kahAnajainashAstramAlA ]jIv adhikAr[ 23 shuddhanishchayen sahajagnAnAdiparamasvabhAvaguNAnAmAdhArabhUtatvAtkAraNashuddhajIva . ayan chetana . asya chetanaguNA . ayamamUrta . asyAmUrtaguNA . ayan shuddha . asya shuddhaguNA . ayamashuddha . asyAshuddhaguNA . paryAyashcha . tathA galanapUraNasvabhAvasanAtha pudgala . shvetAdivarNAdhAro mUrta . asya hi mUrtaguNA . ayamachetana . asyAchetanaguNA . svabhAvavibhAvagatikriyApariNatAnAn jIvapudgalAnAn svabhAvavibhAvagatihetu dharma . svabhAvavibhAvasthitikriyApariNatAnAn teShAn sthitiheturadharma . panchAnAmavakAshadAn- chetan hai; isake( – jIvake ) chetan guN hain . yah amUrta hai; isake amUrta guN hain . yah shuddha hai; isake shuddha guN hain . yah ashuddha hai; isake ashuddha guN hain . paryAy bhI isIprakAr hai .
aur, jo galan - pUraNasvabhAv sahit hai (arthAt pRuthak hone aur ekatrit honeke svabhAvavAlA hai ) vah pudgal hai . yah (pudgal) shvetAdi varNonke AdhArabhUt mUrta hai; isake mUrta guN hain . yah achetan hai; isake achetan guN hain .
1svabhAvagatikriyArUp aur vibhAvagatikriyArUp pariNat jIv - pudgalonko svabhAvagatikA aur vibhAvagatikA nimitta so dharma hai .
2svabhAvasthitikriyArUp aur vibhAvasthitikriyArUp pariNat jIv-pudgalonko
arthAt kAraN-apekShAse shuddha arthAt shakti-apekShAse shuddha . kAryashuddha arthAt kArya-apekShAse shuddha
arthAt vyakti-apekShAse shuddha .]
1 chaudahaven guNasthAnake antamen jIv U rdhvagamanasvabhAvase lokAntamen jAtA hai vah jIvakI svabhAvagatikriyA
hai aur sansArAvasthAmen karmake nimittase gaman karatA hai vah jIvakI vibhAvagatikriyA hai . ek pRuthak
paramANu gati karatA hai vah pudgalakI svabhAvagatikriyA hai aur pudgalaskandha gaman karatA hai vah pudgalakI
(skandhake pratyek paramANukI) vibhAvagatikriyA hai . is svAbhAvik tathA vaibhAvik gatikriyAmen dharmadravya
nimittamAtra hai .
2- siddhadashAmen jIv sthir rahatA hai vah jIvakI svAbhAvik sthitikriyA hai aur sansAradashAmen sthir rahatA hai
vah jIvakI vaibhAvik sthitikriyA hai . akelA paramANu sthir rahatA hai vah pudgalakI svAbhAvik
sthitikriyA hai aur skandha sthir rahatA hai vah pudgalakI (skandhake pratyek paramANukI) vaibhAvik
sthitikriyA hai . in jIv-pudgalakI svAbhAvik tathA vaibhAvik sthitikriyAmen adharmadravya nimittamAtra hai .