పరమాణువిశేషోక్తి రియమ్ .
యథా జీవానాం నిత్యానిత్యనిగోదాదిసిద్ధక్షేత్రపర్యన్తస్థితానాం సహజపరమపారిణామిక- భావవివక్షాసమాశ్రయేణ సహజనిశ్చయనయేన స్వస్వరూపాదప్రచ్యవనత్వముక్త మ్, తథా పరమాణుద్రవ్యాణాం పంచమభావేన పరమస్వభావత్వాదాత్మపరిణతేరాత్మైవాదిః, మధ్యో హి ఆత్మపరిణతేరాత్మైవ, అంతోపి స్వస్యాత్మైవ పరమాణుః . అతః న చేన్ద్రియజ్ఞానగోచరత్వాద్ అనిలానలాదిభిరవినశ్వరత్వాదవిభాగీ హే శిష్య స పరమాణురితి త్వం తం జానీహి .
[ఆత్మమధ్యమ్ ] స్వయం హీ జిసకా మధ్య హై ఔర [ఆత్మాన్తమ్ ] స్వయం హీ జిసకా అన్త హై (అర్థాత్ జిసకే ఆదిమేం, మధ్యమేం ఔర అన్తమేం పరమాణుకా నిజ స్వరూప హీ హై ), [న ఏవ ఇన్ద్రియైః గ్రాహ్యమ్ ] జో ఇన్ద్రియోంసే గ్రాహ్య ( – జాననేమేం ఆనే యోగ్య) నహీం హై ఔర [యద్ అవిభాగి] జో అవిభాగీ హై, [తత్ ] వహ [పరమాణుం ద్రవ్యం ] పరమాణుద్రవ్య [విజానీహి ] జాన . టీకా : — యహ, పరమాణుకా విశేష కథన హై .
జిసప్రకార సహజ పరమ పారిణామికభావకీ వివక్షాకా ఆశ్రయ కరనేవాలే సహజ నిశ్చయనయకీ అపేక్షాసే నిత్య ఔర అనిత్య నిగోదసే లేకర సిద్ధక్షేత్ర పర్యన్త విద్యమాన జీవోంకా నిజ స్వరూపసే అచ్యుతపనా కహా గయా హై, ఉసీ ప్రకార పంచమభావకీ అపేక్షాసే పరమాణుద్రవ్యకా పరమస్వభావ హోనేసే పరమాణు స్వయం హీ అపనీ పరిణతికా ఆది హై, స్వయం హీ అపనీ పరిణతికా మధ్య హై ఔర స్వయం హీ అపనా అన్త భీ హై (అర్థాత్ ఆదిమేం భీ స్వయం హీ, మధ్యమేం భీ స్వయం హీ ఔర అన్తమేం భీ పరమాణు స్వయం హీ హై, కభీ నిజ స్వరూపసే చ్యుత నహీం హై) . జో ఐసా హోనేసే, ఇన్ద్రియజ్ఞానగోచర న హోనేసే ఔర పవన, అగ్ని ఇత్యాది ద్వారా నాశకో ప్రాప్త న హోనేసే, అవిభాగీ హై ఉసే, హే శిష్య ! తూ పరమాణు జాన .
[అబ ౨౬వీం గాథాకీ టీకా పూర్ణ కరతే హుఏ టీకాకార మునిరాజ శ్లోక కహతే హైం : ]
[శ్లోేకార్థ : — ] జడాత్మక పుద్గలకీ స్థితి స్వయంమేం ( – పుద్గలమేం హీ) జానకర (అర్థాత్ జడస్వరూప పుద్గల పుద్గలకే నిజ స్వరూపమేం హీ రహతే హైం ఐసా జానకర), వే సిద్ధభగవన్త అపనే చైతన్యాత్మక స్వరూపమేం క్యోం నహీం రహేంగే ? (అవశ్య రహేంగే .) ౪౦.