Padmanandi Panchvinshati-Gujarati (English transliteration). Shlok: 145-192 (1. Dharmopadeshamrut).

Page 75 of 378
PDF/HTML Page 101 of 404
single page version

darshananun kautUhal hoy to nakAmA kolAhal (bakavAd)thI shun? potAnI samasta
indriyono nirodh karIne tun parigrah pichAshane chhoDI de. enAthI sthirachitta thaIne
tun keTalAk divasomAn ekAntamAn te antarAtmAnun avalokan karI shakIsh. 144.

(शार्दूलविक्रीडित)

हे चेतः किमु जीव तिष्ठसि कथं चिन्तास्थितं सा कुतो
रागद्वेषवशात्तयोः परिचयः कस्माच्च जातस्तव ।

इष्टानिष्टसमागमादिति यदि श्वभ्रं तदावां गतौ
नोचेन्मुञ्च समस्तमेतदचिरादिष्टादिसंकल्पनम् ।।१४५।।

anuvAd : ahIn jIv potAnA chittane keTalAk prashna kare chhe ane te pramANe

chitta temano uttar Ape chhe – he chitta! evun sambodhan karatAn chitta kahe chhe ke he jIv

shun chhe? tyAre jIv tene pUchhe chhe ke tun kevI rIte rahe chhe? hun chintAmAn sthit rahun
chhun. te chintA konAthI utpanna thaI chhe? te rAgadveShanA vashe utpanna thaI chhe. te rAg-
dveShano parichay tane kyA kAraNe thayo? temanI sAthe mAro parichay iShTa ane aniShTa
vastuonA samAgamathI thayo. ante jIv kahe chhe ke he chitta! jo em hoy to ApaNe
banney narak prApta karIshun. te jo tane iShTa na hoy to A samasta iShTa-aniShTanI
kalpanA shIghratAthI chhoDI de. 145.

(शार्दूलविक्रीडित)

ज्ञानज्योतिरुदेति मोहतमसो भेदः समुत्पद्यते
सानन्दा कृतकृत्यता च सहसा स्वान्ते समुन्मीलति ।

यस्यैकस्मृतिमात्रतो ऽपि भगवानत्रैव देहान्तरे
देवस्तिष्ठति मृग्यतां सरभसादन्यत्र किं धावत ।।१४६।।

anuvAd : je bhagavAn AtmAnA kevaL smaraNamAtrathI paN gnAnarUpI tej

pragaT thAy chhe, agnAnarUp andhakArano vinAsh thAy chhe tathA kRutakRutyatA akasmAt ja
AnandapUrvak potAnA manamAn pragaT thaI jAy chhe; te bhagavAn AtmA A ja sharIramAn
birAjamAn chhe. tenun shIghra anveShaN karo. bIjI jagyAe (bAhya padArtho taraph) kem
doDI rahyA chho. 146.

Page 76 of 378
PDF/HTML Page 102 of 404
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)

जीवाजीवविचित्रवस्तुविविधाकारर्द्धिरूपादयो
रागद्वेषकृतो ऽत्र मोहवशतो द्रष्टाः श्रुताः सेविताः ।

जातास्ते द्रढबन्धनं चिरमतो दुःखं तवात्मन्निदं

नूनं जानत एव किं बहिरसावद्यापि धीर्धावति ।।१४७।।

anuvAd : he Atman! ahIn je jIv ane ajIvarUp vichitra vastuo,

anek prakAranA AkAr, RIddhio ane rUp Adi rAg-dveSh utpanna karanAr chhe. te
temane mohane vash thaIne joyA chhe, sAmbhaLyA chhe tathA temanun sevan paN karyun chhe. tethI
teo tArA mATe chirakALathI draDh bandhanarUp thayA chhe ke jethI tane dukh bhogavavun paDe
chhe. A badhun jANavA chhatAn paN tArI te buddhi Aje ya kem bAhya padArtho taraph
doDI rahI chhe? 147.

(शार्दूलविक्रीडित)

भिन्नोऽहं वपुषो बहिर्मलंकृतान्नानाविकल्पौघतः
शब्दादेश्च चिदेकमूर्तिरमलः शान्तः सदानन्दभाक् ।

इत्यास्था स्थिरचेतसो द्रढतरं साम्यादनारम्भिणः

संसाराद्भयमस्ति किं यदि तदप्यन्यत्र कः प्रत्ययः ।।१४८।।

anuvAd : hun bAhya maLathI (raj – vIryathI) utpanna thayelA A sharIrathI,

anek prakAranA vikalponA samudAyathI tathA shabdAdikathI paN bhinna chhun. svabhAvathI
hun chaitanyarUp, advitIy sharIrathI sampanna, karmamaL rahit, shAnta ane sadA Anandano
upabhoktA chhun. A prakAranA shraddhAnathI jenun chitta sthiratA pAmI gayun chhe tathA je
samatAbhAv dhAraN karIne Arambharahit thaI gayun chhe tene sansArano sho bhay chhe? kAI
paN nahi. ane jo uparyukta draDh shraddhAn hovA chhatAn paN sansArano bhay chhe to pachhI
bIje kyAn vishvAs karI shakAy? kyAy nahi. 148.

(शार्दूलविक्रीडित)

किं लोकेन किमाश्रयेण किमथ द्रव्येण कायेन किं
किं वाग्भिः किमुतेन्द्रियैः किमसुभिः किं तैर्विकल्पैरपि ।

Page 77 of 378
PDF/HTML Page 103 of 404
single page version

सर्वे पुद्गलपर्यया बत परे त्वत्तः प्रमत्तो भवन्-
नात्मन्नेभिरभिश्रयस्यति तरामालेन किं बन्धनम् ।।१४९।।

anuvAd : he Atman! tAre lokanun shun prayojan chhe? Ashcharyanun shun prayojan

chhe? dravyanun shun prayojan chhe? sharIranun shun prayojan chhe? vachanonun shun prayojan chhe?
indriyonun shun prayojan chhe? prANonun shun prayojan chhe? tathA te vikalponun paN tAre
shun prayojan chhe? arthAt A badhAnun tAre kaIpaN prayojan nathI kAraN ke te badhI
pudgalanI paryAyo chhe ane tethI tArAthI bhinna chhe. tun pramAdane vash thaIne vyartha ja
A vikalpo dvArA kem atishay bandhanano Ashray kare chhe. 149.

(अनुष्टुप)

सतताभ्यस्तभोगानामप्यसत्सुखमात्मजम् ।

अप्यपूर्वं सदित्यास्था चित्ते यस्य स तत्त्ववित् ।।१५०।।

anuvAd : je jIvoe nirantar bhogono anubhav karyo chhe temanun te bhogothI

utpanna thayelun sukh avAstavik (kalpit) chhe parantu AtmAthI utpanna sukh apUrva
ane samIchIn chhe; evo jenA hRudayamAn draDh vishvAs thaI gayo chhe te tattvagna chhe. 150.

