ਕਹਾਨਜੈਨਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਮਾਲਾ ]ਜੀਵ ਅਧਿਕਾਰ[ ੪੧ ਪਲ੍ਯੋਪਮਾਯੁਸ਼ਃ . ਰਤ੍ਨਸ਼ਰ੍ਕਰਾਵਾਲੁਕਾਪਂਕਧੂਮਤਮੋਮਹਾਤਮਃਪ੍ਰਭਾਭਿਧਾਨਸਪ੍ਤਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀਨਾਂ ਭੇਦਾਨ੍ਨਾਰਕਜੀਵਾਃ ਸਪ੍ਤਧਾ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਪ੍ਰਥਮਨਰਕਸ੍ਯ ਨਾਰਕਾ ਹ੍ਯੇਕਸਾਗਰੋਪਮਾਯੁਸ਼ਃ . ਦ੍ਵਿਤੀਯਨਰਕਸ੍ਯ ਨਾਰਕਾਃ ਤ੍ਰਿਸਾਗਰੋਪਮਾਯੁਸ਼ਃ . ਤ੍ਰੁਤੀਯਸ੍ਯ ਸਪ੍ਤ . ਚਤੁਰ੍ਥਸ੍ਯ ਦਸ਼ . ਪਂਚਮਸ੍ਯ ਸਪ੍ਤਦਸ਼ . ਸ਼ਸ਼੍ਠਸ੍ਯ ਦ੍ਵਾਵਿਂਸ਼ਤਿਃ . ਸਪ੍ਤਮਸ੍ਯ ਤ੍ਰਯਸ੍ਤ੍ਰਿਂਸ਼ਤ੍ . ਅਥ ਵਿਸ੍ਤਰਭਯਾਤ੍ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪੇਣੋਚ੍ਯਤੇ . ਤਿਰ੍ਯਞ੍ਚਃ ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮੈਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਾ- ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਬਾਦਰੈਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਾਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਦ੍ਵੀਂਦ੍ਰਿਯਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਾਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਤ੍ਰੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਾਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕ- ਚਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਾਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਾਸਂਜ੍ਞਿਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਾਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਸਂਜ੍ਞਿਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਾਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤਕਭੇਦਾ- ਚ੍ਚਤੁਰ੍ਦਸ਼ਭੇਦਾ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਭਾਵਨਵ੍ਯਂਤਰਜ੍ਯੋਤਿਃਕਲ੍ਪਵਾਸਿਕਭੇਦਾਦ੍ਦੇਵਾਸ਼੍ਚਤੁਰ੍ਣਿਕਾਯਾਃ . ਏਤੇਸ਼ਾਂ ਚਤੁਰ੍ਗਤਿ- ਜੀਵਭੇਦਾਨਾਂ ਭੇਦੋ ਲੋਕਵਿਭਾਗਾਭਿਧਾਨਪਰਮਾਗਮੇ ਦ੍ਰਸ਼੍ਟਵ੍ਯਃ . ਇਹਾਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਪ੍ਰਰੂਪਣਾਨ੍ਤਰਾਯਹੇਤੁਰਿਤਿ ਮਨੁਸ਼੍ਯ ਆਰ੍ਯ ਨਾਮਕੋ ਧਾਰਣ ਕਰਤੇ ਹੈਂ; ਜਘਨ੍ਯ, ਮਧ੍ਯਮ ਅਥਵਾ ਉਤ੍ਤਮ ਕ੍ਸ਼ੇਤ੍ਰਮੇਂ ਰਹਨੇਵਾਲੇ ਹੈਂ ਔਰ ਏਕ ਪਲ੍ਯੋਪਮ, ਦੋ ਪਲ੍ਯੋਪਮ ਅਥਵਾ ਤੀਨ ਪਲ੍ਯੋਪਮਕੀ ਆਯੁਵਾਲੇ ਹੈਂ .
