanjanaparyAyA, kubjAdisansthAnAni, vajrarShabhanArAchAdisanhananAni vidyante pudgalAnAmev, na jIvAnAm . sansArAvasthAyAn sansAriNo jIvasya sthAvaranAmakarmasanyukta sya karmaphalachetanA bhavati, trasanAmakarmasanAthasya kAryayutakarmaphalachetanA bhavati . kAryaparamAtmana kAraN- paramAtmanashcha shuddhagnAnachetanA bhavati . at ev kAryasamayasArasya vA kAraNasamayasArasya vA shuddhagnAnachetanA sahajaphalarUpA bhavati . ata sahajashuddhagnAnachetanAtmAnan nijakAraNaparamAtmAnan sansArAvasthAyAn muktAvasthAyAn vA sarvadaikarUpatvAdupAdeyamiti he shiShya tvan jAnIhi iti .
tathA chokta mekatvasaptatau —
pratyAsatterbhavati vikRuti sApi bhinnA tathaiv .
bhinnan bhinnan nijaguNakalAlankRutan sarvametat ..’’
nishchayase pAnch varNa, pAnch ras, do gandh, ATh sparsha, strI - puruSh - napunsakAdi vijAtIy vibhAvavyanjanaparyAyen, kubjAdi sansthAn, vajrarShabhanArAchAdi sanhanan pudgalonko hI hain, jIvonko nahIn hain . sansAr - dashAmen sthAvaranAmakarmayukta sansArI jIvako karmaphalachetanA hotI hai, trasanAmakarmayukta sansArI jIvako kArya sahit karmaphalachetanA hotI hai . kAryaparamAtmA aur kAraNaparamAtmAko shuddhagnAnachetanA hotI hai . isIse kAryasamayasAr athavA kAraNasamayasArako sahajaphalarUp shuddhagnAnachetanA hotI hai . isaliye, sahajashuddha - gnAnachetanAsvarUp nij kAraNaparamAtmA sansArAvasthAmen yA muktAvasthAmen sarvadA ekarUp honese upAdey hai aisA, he shiShya ! tU jAn .
isaprakAr ekatvasaptatimen (shrIpadmanandI - AchAryadevakRut padmanandipanchavinshatikA nAmak shAstramen ekatvasaptati nAmak adhikAramen 79ven shlok dvArA) kahA hai ki : —
‘‘[shloekArtha : — ] merA aisA mantavya hai ki — AtmA pRuthak hai aur usake pIchhe – pIchhe jAnevAlA karma pRuthak hai; AtmA aur karmakI ati nikaTatAse jo vikRuti hotI hai vah bhI usIprakAr (AtmAse) bhinna hai; aur kAl – kShetrAdi jo hain ve bhI (AtmAse) pRuthak hain . nij nij guNakalAse alankRut yah sab pRuthak - pRuthak hain (arthAt apane - apane guNon
98 ]