Padmanandi Panchvinshati-Gujarati (English transliteration). Shlok: 28-55 (3. Anitya Panchashat),1 (4. Aekatvasaptati),2 (4. Aekatvasaptati),3 (4. Aekatvasaptati),4 (4. Aekatvasaptati),5 (4. Aekatvasaptati),6 (4. Aekatvasaptati),7 (4. Aekatvasaptati),8 (4. Aekatvasaptati),9 (4. Aekatvasaptati),10 (4. Aekatvasaptati),11 (4. Aekatvasaptati),12 (4. Aekatvasaptati),13 (4. Aekatvasaptati),14 (4. Aekatvasaptati),15 (4. Aekatvasaptati),16 (4. Aekatvasaptati),17 (4. Aekatvasaptati),18 (4. Aekatvasaptati),19 (4. Aekatvasaptati),20 (4. Aekatvasaptati); 4. Aekatvasaptati.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 9 of 21

 

Page 135 of 378
PDF/HTML Page 161 of 404
single page version

background image
anuvAd : priyajananun mRutyu thatAn je shok karavAmAn Ave chhe te tIvra
ashAtAvedanIy karma utpanna kare chhe je AgaL (bhaviShyamAn) paN vistAr pAmIne
prANIne senkaDo prakAre dukh Ape chhe. jem yogya bhUmimAn vAvavAmAn Avelun nAnakaDun
vaDanun bIj paN senkaDo shAkhAo sanyukta vaDavRukSha rUpe vistAr pAme chhe tethI ja Avo
ahitakArI te shok prayatnapUrvak chhoDI devo joIe. 27.
(आर्या)
आयुःक्षतिः प्रतिक्षणमेतन्मुखमन्तकस्य तत्र गताः ।
सर्वे जनाः किमेकः शोचयत्यन्यं मृतं मूढः ।।२८।।
anuvAd : pratyek kShaNe je AyuShyanI hAni thaI rahI chhe e yamarAjanun mukh
chhe. temAn (yamarAjanA mukhamAn) badhA ja prANI pahonche chhe. arthAt badhA prANIonun
maraN anivArya chhe. chhatAn ek prANI bIjA prANInun mRutyu thatAn shok kem kare chhe?
arthAt jo badhA sansArI prANIonun maraN avashya thanAr chhe to ek bIjA maratAn
shok karavo uchit nathI. 28.
(अनुष्टुभ्)
यो नात्र गोचरं मृत्योर्गतो याति न यास्यति ।
स हि शोकं मृते कुर्वन् शोभते नेतरः पुमान् ।।२९।।
anuvAd : je manuShya ahIn mRutyunA viShayane na to bhUtakALamAn prApta thayo
hoy, na vartamAnamAn prApta thato hoy ane na bhaviShyamAn prApta thavAno hoy; arthAt
jenun maraN traNe kALe sambhav na hoy te jo koI priyajananun maraN thatAn shok kare
to emAn tenI shobhA chhe. parantu je manuShya samayAnusAr pote ja maraNane prApta thAy
chhe tenun bIjA koI prANInun maraN thatAn shokAkuL thavun ashobhanIy chhe. abhiprAy
e chhe ke jo badhA sansArI prANI samay anusAr mRutyune prApta thAy chhe to eke
bIjAnun mRutyu thatAn shok karavo uchit nathI. 29.
(मालिनी)
प्रथममुदयमुच्चैर्दूरमारोहलक्ष्मी-
मनुभवति च पातं सोऽपि देवो दिनेशः ।

Page 136 of 378
PDF/HTML Page 162 of 404
single page version

background image
यदि किल दिनमध्ये तत्र केषां नराणां
वसति हृदि विषादः सत्स्ववस्थान्तरेषु ।।३०।।
anuvAd : je sUryadev ek ja divasamAn prAtakALe udayano anubhav kare chhe
ane tyAr pachhI madhyAhnamAn khUb Unche chaDhIne lakShmIno anubhav kare chhe te paN jyAre
sAyankALamAn nishchayathI asta pAme chhe tyAre janmamaraNAdi – svarUp bhinna-bhinna
avasthAo thatAn kyA manuShyanA hRudayamAn viShAd rahe chhe? arthAt evI dashAmAn koIe
paN viShAd na karavo joIe. 30.
(वसंततिलका)
आकाश एव शशिसूर्यमरुत्खगाद्याः
भूपृष्ठ एव शकटप्रमुखाश्चरन्ति ।
मीनादयश्च जल एव यमस्तु याति
सर्वत्र कुत्र भविनां भवति प्रयत्नः ।।३१।।
anuvAd : chandra, sUrya, vAyu ane pakShI Adi AkAshamAn ja gaman kare chhe;
gADI Adinun AvAgaman pRithvI upar ja thAy chhe tathA matsyAdi jaLamAn ja sanchAr
kare chhe. parantu yam(mRutyu) AkAsh, pRithvI ane jaLamAn badhA sthaLe pahonche chhe. tethI
sansArI prANIono prayatna kyAn thaI shake? arthAt kAL jo badhA sansArI prANIono
koLiyo karI jato hoy to tenAthI bachavA mATe karavAmAn Avato koI paN prANIno
prayatna saphaL thaI shakato nathI. 31.
(शार्दूलविक्रीडित)
किं देवः किमु देवता किमगदो विद्यास्ति किं किं मणिः
किं मन्त्रं किमुताश्रयः किमु सुहृत् किं वा स गन्धो ऽस्ति सः ।
अन्ये वा किमु भूपतिप्रभृतयः सन्त्यत्र लोकत्रये
यैः सर्वैरपि देहिनः स्वसमये कर्मोदितं वार्यते ।।३२।।
anuvAd : ahIn traNe lokamAn shun dev, shun devI, shun auShadhi, shun vidyA, shun
maNi, shun mantra, shun Ashray, shun mitra, shun te sugandh athavA shun anya rAjA Adi
paN evA shaktishALI chhe je badhAy potAnA uday pAmelA karmane rokI shake? arthAt