ਰਤ੍ਨਪ੍ਰਭਾ, ਸ਼ਰ੍ਕਰਾਪ੍ਰਭਾ, ਬਾਲੁਕਾਪ੍ਰਭਾ, ਪਂਕਪ੍ਰਭਾ, ਧੂਮਪ੍ਰਭਾ, ਤਮਃਪ੍ਰਭਾ ਔਰ ਮਹਾਤਮਃਪ੍ਰਭਾ ਨਾਮਕੀ ਸਾਤ ਪ੍ਰੁਥ੍ਵੀਕੇ ਭੇਦੋਂਕੇ ਕਾਰਣ ਨਾਰਕ ਜੀਵ ਸਾਤ ਪ੍ਰਕਾਰਕੇ ਹੈਂ . ਪਹਲੇ ਨਰਕਕੇ ਨਾਰਕੀ ਏਕ ਸਾਗਰੋਪਮਕੀ ਆਯੁਵਾਲੇ ਹੈਂ, ਦੂਸਰੇ ਨਰਕਕੇ ਨਾਰਕੀ ਤੀਨ ਸਾਗਰੋਪਮਕੀ ਆਯੁਵਾਲੇ ਹੈਂ . ਤੀਸਰੇ ਨਰਕਕੇ ਨਾਰਕੀ ਸਾਤ ਸਾਗਰੋਪਮਕੀ ਆਯੁਵਾਲੇ ਹੈਂ, ਚੌਥੇ ਨਰਕਕੇ ਨਾਰਕੀ ਦਸ ਸਾਗਰੋਪਮ, ਪਾਁਚਵੇਂ ਨਰਕਕੇ ਸਤ੍ਰਹ ਸਾਗਰੋਪਮ, ਛਠਵੇਂ ਨਰਕਕੇ ਬਾਈਸ ਸਾਗਰੋਪਮ ਔਰ ਸਾਤਵੇਂ ਨਰਕਕੇ ਨਾਰਕੀ ਤੇਤੀਸ ਸਾਗਰੋਪਮਕੀ ਆਯੁਵਾਲੇ ਹੈਂ .
ਅਬ ਵਿਸ੍ਤਾਰਕੇ ਭਯਕੇ ਕਾਰਣ ਸਂਕ੍ਸ਼ੇਪਸੇ ਕਹਾ ਜਾਤਾ ਹੈ : —
ਤਿਰ੍ਯਂਚੋਂਕੇ ਚੌਦਹ ਭੇਦ ਹੈਂ : (੧-੨) ਸੂਕ੍ਸ਼੍ਮ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ ਔਰ ਅਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ, (੩-੪) ਬਾਦਰ ਏਕੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ ਔਰ ਅਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ, (੫-੬) ਦ੍ਵੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ ਔਰ ਅਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ, (੭-੮) ਤ੍ਰੀਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ ਔਰ ਅਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ, (੯-੧੦) ਚਤੁਰਿਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ ਔਰ ਅਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ, (੧੧-੧੨) ਅਸਂਜ੍ਞੀ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ ਔਰ ਅਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ, (੧੩-੧੪) ਸਂਜ੍ਞੀ ਪਂਚੇਨ੍ਦ੍ਰਿਯ ਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ ਔਰ ਅਪਰ੍ਯਾਪ੍ਤ .
ਦੇਵੋਂਕੇ ਚਾਰ ਨਿਕਾਯ (ਸਮੂਹ) ਹੈਂ : (੧) ਭਵਨਵਾਸੀ, (੨) ਵ੍ਯਂਤਰ, (੩) ਜ੍ਯੋਤਿਸ਼੍ਕ ਔਰ (੪) ਕਲ੍ਪਵਾਸੀ .
ਇਨ ਚਾਰ ਗਤਿਕੇ ਜੀਵੋਂਕੇ ਭੇਦੋਂਕੇ ਭੇਦ ਲੋਕਵਿਭਾਗ ਨਾਮਕ ਪਰਮਾਗਮਮੇਂ ਦੇਖ ਲੇਂ . ਯਹਾਁ (ਇਸ ਪਰਮਾਗਮਮੇਂ) ਆਤ੍ਮਸ੍ਵਰੂਪਕੇ ਨਿਰੂਪਣਮੇਂ ਅਨ੍ਤਰਾਯਕਾ ਹੇਤੁ ਹੋਗਾ ਇਸਲਿਯੇ ਸੂਤ੍ਰਕਰ੍ਤਾ ਪੂਰ੍ਵਾਚਾਰ੍ਯਮਹਾਰਾਜਨੇ (ਵੇ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ ਭੇਦ) ਨਹੀਂ ਕਹੇ ਹੈਂ .