Niyamsar-Hindi (simplified iso15919 transliteration). Gatha: 9.

< Previous Page   Next Page >


Page 22 of 388
PDF/HTML Page 49 of 415

 

niyamasār
[ bhagavānashrīkundakund-
jīvā poggalakāyā dhammādhammā ya kāl āyāsan .
tachchatthā idi bhaṇidā ṇāṇāguṇapajjaehin sañjuttā ..9..
jīvāḥ pudgalakāyā dharmādharmau cha kāl ākāsham .
tattvārthā iti bhaṇitāḥ nānāguṇaparyāyaiḥ sanyuktāḥ ..9..

atra ṣhaṇṇān dravyāṇān pr̥uthakpr̥uthak nāmadheyamukta m .

sparshanarasanaghrāṇachakṣhuḥshrotramanovākkāyāyuruchchhvāsaniḥshvāsābhidhānairdashabhiḥ prāṇaiḥ jīvati jīviṣhyati jīvitapūrvo vā jīvaḥ . saṅgrahanayo‘yamukta : . nishchayen bhāvaprāṇadhāraṇājjīvaḥ . vyavahāreṇ dravyaprāṇadhāraṇājjīvaḥ . shuddhasadbhūtavyavahāreṇ kevalagnānādishuddhaguṇānāmādhārabhūtatvā- tkāryashuddhajīvaḥ . ashuddhasadbhūtavyavahāreṇ matignānādivibhāvaguṇānāmādhārabhūtatvādashuddhajīvaḥ .

gāthā : 9 anvayārtha :[jīvāḥ ] jīv, [pudgalakāyāḥ ] pudgalakāy, [dharmādharmau ] dharma, adharma, [kālaḥ ] kāl, [cha ] aur [ākāsham ] ākāsh [tattvārthāḥ iti bhaṇitāḥ ] yah tattvārtha kahe hain, jo ki [nānāguṇaparyāyaiḥ sanyuktāḥ ] vividh guṇaparyāyonse sanyukta hain .

ṭīkā :yahān̐ (is gāthāmen), chhah dravyoṅke pr̥uthak-pr̥uthak nām kahe gaye hain .

sparshan, rasan, ghrāṇ, chakṣhu, shrotra, man, vachan, kāy, āyu aur shvāsochchhavās nāmak das prāṇonse (sansāradashāmen) jo jītā hai, jiyegā aur pūrvakālamen jītā thā vah ‘jīv’ hai . yah saṅgrahanay kahā . nishchayase bhāvaprāṇ dhāraṇ karaneke kāraṇ ‘jīv’ hai . vyavahārase dravyaprāṇ dhāraṇ karaneke kāraṇ ‘jīv’ hai . shuddha-sadbhūt-vyavahārase kevalagnānādi shuddhaguṇoṅkā ādhār honeke kāraṇ ‘kāryashuddha jīv’ hai . ashuddha-sadbhūt-vyavahārase matignānādi vibhāvaguṇoṅkā ādhār honeke kāraṇ ‘ashuddha jīv’ hai . shuddhanishchayase sahajagnānādi paramasvabhāvaguṇoṅkā ādhār honeke kāraṇ ‘kāraṇashuddha jīv’ hai . yah (jīv)

pratyek jīv shakti-apekṣhāse shuddha hai arthāt sahajagnānādik sahit hai isaliye pratyek jīv ‘kāraṇashuddha
ṣhaṭ dravya pudgal, jīv, dharma, adharma, kālākāsh hain .
ye vividh guṇaparyāyase sanyukta ṣhaṭ tattvārtha hain ..9..

22 ]