Page 137 of 378
PDF/HTML Page 163 of 404
single page version

background image
udayamAn AvelA karmanun nivAraN karavA mATe uparyukta devAdimAnthI koI paN samartha
nathI. 32.
(शार्दूलविक्रीडित)
गीर्वाणा अणिमादिस्वस्थमनसः शक्ताः किमत्रोच्यते
ध्वस्तास्ते ऽपि परम्परेण स परस्तेभ्यः कियान् राक्षसः ।
रामाख्येन च मानुषेण निहतः प्रोल्लङ्घ्य सो ऽप्यम्बुधिं
रामो ऽप्यन्तकगोचरः समभवत् को ऽन्यो बलीयान् विधेः ।।३३।।
anuvAd : ahIn adhik shun kahevun? aNimA-mahimA Adi RIddhiothI svastha
manavALA je shaktishALI indrAdi dev hatA te paN kevaL ek shatru dvArA nAsh pAmyA
chhe. te shatru paN rAvaN rAkShas hato je te indrAdinI apekShAe kAI paN nahoto.
vaLI te rAvaN rAkShas paN rAm nAmanA manuShya dvArA samudra oLangIne mAryo gayo.
ante te rAm paN yamarAjano viShay banI gayA arthAt tene paN mRutyue na chhoDyA.
barAbar chhe – daivathI adhik baLavAn bIjun koN chhe? arthAt koI paN nathI. 33.
(शार्दूलविक्रीडित)
सर्वत्रोद्गतशोकदावदहनव्याप्तं जगत्काननं
मुग्धास्तत्र वधूमृगीगतधियस्तिष्ठन्ति लोकैणकाः ।
कालव्याध इमान् निहन्ति पुरतः प्राप्तान् सदा निर्दयः
तस्माज्जीवति नो शिशुर्न च युवा वृद्धोऽपि नो कश्चन ।।३४।।
anuvAd : A sansArarUpI van sarvatra utpanna thayel shokarUpI dAvAnaL
(jangalanI agni)thI vyApta chhe. temAn mUDh manuShyarUpI haraN strIrUpI haraNImAn
Asakta thaIne rahe chhe. nirday kAL (mRutyu) rUpI vyAdh (shikArI) sAme Avel
A manuShyorUpI haraNono sadAy nAsh karyA kare chhe. tenAthI na koI bALak bache
chhe, na koI yuvak bache chhe ane na koI vRuddha paN jIvato rahe chhe. 34.
(वसंततिलका)
संपच्चारुलतः प्रियापरिलसद्वल्लीभिरालिङ्गितः
पुत्रादिप्रियपल्लवो रतिसुखप्रायैः फलैराश्रितः ।

Page 138 of 378
PDF/HTML Page 164 of 404
single page version

background image
जातः संसृतिकानने जनतरुः कालोग्रदावानल –
व्याप्तश्चेन्न भवेत्तदा बत बुधैरन्यत्किमालोक्यते ।।३५।।
anuvAd : sansArarUpI vanamAn utpanna thayel je manuShyarUpI vRukSha
sampattirUpI sundar lattA sahit strIrUpI shobhAyamAn velothI vInTALAyel putra-
pautrAdirUpI manohar parNothI ramaNIy tathA viShayabhogajanit sukh jevA phaLothI
paripUrNa hoy chhe; te jo mRutyurUpI tIvra dAvAnaLathI vyApta na hot to vidvAno
bIjun shun dekhe? arthAt te manuShyarUpI vRukSha te kALarUpI dAvAnaLathI naShTa thAy
ja chhe. A jovA chhatAn paN vidvAno AtmahitamAn pravRutta thatA nathI e khedanI
vAt chhe. 35.
(शिखरिणी)
वाञ्छन्त्येव सुखं तदत्र विधिना दत्तं परं प्राप्यते
नूनं मृत्युमुपाश्रयन्ति मनुजास्तत्राप्यतो बिभ्यति ।
इत्थं कामभयप्रसक्त हृदया मोहान्मुधैव ध्रुवं
दुःखोर्मिप्रचुरे पतन्ति कुधियः संसारघोरार्णवे ।।३६।।
anuvAd : sansAramAn manuShya sukhanI ichchhA kare ja chhe, parantu te temane phakta
karma dvArA apAyel prApta thAy chhe. te manuShya nishchayathI mRutyu to pAme chhe parantu tenAthI
Dare chhe. A rIte te durbuddhi manuShyo hRudayamAn ichchhA (sukhanI abhilAShA) ane bhay
(mRutyuno bhay) dhAraN karatAn thakAn agnAnathI anek dukhorUpI laherovALA sansArarUpI
bhayAnak samudramAn nakAmA ja paDe chhe. 36.
(मालिनी)
स्वसुखपयसि दीव्यन्मृत्युकैवर्तहस्त-
प्रसृतधनजरोरुप्राल्लसज्जालमध्ये ।
निकटमपि न पश्यत्यापदां चक्रमुग्रं
भवसरसि वराको लोकमीनौघ एषः ।।३७।।
anuvAd : A bichAro manuShyorUpI mAchhalIonA samUh sansArarUpI
sarovaramAn potAnA sukharUp jaLamAn krIDA karato thako mRutyurUpI mAchhImAranA hAthe

