શ્રી ગુણધર આચાર્યકો જ્ઞાનપ્રવાદપૂર્વકે દશવેં તૃતીય પ્રાભૃતકા જ્ઞાન થા . ઉસ જ્ઞાનમેંસે તત્પશ્ચાત્ હોનેવાલે આચાર્યોંને ક્રમશઃ સિદ્ધાન્તોંકી રચના કી . ઇસ પ્રકાર સર્વજ્ઞ ભગવાન મહાવીરસે ચલા આ રહા જ્ઞાન આચાર્યોંકી પરમ્પરાસે ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકો પ્રાપ્ત હુઆ . ઉન્હોંને પંચાસ્તિકાયસંગ્રહ, પ્રવચનસાર, સમયસાર, નિયમસાર, અષ્ટપાહુડ આદિ શાસ્ત્ર રચે; ઔર ઇસ પ્રકાર દ્વિતીય શ્રુતસ્કંધકી ઉત્પત્તિ હુઈ . ઉસમેં જ્ઞાનકો પ્રધાન કરકે શુદ્ધદ્રવ્યાર્થિક નયસે કથન હૈ, આત્માકે શુદ્ધ સ્વરૂપકા વર્ણન હૈ .
ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યદેવ વિક્રમ સંવત્કે પ્રારંભમેં હો ગયે હૈં . દિગમ્બર જૈન પરમ્પરામેં ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકા સ્થાન સર્વોત્કૃષ્ટ હૈ . ‘મંગલં ભગવાન વીરો મંગલં ગૌતમો ગણી . મંગલં કુન્દકુન્દાર્યો જૈનધર્મોઽસ્તુ મંગલમ્ ..’ — -ઇસ પવિત્ર શ્લોકકો પ્રત્યેક દિગંબર જૈન ધર્માનુયાયી શાસ્ત્ર-પઠનસે પૂર્વ મંગલાચરણકે રૂપમેં બોલતા હૈ . ઇસસે સિદ્ધ હોતા હૈ કિ સર્વજ્ઞભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામી ઔર ગણધર ભગવાન શ્રી ગૌતમસ્વામીકે પશ્ચાત્ તુરન્ત હી ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યકા સ્થાન આતા હૈ . દિગંબર જૈન સાધુ અપનેકો કુન્દકુન્દાચાર્યકી પરમ્પરાકા કહલાનેમેં ગૌરવકા અનુભવ કરતે હૈં . ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકે શાસ્ત્ર સાક્ષાત્ ગણધરદેવકે વચનોં જિતને હી પ્રમાણભૂત માને જાતે હૈં . ઉનકે પશ્ચાત્ હોનેવાલે ગ્રંથકાર આચાર્ય અપને કિસી કથનકો સિદ્ધ કરનેકે લિએ કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકે શાસ્ત્રોંકા પ્રમાણ દેતે હૈં જિસસે વહ કથન નિર્વિવાદ સિદ્ધ હોતા હૈ . ઉનકે પશ્ચાત્ લિખે ગયે ગ્રન્થોંમેં ઉનકે શાસ્ત્રોંમેંસે અનેકાનેક અવતરણ લિએ ગયે હૈં . વાસ્તવમેં ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યને અપને પરમાગમોંમેં તીર્થંકરદેવોં દ્વારા પ્રરૂપિત ઉત્તમોત્તમ સિદ્ધાન્તોંકી સુરક્ષા કી હૈ ઔર મોક્ષમાર્ગકો સ્થિર રખા હૈ . વિ૦ સમ્વત્ ૯૯૦મેં શ્રી દેવસેનાચાર્ય હો ગયે હૈં, વે અપને દર્શનસાર નામક ગ્રન્થ ૧કહતે હૈં કિ ‘‘વિદેહક્ષેત્રકે વર્તમાન તીર્થંકર શ્રી સીમન્ધરસ્વામીકે સમવસરણમેં જાકર શ્રી પદ્મનન્દિનાથને (-કુન્દકુન્દાચાર્યદેવને) સ્વયં પ્રાપ્ત કિયે હુએ જ્ઞાન દ્વારા બોધ ન દિયા હોતા તો મુનિજન સચ્ચે માર્ગકો કૈસે જાનતે ?’’ હમ દૂસરા ભી એક ઉલ્લેખ દેખેં, જિસમેં કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકો કલિકાલસર્વજ્ઞ કહા ગયા હૈ : — ‘‘પદ્મનન્દી, કુન્દકુન્દાચાર્ય, વક્રગ્રીવાચાર્ય, એલાચાર્ય, ગૃધ્રપિચ્છાચાર્ય’’ — ઇન પાઁચ નામોંસે વિભૂષિત, ચાર અંગુલ ઉપર આકાશમેં ગમન કરનેકી જિન્હેં ઋદ્ધિ થી, જિન્હોંને પૂર્વવિદેહમેં જાકર સીમન્ધર ભગવાનકી વન્દના કી થી ઔર ઉનસે પ્રાપ્ત હુએ શ્રુતજ્ઞાન દ્વારા જિન્હોંને ભારતવર્ષકે ભવ્ય જીવોંકો પ્રતિબોધ દિયા હૈ ઐસે શ્રી જિનચન્દ્રસૂરિભટ્ટારકકે પટ્ટકે આભરણરૂપ કલિકાલસર્વજ્ઞ (ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યદેવ) ઉનકે રચે હુએ ઇસ ષટ્પ્રાભૃત ગ્રથમેં....સૂરીશ્વર શ્રી શ્રુતસાગર દ્વારા રચિત
૧ મૂલ શ્લોકકે લિએ દેખિયે પૃષ્ઠ – ૧૬ .