ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યદેવપ્રણીત યહ ‘નિયમસાર’ નામક શાસ્ત્ર ‘દ્વિતીય શ્રુતસ્કંધ’ કે સર્વોત્કૃષ્ટ આગમોંમેંસે એક હૈ .
‘દ્વિતીય શ્રુતસ્કંધ’કી ઉત્પત્તિ કિસ પ્રકાર હુઈ ઉસે હમ પટ્ટાવલિયોંકે આધાર પર પ્રથમ સંક્ષેપમેં દેખેં : —
આજસે ૨૪૭૭ વર્ષ પૂર્વ ઇસ ભરતક્ષેત્રકો પુણ્યભૂમિમેં જગત્પૂજ્ય પરમભટ્ટારક ભગવાન શ્રી મહાવીરસ્વામી મોક્ષમાર્ગકા પ્રકાશ કરનેકે લિએ સમસ્ત પદાર્થોંકા સ્વરૂપ અપની સાતિશય દિવ્યધ્વનિ દ્વારા પ્રગટ કર રહે થે . ઉનકે નિર્વાણકે પશ્ચાત્ પાઁચ શ્રુતકેવલી હુએ, જિનમેં અન્તિમ શ્રુતકેવલી શ્રી ભદ્રબાહુસ્વામી થે . વહાઁ તક તો દ્વાદશાંગશાસ્ત્રકી પ્રરૂપણાસે નિશ્ચયવ્યવહારાત્મક મોક્ષમાર્ગ યથાર્થ પ્રવર્તમાન રહા . તત્પશ્ચાત્ કાલદોષકે કારણ ક્રમશઃ અંગોંકે જ્ઞાનકી વ્યુચ્છિત્તિ હોતી ગઈ . ઇસપ્રકાર અપાર જ્ઞાનસિન્ધુકા અધિકાંશ વિચ્છિન્ન હોનેકે પશ્ચાત્ દ્વિતીય ભદ્રબાહુસ્વામી આચાર્યકી પરિપાટીમેં દો સમર્થ મુનિ હુએ — એકકા નામ શ્રી ધરસેન આચાર્ય ઔર દૂસરેકા નામ શ્રી ગુણધર આચાર્ય . ઉનસે પ્રાપ્ત હુએ જ્ઞાનકે દ્વારા ઉનકી પરમ્પરામેં હોનેવાલે આચાર્યોંને શાસ્ત્રોંકી રચના કી ઔર વીર ભગવાનકે ઉપદેશકા પ્રવાહ અચ્છિન્ન રખા .
શ્રી ધરસેન આચાર્યકો આગ્રાયણીપૂર્વકે પંચમ વસ્તુ-અધિકારકે મહાકર્મપ્રકૃતિ નામક ચતુર્થ પ્રાભૃતકા જ્ઞાન થા . ઉસ જ્ઞાનામૃતમેંસે ક્રમાનુસાર આગે હોનેવાલે આચાર્યોં દ્વારા ષટ્ખંડાગમ, ધવલ, મહાધવલ, જયધવલ, ગોમ્મટસાર, લબ્ધિસાર, ક્ષપણાસાર આદિ શાસ્ત્રોંકી રચના હુઈ . ઇસપ્રકાર પ્રથમ શ્રુતસ્કંધકી ઉત્પત્તિ હૈ . ઉસમેં જીવ ઔર કર્મકે સંયોગસે હુઈ આત્માકી સંસારપર્યાયકા — ગુણસ્થાન, માર્ગણા આદિકા — વર્ણન હૈ; પર્યાયાર્થિકનયકો પ્રધાન રખકર કથન કિયા ગયા હૈ . ઇસ નયકો અશુદ્ધ-દ્રવ્યાર્થિક ભી કહતે હૈં ઔર અધ્યાત્મભાષામેં અશુદ્ધનિશ્ચયનય અથવા વ્યવહાર કહા જાતા હૈ .