Page 139 of 378
PDF/HTML Page 165 of 404
single page version

background image
phelAvavAmAn Avel vRuddhatvarUpI vistRut jALanI vachche phasAIne nikaTavartI tIvra
ApattionA samUhane paN dekhato nathI.
visheShArtha : jevI rIte mAchhalIo sarovaramAn pANImAn krIDA karatI thakI temAn
eTalI Asakta thaI jAy chhe ke temane mAchhImAr dvArA potAne pakaDavA mATe phelAvavAmAn
AvelI jALanun paN dhyAn rahetun nathI tethI temane temAn phasAIne maraNanun kaShTa sahan karavun
paDe chhe. barAbar evI ja rIte bichArA A prANIo paN sansAramAn shAtAvedanIyajanit alpa
sukhamAn eTalA adhik magna thaI jAy chhe ke tene mRutyu prApta karAvanAr vRuddhatvanI prApti
thaI javA chhatAn paN tenun bhAn nathI rahetun ane tethI ante te kALano koLiyo banIne asahya
dukh sahe chhe. 37.
(शार्दूलविक्रीडित)
शूण्वन्नन्तकगोचरं गतवतः पश्यन्बहून् गच्छतो
मोहादेव जनस्तथापि मनुते स्थैर्यं परं ह्यात्मनः ।
संप्राप्ते ऽपि च वार्धके स्पृहयति प्रायो न धर्माय यत्
तद्वध्नात्यधिकाधिकं स्वमसकृत्पुत्रादिभिर्बन्धनैः ।।३८।।
anuvAd : manuShya maraN pAmelA jIvonA viShayamAn sAmbhaLe chhe tathA
vartamAnamAn te maraN pAmanAr ghaNA jIvone svayam dekhe paN chhe; to paN te kevaL
mohanA kAraNe potAne atishay sthir mAne chhe. tethI vRuddhatvane prApta thavA chhatAn paN
te ghaNun karIne dharmanI abhilAShA karato nathI ane tethI ja potAne nirantar putrAdirUp
bandhanothI atyantapaNe bAndhe chhe. 38.
(शार्दूलविक्रीडित)
दुश्चेष्टाकृतकर्मशिल्पिरचितं दुःसन्धि दुर्बन्धनं
सापायस्थिति दोषधातुमलवत्सर्वत्र यन्नश्वरम् ।
आधिव्याधिजरामृतिप्रभृतयो यच्चात्र चित्रं न तत्
तच्चित्रं स्थिरता बुधैरपि वपुष्यत्रापि यन्मृग्यते ।।३९।।
anuvAd : je sharIr duShTa AcharaNathI upArjit karmarUpI kArIgar dvArA
rachavAmAn Avyun chhe, jenA sAndhA ane bandhano nindya chhe, jenI sthiti vinAsh

Page 140 of 378
PDF/HTML Page 166 of 404
single page version

background image
sahit chhe arthAt je vinashvar chhe; je rogAdi doSho, sAt dhAtuo ane maLathI
paripUrNa chhe; ane je naShTa thavAnun chhe, tenI sAthe jo Adhi (mAnasik chintA),
rog, vRuddhAvasthA ane maraN Adi rahetA hoy to emAn koI Ashcharya nathI.
parantu Ashcharya to kevaL emAn chhe ke vidvAn manuShya paN te sharIramAn sthiratA
shodhe chhe. 39.
(शार्दूलविक्रीडित)
लब्धा श्रीरिह वाञ्छिता वसुमती भुक्ता समुद्रावधिः
प्राप्तास्ते विषया मनोहरतराः स्वर्गे ऽपि ये दुर्लभाः ।
पश्चाच्चेन्मृतिरागमिष्यति ततस्तत्सर्वमेतद्विषा-
श्लिष्टं भोज्यमिवातिरम्यमपि धिग्मुक्ति : परं मृग्यताम् ।।४०।।
anuvAd : he AtmA! ten ichchhit lakShmI prApta karI lIdhI chhe, samudra
paryant pRithvI paN bhogavI lIdhI chhe ane je viShayo svargamAn paN durlabh chhe
te atishay manohar viShayo paN prApta karI lIdhA chhe. chhatAn paN jo pAchhaL
mRutyu AvavAnun hoy to A badhun viShayukta AhAr samAn atyant ramaNIy hovA
chhatAn paN dhikkAravA yogya chhe. tethI tun ek mAtra muktinI khoj kar. 40.
(शार्दूलविक्रीडित)
युद्धे तावदलं रथेभतुरगा वाराश्च द्रप्ता भृशं
मन्त्रः शौर्यमसिश्च तावदतुलाः कार्यस्य संसाधकाः ।
राज्ञो ऽपि क्षुधितोऽपि निर्दयमना यावज्जिघत्सुर्यमः
क्रुद्धो धावति नैव सन्मुखमितो यत्नो विधेयो बुधैः ।।४१।।
anuvAd : yuddhamAn rAjAnA rath, hAthI, ghoDA, abhimAnI subhaTo, mantra, shaurya
ane taravAr; A badhI anupam sAmagrI duShTa, bhUkhyo yamarAj (mRutyu) krodhit thaIne
mAravAnI ichchhAthI sAme doDato nathI tyAn sudhI ja kArya siddha karI shake chhe. tethI
vidvAn puruShoe te yamathI potAnI rakShA karavA mATe arthAt mokSha prApti mATe ja
prayatna karavo joIe. 41.

