ભાવાનન્તચતુષ્ટયસ્વરૂપેણ સહાંચિતપંચમભાવપરિણતિરેવ કારણશુદ્ધપર્યાય ઇત્યર્થઃ . સાદ્યનિધનામૂર્તાતીન્દ્રિયસ્વભાવશુદ્ધસદ્ભૂતવ્યવહારેણ કેવલજ્ઞાનકેવલદર્શનકેવલસુખકેવલ- શક્તિ યુક્ત ફલરૂપાનંતચતુષ્ટયેન સાર્ધં પરમોત્કૃષ્ટક્ષાયિકભાવસ્ય શુદ્ધપરિણતિરેવ કાર્યશુદ્ધ- પર્યાયશ્ચ . અથવા પૂર્વસૂત્રોપાત્તસૂક્ષ્મઋજુસૂત્રનયાભિપ્રાયેણ ષડ્દ્રવ્યસાધારણાઃ સૂક્ષ્માસ્તે હિ અર્થપર્યાયાઃ શુદ્ધા ઇતિ બોદ્ધવ્યાઃ . ઉક્ત : સમાસતઃ શુદ્ધપર્યાયવિકલ્પઃ .
ઇદાનીં વ્યંજનપર્યાય ઉચ્યતે . વ્યજ્યતે પ્રકટીક્રિયતે અનેનેતિ વ્યઞ્જનપર્યાયઃ . કુતઃ ? લોચનગોચરત્વાત્ પટાદિવત્ . અથવા સાદિસનિધનમૂર્તવિજાતીયવિભાવસ્વભાવત્વાત્, દ્રશ્યમાનવિનાશસ્વરૂપત્વાત્ .
વ્યંજનપર્યાયશ્ચ — પર્યાયિનમાત્માનમન્તરેણ પર્યાયસ્વભાવાત્ શુભાશુભમિશ્રપરિણામેનાત્મા જો સ્વભાવ-અનન્તચતુષ્ટયકા સ્વરૂપ ઉસકે સાથકી જો પૂજિત પંચમભાવપરિણતિ ( – ઉસકે સાથ તન્મયરૂપસે રહનેવાલી જો પૂજ્ય ઐસી પારિણામિકભાવકી પરિણતિ) વહી કારણશુદ્ધપર્યાય હૈ, ઐસા અર્થ હૈ .
સાદિ - અનન્ત, અમૂર્ત, અતીન્દ્રિયસ્વભાવવાલે શુદ્ધસદ્ભૂતવ્યવહારસે, કેવલજ્ઞાન – કેવલદર્શન - કેવલસુખ - કેવલશક્તિયુક્ત ફલરૂપ અનન્તચતુષ્ટયકે સાથકી ( – અનન્ત- ચતુષ્ટયકે સાથ તન્મયરૂપસે રહનેવાલી) જો પરમોત્કૃષ્ટ ક્ષાયિકભાવકી શુદ્ધપરિણતિ વહી ❃
દ્રવ્યોંકો સાધારણ ઔર સૂક્ષ્મ ઐસી વે અર્થપર્યાયેં શુદ્ધ જાનના (અર્થાત્ વે અર્થપર્યાયેં હી શુદ્ધપર્યાયેં હૈં .) . (ઇસપ્રકાર) શુદ્ધપર્યાયકે ભેદ સંક્ષેપમેં કહે .
અબ વ્યંજનપર્યાય કહી જાતી હૈ : જિસસે વ્યક્ત હો — પ્રગટ હો વહ વ્યંજનપર્યાય હૈ . કિસ કારણ ? પટાદિકી (વસ્ત્રાદિકી) ભાઁતિ ચક્ષુગોચર હોનેસે (પ્રગટ હોતી હૈ ); અથવા, સાદિ - સાંત મૂર્ત વિજાતીયવિભાવસ્વભાવવાલી હોનેસે, દિખકર નષ્ટ હોનેકે સ્વરૂપવાલી હોનેસે (પ્રગટ હોતી હૈ ) .
પર્યાયી આત્માકે જ્ઞાન બિના આત્મા પર્યાયસ્વભાવવાલા હોતા હૈ; ઇસલિયે ❃
ક્ષાયિકભાવપરિણતિ વહ કાર્યશુદ્ધપર્યાય હૈ .
૩૮ ]