(पृथ्वी)

प्रतिक्षणमयं जनो नियतमुग्रदुःखातुरः
क्षुधादिभिरभिश्रयंस्तदुपशान्तये ऽन्नादिकम् ।

तदेव मनुते सुखं भ्रमवशाद्यदेवासुखं
समुल्लसति कच्छुकारुजि यथा शिखिस्वेदनम् ।।१५१।।

anuvAd : A prANI samaye samaye kShudhA – tRuShA Adi dvArA atyant tIvra dukhathI

vyAkuL thaIne temane shAnta karavA mATe anna ane pANI Adino Ashray le chhe ane
tene ja bhram vashe sukh mAne chhe. parantu vAstavamAn te dukh ja chhe. A sukhanI kalpanA
A jAtanI chhe jem ke khujalInA rogamAn agninA shekathI thatun sukh. 151.

(शार्दूलविक्रीडित)

आत्मा स्वं परमीक्षते यदि समं तेनैव संचेष्टते
तस्मायेव हितस्ततो ऽपि च सुखी तस्यैव संबन्धभाक् ।

Page 78 of 378
PDF/HTML Page 104 of 404
single page version

तस्मिन्नेव गतो भवत्यविरतानन्दामृताम्भोनिधिः
किंचान्यत्सकलोपदेशनिवहस्यैतद्रहस्यं परम् ।।१५२।।

anuvAd : jo AtmA potAnI jAtane utkRuShTa dekhe, tenI sAthe krIDA kare,

tenA ja mATe hitasvarUp rahe, tenAthI ja te sukhI thAy, teno ja sambandh te pAme
ane temAn ja te sthit thAy; to te AnandarUp amRutano samudra banI jAy chhe.
adhik shun kahevu? samasta upadeshonun kevaL A ja rahasya chhe.

visheShArtha : Ano abhiprAy e chhe ke bAhya sarva padArthothI mamatvabuddhi chhoDIne

ek mAtra potAnA AtmAmAn lIn thavAthI apUrva sukh prApta thAy chhe. te avasthAmAn kartA karma
Adi kArakono kAI paN bhed raheto nathI – te ja AtmA kartA ane te ja karma Adi svarUp

hoy chhe. e ja kAraNe granthakartAe A shlokamAn kramasha tenA mATe sAte vibhaktio (आत्मा,

स्वम्, तेन, तस्मै, ततः, तस्य, तस्मिन् ) upayog karyo chhe. 152.

(आर्या)

परमानन्दाब्जरसं सकलविकल्पान्यसुमनसस्त्यक्त्वा ।

योगी स यस्य भजते स्तिमितान्तःकरणषट्चरणः ।।१५३।।

anuvAd : jeno shAnta antakaraNarUpI bhramar samasta vikalporUp anya

puShpone chhoDIne kevaL utkRuShTa AnandarUp kamaLanA rasanun sevan kare chhe te yogI kahevAy
chhe. 153.

(शार्दूलविक्रीडित)

जायन्ते विरसा रसा विघटते गोष्ठीकथाकौतुकं
शीर्यन्ते विषयास्तथा विरमति प्रीतिः शरीरेऽपि च ।

जोषं वागपि धारयत्यविरतानन्दात्मशुद्धात्मनः
चिन्तायामपि यातुमिच्छति समं दोषैर्मनः पञ्चताम् ।।१५४।।

anuvAd : nitya AnandasvarUp shuddha AtmAno vichAr karatAn ras nIras thaI

jAy chhe, parasparanA sanlAparUp kathAnun kutUhal naShTa thaI jAy chhe, viShay naShTa thaI
jAy chhe, sharIranA viShayamAn paN prem raheto nathI, vachan paN maun dhAraN karI le
chhe tathA man doSho sAthe mRutyu prApta karavA ichchhe chhe . 154.

Page 79 of 378
PDF/HTML Page 105 of 404
single page version

(स्रग्धरा)

आत्मैकः सोपयोगो मम किमपि ततो नान्यदस्तीति चिन्ता-
भ्यासास्ताशेषवस्तोः स्थितपरममुदा यद्गतिर्नो विकल्पे ।

ग्रामे वा कानने वा जनजनितसुखे निःसुखे वा प्रदेशे
साक्षादाराधना सा श्रुतविशदमतेर्बाह्यमन्यत्समस्तम् ।।१५५।।

anuvAd : upayog (gnAn-darshan) yukta ek AtmA ja mAro chhe, tenA

sivAy bIjun kAI paN mArun nathI; A jAtanA vichAranA abhyAsathI samasta bAhya
padArtho taraphathI jeno moh haTI gayo chhe tathA jenI buddhi AgamanA abhyAsathI nirmaL
thaI gaI chhe evA sAdhu puruShanA mananI pravRutti vikalpomAn hotI nathI. te grAm ane
vanamAn tathA prANI mATe sukh utpanna karanArA sthAnamAn ane te sukh rahit sthAnamAn
paN samabuddhi rahe chhe arthAt grAm ane sukhayukta sthAnamAn te harShit thato nathI
tathA enAthI viparIt van ane dukhayukta sthAnamAn te khed paN pAmato nathI. Ane
ja sAkShAt ArAdhanA kahevAmAn Ave chhe, bIjun badhun bAhya chhe. 155.

(शार्दूलविक्रीडित)

यद्यन्तर्निहितानि खानि तपसा बाह्येन किं फल्गुना
नैवान्तर्निहितानि खानि तपसा बाह्येन किं फल्गुना ।

यद्यन्तर्बहिरन्यवस्तु तपसा बाह्येन किं फल्गुना
नैवान्तर्बहिरन्यवस्तु तपसा बाह्येन किं फल्गुना ।।१५६।।

anuvAd : jo indriyo antarAtmAnI sanmukh hoy to pachhI vyarthanA bAhya

tapathI kAI prayojan nathI ane jo te indriyo antarAtmAnI sanmukh na hoy to
paN bAhya tap karavun vyartha ja chhe — tenAthI kAI prayojan siddha thatun nathI. jo

antarang ane bAhyamAn anya vastu pratye anurAg hoy to bAhyamAn tapathI shun
prayojan chhe? te vyartha ja chhe. enAthI ulaTun jo antarang ane bAhyamAn paN anya
vastu pratye anurAg na hoy to paN vyartha bAhya tapathI shun prayojan? arthAt
kAI paN nathI.

visheShArtha : abhiprAy e chhe ke jo indriyonI pravRutti Atmasanmukh hoy to iShTa

