સ્વભાવપુદ્ગલઃ પરમાણુઃ, વિભાવપુદ્ગલઃ સ્કન્ધઃ . કાર્યપરમાણુઃ કારણપરમાણુરિતિ સ્વભાવ- પુદ્ગલો દ્વિધા ભવતિ . સ્કંધાઃ ષટ્પ્રકારાઃ સ્યુઃ, પૃથ્વીજલચ્છાયાચતુરક્ષવિષય- કર્મપ્રાયોગ્યાપ્રાયોગ્યભેદાઃ . તેષાં ભેદો વક્ષ્યમાણસૂત્રેષૂચ્યતે વિસ્તરેણેતિ .
અઇથૂલથૂલ થૂલં થૂલસુહુમં ચ સુહુમથૂલં ચ . સુહુમં અઇસુહુમં ઇદિ ધરાદિયં હોદિ છબ્ભેયં ..૨૧.. ભૂપવ્વદમાદીયા ભણિદા અઇથૂલથૂલમિદિ ખંધા .
થૂલા ઇદિ વિણ્ણેયા સપ્પીજલતેલ્લમાદીયા ..૨૨.. પરમાણુ વહ સ્વભાવપુદ્ગલ હૈ ઔર સ્કન્ધ વહ વિભાવપુદ્ગલ હૈ . સ્વભાવપુદ્ગલ કાર્યપરમાણુ ઔર કારણપરમાણુ ઐસે દો પ્રકારસે હૈ . સ્કન્ધોંકે છહ પ્રકાર હૈં : (૧) પૃથ્વી, (૨) જલ, (૩) છાયા, (૪) (ચક્ષુકે અતિરિક્ત) ચાર ઇન્દ્રિયોંકે વિષયભૂત સ્કન્ધ, (૫) કર્મયોગ્ય સ્કન્ધ ઔર (૬) કર્મકે અયોગ્ય સ્કન્ધ — ઐસે છહ ભેદ હૈં . સ્કન્ધોંકે ભેદ અબ કહે જાનેવાલે સૂત્રોંમેં (અગલી ચાર ગાથાઓંમેં) વિસ્તારસે કહે જાયેંગે .
[અબ, ૨૦વીં ગાથાકી ટીકા પૂર્ણ કરતે હુએ ટીકાકાર મુનિરાજ શ્રી પદ્મપ્રભમલધારિદેવ શ્લોક કહતે હૈં :]
[શ્લોેકાર્થ : — ] (પુદ્ગલપદાર્થ) ગલન દ્વારા (અર્થાત્ ભિન્ન હો જાનેસે) ‘પરમાણુ’ કહલાતા હૈ ઔર પૂરણ દ્વારા (અર્થાત્ સંયુક્ત હોનેસે) ‘સ્કન્ધ’ નામકો પ્રાપ્ત હોતા હૈ . ઇસ પદાર્થકે બિના લોકયાત્રા નહીં હો સકતી .૩૭.
૫૦ ]