Page 141 of 378
PDF/HTML Page 167 of 404
single page version

background image
(शार्दूलविक्रीडित)
राजापि क्षणमात्रतो विविधवशाद्रङ्कायते निश्चितं
सर्वव्याधिविवर्जितो ऽपि तरुणो ऽप्याशु क्षयं गच्छति ।
अन्यैः किं किल सारतामुगपते श्रीजीविते द्वे तयोः
संसारे स्थितिरीद्रशीति विदुषा क्वान्यत्र कार्यो मदः ।।४२।।
anuvAd : bhAgyavashe rAjA ya kShaNavAramAn nishchaye rank samAn thaI jAy chhe
tathA samasta rog rahit yuvAn puruSh paN tarat ja maraN pAme chhe. A rIte anya
padArthonA viShayamAn to shun kahevun? paN je lakShmI ane jIvan banne ya sansAramAn shreShTha
gaNavAmAn Ave chhe temanI paN jo AvI (uparyukta) sthiti chhe to vidvAn manuShye
bIjA konA viShayamAn abhimAn karavun joIe? arthAt abhimAn karavA yogya koI
padArtha ahIn sthAyI nathI. 42.
(शार्दूलविक्रीडित)
हन्ति व्योम स मुष्टिनाथ सरितं शुष्कां तरत्याकुलः
तृष्णार्तो ऽथ मरीचिकाः पिबति च प्रायः प्रमत्तो भवन् ।
प्रोत्तुङ्गाचलचूलिकागतमरुत्प्रेङ्खत्प्रदीपोपमैः
यः सम्पत्सुतकामिनीप्रभृतिभिः कुर्यान्मदं मानवः ।।४३।।
anuvAd : sampatti, putra ane strI Adi padArtho UnchA parvatanA shikhar par
sthit ane vAyuthI chalAyamAn dIpak samAn shIghra ja nAsh pAmanArA chhe. chhatAn paN
je manuShya temanA viShayamAn sthiratAnun abhimAn kare chhe te jANe muThThIthI AkAshano
nAsh kare chhe athavA vyAkuL thaIne sUkI (jaL rahit) nadI tare chhe athavA tarasathI
pIDAIne pramAdayukta thayo thako retIne pIve chhe.
viSheShArtha : jem muThThIthI AkAshane prahAr karavo, jaLarahit nadImAn taravun ane tarasathI
pIDAIne retInun pAn karavun; A badhA kArya asambhav hovAthI manuShyanA agnAnanA dyotak chhe tevI
ja rIte je sampatti, putra ane strI Adi padArtho dekhatA dekhatA ja naShTa thanArA chhe temanA viShayamAn
abhimAn karavun e paN manuShyanun agnAn pragaT kare chhe. kAraN ke jo ukta padArtho chirasthAyI
hot to temanA viShayamAn abhimAn karavun uchit kahI shakAtun hatun, paN tem to chhe nahi. 43.

Page 142 of 378
PDF/HTML Page 168 of 404
single page version

background image
(शार्दूलविक्रीडित)
लक्ष्मी व्याधमृगीमतीव चपलामाश्रित्य भूपा मृगाः
पुत्रादीनपरान् मृगानतिरुषा निघ्नन्ति सेर्ष्यं किल ।
सज्जीभूतघनापदुन्नतधनुःसंलग्रसंहृच्छरं
नो पश्यन्ति समीपमागतमपि क्रुद्धं यमं लुब्धकम् ।।४४।।
anuvAd : rAjA rUpI mRug atyant chanchaL evI lakShmI rUpI shikArInI
haraNIno Ashray laIne irShyAyukta thato thako atishay krodhathI putrAdi rUpI bIjA
mRugono ghAt kare chhe. teo te yamarUpI shikArIe ghaNI Apattio rUpI dhanuShyane
susajja karIne tenI upar sanhAr karanAr bAN rAkhI mUkyun chhe tathA je potAnI samIpe
AvI gayo chhe evA te krodhe bharAyelA yamarUpI shikArIne paN dekhatA nathI.
visheShArtha : jevI rIte haraN shikArI dvArA pakaDavAmAn AvelI (maraNonmukh)
haraNInA nimitte irShyA yukta thaIne bIjA haraNono to ghAt kare chhe parantu teo te shikArI
taraph jotA nathI ke je temano vadh karavA mATe dhanuShya-bANathI susajja thaIne samIpamAn AvI
pahochyo chhe. barAbar evI ja rIte rAjAo chanchaL rAjyalakShmInA nimitte kruddha banIne
bIjAonI to shun vAt paN putrAdino paN ghAt kare chhe, parantu teo te yamarAj (mRutyu)
ne jotA nathI ke je anek ApattiomAn nAkhIne temane grahaN karavA mATe samIpamAn AvI
gayo chhe. tAtparya e chhe ke je dhan – sampatti thoDo ja samay rahIne niyamathI naShTa thaI javAnI
chhe tenA nimitte manuShyoe bIjA prANIone kaShTa na pahonchADavun joIe. paN potAnI jAtane
ya nashvar samajIne kalyANanA mArgamAn lAgI javun joIe. 44.
(शार्दूलविक्रीडित)
मृत्योर्गोचरमागते निजजने मोहेन यः शोककृत्
नो गन्धोऽपि गुणस्य तस्य बहवो दोषाः पुनर्निश्चितम् ।
दुःखं वर्धत एव नश्यति चतुर्वर्गो मतेर्विभ्रमः
पापं रुक् च मृतिश्च दुर्गतिरथ स्याद्दीर्घसंसारिता ।।४५।।
anuvAd : potAnA koI sambandhI puruShanun mRutyu thatAn je agnAn vashe shok
kare chhe tenI pAse guNanI gandh (leshamAtra) paN nathI, parantu doSh tenI pAse ghaNA
chhe; e nakkI chhe. A shokathI tenun dukh adhik vadhe chhe; dharma, artha, kAm ane

