ଚତୁର୍ଣାଂ ଵିଭାଵସ୍ଵଭାଵାନାଂ ସ୍ଵରୂପକଥନଦ୍ଵାରେଣ ପଂଚମଭାଵସ୍ଵରୂପାଖ୍ଯାନମେତତ୍ .
କର୍ମଣାଂ କ୍ଷଯେ ଭଵଃ କ୍ଷାଯିକଭାଵଃ . କର୍ମଣାଂ କ୍ଷଯୋପଶମେ ଭଵଃ କ୍ଷାଯୋପଶମିକଭାଵଃ . କର୍ମଣାମୁଦଯେ ଭଵଃ ଔଦଯିକଭାଵଃ . କର୍ମଣାମୁପଶମେ ଭଵଃ ଔପଶମିକ ଭାଵଃ . ସକଲକର୍ମୋପାଧି- ଵିନିର୍ମୁକ୍ତ : ପରିଣାମେ ଭଵଃ ପାରିଣାମିକଭାଵଃ . ଏଷୁ ପଂଚସୁ ତାଵଦୌପଶମିକଭାଵୋ ଦ୍ଵିଵିଧଃ, କ୍ଷାଯିକଭାଵଶ୍ଚ ନଵଵିଧଃ, କ୍ଷାଯୋପଶମିକଭାଵୋଽଷ୍ଟାଦଶଭେଦଃ, ଔଦଯିକଭାଵ ଏକଵିଂଶତିଭେଦଃ, ପାରିଣାମିକଭାଵସ୍ତ୍ରିଭେଦଃ . ଅଥୌପଶମିକଭାଵସ୍ଯ ଉପଶମସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵମ୍ ଉପଶମଚାରିତ୍ରମ୍ ଚ . କ୍ଷାଯିକଭାଵସ୍ଯ କ୍ଷାଯିକସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵଂ, ଯଥାଖ୍ଯାତଚାରିତ୍ରଂ, କେଵଲଜ୍ଞାନଂ କେଵଲଦର୍ଶନଂ ଚ, ଅନ୍ତରାଯ-
ଗାଥା : ୪୧ ଅନ୍ଵଯାର୍ଥ : — [ନ କ୍ଷାଯିକଭାଵସ୍ଥାନାନି ] ଜୀଵକୋ କ୍ଷାଯିକଭାଵକେ ସ୍ଥାନ ନହୀଂ ହୈଂ, [ନ କ୍ଷଯୋପଶମସ୍ଵଭାଵସ୍ଥାନାନି ଵା ] କ୍ଷଯୋପଶମସ୍ଵଭାଵକେ ସ୍ଥାନ ନହୀଂ ହୈଂ, [ଔଦଯିକଭାଵସ୍ଥାନାନି ] ଔଦଯିକଭାଵକେ ସ୍ଥାନ ନହୀଂ ହୈଂ [ଵା ] ଅଥଵା [ନ ଉପଶମସ୍ଵଭାଵସ୍ଥାନାନି ] ଉପଶମସ୍ଵଭାଵକେ ସ୍ଥାନ ନହୀଂ ହୈଂ .
ଟୀକା : — ଚାର ଵିଭାଵସ୍ଵଭାଵୋଂକେ ସ୍ଵରୂପକଥନ ଦ୍ଵାରା ପଂଚମଭାଵକେ ସ୍ଵରୂପକା ଯହ କଥନ ହୈ .
୧କର୍ମୋଂକା କ୍ଷଯ ହୋନେପର ଜୋ ଭାଵ ହୋ ଵହ କ୍ଷାଯିକଭାଵ ହୈ . କର୍ମୋଂକା କ୍ଷଯୋପଶମ ହୋନେପର ଜୋ ଭାଵ ହୋ ଵହ କ୍ଷାଯୋପଶମିକଭାଵ ହୈ . କର୍ମୋଂକା ଉଦଯ ହୋନେପର ଜୋ ଭାଵ ହୋ ଵହ ଔଦଯିକଭାଵ ହୈ . କର୍ମୋଂକା ଉପଶମ ହୋନେପର ଜୋ ଭାଵ ହୋ ଵହ ଔପଶମିକଭାଵ ହୈ . ସକଲ କର୍ମୋପାଧିସେ ଵିମୁକ୍ତ ଐସା, ପରିଣାମସେ ଜୋ ଭାଵ ହୋ ଵହ ପାରିଣାମିକଭାଵ ହୈ .
ଇନ ପାଁଚ ଭାଵୋଂମେଂ, ଔପଶମିକଭାଵକେ ଦୋ ଭେଦ ହୈଂ, କ୍ଷାଯିକଭାଵକେ ନୌ ଭେଦ ହୈଂ, କ୍ଷାଯୋପଶମିକଭାଵକେ ଅଠାରହ ଭେଦ ହୈଂ, ଔଦଯିକଭାଵକେ ଇକ୍କୀସ ଭେଦ ହୈଂ, ପାରିଣାମିକଭାଵକେ ତୀନ ଭେଦ ହୈଂ .
ଅବ, ଔପଶମିକଭାଵକେ ଦୋ ଭେଦ ଇସପ୍ରକାର ହୈଂ : ଉପଶମସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵ ଔର ଉପଶମଚାରିତ୍ର .
କ୍ଷାଯିକଭାଵକେ ନୌ ଭେଦ ଇସପ୍ରକାର ହୈଂ : କ୍ଷାଯିକସମ୍ଯକ୍ତ୍ଵ, ଯଥାଖ୍ଯାତଚାରିତ୍ର, କେଵଲଜ୍ଞାନ
୧କର୍ମୋଂକା କ୍ଷଯ ହୋନେପର = କର୍ମୋଂକେ କ୍ଷଯମେଂ; କର୍ମକ୍ଷଯକେ ସଦ୍ଭାଵମେଂ . [ଵ୍ଯଵହାରସେ କର୍ମକ୍ଷଯକୀ ଅପେକ୍ଷା ଜୀଵକେ