Page 80 of 378
PDF/HTML Page 106 of 404
single page version

prayojan eTalA mAtrathI ja siddha thaI jAy chhe, pachhI tene mATe bAhya tapashcharaNanI kAI paN
AvashyakatA nathI rahetI. parantu ukta indriyonI pravRutti Atmonmukh na hotAn jo bAhya padArtho taraph
jaI rahI hoy to bAhya tap karavA chhatAn paN yathArtha sukhanI prApti thaI shakatI nathI. tethI A
avasthAmAn paN bAhya tap vyartha ja Thare chhe. e ja rIte jo antarangamAn ane bAhyamAn par vastu
pratye anurAg rahyo na hoy to bAhya tapanun prayojan A samatAbhAvathI ja prApta thaI jAy chhe,
tethI tenI AvashyakatA rahetI nathI. ane jo antarang ane bAhyamAn parapadArtho pratyeno anurAg
haTyo na hoy to chitta rAg-dveShathI dUShit kahevAne kAraNe bAhya tapanun AcharaN karavA chhatAn paN
tenAthI kAI prayojan siddha nahi thAy. tethI A avasthAmAn paN bAhya tapanI AvashyakatA rahetI
nathI. tAtparya e chhe ke bAhya tapashcharaN pahelAn indriyadaman, rAg-dveShanun shaman ane man, vachan
tathA kAyAnI saraL pravRutti thavI atyAvashyak chhe. e thatAn ja te bAhya tapashcharaN sArthak thaI shakashe,
anyathA tenI nirarthakatA anivArya chhe. 156.

(शार्दूलविक्रीडित)

शुद्धं वागतिवर्तितत्त्वमितरद्वाच्यं च तद्वाचकं
शुद्धादेश इति प्रभेदजनकं शुद्धेतरत्कप्लितम् ।

तत्राद्यं श्रवणीयमेव सुद्रशा शेषद्वयोपायतः

सापेक्षा नयसंहतिः फलवती संजायते नान्यथा ।।१५७।।

anuvAd : shuddha tattva vachan agochar chhe, enAthI viparIt ashuddha tattva

vachan gochar chhe arthAt shabda dvArA kahI shakAy chhe. shuddha tattvane je grahaN kare
chhe te shuddhAdesh kahevAy chhe ane je bhedane pragaT kare chhe te shuddhathI itar arthAt
ashuddhanay kalpit karAyo chhe. samyagdraShTie sheSh be upAyomAnthI pratham shuddha tattvano
Ashray levo joIe. barAbar chhe – nayono samudAy paraspar sApekSha hovAthI ja

prayojanabhUt thAy chhe. parasparanI apekShA na karavAthI te niShphaL ja rahe chhe. 157.

(शार्दूलविक्रीडित)

ज्ञानं दर्शनमव्यशेषविषयं जीवस्य नार्थान्तरं
शुद्धादेशविवक्षया स हि ततश्चिद्रूप इच्युच्यते ।

पर्यायैश्च गुणैश्च साधु विदिते तस्मिन् गिरा सद्गुरो-
र्ज्ञातं किं न विलोकितं न किमथ प्राप्तं न किं योगिभिः ।।१५८।।

Page 81 of 378
PDF/HTML Page 107 of 404
single page version

anuvAd : shuddhanayanI apekShAe samasta padArthono viShay karanAr gnAn ane

darshan ja jIvanun svarUp chhe je te jIvathI pRuthak nathI. AthI bhinna bIjun koI jIvanun
svarUp hoI shakatun nathI. mATe te ‘chidrUp’ arthAt chetanasvarUp em kahevAy chhe. uttam
gurunA upadeshathI potAnA guNo ane paryAyo sAthe te gnAn-darshan svarUp jIvane sArI
rIte jANI letAn yogIoe shun nathI jANyun, shun nathI dekhyun ane shun nathI prApta karyun?
arthAt uparyukta jIvanun svarUp jANI letAn bIjun badhun ja jANI lIdhun, joI lIdhun
ane prApta karI lIdhun chhe em samajavun joIe. 158.

(शार्दूलविक्रीडित)

यन्नान्तर्न बहिः स्थितं न च दिशि स्थूलं न सूक्ष्मं पुमान्
नैव स्त्री न नपुंसकं न गुरुतां प्राप्तं न यल्लाघवम् ।

कर्मस्पर्शशरीरगन्धगणनाव्याहारवर्णोज्झितं
स्वच्छं ज्ञानद्रगेकमूर्ति तदहं ज्योतिः परं नापरम् ।।१५९।।

anuvAd : hun te utkRuShTa jyoti svarUp chhun je na andar sthit chhe, na bahAr

sthit chhe, na dishAmAn sthit chhe, na sthUL chhe, na sUkShma chhe, na puruSh chhe, na strI
chhe, na napunsak chhe, na guru chhe, na laghu chhe; tathA je karma, sparsha, sharIr, gandh, gaNanA,
shabda ane varNa rahit thaIne nirmaL ane gnAn-darshanarUp advitIy sharIr dhAraN kare
chhe. enAthI bhinna bIjun koI mArun svarUp nathI. 159.

(शार्दूलविक्रीडित)

जानन्ति स्वयमेव यद्विमनसश्चिद्रूपमानन्दवत्
प्रोच्छिन्ने यदनाद्यमन्दमसकृन्मोहान्धकारे हठात् ।

सूर्याचन्द्रमसावतीत्य यदहो विश्वप्रकाशात्मकं
तज्जीयात्सहजं सुनिष्कलमहं शब्दाभिधेयं महः ।।१६०।।

anuvAd : jene anAdikAlIn prachur moharUp andhakAr baLapUrvak naShTa thaI

javAthI manarahit thayelA sarvagna svayam ja jANe chhe, je chetanasvarUp chhe, Anand – sanyukta

chhe, anAdi chhe, tIvra chhe, nirantar rahenAr chhe ane je AshcharyanI vAt chhe ke sUrya
tathA chandramAne paN tiraskRut karIne samasta jagatane prakAshit karanAr chhe; te ‘अहम्’

Page 82 of 378
PDF/HTML Page 108 of 404
single page version

shabdathI kahevAtun sharIr rahit svAbhAvik tej jayavant ho. 160.

(वसंततिलका)

यज्जायते किमपि कर्मवशादसातं
सातं च यत्तदनुयायि विकल्पजालम् ।

जातं मनागपि न यत्र पदं तदेव
देवेन्द्रवन्दितमहं शरणं गतो ऽस्मि ।।१६१।।

anuvAd : karmanA udayathI je kAI paN dukh ane sukh thAy chhe tathA temanun

anusaraN karanAr je vikalpa samUh paN thAy chhe te je padamAn jarAy raheto nathI,
hun devendrothI vandit te ja (mokSha) padanA sharaNe jAun chhun. 161.

