yuktAnAn sansAriNAn vibhAvagatikriyAhetushcha . yathodakan pAThInAnAn gamanakAraNan tathA teShAn jIvapudgalAnAn gamanakAraNan sa dharma . soyamamUrta aShTasparshanavinirmukta : varNarasapanchakagandh- dvitayavinirmukta shcha agurukalaghutvAdiguNAdhAra lokamAtrAkAra akhaNDaikapadArtha . sahabhuvo guNA, kramavartina paryAyAshcheti vachanAdasya gatihetordharmadravyasya shuddhaguNA shuddhaparyAyA bhavanti . adharmadravyasya sthitiheturvisheShaguNa . asyaiv tasya dharmAstikAyasya guNaparyAyA sarve bhavanti . AkAshasyAvakAshadAnalakShaNamev visheShaguNa . itare dharmAdharmayorguNA svasyApi sadrashA ityartha . lokAkAshadharmAdharmANAn samAnapramANatve sati na hyalokAkAshasya hrasvatvamiti . hain — aise ayogI bhagavAnako svabhAvagatikriyArUpase pariNamit hone par ❃
❃
vah dharma un jIv - pudgalonko gamanakA kAraN (nimitta) hai . vah dharma amUrta, ATh sparsha rahit, tathA pAnch varNa, pAnch ras aur do gandh rahit, agurulaghutvAdi guNonke AdhArabhUt, lokamAtra AkAravAlA ( – lokapramAN AkAravAlA), akhaNDa ek padArtha hai . ‘‘sahabhAvI guN hain aur kramavartI paryAyen hain’’ aisA (shAstrakA) vachan honese gatike hetubhUt is dharmadravyako shuddha guN aur shuddha paryAyen hotI hain .
adharmadravyakA visheShaguN sthitihetutva hai . is adharmadravyake (sheSh) guN-paryAyon jaise us dharmAstikAyake (sheSh) sarva guN - paryAy hote hain .
AkAshakA, avakAshadAnarUp lakShaN hI visheShaguN hai . dharma aur adharmake sheSh guN AkAshake sheSh guNon jaise bhI hain .
— isaprakAr (is gAthAkA) artha hai .
(yahAn aisA dhyAnamen rakhanA ki) lokAkAsh, dharma aur adharma samAn pramANavAle honese kahIn alokAkAshako nyUnatA — chhoTApan nahIn hai ( – alokAkAsh to ananta hai) .
[ab 30vIn gAthAkI TIkA pUrNa karate hue TIkAkAr munirAj shlok kahate hain : ] ❃ – svabhAvagatikriyA tathA vibhAvagatikriyAkA artha pRuShTha – 23 par dekhen .
64 ]
1 – apakramakA artha dekho pRuShTha 63men phu TanoT .