Niyamsar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 23 of 388
PDF/HTML Page 50 of 415

 

kahAnajainashAstramAlA ]jIv adhikAr[ 23 shuddhanishchayen sahajagnAnAdiparamasvabhAvaguNAnAmAdhArabhUtatvAtkAraNashuddhajIva . ayan chetana . asya chetanaguNA . ayamamUrta . asyAmUrtaguNA . ayan shuddha . asya shuddhaguNA . ayamashuddha . asyAshuddhaguNA . paryAyashcha . tathA galanapUraNasvabhAvasanAtha pudgala . shvetAdivarNAdhAro mUrta . asya hi mUrtaguNA . ayamachetana . asyAchetanaguNA . svabhAvavibhAvagatikriyApariNatAnAn jIvapudgalAnAn svabhAvavibhAvagatihetu dharma . svabhAvavibhAvasthitikriyApariNatAnAn teShAn sthitiheturadharma . panchAnAmavakAshadAn- chetan hai; isake(jIvake ) chetan guN hain . yah amUrta hai; isake amUrta guN hain . yah shuddha hai; isake shuddha guN hain . yah ashuddha hai; isake ashuddha guN hain . paryAy bhI isIprakAr hai .

aur, jo galan - pUraNasvabhAv sahit hai (arthAt pRuthak hone aur ekatrit honeke svabhAvavAlA hai ) vah pudgal hai . yah (pudgal) shvetAdi varNonke AdhArabhUt mUrta hai; isake mUrta guN hain . yah achetan hai; isake achetan guN hain .

1svabhAvagatikriyArUp aur vibhAvagatikriyArUp pariNat jIv - pudgalonko svabhAvagatikA aur vibhAvagatikA nimitta so dharma hai .

2svabhAvasthitikriyArUp aur vibhAvasthitikriyArUp pariNat jIv-pudgalonko

jIv’ hai; jo kAraNashuddha jIvako bhAtA haiusIkA Ashray karatA hai, vah vyakti-apekShAse shuddha
(kevalagnAnAdi sahit) hotA hai arthAt ‘kAryashuddha jIv’ hotA hai . shaktimense vyakti hotI hai,
isaliye shakti kAraN hai aur vyakti kArya hai . aisA honese shaktirUp shuddhatAvAle jIvako kAraNashuddha
jIv kahA jAtA hai aur vyakta shuddhatAvAle jIvako kAryashuddha jIv kahA jAtA hai . [kAraNashuddha

arthAt kAraN-apekShAse shuddha arthAt shakti-apekShAse shuddha . kAryashuddha arthAt kArya-apekShAse shuddha

arthAt vyakti-apekShAse shuddha .]

1 chaudahaven guNasthAnake antamen jIv U rdhvagamanasvabhAvase lokAntamen jAtA hai vah jIvakI svabhAvagatikriyA hai aur sansArAvasthAmen karmake nimittase gaman karatA hai vah jIvakI vibhAvagatikriyA hai . ek pRuthak paramANu gati karatA hai vah pudgalakI svabhAvagatikriyA hai aur pudgalaskandha gaman karatA hai vah pudgalakI
(skandhake pratyek paramANukI) vibhAvagatikriyA hai
. is svAbhAvik tathA vaibhAvik gatikriyAmen dharmadravya nimittamAtra hai .

2- siddhadashAmen jIv sthir rahatA hai vah jIvakI svAbhAvik sthitikriyA hai aur sansAradashAmen sthir rahatA hai vah jIvakI vaibhAvik sthitikriyA hai . akelA paramANu sthir rahatA hai vah pudgalakI svAbhAvik sthitikriyA hai aur skandha sthir rahatA hai vah pudgalakI (skandhake pratyek paramANukI) vaibhAvik
sthitikriyA hai
. in jIv-pudgalakI svAbhAvik tathA vaibhAvik sthitikriyAmen adharmadravya nimittamAtra hai .