Niyamsar-Hindi (itrans transliteration). Gatha: 115.

< Previous Page   Next Page >


Page 231 of 388
PDF/HTML Page 258 of 415

 

kahAnajainashAstramAlA ]shuddhanishchay-prAyashchitta adhikAr[ 231
koha.n khamayA mANa.n samaddaveNajjaveN mAya.n cha .
sa.ntoseN ya loha.n jayadi khu e chahuvihakasAe ..115..
krodha.n kShamayA mAna.n svamArdaven Arjaven mAyA.n cha .
sa.ntoSheN cha lobha.n jayati khalu chaturvidhakaShAyAn ..115..

chatuShkaShAyavijayopAyasvarUpAkhyAnametat.h .

jaghanyamadhyamottamabhedAtkShamAstisro bhavanti . akAraNAdapriyavAdino mithyAdraShTerakAraNen mA.n trAsayitumudyogo vidyate, ayamapagato matpuNyeneti prathamA kShamA . akAraNen sa.ntrAsakarasya tADanavadhAdipariNAmo.asti, aya.n chApagato matsukR^iteneti dvitIyA kShamA . vadhe satyamUrtasya athavA to apane j~nAnakI jo sa.nbhAvanA (samyak bhAvanA) vah ugra prAyashchitta kahA hai . santo.nne AtmapravAdame.n aisA jAnA hai (arthAt jAnakar kahA hai ) . 181 .

gAthA : 115 anvayArtha :[krodha.n kShamayA ] krodhako kShamAse, [mAna.n svamArdaven ] mAnako nij mArdavase, [mAyA.n cha Arjaven ] mAyAko Arjavase [cha ] tathA [lobha.n sa.ntoSheN ] lobhako sa.ntoShase[chaturvidhakaShAyAn ] isaprakAr chaturvidh kaShAyo.nko [khalu jayati ] (yogI) vAstavame.n jItate hai.n .

TIkA :yah, chAr kaShAyo.n par vijay prApta karaneke upAyake svarUpakA kathan hai .

jaghanya, madhyam aur uttam aise (tIn) bhedo.nke kAraN kShamA tIn (prakArakI) hai . (1) ‘binA-kAraN apriy bolanevAle mithyAdR^iShTiko binA-kAraN mujhe trAs denekA udyog vartatA hai, vah mere puNyase dUr huA;’ aisA vichArakar kShamA karanA vah pratham kShamA hai . (2) ‘(mujhe) binA-kAraN trAs denevAleko 1tA.DnakA aur 2vadhakA pariNAm vartatA hai, vah mere sukR^itase dUr huA;’aisA vichArakar kShamA karanA vah dvitIy kShamA hai . (3) vadh

abhimAn mArdavase tathA jIte kShamAse krodhako .
kauTilya Arjavase tathA sa.ntoSh dvArA lobhako ..115..

1tA.Dn = mAr mAranA vah .

2vadh = mAr DAlanA vah .