Page 143 of 378
PDF/HTML Page 169 of 404
single page version

background image
mokSharUp chAre puruShArtha naShTa thAy chhe, buddhimAn viparItatA Ave chhe tathA pAp
(ashAtAvedanIy) karmano bandh paN thAy chhe. rog utpanna thAy chhe ane ante maraN
pAmIne te narakAdi durgati pAme chhe. A rIte tenun sansAr paribhramaN lAmbu thaI
jAy chhe. 45.
(आर्या)
आपन्मयसंसारे क्रियते विदुषा किमापदि विषादः ।
कस्त्रस्यति लङ्घनतः प्रविधाय चतुष्पथे सदनम् ।।४६।।
anuvAd : A Apatti svarUp sansAramAn koI visheSh Apatti prApta
thatAn vidvAn manuShya shun khed kare chhe? arthAt nathI karato. barAbar chhe – chokamAn
(jyAn chAre taraph rastA jAy chhe) makAn banAvIne kyo manuShya oLangI javAnA
bhayathI dukhI thashe? arthAt koI nahi thAy.
visheShArtha : jevI rIte chokamAn sthit rahIne jo koI manuShya gADI Adi
dvArA kacharAI javAnI AshankA kare to e tenun agnAn ja kahevAy chhe. barAbar
e ja rIte jyAn sansAranun svarUp ja Apattimay chhe tyAn bhalA evA sansAramAn
rahIne koI Apatti AvatAn khedakhinna thavun, e paN atishay agnAnapaNAnun ja
dyotak chhe. 46.
(वसंततिलका)
वातूल एष किमु किं ग्रहसंगृहीतो
भ्रान्तोऽथ वा किमु जनः किमथ प्रमत्तः ।
जानाति पश्यति शृणोति च जीवितादि
विद्युच्चलं तदपि नो कुरुते स्वकार्यम् ।।४७।।
anuvAd : A manuShya shun vAno rogI chhe, shun bhUt-pishAch AdithI grahAyo
chhe, shun bhrAnti pAmyo chhe athavA shun pAgal chhe? kAraN ke te ‘jIvan Adi vIjaLI
samAn chanchaL chhe’ A vAt jANe chhe, dekhe chhe ane sAmbhaLe paN chhe; to paN potAnun
kArya (Atmahit) karato nathI. 47.

Page 144 of 378
PDF/HTML Page 170 of 404
single page version

background image
(शार्दूलविक्रीडित)
दत्तं नौषधमस्य नैव कथितः कस्याप्ययं मन्त्रिणो
नो कुर्याच्छुचमेवमुन्नतमतिर्लोकान्तरस्थे निजे ।
यत्ना यान्ति यतो ऽङ्गिनः शिथिलतां सर्वे मृतेः संनिधौ
बन्धाश्चर्मविनिर्मिताः परिलसद्वर्षाम्बुसिक्ता इव ।।४८।।
anuvAd : koI priy jan maraN pAmatAn vivekI manuShya ‘Ane davA ApavAmAn
na AvI athavA AnA viShayamAn koI mantra jANanArane na kahevAmAn Avyun’ e prakAre
shok karatA nathI. kAraN ke mRutyu pAse AvatAn prANIonA badhA prayatno evI rIte
shithil thaI jAy chhe jem chAmaDAnA banAvelA bandhan varasAdanA pANImAn bhInjAIne
shithil thaI jAy chhe. arthAt mRutyuthI bachavA mATe karavAmAn Avato prayatna kadI
koIno saphaL thato nathI. 48.
(शिखरिणी)
स्वकर्मव्याघ्रेण स्फु रितनिजकालादिमहसा
समाघ्रातः साक्षाच्छरणरहिते संसृतिवने ।
प्रिया मे पुत्रा मे द्रविणमपि मे मे गृहमिदं
वदन्नेवं मे मे पशुरिव जनो याति मरणम् ।।४९।।
anuvAd : je sansArarUpI van rakShako rahit chhe temAn potAnA udayakAL
AdirUp parAkramathI sanyukta evA karmarUpI vAgh dvArA grahAyel A manuShyarUpI pashu
‘A priyA mArI chhe, A putra mArA chhe. A dravya mArun chhe, ane A ghar paN mArun
chhe.’ Am ‘mArun mArun kaheto maraN pAmI jAy chhe.
visheShArtha : jevI rIte vanamAn gandh pAmIne chittA dvArA pakaDAyel bakarA vagere pashunun
rakShaN karanAr tyAn koI nathI — te ‘men men’ shabda karatA thakA tyAn ja maraN pAme chhe – tevI ja rIte
A sansAramAn karmane AdhIn thayel prANInun paN mRutyuthI rakShaN karanAr koI nathI. chhatAn paN mohane
vashIbhUt thaIne A manuShya te mRutyu taraph dhyAn na detAn je strI – putrAdi bAhya padArtha kadI potAnA
thaI shakatA nathI temanAmAn mamatva buddhi rAkhIne ‘mArA mArA’ (A mArI strI chhe, A putra mArA
chhe Adi) karato thako nakAmo sanklesh pAme chhe. 49.

Page 145 of 378
PDF/HTML Page 171 of 404
single page version

background image
(वसन्ततिलका)
दिनानि खण्डानि गुरूणि मृत्युना
विहन्यमानस्य निजायुषो भृशम् ।
पतन्ति पश्यन्नपि नित्यमग्रतः स्थिर-
त्वमात्यन्यभिमन्यते जडः ।।५०।।
anuvAd : A agnAnI prANI mRutyu dvArA khanDit karAtA potAnA AyuShyanA
divaso rUpI dIrgha TUkaDAone sadA potAnI sAme paDatA jovA chhatAn paN potAne sthir
mAne chhe. 50.
(शार्दूलविक्रीडित)
कालेन प्रलयं व्रजन्ति नियतं ते ऽपीन्द्रचन्द्रादयः
का वार्तान्यजनस्य कीटसद्रशो ऽशक्तेरदीर्घायुषः ।
तस्मान्मृत्युमुपागते प्रियतमे मोहं मुधा मा कथाः
कालः क्रीडति नात्र येन सहसा तत्किंचिदन्विष्यताम् ।।५१।।
anuvAd : jo te indra ane chandra Adi paN samay pAmIne nishchayathI maraN
pAme chhe to bhalA kIDA jevA nirbaL ane alpa AyuvALA anya manuShyonI to
vAt ja shI? arthAt te to nisandeh maraN pAmashe ja tethI he bhavya jIv! koI
atyant priy manuShya maraN pAmatAn vyartha moh na kar. parantu koI evo upAy shodh
ke jethI te kAL (mRutyu) sahasA ahIn krIDA na karI shake. 51.
(शार्दूलविक्रीडित)
संयोगो यदि विप्रयोगविधिना चेज्जन्म तन्मृत्युना
सम्पच्चेद्विपदा सुखं यदि तदा दुःखेन भाव्यं ध्रुवम् ।
संसारेऽत्र मुहुर्मुहुर्बहुविधावस्थान्तरप्रोल्लसद्-
वेषान्यत्वनटीकृताङ्गिनि सतः शोको न हर्षः क्वचित् ।।५२।।
anuvAd : jyAn prANI vAramvAr anek prakAranI avasthAorUp veshonI
bhinnatAthI naT samAn AcharaN kare chhe evA te sansAramAn jo iShTano sanyog

