ਯੁਕ੍ਤਾਨਾਂ ਸਂਸਾਰਿਣਾਂ ਵਿਭਾਵਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਹੇਤੁਸ਼੍ਚ . ਯਥੋਦਕਂ ਪਾਠੀਨਾਨਾਂ ਗਮਨਕਾਰਣਂ ਤਥਾ ਤੇਸ਼ਾਂ ਜੀਵਪੁਦ੍ਗਲਾਨਾਂ ਗਮਨਕਾਰਣਂ ਸ ਧਰ੍ਮਃ . ਸੋਯਮਮੂਰ੍ਤਃ ਅਸ਼੍ਟਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ਨਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤ : ਵਰ੍ਣਰਸਪਂਚਕਗਂਧ- ਦ੍ਵਿਤਯਵਿਨਿਰ੍ਮੁਕ੍ਤ ਸ਼੍ਚ ਅਗੁਰੁਕਲਘੁਤ੍ਵਾਦਿਗੁਣਾਧਾਰਃ ਲੋਕਮਾਤ੍ਰਾਕਾਰਃ ਅਖਣ੍ਡੈਕਪਦਾਰ੍ਥਃ . ਸਹਭੁਵੋਃ ਗੁਣਾਃ, ਕ੍ਰਮਵਰ੍ਤਿਨਃ ਪਰ੍ਯਾਯਾਸ਼੍ਚੇਤਿ ਵਚਨਾਦਸ੍ਯ ਗਤਿਹੇਤੋਰ੍ਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸ਼ੁਦ੍ਧਗੁਣਾਃ ਸ਼ੁਦ੍ਧਪਰ੍ਯਾਯਾ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਅਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਸ੍ਯ ਸ੍ਥਿਤਿਹੇਤੁਰ੍ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗੁਣਃ . ਅਸ੍ਯੈਵ ਤਸ੍ਯ ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯਸ੍ਯ ਗੁਣਪਰ੍ਯਾਯਾਃ ਸਰ੍ਵੇ ਭਵਨ੍ਤਿ . ਆਕਾਸ਼ਸ੍ਯਾਵਕਾਸ਼ਦਾਨਲਕ੍ਸ਼ਣਮੇਵ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗੁਣਃ . ਇਤਰੇ ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਯੋਰ੍ਗੁਣਾਃ ਸ੍ਵਸ੍ਯਾਪਿ ਸਦ੍ਰਸ਼ਾ ਇਤ੍ਯਰ੍ਥਃ . ਲੋਕਾਕਾਸ਼ਧਰ੍ਮਾਧਰ੍ਮਾਣਾਂ ਸਮਾਨਪ੍ਰਮਾਣਤ੍ਵੇ ਸਤਿ ਨ ਹ੍ਯਲੋਕਾਕਾਸ਼ਸ੍ਯ ਹ੍ਰਸ੍ਵਤ੍ਵਮਿਤਿ . ਹੈਂ — ਐਸੇ ਅਯੋਗੀ ਭਗਵਾਨਕੋ ਸ੍ਵਭਾਵਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਰੂਪਸੇ ਪਰਿਣਮਿਤ ਹੋਨੇ ਪਰ ❃
❃
ਵਹ ਧਰ੍ਮ ਉਨ ਜੀਵ - ਪੁਦ੍ਗਲੋਂਕੋ ਗਮਨਕਾ ਕਾਰਣ (ਨਿਮਿਤ੍ਤ) ਹੈ . ਵਹ ਧਰ੍ਮ ਅਮੂਰ੍ਤ, ਆਠ ਸ੍ਪਰ੍ਸ਼ ਰਹਿਤ, ਤਥਾ ਪਾਁਚ ਵਰ੍ਣ, ਪਾਁਚ ਰਸ ਔਰ ਦੋ ਗਂਧ ਰਹਿਤ, ਅਗੁਰੁਲਘੁਤ੍ਵਾਦਿ ਗੁਣੋਂਕੇ ਆਧਾਰਭੂਤ, ਲੋਕਮਾਤ੍ਰ ਆਕਾਰਵਾਲਾ ( – ਲੋਕਪ੍ਰਮਾਣ ਆਕਾਰਵਾਲਾ), ਅਖਣ੍ਡ ਏਕ ਪਦਾਰ੍ਥ ਹੈ . ‘‘ਸਹਭਾਵੀ ਗੁਣ ਹੈਂ ਔਰ ਕ੍ਰਮਵਰ੍ਤੀ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੈਂ’’ ਐਸਾ (ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾ) ਵਚਨ ਹੋਨੇਸੇ ਗਤਿਕੇ ਹੇਤੁਭੂਤ ਇਸ ਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੋ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਗੁਣ ਔਰ ਸ਼ੁਦ੍ਧ ਪਰ੍ਯਾਯੇਂ ਹੋਤੀ ਹੈਂ .
ਅਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕਾ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗੁਣ ਸ੍ਥਿਤਿਹੇਤੁਤ੍ਵ ਹੈ . ਇਸ ਅਧਰ੍ਮਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ (ਸ਼ੇਸ਼) ਗੁਣ-ਪਰ੍ਯਾਯੋਂ ਜੈਸੇ ਉਸ ਧਰ੍ਮਾਸ੍ਤਿਕਾਯਕੇ (ਸ਼ੇਸ਼) ਸਰ੍ਵ ਗੁਣ - ਪਰ੍ਯਾਯ ਹੋਤੇ ਹੈਂ .
ਆਕਾਸ਼ਕਾ, ਅਵਕਾਸ਼ਦਾਨਰੂਪ ਲਕ੍ਸ਼ਣ ਹੀ ਵਿਸ਼ੇਸ਼ਗੁਣ ਹੈ . ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮਕੇ ਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣ ਆਕਾਸ਼ਕੇ ਸ਼ੇਸ਼ ਗੁਣੋਂ ਜੈਸੇ ਭੀ ਹੈਂ .
— ਇਸਪ੍ਰਕਾਰ (ਇਸ ਗਾਥਾਕਾ) ਅਰ੍ਥ ਹੈ .
(ਯਹਾਁ ਐਸਾ ਧ੍ਯਾਨਮੇਂ ਰਖਨਾ ਕਿ) ਲੋਕਾਕਾਸ਼, ਧਰ੍ਮ ਔਰ ਅਧਰ੍ਮ ਸਮਾਨ ਪ੍ਰਮਾਣਵਾਲੇ ਹੋਨੇਸੇ ਕਹੀਂ ਅਲੋਕਾਕਾਸ਼ਕੋ ਨ੍ਯੂਨਤਾ — ਛੋਟਾਪਨ ਨਹੀਂ ਹੈ ( – ਅਲੋਕਾਕਾਸ਼ ਤੋ ਅਨਨ੍ਤ ਹੈ) .
[ਅਬ ੩੦ਵੀਂ ਗਾਥਾਕੀ ਟੀਕਾ ਪੂਰ੍ਣ ਕਰਤੇ ਹੁਏ ਟੀਕਾਕਾਰ ਮੁਨਿਰਾਜ ਸ਼੍ਲੋਕ ਕਹਤੇ ਹੈਂ : ] ❃ – ਸ੍ਵਭਾਵਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾ ਤਥਾ ਵਿਭਾਵਗਤਿਕ੍ਰਿਯਾਕਾ ਅਰ੍ਥ ਪ੍ਰੁਸ਼੍ਠ – ੨੩ ਪਰ ਦੇਖੇਂ .
੬੪ ]
੧ – ਅਪਕ੍ਰਮਕਾ ਅਰ੍ਥ ਦੇਖੋ ਪ੍ਰੁਸ਼੍ਠ ੬੩ਮੇਂ ਫੁ ਟਨੋਟ .