ਸ੍ਵਭਾਵਪੁਦ੍ਗਲਸ੍ਵਰੂਪਾਖ੍ਯਾਨਮੇਤਤ੍ .
ਤਿਕ੍ਤ ਕਟੁਕਕਸ਼ਾਯਾਮ੍ਲਮਧੁਰਾਭਿਧਾਨੇਸ਼ੁ ਪਂਚਸੁ ਰਸੇਸ਼੍ਵੇਕਰਸਃ, ਸ਼੍ਵੇਤਪੀਤਹਰਿਤਾਰੁਣ- ਕ੍ਰੁਸ਼੍ਣਵਰ੍ਣੇਸ਼੍ਵੇਕਵਰ੍ਣਃ, ਸੁਗਨ੍ਧਦੁਰ੍ਗਨ੍ਧਯੋਰੇਕਗਂਧਃ, ਕਰ੍ਕਸ਼ਮ੍ਰੁਦੁਗੁਰੁਲਘੁਸ਼ੀਤੋਸ਼੍ਣਸ੍ਨਿਗ੍ਧਰੂਕ੍ਸ਼ਾਭਿਧਾਨਾ- ਮਸ਼੍ਟਾਨਾਮਨ੍ਤ੍ਯਚਤੁਃਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਾਵਿਰੋਧਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਦ੍ਵਯਮ੍; ਏਤੇ ਪਰਮਾਣੋਃ ਸ੍ਵਭਾਵਗੁਣਾਃ ਜਿਨਾਨਾਂ ਮਤੇ . ਵਿਭਾਵਗੁਣਾਤ੍ਮਕੋ ਵਿਭਾਵਪੁਦ੍ਗਲਃ . ਅਸ੍ਯ ਦ੍ਵਯਣੁਕਾਦਿਸ੍ਕਂਧਰੂਪਸ੍ਯ ਵਿਭਾਵਗੁਣਾਃ ਸਕਲ- ਕਰਣਗ੍ਰਾਮਗ੍ਰਾਹ੍ਯਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ .
ਗਾਥਾ : ੨੭ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਏਕਰਸਰੂਪਗਨ੍ਧਃ ] ਜੋ ਏਕ ਰਸਵਾਲਾ, ਏਕ ਵਰ੍ਣਵਾਲਾ, ਏਕ ਗਂਧਵਾਲਾ ਔਰ [ਦ੍ਵਿਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਃ ] ਦੋ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਵਾਲਾ ਹੋ, [ਸਃ ] ਵਹ [ਸ੍ਵਭਾਵਗੁਣਃ ] ਸ੍ਵਭਾਵਗੁਣਵਾਲਾ [ਭਵੇਤ੍ ] ਹੈ; [ਵਿਭਾਵਗੁਣਃ ] ਵਿਭਾਵਗੁਣਵਾਲੇਕੋ [ਜਿਨਸਮਯੇ ]
ਟੀਕਾ : — ਯਹ, ਸ੍ਵਭਾਵਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਸ੍ਵਰੂਪਕਾ ਕਥਨ ਹੈ .
ਚਰਪਰਾ, ਕੜਵਾ, ਕਸ਼ਾਯਲਾ, ਖਟ੍ਟਾ ਔਰ ਮੀਠਾ ਇਨ ਪਾਁਚ ਰਸੋਂਮੇਂਸੇ ਏਕ ਰਸ; ਸਫੇ ਦ, ਪੀਲਾ, ਹਰਾ, ਲਾਲ ਔਰ ਕਾਲਾ ਇਨ (ਪਾਁਚ) ਵਰ੍ਣੋਂਮੇਂਸੇ ਏਕ ਵਰ੍ਣ; ਸੁਗਨ੍ਧ ਔਰ ਦੁਰ੍ਗਂਧਮੇਂਕੀ ਏਕ ਗਂਧ; ਕਠੋਰ, ਕੋਮਲ, ਭਾਰੀ, ਹਲਕਾ, ਸ਼ੀਤ, ਉਸ਼੍ਣ, ਸ੍ਨਿਗ੍ਧ (ਚਿਕਨਾ) ਔਰ ਰੂਕ੍ਸ਼ (ਰੂਖਾ) ਇਨ ਆਠ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੋਂਮੇਂਸੇ ਅਨ੍ਤਿਮ ਚਾਰ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ੋਂਮੇਂਕੇ ਅਵਿਰੁਦ੍ਧ ਦੋ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼; ਯਹ, ਜਿਨੋਂਕੇ ਮਤਮੇਂ ਪਰਮਾਣੁਕੇ ਸ੍ਵਭਾਵਗੁਣ ਹੈਂ . ਵਿਭਾਵਪੁਦ੍ਗਲ ਵਿਭਾਵਗੁਣਾਤ੍ਮਕ ਹੋਤਾ ਹੈ . ਯਹ ੨ਦ੍ਵਿ-ਅਣੁਕਾਦਿਸ੍ਕਨ੍ਧਰੂਪ ਵਿਭਾਵਪੁਦ੍ਗਲਕੇ ਵਿਭਾਵਗੁਣ ਸਕਲ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯਸਮੂਹ ਦ੍ਵਾਰਾ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯ (ਜਾਨਨੇਮੇਂ ਆਨੇ ਯੋਗ੍ਯ) ਹੈਂ . — ਐਸਾ (ਇਸ ਗਾਥਾਕਾ) ਅਰ੍ਥ ਹੈ .
੫੮ ]
੧ਜਿਨਸਮਯਮੇਂ [ਸਰ੍ਵਪ੍ਰਕਟਤ੍ਵਮ੍ ] ਸਰ੍ਵ ਪ੍ਰਗਟ (ਸਰ੍ਵ ਇਨ੍ਦ੍ਰਿਯੋਂਸੇ ਗ੍ਰਾਹ੍ਯ) [ਇਤਿ ਭਣਿਤਃ ] ਕਹਾ ਹੈ .
੧ – ਸਮਯ = ਸਿਦ੍ਧਾਨ੍ਤ; ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰ; ਸ਼ਾਸਨ; ਦਰ੍ਸ਼ਨ; ਮਤ .
੨ – ਦੋ ਪਰਮਾਣੁਓਂਸੇ ਲੇਕਰ ਅਨਨ੍ਤ ਪਰਮਾਣੁਓਂਕਾ ਬਨਾ ਹੁਆ ਸ੍ਕਨ੍ਧ ਵਹ ਵਿਭਾਵਪੁਦ੍ਗਲ ਹੈ .