Page 146 of 378
PDF/HTML Page 172 of 404
single page version

background image
thAy chhe to viyog paN teno avashya thavo joIe, jo janma chhe to mRutyu
paN avashya hovun joIe, jo sampatti chhe to vipatti paN avashya hovI joIe,
tathA jo sukh chhe to dukh paN avashya hovun joIe. tethI sajjan manuShye
iShTasanyogAdi thatAn to harSha ane iShTaviyogAdi thatAn shok paN na karavo joIe.
visheShArtha : jem naT (nATakanun pAtra) AvashyakatA pramANe rAjA ane rank Adi
anek prakAranA veshonun grahaN kare chhe; parantu te sanyog ane viyog, janma ane maraN,
sampatti ane vipatti tathA sukh ane dukh AdimAn antakaraNapUrvak harSha ane viShAd pAmato
nathI. kAraN ke te potAnI yathArtha avasthA ane grahaN karelA te kRutrim veshomAn taphAvat
samaje chhe. tevI ja rIte vivekI manuShya paN uparyukta sanyog – viyog ane nar-nArakAdi
avasthAomAn kadI harSha ane viShAd pAmato nathI. kAraN ke te samaje chhe ke sansAranun svarUp
ja janma – maraN chhe. emAn pUrvAepArjit karma anusAr prANIone kadI iShTano sanyog ane kadI
teno viyog paN avashya thAy chhe. sampatti ane vipatti kadI koInA niyat nathI. jo manuShya
koI vAr sampattishALI thAy chhe to koI vAr te ashubh karmanA udayathI vipattigrasta paN
jovAmAn Ave chhe. tethI temAn harSha ane viShAd pAmavo buddhimattA nathI. 52.
(शार्दूलविक्रीडित)
लोकाश्चेतसि चिन्तयन्त्यनुदिनं कल्याणमेवात्मनः
कुर्यात्सा भवितव्यतागतवती तत्तत्र यद्रोचते ।
मोहोल्लासवशादतिप्रसरतो हित्वा विकल्पान् बहून्
रागद्वेषविषोज्झितैरिति सदा सद्भिः सुखं स्थीयताम् ।।५३।।
anuvAd : manuShya manamAn pratidin potAnA kalyANano ja vichAr kare chhe,
parantu AvelI bhavitavyatA (daiv) te ja kare chhe ke je tene ruche chhe. tethI sajjan puruSh
rAg-dveSharUpI viSh rahit thaIne mohanA prabhAvathI atishay vistAr pAmatA anek
vikalpono tyAg karIne sadA sukhapUrvak sthiti karo. 53.
(वसंततिलका)
लोका गृहप्रियतमासुतजीवितादि
वाताहतध्वजपटाग्रचलं समस्तम् ।

Page 147 of 378
PDF/HTML Page 173 of 404
single page version

background image
व्यामोहमत्र परिहृत्य धनादिमित्रे
धर्मे मतिं कुरुत किं बहुभिर्वचोभिः ।।५४।।
anuvAd : he bhavya jano! adhik kahevAthI shun lAbh? je gRuh, strI,
putra ane jIvanAdi sarva pavanathI pratADit dhajAnA vastranA chheDA samAn chanchaL chhe
temanA viShayamAn tathA dhan ane mitra AdinA viShayamAn moh chhoDIne dharmamAn
buddhi joDo. 54.
(वसंततिलका)
पुत्रादिशोकशिखिशान्तिकरी यतीन्द्र-
श्रीपद्मनन्दिवदनाम्बुधरप्रसूतिः ।
सद्बोधसस्यजननी जयतादनित्य-
पञ्चाशदुन्नतधियाममृतैक वृष्टिः ।।५५।।
इति अनित्यपञ्चाशत् ।।३।।
anuvAd : shrI padmanandi munIndranA mukharUpI meghathI utpanna thayel je
anityapanchAshat (pachAs shlokamay anityatAnun prakaraN) rUp advitIy amUtanI varShA
vidvAnone mATe putrAdinA shokarUpI agnine shAnta karIne samyaggnAnarUp dhAnya utpanna
kare chhe te jayavant ho. 55.
A rIte anityapanchAshat samApta thayun. 3.

