Niyamsar-Hindi (English transliteration). Gatha: 27.

< Previous Page   Next Page >


Page 58 of 388
PDF/HTML Page 85 of 415

 

niyamasAr
[ bhagavAnashrIkundakund-
eyarasarUvagandhan dophAsan tan have sahAvaguNan .
vihAvaguNamidi bhaNidan jiNasamaye savvapayaDattan ..27..
ekarasarUpagandha dvisparsha sa bhavetsvabhAvaguNa .
vibhAvaguN iti bhaNito jinasamaye sarvaprakaTatvam ..27..

svabhAvapudgalasvarUpAkhyAnametat .

tikta kaTukakaShAyAmlamadhurAbhidhAneShu panchasu raseShvekarasa, shvetapItaharitAruN- kRiShNavarNeShvekavarNa, sugandhadurgandhayorekagandha, karkashamRudugurulaghushItoShNasnigdharUkShAbhidhAnA- maShTAnAmantyachatusparshAvirodhasparshanadvayam; ete paramANo svabhAvaguNA jinAnAn mate . vibhAvaguNAtmako vibhAvapudgala . asya dvayaNukAdiskandharUpasya vibhAvaguNA sakal- karaNagrAmagrAhyA ityartha .

gAthA : 27 anvayArtha :[ekarasarUpagandha ] jo ek rasavAlA, ek varNavAlA, ek gandhavAlA aur [dvisparsha ] do sparshavAlA ho, [sa ] vah [svabhAvaguNa ] svabhAvaguNavAlA [bhavet ] hai; [vibhAvaguNa ] vibhAvaguNavAleko [jinasamaye ]

TIkA :yah, svabhAvapudgalake svarUpakA kathan hai .

charaparA, kaDavA, kaShAyalA, khaTTA aur mIThA in pAnch rasommense ek ras; saphe da, pIlA, harA, lAl aur kAlA in (pAnch) varNommense ek varNa; sugandha aur durgandhamenkI ek gandh; kaThor, komal, bhArI, halakA, shIt, uShNa, snigdha (chikanA) aur rUkSha (rUkhA) in ATh sparshommense antim chAr sparshommenke aviruddha do sparsha; yah, jinonke matamen paramANuke svabhAvaguN hain . vibhAvapudgal vibhAvaguNAtmak hotA hai . yah 2dvi-aNukAdiskandharUp vibhAvapudgalake vibhAvaguN sakal indriyasamUh dvArA grAhya (jAnanemen Ane yogya) hain . aisA (is gAthAkA) artha hai .

do sparsha ik ras-gandh-varNa svabhAvaguNamay hai vahI .
sarvAkShagamya vibhAvaguNamayako pragaT jinavar kahI ..27..

58 ]

1jinasamayamen [sarvaprakaTatvam ] sarva pragaT (sarva indriyonse grAhya) [iti bhaNita ] kahA hai .

1samay = siddhAnta; shAstra; shAsan; darshan; mat .

2do paramANuonse lekar ananta paramANuonkA banA huA skandha vah vibhAvapudgal hai .