ਅਤ੍ਰ ਕਾਲਦ੍ਰਵ੍ਯਮਨ੍ਤਰੇਣ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣ੍ਯੇਵ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਾ ਭਵਂਤੀਤ੍ਯੁਕ੍ਤ ਮ੍ .
ਇਹ ਹਿ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਦਿਪ੍ਰਦੇਸ਼ਰਹਿਤਃ ਕਾਲਃ, ‘ਸਮਓ ਅਪ੍ਪਦੇਸੋ’ ਇਤਿ ਵਚਨਾਤ੍ .ਅਸ੍ਯ ਹਿ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵਮੇਵ, ਇਤਰੇਸ਼ਾਂ ਪਂਚਾਨਾਂ ਕਾਯਤ੍ਵਮਸ੍ਤ੍ਯੇਵ . ਬਹੁਪ੍ਰਦੇਸ਼ਪ੍ਰਚਯਤ੍ਵਾਤ੍ ਕਾਯਃ . ਕਾਯਾ ਇਵ ਕਾਯਾਃ . ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯਾਃ . ਅਸ੍ਤਿਤ੍ਵਂ ਨਾਮ ਸਤ੍ਤਾ . ਸਾ ਕਿਂਵਿਸ਼ਿਸ਼੍ਟਾ ? ਸਪ੍ਰਤਿਪਕ੍ਸ਼ਾ, ਅਵਾਨ੍ਤਰਸਤ੍ਤਾ ਰਮ੍ਯ ਦੈਦੀਪ੍ਯਮਾਨ ( – ਸ੍ਪਸ਼੍ਟ) ਵਿਵਰਣ ਵਿਸ੍ਤਾਰਸੇ ਕਿਯਾ ਗਯਾ, ਵਹ ਜਿਨਮੁਨਿਯੋਂਕੇ ਚਿਤ੍ਤਕੋ ਪ੍ਰਮੋਦ ਦੇਨੇਵਾਲਾ ਸ਼ਟ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਵਿਵਰਣ ਭਵ੍ਯ ਜੀਵਕੋ ਸਰ੍ਵਦਾ ਭਵਵਿਮੁਕ੍ਤਿਕਾ ਕਾਰਣ ਹੋ .੫੦.
ਗਾਥਾ : ੩੪ ਅਨ੍ਵਯਾਰ੍ਥ : — [ਕਾਲਂ ਮੁਕ੍ਤ੍ਵਾ ] ਕਾਲ ਛੋੜਕਰ [ਏਤਾਨਿ ਸ਼ਡ੍ਦ੍ਰਵ੍ਯਾਣਿ ਚ ] ਇਨ ਛਹ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੋ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਸ਼ੇਸ਼ ਪਾਁਚ ਦ੍ਰਵ੍ਯੋਂਕੋ) [ਜਿਨਸਮਯੇ ] ਜਿਨਸਮਯਮੇਂ (ਜਿਨਦਰ੍ਸ਼ਨਮੇਂ) [ਅਸ੍ਤਿਕਾਯਾਃ ਇਤਿ ] ‘ਅਸ੍ਤਿਕਾਯ’ [ਨਿਰ੍ਦਿਸ਼੍ਟਾਃ ] ਕਹੇ ਗਯੇ ਹੈਂ . [ਬਹੁਪ੍ਰਦੇਸ਼ਤ੍ਵਮ੍ ] ਬਹੁਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀਪਨਾ [ਖਲੁ ਕਾਯਾਃ ] ਵਹ ਕਾਯਤ੍ਵ ਹੈ .
ਟੀਕਾ : — ਇਸ ਗਾਥਾਮੇਂ ਕਾਲਦ੍ਰਵ੍ਯਕੇ ਅਤਿਰਿਕ੍ਤ ਪੂਰ੍ਵੋਕ੍ਤ ਦ੍ਰਵ੍ਯ ਹੀ ਪਂਚਾਸ੍ਤਿਕਾਯ ਹੈਂ ਐਸਾ ਕਹਾ ਹੈ .
ਯਹਾਁ (ਇਸ ਵਿਸ਼੍ਵਮੇਂ) ਕਾਲ ਦ੍ਵਿਤੀਯਾਦਿ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਹਿਤ (ਅਰ੍ਥਾਤ੍ ਏਕਸੇ ਅਧਿਕ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਰਹਿਤ) ਹੈ, ਕ੍ਯੋਂਕਿ ‘ਸਮਓ ਅਪ੍ਪਦੇਸਾੇ (ਕਾਲ ਅਪ੍ਰਦੇਸ਼ੀ ਹੈ )’ ਐਸਾ (ਸ਼ਾਸ੍ਤ੍ਰਕਾ) ਵਚਨ ਹੈ . ਇਸੇ ਦ੍ਰਵ੍ਯਤ੍ਵ ਹੀ ਹੈ, ਸ਼ੇਸ਼ ਪਾਁਚਕੋ ਕਾਯਤ੍ਵ (ਭੀ) ਹੈ ਹੀ .
ਬਹੁਪ੍ਰਦੇਸ਼ੋਂਕੇ ਸਮੂਹਵਾਲਾ ਹੋ ਵਹ ‘ਕਾਯ’ ਹੈ . ‘ਕਾਯ’ ਕਾਯ ਜੈਸੇ ( – ਸ਼ਰੀਰ ਜੈਸੇ