కహానజైనశాస్త్రమాలా ]జీవ అధికార[ ౪౭ ద్వాభ్యామ్ సంయుక్తాః సర్వే జీవా ఇతి సూత్రార్థో వ్యర్థః . నిగమో వికల్పః, తత్ర భవో నైగమః . స చ నైగమనయస్తావత్ త్రివిధః, భూతనైగమః వర్తమాననైగమః భావినైగమశ్చేతి . అత్ర భూతనైగమనయాపేక్షయా భగవతాం సిద్ధానామపి వ్యంజనపర్యాయత్వమశుద్ధత్వం చ సంభవతి . పూర్వకాలే తే భగవన్తః సంసారిణ ఇతి వ్యవహారాత్ . కిం బహునా, సర్వే జీవా నయద్వయబలేన శుద్ధాశుద్ధా ఇత్యర్థః .
జినవచసి రమన్తే యే స్వయం వాన్తమోహాః .
రనవమనయపక్షాక్షుణ్ణమీక్షన్త ఏవ .’’
తథా హి — వికల్ప; ఉసమేం హో వహ ❃నైగమ . వహ నైగమనయ తీన ప్రకారకా హై; భూత నైగమ, వర్తమాన నైగమ ఔర భావీ నైగమ . యహాఁ భూత నైగమనయకీ అపేక్షాసే భగవన్త సిద్ధోంకో భీ వ్యంజనపర్యాయవానపనా ఔర అశుద్ధపనా సమ్భవిత హోతా హై, క్యోంకి పూర్వకాలమేం వే భగవన్త సంసారీ థే ఐసా వ్యవహార హై . బహు కథనసే క్యా ? సర్వ జీవ దో నయోంకే బలసే శుద్ధ తథా అశుద్ధ హైం ఐసా అర్థ హై .
ఇసీప్రకార (ఆచార్యదేవ) శ్రీమద్అమృతచన్ద్రసూరినే (శ్రీ సమయసారకీ ఆత్మఖ్యాతి నామక టీకామేం చౌథే శ్లోక ద్వారా) కహా హై కి : —
‘‘[శ్లోేకార్థ : — ] దోనోం నయోంకే విరోధకో నష్ట కరనేవాలే, స్యాత్పదసే అడికత జినవచనమేం జో పురుష రమతే హైం, వే స్వయమేవ మోహకా వమన కరకే, అనూతన ( – అనాది) ఔర కునయకే పక్షసే ఖణ్డిత న హోనేవాలీ ఐసీ ఉత్తమ పరమజ్యోతికో — సమయసారకో — శీఘ్ర దేఖతే హీ హైం .’’
ఔర (ఇస జీవ అధికారకీ అన్తిమ గాథాకీ టీకా పూర్ణ కరతే హుఏ టీకాకార ❃
వర్తమానవత్ సంకల్పిత కరే (అథవా కహే), అథవా కించిత్ నిష్పన్నతాయుక్త ఔర కించిత్ అనిష్పన్నతాయుక్త
వర్తమాన పర్యాయకో సర్వనిష్పన్నవత్ సంకల్పిత కరే (అథవా కహే), ఉస జ్ఞానకో (అథవా వచనకో) నైగమనయ
కహతే హైం .