(शार्दूलविक्रीडित)

धिक्कान्तास्तनमण्डलं धिगमलप्रालेयरोचिः करान्
धिक्कर्पूरविमिश्रचन्दनरसं धिक् ताञ्जलादीनपि ।

यत्प्राप्तं न कदाचिदत्र तदिदं संसारसंतापहृत्
लग्नं चेदतिशीतलं गुरुवचोदिव्यामृतं मे हृदि ।।१६२।।

anuvAd : je pUrve kadI prApta thayun nathI evun sansArano santAp naShTa karanAr

atyant shItaL gurunA upadesharUp divya amRut jo mArA hRudayamAn sanlagna chhe to pachhI
patnInA stanamanDaLane dhikkAr chhe, nirmaL chandramAnA kiraNone dhikkAr chhe, kapUr mishrit
chandanarasane dhikkAr chhe tathA anya jaL Adi shItaL vastuone paN dhikkAr chhe.

visheShArtha : strInun stanamanDaL, chandrakiraN, kapUr sAthe maLelo chandanaras, ane bIjA paN

je jaL Adi shItaL padArtho lokamAn dekhavAmAn Ave chhe te badhA prANInA bAhya shArIrik santApane
ja thoDA samay mATe dUr karI shake chhe, nahi ke abhyantar sansAr santApane. te sansAr santApane jo
koI dUr karI shake to te sadgurunA vachan ja dUr karI shake chhe. amRut samAn atishay shItaLatA
utpanna karanAr jo te guruno divya upadesh prANIne prApta thaI gayo hoy to pachhI lokamAn shItaL
gaNAtA te strInAn stanamanDaL Adine dhikkAr chhe, kAraN ke A badhA padArtha te santAp naShTa karavAmAn
sarvathA asamartha chhe. 162.

Page 83 of 378
PDF/HTML Page 109 of 404
single page version

(मन्दाक्रान्ता)

जित्वा मोहमहाभटं भवपथे दत्तोग्रदुःखश्रमे
विश्रान्ता विजनेषु योगिपथिका दीर्घे चरन्तः क्रमात् ।

प्राप्ता ज्ञान धनाश्चिरादभिमतस्वात्मोपलम्भालयं
नित्यानन्दकलत्रसंगसुखिनो ये तत्र तेभ्यो नमः ।।१६३।।

anuvAd : atyant tIvra dukh ane parishram utpanna karanAr lAmbA sansAranA

mArgamAn kramasha gaman karanAr je yogIrUp pathik moharUpI mahAn yoddhAne jItIne ekAnta
sthAnamAn vishrAm pAme chhe. tyAr pachhI je gnAnarUpI dhanathI sampanna thayA thakA
svAtmopalabdhinA sthAnabhUt potAnA iShTa sthAn (mokSha) ne prApta thaIne tyAn avinashvar-
sukh (mukti) rUpI strInAn sangathI sukhI thaI jAy chhe temane namaskAr ho. 163.

(स्रग्धरा)

इत्यादिर्धर्म एषः क्षितिपसुरसुखानर्ध्यमाणिक्यकोशः
पाथो दुःखानलानां परमपदलसत्सौधसोपानराजिः ।

एतन्माहात्म्यमीशः कथयति जगतां केवली साध्वधीता
सर्वस्मिन् वाङ्मये ऽथ स्मरति परमहो माद्रशस्तस्य नाम ।।१६४।।

anuvAd : ityAdi (uparyukta) A dharma, rAjA ane devonA sukharUp amUlya

ratnono khajAno chhe, dukharUp agnine shAnt karavA mATe jaL samAn chhe tathA uttam
pad arthAt mokSharUp mahelanI sIDIonI pankti samAn chhe. tenA mahimAnun varNan
te kevaLI ja karI shake chhe je traNe lokanA adhipati hovAthI samasta AgamamAn niShNAt
chhe. mArA jevo alpagna manuShya to kevaL tenun nAmasmaraN kare chhe. 164.

(शार्दूलविक्रीडित)

शाश्वज्जन्मजरान्तकालविलसद्दुःखौघसारीभवत्-
संसारोग्रमहारुजोपहृतये ऽनन्तप्रमोदाय च ।

एतद्धर्मरसायनं ननु बुधाः कर्तुं मतिश्चेत्तदा
मिथ्यात्वाविरतिप्रमादनिकरक्रोधादि संत्यज्यताम् ।।१६५।।

Page 84 of 378
PDF/HTML Page 110 of 404
single page version

anuvAd : he vidvAno! nirantar janma, jarA ane maraNarUp dukhonA samUhamAn

sArabhUt evA sansArarUp tIvra mahArogane dUr karIne anant sukh prApta karavA mATe
jo ApanI A dharmarUpI rasAyaN prApta karavAnI ichchhA chhe to mithyAtva, avirati
ane pramAdanA samUhano tathA krodhAdi kaShAyono parityAg karo. 165.

(शार्दूलविक्रीडित)

नष्टं रत्नमिवाम्बुधौ निधिरिव प्रभ्रष्टदृष्टेर्यथा
योगो यूपशलाकयोश्च गतयोः पूर्वापरौ तोयधी ।

संसारे ऽत्र तथा नरत्वमसकृद्दुःखप्रदे दुर्लभं
लब्धे तत्र च जन्म निर्मलकुले तत्रापि धर्मे मतिः ।।१६६।।

anuvAd : jem samudramAn vilIn thayelA ratnanun pharIthI prApta thavun durlabh chhe.

AndhaLAne nidhi maLavAnun durlabh chhe tathA judI judI pUrva ane pashchim samudrane prApta
thayel yUp (yagnamAn pashune bAndhavAnun lAkaDun) ane shalAkA (yagnamAn khoDavAmAn AvelI
khIlI) no pharI sanyog thavo durlabh chhe; tevI ja rIte nirantar dukh ApanAr A
sansAramAn manuShya paryAyane prApta karavI paN atishay durlabh chhe. jo kadAchit A
manuShya paryAy prApta thaI paN jAy toy nirmaL kuLamAn janma levo ane tyAn paN
dharmamAn buddhi lAgavI, e ghaNun ja durlabh chhe. 166.

(शार्दूलविक्रीडित)

न्यायादन्धकवर्तकीयकजनाख्यानस्य संसारिणां
प्राप्तं वा बहुकल्पकोटिभिरिदं कृच्छ्रान्नरत्वं यदि ।

मिथ्यादेवगुरूपदेशविषयव्यामोहनीचान्वय-
प्रायैः प्राणभृतां तदेव सहसा वैफल्यमागच्छति ।।१६७।।

anuvAd : sansArI prANIone A manuShya paryAy ‘अन्धकवर्तकीयक’ rUp jan

AkhyAnanA nyAye karoDo kalpa kALomAn mahA kaShTe prApta thaI chhe, arthAt jevI rIte
AndhaLA manuShyanA hAthamAn baTer pakShInun Avavun durlabh chhe tevI ja rIte A manuShya
paryAy prApta thavI paN atyant durlabh chhe. vaLI jo te karoDo kalpakALamAn koI prakAre

Page 85 of 378
PDF/HTML Page 111 of 404
single page version

prApta paN thaI gaI to te mithyA dev ane mithyA gurunA upadesh, viShay anurAg
ane nIch kuLamAn utpatti Adi dvArA sahasA niShphaL jAy chhe. 167.