Page 148 of 378
PDF/HTML Page 174 of 404
single page version

background image
4. ekatvasaptati
[४. एकत्वसप्तति ]
(अनुष्टुभ् )
चिदानन्दैकसद्भावं परमात्मानभव्ययम् ।
प्रणमामि सदा शान्तं शान्तये सर्वकर्मणाम् ।।१।।
anuvAd : je paramAtmAmAn chetanasvarUp anupam Anandano sadbhAv chhe tathA
je avinashvar ane shAnta chhe temane hun (padmanandImuni) potAnA samasta karmo shAnta
karavA mATe sadA namaskAr karUn chhun. 1.
(अनुष्टुभ् )
खादिपञ्चकनिर्मुक्तं कर्माष्टकविवर्जितम् ।
चिदात्मकं परं ज्योतिर्वन्दे देवेन्द्रपूजितम् ।।२।।
anuvAd : je AkAshAdi pAnch (AkAsh, vAyu, agni, jaL ane pRithvI)
dravyothI arthAt sharIrathI tathA gnAnAvaraNAdi ATh karmothI paN rahit thayel chhe ane
devonA indrothI pUjya chhe evI te chaitanyasvarUp utkRuShTa jyotine hun namaskAr karun
chhun. 2.
(अनुष्टुभ् )
यदव्यक्त मबोधानां व्यक्तं सद्वोधचक्षुषाम् ।
सारं यत्सर्ववस्तूनां नमस्तस्मै चिदात्मने ।।३।।
anuvAd : je chetan AtmA agnAnI prANIone aspaShTa tathA samyaggnAnIone

Page 149 of 378
PDF/HTML Page 175 of 404
single page version

background image
spaShTa chhe ane samasta vastuomAn shreShTha chhe te chetan AtmAne namaskAr ho. 3.
(अनुष्टुभ् )
चित्तत्वं तत्प्रतिप्राणिदेह एव व्यवस्थितम् ।
तमश्छन्ना न जानन्ति भ्रमन्ति च बहिर्बहिः ।।४।।
anuvAd : te chaitanya tattva pratyek prANInA sharIramAn ja sthit chhe. parantu
agnAnarUp andhakArathI vyApta jIv tene jANatA nathI, tethI teo bahArane bahAr
ghUme chhe arthAt viShayabhogajanit sukhane ja vAstavik sukh mAnIne tene prApta
karavA mATe ja prayatnashIl rahe chhe. 4.
(अनुष्टुभ् )
भ्रमन्तो ऽपि सदा शास्त्रजाले महति केचन ।
न विदन्ति परं तत्त्वं दारुणीव हुताशनम् ।।५।।
anuvAd : keTalAy manuShyo sadA mahAn shAstrasamUhamAn paribhramaN karatA
hovA chhatAn paN, arthAt anek shAstronun parishIlan karatA hovA chhatAn te utkRuShTa
Atmatattvane lAkaDAmAn shaktirUpe vidyamAn agni samAn jANatA nathI. 5.
(अनुष्टुभ् )
केचित्केनापि कारुण्यात्कथ्यमानमपि स्फु टम् ।
न मन्यन्ते न शृण्वन्ति महामोहमलीमसाः ।।६।।
anuvAd : jo koI dayAthI prerAIne te utkRuShTa tattvanun spaShTapaNe kathan kare
chhe to paN keTalAy prANIo mahAmohathI malin thaIne tene mAnatA ya nathI ane
sAmbhaLatA ya nathI. 6.
(अनुष्टुभ् )
भूरिधर्मात्मकं तत्त्वं दुःश्रुतेर्मन्दबुद्धयः ।
जात्यन्धहस्तिरूपेण ज्ञात्वा नश्यन्ति केचन ।।७।।
anuvAd : jem janmAndh manuShya hAthInun yathArtha svarUp grahaN karI shakato

Page 150 of 378
PDF/HTML Page 176 of 404
single page version

background image
nathI, parantu tenA koI ek ja angane pakaDIne tene ja hAthI mAnI le chhe barAbar
evI ja rIte keTalAy mandabuddhi manuShyo ekAntavAdIo dvArA prakAshit khoTA shAstronA
abhyAsathI padArthane sarvathA ekarUp ja mAnIne tenA anek dharmAtmak (anekAntAtmak)
svarUpane jANatA nathI ane tethI te vinAsh pAme chhe.
visheShArtha : jevI rIte ek ja puruShamAn pitRutva, putratva, phuvApaNun, mAmApaNun vagere anek
dharma bhinna bhinna apekShAe rahe chhe tathA apekShAkRut hovAthI temanAmAn paraspar koI prakArano virodh
paN Avato nathI. evI ja rIte pratyek padArthamAn anek dharma rahe chhe. parantu keTalAy ekAntavAdI temanI
apekShAkRut satyatA na samajatAn temanAmAn paraspar virodh batAve chhe. temanun kahevun em chhe ke jevI
rIte koI ek ja padArthamAn ek sAthe shItapaNun ane uShNapaNun A banne dharma rahI shakatA nathI tevI
ja rIte ek ja padArthamAn nityapaNun - anityapaNun, - apRuthakatva tathA ekatva - anekatva Adi
paraspar virodhI dharma paN ek sAthe rahI shakatA nathI. parantu jo AnA upar gambhIr draShTithI vichAr
karavAmAn Ave to ukta dharmo rahevAmAn koI prakArano virodh pratibhAsato nathI. jem – koI ek ja
puruShamAn potAnA putranI apekShAe pitApaNun ane pitAnI apekShAe putrapaNun A banne virodhI dharma
rahevAmAn, ek ja vastumAn shItapaNun ane uShNapaNun rahevAmAn je virodh batAvavAmAn Ave chhe temAn
pratyakSharUpe bAdhA Ave chhe kemake chipiyA AdimAn ek sAthe te banne (AgalA bhAganI apekShAe
uShNapaNun ane pAchhalA bhAganI apekShAe shItapaNun) dharma pratyakShapaNe jovAmAn Ave chhe. e ja rIte
ghaT – paTAdi badhA padArthomAn dravyanI apekShAe nityapaNun ane paryAyanI apekShAe anityapaNun Adi
paraspar virodhI dekhAtA dharma paN prApta thAy chhe. kAraN ke jyAre ghaDAno nAsh thAy chhe tyAre te
kAI niranvay nAsh thato nathI. parantu je pudgal dravya ghaT paryAyamAn hatun tenun pudgalapaNun te naShTa thaI
jatAn utpanna thayel ThIkarAomAn paN TakI kahe chhe. tethI paryAyanI apekShAe ja teno nAsh kahevAshe
nahi ke pudgal dravyanI apekShAe paN. evI ja rIte anya dharmonA sambandhamAn paN samajavun joIe.
A rIte je jaDabuddhi padArthamAn anek dharmo pratItisiddha hovA chhatAn paN temanAmAnthI koI ek ja
dharmano durAgrah vash thaIne svIkAr kare chhe teo pote ja potAnun ahit kare chhe. 7.
(अनुष्टुभ् )
केचित् किंचित्परिज्ञाय कुतश्चिद्गर्विताशयाः ।
जगन्मन्दं प्रपश्यन्तो नाश्रयन्ति मनीषिणः ।।८।।
anuvAd : keTalAy jIv koI shAstra AdinA nimitte k kthoDun ek gnAn
meLavIne eTalA badhA abhimAnI thaI jAy chhe ke te badhA lokone mUrkha samajIne
anya koI paN vishiShTa vidvAnono Ashray letA nathI. 8.

