યુક્તાનાં સંસારિણાં વિભાવગતિક્રિયાહેતુશ્ચ . યથોદકં પાઠીનાનાં ગમનકારણં તથા તેષાં જીવપુદ્ગલાનાં ગમનકારણં સ ધર્મઃ . સોઽયમમૂર્તઃ અષ્ટસ્પર્શનવિનિર્મુક્ત : વર્ણરસપંચકગંધ- દ્વિતયવિનિર્મુક્ત શ્ચ અગુરુકલઘુત્વાદિગુણાધારઃ લોકમાત્રાકારઃ અખણ્ડૈકપદાર્થઃ . સહભુવોઃ ગુણાઃ, ક્રમવર્તિનઃ પર્યાયાશ્ચેતિ વચનાદસ્ય ગતિહેતોર્ધર્મદ્રવ્યસ્ય શુદ્ધગુણાઃ શુદ્ધપર્યાયા ભવન્તિ . અધર્મદ્રવ્યસ્ય સ્થિતિહેતુર્વિશેષગુણઃ . અસ્યૈવ તસ્ય ધર્માસ્તિકાયસ્ય ગુણપર્યાયાઃ સર્વે ભવન્તિ . આકાશસ્યાવકાશદાનલક્ષણમેવ વિશેષગુણઃ . ઇતરે ધર્માધર્મયોર્ગુણાઃ સ્વસ્યાપિ સદ્રશા ઇત્યર્થઃ . લોકાકાશધર્માધર્માણાં સમાનપ્રમાણત્વે સતિ ન હ્યલોકાકાશસ્ય હ્રસ્વત્વમિતિ . હૈં — ઐસે અયોગી ભગવાનકો સ્વભાવગતિક્રિયારૂપસે પરિણમિત હોને પર ❃
❃
વહ ધર્મ ઉન જીવ - પુદ્ગલોંકો ગમનકા કારણ (નિમિત્ત) હૈ . વહ ધર્મ અમૂર્ત, આઠ સ્પર્શ રહિત, તથા પાઁચ વર્ણ, પાઁચ રસ ઔર દો ગંધ રહિત, અગુરુલઘુત્વાદિ ગુણોંકે આધારભૂત, લોકમાત્ર આકારવાલા ( – લોકપ્રમાણ આકારવાલા), અખણ્ડ એક પદાર્થ હૈ . ‘‘સહભાવી ગુણ હૈં ઔર ક્રમવર્તી પર્યાયેં હૈં’’ ઐસા (શાસ્ત્રકા) વચન હોનેસે ગતિકે હેતુભૂત ઇસ ધર્મદ્રવ્યકો શુદ્ધ ગુણ ઔર શુદ્ધ પર્યાયેં હોતી હૈં .
અધર્મદ્રવ્યકા વિશેષગુણ સ્થિતિહેતુત્વ હૈ . ઇસ અધર્મદ્રવ્યકે (શેષ) ગુણ-પર્યાયોં જૈસે ઉસ ધર્માસ્તિકાયકે (શેષ) સર્વ ગુણ - પર્યાય હોતે હૈં .
આકાશકા, અવકાશદાનરૂપ લક્ષણ હી વિશેષગુણ હૈ . ધર્મ ઔર અધર્મકે શેષ ગુણ આકાશકે શેષ ગુણોં જૈસે ભી હૈં .
— ઇસપ્રકાર (ઇસ ગાથાકા) અર્થ હૈ .
(યહાઁ ઐસા ધ્યાનમેં રખના કિ) લોકાકાશ, ધર્મ ઔર અધર્મ સમાન પ્રમાણવાલે હોનેસે કહીં અલોકાકાશકો ન્યૂનતા — છોટાપન નહીં હૈ ( – અલોકાકાશ તો અનન્ત હૈ) .
[અબ ૩૦વીં ગાથાકી ટીકા પૂર્ણ કરતે હુએ ટીકાકાર મુનિરાજ શ્લોક કહતે હૈં : ] ❃ – સ્વભાવગતિક્રિયા તથા વિભાવગતિક્રિયાકા અર્થ પૃષ્ઠ – ૨૩ પર દેખેં .
૬૪ ]
૧ – અપક્રમકા અર્થ દેખો પૃષ્ઠ ૬૩મેં ફુ ટનોટ .