(वसंततिलका)

लब्धे कथं कथमपीह मनुष्यजन्म-
न्यङ्ग प्रसंगवशतो हि कुरु स्वकार्यम् ।

प्राप्तं तु कामपि गतिंकुमते तिरश्चां
कस्त्वां भविष्यति विबोधयितुं समर्थः ।।१६८।।

anuvAd : he durbuddhi prANI! jo ahIn tane koI paN prakAre manuShya janma

prApta thaI gayo chhe to pachhI prasang pAmIne potAnun kArya (Atmahit) karI le. nahi
to jo tun marIne koI tiryanch paryAy pAmIsh to pachhI tane samajAvavA mATe koN
samartha thashe? arthAt koI samartha thaI shakashe nahi. 168.

(शार्दूलविक्रीडित)

जन्म प्राप्य नरेषु निर्मलकुले क्लेशान्मतेः पाटवं
भक्तिं जैनमते कथं कथमपि प्रागर्जितश्रेयसः ।

संसारार्णवतारकं सुखकरं धर्मं न ये कुर्वते
हस्तप्राप्तमनर्ध्यरत्नमपि ते मुञ्चन्ति दुर्बुद्धयः ।।१६९।।

anuvAd : je manuShyo manuShya paryAyamAn uttam kuLamAn janma laIne kaShTapUrvak

buddhichAturyane pAmyA chhe tathA jemaNe pUrvopArjit puNyakarmanA udayathI koIpaN prakAre
jainamatamAn bhakti paN prApta karI lIdhI chhe chhatAn paN jo teo sansAr-samudrano pAr
karAvIne sukh utpanna karanAr dharma karatA nathI to samajavun joIe ke te durbuddhijano
hAthamAn prApta thavA chhatAn paN amUlya ratna chhoDI de chhe. 169.

(शार्दूलविक्रीडित)

तिष्ठत्या युरतीव दीर्घमखिलान्यङ्गानि दूरं द्रढा-

न्येषा श्रीरपि मे वशं गतवती किं व्याकुलत्वं मुधा ।

आयत्यां निरवग्रहो गतवया धर्मं करिष्ये भरा-
दित्येवं बत चिन्तयन्नपि जडो यात्यन्तकग्रासताम् ।।१७०।।

Page 86 of 378
PDF/HTML Page 112 of 404
single page version

anuvAd : mArun AyuShya ghaNun lAmbu chhe, hAth pag vagere badhA avayavo khUb

majabUt chhe, A lakShmI paN mArA vashamAn chhe to pachhI hun nakAmo vyAkuL shA mATe
thAun? uttar kALamAn jyAre vRuddhAvasthA prApta thashe tyAre hun nishchint thaIne khUb dharma
karIsh. khedanI vAt chhe ke A jAtano vichAr karatAn karatAn A mUrkha prANI kALano
koLiyo banI jAy chhe. 170

(आर्या)

पलितैकदर्शनादपि सरति सतश्चित्तमाशु वैराग्यम् ।

प्रतिदिनमितरस्य पुनः सह जरया वर्धते तृष्णा ।।१७१।।

anuvAd : sAdhu puruShanun chitta ek pAko (shvet) vAL dekhavAthI ja shIghra

vairAgya pAmI jAy chhe. parantu enAthI viparIt avivekI manuShyanI tRuShNA pratidin
vRuddhatva sAthe vadhatI jAy chhe arthAt jem jem tenI vRuddhAvasthA vadhatI jAy chhe tem
tem uttarottar tenI tRuShNA paN vadhatI jAy chhe. 171.

(मन्दाक्रान्ता)

आजातेर्नस्त्वमसि दयिता नित्यमासन्नगासि
प्रौढास्याशे किमथ बहुना स्त्रीत्वमालम्बितासि ।

अस्मत्केशग्रहणमकरोदग्रतस्ते जरेयं
मर्षस्येतन्मम च हतके स्नेहलाद्यापि चित्रम् ।।१७२।।

anuvAd : he tRuShNA! tun amane janmathI mAnDIne ja priy chho, sadA pAse

rahenArI chho, ane vRuddhi pAmelI chho. ghaNun shun kahIe? tun amArI patnInI avasthAne
pAmI chho. A jarA (ghaDapaN) rUp bIjI strI tArI sAme ja amArA vAL pakaDI
chUkI chhe. he ghAtak tRuShNA! tun mArA A vAL grahaNarUp apamAnane sahan karatI thakI
Aje paN sneh rAkhanAr banI raho chho e AshcharyanI vAt chhe.

visheShArtha : lokamAn jovAmAn Ave chhe ke jo koI puruSh koI anya strI sAthe prem

kare chhe to chirakALathI prem karanArI paN tenI strI tenA taraph virakta thaI jAy chhe – tene chhoDI

de chhe. paN khedanI vAt chhe ke te tRuShNArUp strI potAnA priyatamane anya jarArUp nArImAn Asakta
jovA chhatAn paN tene chhoDatI nathI ane tenA pratye anurAg ja kare chhe. tAtparya e chhe ke vRuddhAvasthA
prApta thatAn puruShanun sharIr shithil thaI jAy chhe ane smRuti paN kShIN thaI jAy chhe. chhatAn paN

Page 87 of 378
PDF/HTML Page 113 of 404
single page version

te viShayatRuShNA chhoDIne AtmahitamAn pravRutta thato nathI, e keTalA khedanI vAt chhe. 172.

(वसंततिलका)

रङ्कायते परिद्रढोऽपि द्रढोऽपि मृत्यु-

मभ्येति दैववशतः क्षणतोऽत्र लोके ।

तत्कः करोति मदमम्बुजपत्रवारि-
बिन्दूपमैर्धनकलेवरजीविताद्यैः ।।१७३।।

anuvAd : ahIn sansAramAn rAjA paN daivavash thaIne rank jevo banI jAy chhe tathA

puShTa sharIravALo manuShya paN karmodayathI kShaNavAramAn ja mRutyu pAmI jAy chhe.evI
avasthAmAn kyo buddhimAn puruSh kamaLapatra upar rahelA jaLabindu samAn vinAsh pAmanAr
dhan, sharIr ane jIvan Adi viShayamAn abhimAn kare? arthAt kShaNamAn kShIN thanAr A
padArthonA viShayamAn vivekI jan kadI paN abhimAn karatA nathI. 173.

