ଇହ ହି ନଯଦ୍ଵଯସ୍ଯ ସଫଲତ୍ଵମୁକ୍ତ ମ୍ .
ଦ୍ଵୌ ହି ନଯୌ ଭଗଵଦର୍ହତ୍ପରମେଶ୍ଵରେଣ ପ୍ରୋକ୍ତୌ, ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକଃ ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକଶ୍ଚେତି . ଦ୍ରଵ୍ଯମେଵାର୍ଥଃ ପ୍ରଯୋଜନମସ୍ଯେତି ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକଃ . ପର୍ଯାଯ ଏଵାର୍ଥଃ ପ୍ରଯୋଜନମସ୍ଯେତି ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକଃ . ନ ଖଲୁ ଏକନଯା- ଯତ୍ତୋପଦେଶୋ ଗ୍ରାହ୍ଯଃ, କିନ୍ତୁ ତଦୁଭଯନଯାଯତ୍ତୋପଦେଶଃ . ସତ୍ତାଗ୍ରାହକଶୁଦ୍ଧଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକନଯବଲେନ ପୂର୍ଵୋକ୍ତ - ଵ୍ଯଞ୍ଜନପର୍ଯାଯେଭ୍ଯଃ ସକାଶାନ୍ମୁକ୍ତାମୁକ୍ତ ସମସ୍ତଜୀଵରାଶଯଃ ସର୍ଵଥା ଵ୍ଯତିରିକ୍ତା ଏଵ . କୁତଃ ? ‘‘ସଵ୍ଵେ ସୁଦ୍ଧା ହୁ ସୁଦ୍ଧଣଯା’’ ଇତି ଵଚନାତ୍ . ଵିଭାଵଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯାର୍ଥିକନଯବଲେନ ତେ ସର୍ଵେ ଜୀଵାସ୍ସଂଯୁକ୍ତା ଭଵନ୍ତି . କିଂଚ ସିଦ୍ଧାନାମର୍ଥପର୍ଯାଯୈଃ ସହ ପରିଣତିଃ, ନ ପୁନର୍ଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯୈଃ ସହ ପରିଣତିରିତି . କୁତଃ ? ସଦା ନିରଂଜନତ୍ଵାତ୍ . ସିଦ୍ଧାନାଂ ସଦା ନିରଂଜନତ୍ଵେ ସତି ତର୍ହି ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକପର୍ଯାଯାର୍ଥିକନଯାଭ୍ଯାମ୍ [ପୂର୍ଵଭଣିତପର୍ଯାଯାତ୍ ] ପୂର୍ଵକଥିତ ପର୍ଯାଯସେ [ଵ୍ଯତିରିକ୍ତାଃ] ❃ଵ୍ଯତିରିକ୍ତ ହୈ; [ପର୍ଯାଯନଯେନ] ପର୍ଯାଯନଯସେ [ଜୀଵାଃ ] ଜୀଵ [ସଂଯୁକ୍ତାଃ ଭଵନ୍ତି ] ଉସ ପର୍ଯାଯସେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୈଂ . [ଦ୍ଵାଭ୍ଯାମ୍ ] ଇସପ୍ରକାର ଜୀଵ ଦୋନୋଂ ନଯୋଂସେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୈଂ . ଟୀକା : — ଯହାଁ ଦୋନୋଂ ନଯୋଂକା ସଫଲପନା କହା ହୈ .
ଭଗଵାନ ଅର୍ହତ୍ ପରମେଶ୍ଵରନେ ଦୋ ନଯ କହେ ହୈଂ : ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ ଔର ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ . ଦ୍ରଵ୍ଯ ହୀ ଜିସକା ଅର୍ଥ ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରଯୋଜନ ହୈ ଵହ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ ହୈ ଔର ପର୍ଯାଯ ହୀ ଜିସକା ଅର୍ଥ ଅର୍ଥାତ୍ ପ୍ରଯୋଜନ ହୈ ଵହ ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ ହୈ . ଏକ ନଯକା ଅଵଲମ୍ବନ ଲେନେଵାଲା ଉପଦେଶ ଗ୍ରହଣ କରନେଯୋଗ୍ଯ ନହୀଂ ହୈ କିନ୍ତୁ ଉନ ଦୋନୋଂ ନଯୋଂକା ଅଵଲମ୍ବନ ଲେନେଵାଲା ଉପଦେଶ ଗ୍ରହଣ କରନେଯୋଗ୍ଯ ହୈ . ସତ୍ତାଗ୍ରାହକ ( – ଦ୍ରଵ୍ଯକୀ ସତ୍ତାକୋ ହୀ ଗ୍ରହଣ କରନେଵାଲେ) ଶୁଦ୍ଧ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ ନଯକେ ବଲସେ ପୂର୍ଵୋକ୍ତ ଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯୋଂସେ ମୁକ୍ତ ତଥା ଅମୁକ୍ତ ( – ସିଦ୍ଧ ତଥା ସଂସାରୀ) ସମସ୍ତ ଜୀଵରାଶି ସର୍ଵଥା ଵ୍ଯତିରିକ୍ତ ହୀ ହୈ . କ୍ଯୋଂ ? ‘‘ସଵ୍ଵେ ସୁଦ୍ଧା ହୁ ସୁଦ୍ଧଣଯା (ଶୁଦ୍ଧନଯସେ ସର୍ଵ ଜୀଵ ଵାସ୍ତଵମେଂ ଶୁଦ୍ଧ ହୈଂ )’’ ଐସା (ଶାସ୍ତ୍ରକା) ଵଚନ ହୋନେସେ . ଵିଭାଵଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ ନଯକେ ବଲସେ ଵେ ସର୍ଵ ଜୀଵ (ପୂର୍ଵୋକ୍ତ ଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯୋଂସେ) ସଂଯୁକ୍ତ ହୈଂ . ଵିଶେଷ ଇତନା କି — ସିଦ୍ଧ ଜୀଵୋଂକେ ଅର୍ଥପର୍ଯାଯୋଂ ସହିତ ପରିଣତି ହୈ, ପରନ୍ତୁ ଵ୍ଯଂଜନପର୍ଯାଯୋଂ ସହିତ ପରିଣତି ନହୀଂ ହୈ . କ୍ଯୋଂ ? ସିଦ୍ଧ ଜୀଵ ସଦା ନିରଂଜନ ହୋନେସେ . (ପ୍ରଶ୍ନ : — ) ଯଦି ସିଦ୍ଧ ଜୀଵ ସଦା ନିରଂଜନ ହୈଂ ତୋ ସର୍ଵ ଜୀଵ ଦ୍ରଵ୍ଯାର୍ଥିକ ତଥା ପର୍ଯାଯାର୍ଥିକ ଦୋନୋଂ ନଯୋଂସେ ସଂଯୁକ୍ତ ହୈଂ (ଅର୍ଥାତ୍ ସର୍ଵ ଜୀଵୋଂକୋ ଦୋନୋଂ ନଯ ଲାଗୂ ହୋତେ ହୈଂ ) ଐସା ସୂତ୍ରାର୍ଥ (ଗାଥାକା ଅର୍ଥ) ଵ୍ଯର୍ଥ ସିଦ୍ଧ ହୋତା ହୈ . (ଉତ୍ତର : — ଵ୍ଯର୍ଥ ସିଦ୍ଧ ନହୀଂ ହୋତା କ୍ଯୋଂକି — ) ନିଗମ ଅର୍ଥାତ୍
୪୬ ]