(शार्दूलविक्रीडित)

प्रातर्दर्भदलाग्रकोटिघटितावश्यायबिन्दूत्कर-
प्रायाः प्राणधनाङ्गजप्रणयिनीमित्रादयो देहिनाम् ।

अक्षाणां सुखमेतदुग्रविषवद्धर्मं विहाय स्फु टं
सर्वं भङ्गुरमत्र दुःखदमहो मोहः करोत्यन्यथा ।।१७४।।

anuvAd : prANIonA prAN, dhan, putra, strI ane mitra Adi prAtakALamAn

darbha ghAsanA pAndaDAnI aNI upar rahel jhAkaLanA TIpAo samAn asthir chhe. A
indriyajanya sukh tIkShNa viSh samAn pariNAme dukhadAyak chhe. tethI e spaShTa chhe ke
ahIn dharma sivAy anya sarva padArtho vinashvar ane kaShTadAyak chhe parantu Ashcharya chhe
ke A sansArI prANI mohavash thaIne A vinashvar padArthone sthir mAnIne temAn
anurAg kare chhe ane sthAyI dharmane bhUlI jAy chhe. 174.

(शार्दूलविक्रीडित)

तावद्वल्गति वैरिणां प्रति चमूस्तावत्परं पौरुषं
तीक्ष्णस्तावदसिर्भुजौ द्रढतरौ तावच्च कोपोद्गमः ।

Page 88 of 378
PDF/HTML Page 114 of 404
single page version

भूपस्यापि यमो न यावददयः क्षुत्पीडितः सन्मुखं
धावत्यन्तरिदं विचिन्त्य विदुषा तद्रोधको मृग्यते ।।१७५।।

anuvAd : jyAn sudhI bhUkhathI piDAyel nirday yamarAj (mRutyu) sAme AvatA

nathI tyAn sudhI rAjAnI paN senA shatruo upar AkramaN karavA prasthAn kare chhe,
tyAn sudhI utkRuShTa puruShArtha paN rahe chhe, tyAn sudhI tIkShNa taravAr paN sthir rahe chhe,
tyAn sudhI banne hAth paN atishay draDh rahe chhe ane tyAn sudhI krodh paN uday
pAme chhe. Am vichAr karIne vidvAn puruSh ukta yamarAjano nigrah karanAr tap
AdinI khoj kare chhe. 175.

(मालिनी)

रतिजलरममाणो मृत्युकैवर्तहस्त-
प्रसृतधनजरोरुप्रोल्लसज्जालमध्ये ।

निकटमपि न पश्यत्यापदां चक्रमुग्रं
भवसरसि वराको लोकमीनौघ एषः ।।१७६।।

anuvAd : jenI madhyamAn mRutyurUpI nAvike potAne hAthe saghan jarArUpI

vistRut jAL phelAvI dIdhI chhe evA sansArarUpI sarovaramAn rAgarUpI jaLamAn ramaN
karanAr A bichArA janarUpI mAchhalIono samudAy samIpamAn AvelI mahAn
Apattiono samUh dekhato nathI. 176.

(शार्दूलविक्रीडित)

क्षुद्भुक्तेस्तृडपीह शीतलजलाद्भूतादिका मन्त्रतः
सामादेरहितो गदाद्गदगणः शान्तिं नृभिर्नीयते ।

नो मृत्युस्तु सुरैरपीति हि मृते मित्रे ऽपि पुत्रे ऽपि वा
शोको न क्रियते बुधैः परमहो धर्मस्ततस्तज्जयः ।।१७७।।

anuvAd : sansAramAn manuShya bhojanathI kShudhAne, jaLathI tarasane, mantrathI bhUt –

pishAchAdine, sAm, dAm, danD ane bhedathI shatrune tathA auShadhathI rogonA samUhane shAnta
karyA kare chhe. parantu mRutyune dev paN shAnta karI shakatA nathI. A rIte vichAr karIne
vidvAn manuShyo mitra athavA putra maravA chhatAn shok karatA nathI, paN ek mAtra dharmanun

Page 89 of 378
PDF/HTML Page 115 of 404
single page version

ja AcharaN kare chhe ane tenAthI ja te matyu upar vijay meLave chhe. 177.

(मन्दाक्रान्ता)

त्यक्त्वा दूरं विधुरपयसो दुर्गतिक्लिष्टकृच्छ्रान्
लब्ध्वानन्दं सुचिरममरश्रीसरस्यां रमन्ते ।

एत्यैतस्या नृपपदसरस्यक्षयं धर्मपक्षा
यान्त्येतस्मादपि शिवपदं मानसं भव्यहंसा ।।१७८।।

anuvAd : dharmarUpI pAnkho dhAraN karanAr bhavya jIvarUp hans narakAdik

durgationA kleshayukta dukhorUp pANI vinAnA jaLAshayone dUrathI ja chhoDIne
AnandapUrvak devonI lakShmIrUp sarovaramAn chirakAL sudhI ramaN kare chhe. tyAnthI AvIne
teo rAjyapad rUp sarovaramAn ramaN kare chhe. ante teo tyAnthI paN nIkaLIne
avinashvar mokShapadarUpI mAnas sarovarane prApta kare chhe.

visheShArtha : jem uttam, puShTa pAnkhovALA hans pakShI jaLathI khAlI thayelA jaLAshayo chhoDI

daIne koI anya sarovaramAn chAlyA jAy chhe ane pachhI ante tene paN chhoDI mAnas sarovaramAn
jaI pahonche chhe tevI ja rIte dharmAtmA bhavyajIv te dharmanA prabhAvathI narakAdi durgationA kaShTathI
bachIne kramasha devapad ane rAjapadanA sukh bhogavatA thakA ante mokShapad prApta karI le chhe. 178.

(शार्दूलविक्रीडित)

जायन्ते जिनचक्रवर्तिबलभृद्भोगीन्द्रकृष्णादयो
धर्मादेव दिगङ्गनाङ्गविलसच्छश्वद्यशश्चन्दनाः ।

तद्धीना नरकादियोनिषु नरा दुःखं सहन्ते ध्रुवं
पापेनेति विजानता किमिति नो धर्मः सता सेव्यते ।।१७९।।

anuvAd : jemanun yasharUpI chandan sadA dishAorUp strIonA sharIramAn

sushobhit rahe chhe arthAt jemanI kIrti samasta dishAomAn phelAyelI chhe evA
tIrthankar, chakravartI, baLadev, nAgendra ane kRiShNa (nArAyaN) Adi pad dharmathI ja
prApta thAy chhe. dharma rahit manuShya nishchayathI pApanA prabhAvathI narakAdik
durgatiomAn dukh sahan kare chhe. A vAtane jANatA thakA sajjan puruSh dharmanI
ArAdhanA kem nathI karatA? 179.

Page 90 of 378
PDF/HTML Page 116 of 404
single page version

(शार्दूलविक्रीडित)

स स्वर्गः सुखरामणीयकपदं ते ते प्रदेशाः पराः
सारा सा च विमानराजिरतुलप्रेङ्खत्पताकापटा ।

ते देवाश्च पदातयः परिलसत्तन्नन्दनं ताः स्त्रियः
शक्रत्वं तदनिन्द्यमेतदखिलं धर्मस्य विस्फू र्जितम् ।।१८०।।

anuvAd : sukh vaDe ramaNIyapaNun pAmel te svarganun pad, te te utkRuShTa

sthAn, laherAtA anupam dhvajavastrothI sushobhit te shreShTha vimAnapankti, te dev, te
pAyadaL sainiko, shobhAyamAn te nandanavan, te strIo tathA te anindya indrapad;
A badhun dharmanA prakAshamAn prApta thAy chhe. 180.

(शार्दूलविक्रीडित)

यत्षट्खण्डमही नवोरुनिधयो द्विःसप्तरत्नानि यत्
तुङ्गा यद्द्विरदा रथाश्च चतुराशीतिश्च लक्षाणि यत् ।

यच्चाष्टादशकोटयश्च तुरगा योषित्सहस्त्राणि यत् ।

षड्युक्ता नवतिर्यदेकविभुता तद्धमि धर्मप्रभोः ।।१८१।।

anuvAd : chha khanD (pUrNa bharat, airAvat athavA kachchhA Adi kShetre) rUp

pRithvIno upabhog; mahAn navanidhi, be vAr sAt (७×ra) arthAt chaud ratna, unnat

chorAsI lAkh hAthI ane eTalA ja rath, aDhAr karoD ghoDA, chhannuhajAr strIo
ane ek chhatra rAjya; A je chakravartIpaNAnI sampatti prApta thAy chhe te badhI
dharmaprabhunA ja pratApe prApta thAy chhe. 181.

(शार्दूलविक्रीडित)

धर्मो रक्षति रक्षितो ननु हतो हन्ति ध्रुवं देहिनां
हन्तव्यो न ततः स एव शरणं संसारिणां सर्वथा ।

धर्मः प्रापयतीह तत्पदमपि ध्यायन्ति यद्योगिनो
नो धर्मात्सुहृदस्ति नैव च सुखी नो पण्डितो धार्मिकात् ।।१८२।।

anuvAd : jo dharmanI rakShA karavAmAn Ave to te paN dharmAtmA prANInI

Page 91 of 378
PDF/HTML Page 117 of 404
single page version

narakAdithI rakShA kare chhe. enAthI viparIt jo te dharmano ghAt karavAmAn Ave
to te paN nishchayathI prANIono ghAt kare chhe arthAt temane narakAdi yoniomAn
pahonchADe chhe. tethI dharmano ghAt na karavo joIe kAraN ke te sansArI prANIonun
sarva prakAre rakShaN karanAr te ja chhe. dharma ahIn te (mokSha) padane paN prApta
karAve chhe ke jenun dhyAn yogIo karatA rahe chhe. dharma sivAy bIjo koI mitra
(hitechchhak) nathI tathA dhArmik puruShanI apekShAe bIjo koI na to sukhI hoI
shake ane na panDit. 182.

(शार्दूलविक्रीडित)

नानायोनिजलौघलङ्घितदिशि क्लेशोर्मिजालाकुले
प्रोद्भुताद्भुतभूरिकर्ममकरग्रासीकृतप्राणिनि ।

दुःपर्यन्तगभीरभीषणतरे जन्माम्बुधौ मज्जतां
नो धर्मादपरो ऽस्ति तारक इहाश्रान्तं यतध्वं बुधाः ।।१८३।।

anuvAd : jeNe anek yonirUp jaLanA samUhathI dishAonun atikramaN karI

nAkhyun chhe, je klesharUpI laheronA samUhathI vyApta thaI rahyo chhe, jyAn prANI pragaT
thayel Ashcharyajanak anek karmarUpI magaronA koLiyA banI jAy chhe, jeno pAr ghaNI
kaThinatAthI prApta karI shakAy chhe tathA je gambhIr ane atishay bhayAnak chhe; evA
janmarUpI samudramAn DUbatA prANIono uddhAr karanAr dharma sivAy bIjo koI nathI.
tethI he vidvAno! Ap nirantar dharmanA viShayamAn prayatna karo. 183.

(शार्दूलविक्रीडित)

जन्मोच्चैःकुल एव संपदधिके लावण्यवारांनिधि-
र्नीरोगं वपुरादिरायुरखिलं धर्माद्ध्रुवं जायते ।

सा न श्रीरथवा जगत्सु न सुखं तत्ते न शुभ्रा गुणाः
यैरुत्कण्ठितमानसैरिव नरो नाश्रीयते धार्मिकः ।।१८४।।

anuvAd : nishchayathI dharmanA prabhAve adhik sampattishALI Unch kuLamAn ja janma

thAy chhe, saundaryarUpI samudra prApta thAy chhe, nIrog sharIr Adi prApta thAy chhe tathA
AyuShya paripUrNa thAy chhe arthAt akAL maraN thatun nathI. athavA sansAramAn evI
koI lakShmI nathI, evun koI sukh nathI ane evo koI nirmaL guN nathI ke je

Page 92 of 378
PDF/HTML Page 118 of 404
single page version

utkanThApUrvak dhArmik puruShano Ashray letA na hoy. abhiprAy e chhe ke uparyukta
samasta sukhanI sAmagrI ek mAtra dharmathI ja prApta thAy chhe. mATe vivekI jIvoe
sadAy te dharmanun AcharaN karavun joIe. 184.

(शार्दूलविक्रीडित)

भृङ्गाः पुष्पितकेतकीमिव मृगा वन्यामिव स्वस्थलीं
नद्यः सिन्धुमिवाम्बुजाकरमिव श्वेतच्छदाः पक्षिणः ।

शौर्यत्यागविवेकविक्रमयशःसंपत्सहायादयः
सर्वे धार्मिकमाश्रयन्ति न हितं धर्मं विना किंचन ।।१८५।।

anuvAd : jevI rIte bhamarA phUlelA ketakI vRukShano Ashray le chhe, mRug jevI

rIte potAnA jangalI sthAnano Ashray le chhe, nadIo jevI rIte samudrano sahAro le
chhe ane jevI rIte hans pakShI sarovaranun Alamban le chhe; tevI ja rIte vIratA, tyAg,
vivek, parAkram, kIrti, sampatti ane sahAyak Adi badhun dhArmik puruShano Ashray le
chhe. barAbar chhe – dharma sivAy bIjun koI prANIne hitakArak nathI. 185.

(शार्दूलविक्रीडित)

सौभागीयसि कामिनीयसि सुतश्रेणीयसि श्रीयसि
प्रासादीयसि यत्सुखीयसि सदा रूपीयसि प्रीयसि ।

यद्वानन्तसुखामृतम्बुधिपरस्थानीयसीह ध्रुवं
निर्धूताखिलदुःखदापदि सुहृद्धर्मे मतिर्धार्यताम् ।।१८६।।

anuvAd : he mitra! jo tame ahIn saubhAgyanI ichchhA rAkhatA ho, sundar

strInI ichchhA rAkhatA ho, putronI ichchhA karatA ho, lakShmInI ichchhA karatA ho,
mahelanI ichchhA karatA ho, sukhanI ichchhA karatA ho, sundar rUpanI ichchhA karatA ho,
prItinI ichchhA karatA ho athavA jo anant sukharUp amRutanA samudra jevA uttam sthAn
(mokSha)nI ichchhA rAkhatA ho to nishchayathI samasta dukhadAyak Apattiono nAsh
karanAr dharmamAn tamArI buddhi joDo. 186.

(शार्दूलविक्रीडित)

संछन्नं कर्मलैर्मरावपि सरः सौधं वने ऽप्युन्नतं
कामिन्यो गिरिमस्तके ऽपि सरसाः साराणि रत्नानि च ।

Page 93 of 378
PDF/HTML Page 119 of 404
single page version

जायन्ते ऽपि च लेप [प्य] काष्ठघटिताः सिद्धिप्रदा देवताः
घर्मश्चेदिह वाञ्छितं तनुभृतां किं किं न संपद्यते ।।१८७।।

anuvAd : dharmanA prabhAvathI marubhUmimAn paN kamaLothI vyApta sarovar prApta

thaI jAy chhe, jangalamAn paN unnat mahel banI jAy chhe, parvatanA shikhar par paN
AnandotpAdak strIo ane shreShTha ratna paN prApta thaI jAy chhe. e sivAy ukta
dharmanA ja prabhAvathI bhInt upar athavA lAkaDAmAnthI banAvel devatA paN siddhidAyak
thAy chhe. barAbar chhe – dharma ahIn prANIone kyA kyA iShTa padArtha prApta karAvato

nathI? badhun ja prApta karAve chhe. 187.

(वसंततिलका)

दूरादभीष्टभिगच्छति पुण्ययोगात्
पुण्याद्विना करतलस्थमपि प्रयाति ।

अन्यत्परं प्रभवतीह निमित्तमात्रं
पात्रं बुधा भवत निर्मलपुण्यराशेः ।।१८८।।

anuvAd : puNyanA yogathI ahIn dUravartI iShTa padArtha paN prApta thaI jAy

chhe ane puNya vinA hAthamAn rahelA padArtha paN chAlyA jAy chhe. bIjA padArtha to
kevaL nimittamAtra thAy chhe. tethI he panDitajano! nirmaL puNya rAshinA bhAjan thAv,
arthAt puNyanun upArjan karo. 188.

(शार्दूलविक्रीडित)

कोप्यन्धोऽपि सुलोचनो ऽपि जरसा ग्रस्तो ऽपि लावण्यवान्
निःप्राणोऽपि हरिर्विरूपतनुरप्याधुष्यते मन्मथः ।

उद्योगोज्झितचेष्टितोऽपि नितरामालिङ्ग्यते च श्रिया
पुण्यादन्यमपि प्रशस्तमखिलं जायेत यद्दुर्घटम् ।।१८९।।

anuvAd : puNyanA prabhAvathI koI AndhaLun prANI paN nirmaL netronun dhArak

thaI jAy chhe, vRuddhAvasthA yukta manuShya paN lAvaNyayukta (sundar) thaI jAy chhe, nirbaL
prANI paN sinh jevun baLavAn banI jAy chhe, vikRut sharIravALo paN kAmadev samAn
sundar gaNavAmAn Ave chhe tathA udyogahIn cheShTAvALo jIv paN lakShmI dvArA gADhapaNe

Page 94 of 378
PDF/HTML Page 120 of 404
single page version

AlingAy chhe arthAt udyog rahit manuShya paN atyant sampattivAn banI jAy chhe.
je koI prashansanIy anya samasta padArtha ahIn durlabh gaNAy chhe te badhA puNyanA
udayathI prApta thaI jAy chhe. 189.

(शार्दूलविक्रीडित)

बन्धस्कन्धसमाश्रितां सृणिभृतामारोहकाणामलं
पृष्ठे भारसमर्पणं कृतवतां संचालनं ताडनम् ।

दुर्वाचं वदतामपि प्रतिदिनं सर्वं सहन्ते गजा
निःस्थाम्नां बलिनो ऽपि यत्तदखिलं दुष्टो विधिश्चेष्टते ।।१९०।।

anuvAd : je mahAvat hAthIne bAndhIne tenA skandh (kAndh) upar bese chhe,

ankush dhAraN kare chhe, pITh upar bhAre bojo lAde chhe, sanchAlan ane tADan kare
chhe, tathA duShTa vachano paN bole chhe, evA te parAkramahIn mahAvatonA samasta
durvyavahArane paN je hAthI baLavAn hovA chhatAn paN pratidin sahan kare chhe e
badhI durdaivanI lIlA chhe, arthAt ene pApakarmanun ja phaL samajavun joIe. 190.

(शार्दूलविक्रीडित)

सर्पो हारलता भवत्यसिलता सत्पुष्पदामायते
संपद्येत रसायनं विषमपि प्रीतिं विधत्ते रिपुः ।

देवा यान्ति वशं प्रसन्नमनसः किं वा बहु ब्रूमहे
धर्मो यस्य नभोऽपि तस्य सततं रत्नैः परैर्वर्षति ।।१९१।।

anuvAd : dharmAtmA prANIne jherI sAp hAr banI jAy chhe, talavAr sundar

phUlonI mALA banI jAy chhe, jher paN uttam auShadhi banI jAy chhe, shatru prem karavA
mAnDe chhe ane dev prasannachitta thaIne AgnAkArI thaI jAy chhe. ghaNun shun kahevun? jenI
pAse dharma hoy tenI upar AkAsh paN nirantar ratnonI varShA kare chhe. 191.

(शार्दूलविक्रीडित)

उग्रग्रीष्मरविप्रतापदहनज्वालाभितप्तश्चिरं
यः पित्तप्रकृतिर्मरौ मृदुतरः पान्थः पथा पीडितः ।

< Previous Page Next Page >