Page 151 of 378
PDF/HTML Page 177 of 404
single page version

background image
(अनुष्टुभ् )
जन्तुमुद्धरते धर्मः पतन्तं दुःखसंकटे ।
अन्यथा स कृतो भ्रान्त्या लोकैर्ग्राह्यः परीक्षितः ।।९।।
anuvAd : dukharUp sankuchit mArgamAn (khADAmAn) paDatA prANInun rakShaN dharma
ja kare chhe. parantu bIjAoe enun svarUp bhrAntivash thaIne viparIt karI dIdhun chhe.
tethI manuShyoe tenun (dharmanun) parIkShApUrvak grahaN karavun joIe. 9.
(अनुष्टुभ् )
सर्वविद्वीतरागोक्तो धर्मः सूनृततां व्रजेत् ।
प्रामाण्यतो यतः पुंसो वाचः प्रामाण्यमिष्यते ।।१०।।
anuvAd : je dharma sarvagna ane vItarAg dvArA kahevAmAn Avyo hoy te ja
yathArthapaNAne prApta thaI shake chhe, kem ke puruShanI pramANatAthI ja vachanamAn pramANatA
mAnavAmAn Ave chhe.
visheShArtha : vachanamAn asatyapaNun kAn to alpagnatAne kAraNe hoy chhe athavA to pachhI
hRuday rAg-dveShathI dUShit hovAnA kAraNe. tethI je puruSh alpagna ane rAg-dveSh sahit chhe teno kahelo
dharma pramAN hoI shake nahi. parantu je puruSh sarvagna hovAnI sAthosAth rAg-dveShathI rahit paN thaI
gayA chhe temano ja kahelo dharma pramAN mAnI shakAy chhe. 10.
(अनुष्टुभ् )
बहिर्विषयसंबंधः सर्वः सर्वस्य सर्वदा ।
अतस्तद्भिन्नचैतन्यबोधयोगौ तु दुर्लभौ ।।११।।
anuvAd : badhA bAhya viShayono sambandh badhA prANIone ane te paN sadA kAL
rahe chhe. parantu tenAthI bhinna chaitanya ane samyaggnAnano sambandh e banne durlabh chhe. 11.
(अनुष्टुभ् )
लब्धिपञ्चकसामग्रीविशेषात्पात्रतां गतः ।
भव्यः सम्यग्द्रगादीनां यः स मुक्ति पथे स्थितः ।।१२।।
anuvAda — je bhavyajIv kShayopasham, vishuddhi, deshanA, prAyogya ane karaN
A panch labdhio rUp visheSh sAmagrIthI samyagdarshan, samyaggnAn ane

Page 152 of 378
PDF/HTML Page 178 of 404
single page version

background image
samyakchAritrarUp ratnatray dhAraN karavAne yogya banI gayo chhe te mokShamArgamAn sthit
thaI gayo chhe.
visheShArtha — prathamopasham samyaktvanI prApti je pAnch labdhio dvArA thAy chhe temanun
svarUp A rIte chhe.
1. kShayopasham labdhi — jyAre pUrvasanchit karmonA anubhAg spardhako vishuddhi dvArA
pratyek samaye uttarottar anantaguNA hIn thatA thakA uddIraNAne prApta thAy chhe tyAre kShayopasham
labdhi thAy chhe.
2. vishuddhilabdhi — pratisamay anantaguNI hInatAnA kramathI uddIraNAne prApta
karAvavAmAn AvelA anubhAg spardhakothI utpanna thayel je jIvanA pariNAm shAtA vedanIy Adi
puNya prakRitionA bandhanun kAraN tathA ashAtA vedanIy Adi pAp prakRitionA abandhanun kAraN
thAy chhe tene vishuddhi kahe chhe. A vishuddhinI prAptinun nAm vishuddhilabdhi chhe.
3. deshanAlabdhi — jIvAdi chha dravya tathA nav padArthonA upadeshane deshanA kahevAmAn
Ave chhe. te deshanAmAn lIn thayel AchArya AdinI prAptine tathA temanA dvArA upadiShTa padArthanA
grahaN, dhAraN ane vichAr karavAnI shaktinI prAptine paN deshanAlabdhi kahe chhe.
4. prAyogyalabdhi — badhA karmonI utkRuShTa sthitino ghAt karIne tene antakoDAkoDI
mAtra sthitimAn sthApit karavAne tathA ukat sarva karmonA utkRuShTa anubhAgano ghAt karIne tene
dvisthAnIy (ghAtiyA karmone latA ane lAkaDArUp tathA anya pAp prakRitione lImbaDA ane
kAnjI rUp) anubhAgamAn sthApit karavAne prAyogyalabdhi kahevAmAn Ave chhe.
5. karaNalabdhi — adhapravRuttakaraN, apUrvakaraN ane anivRuttikaraN A traN
prakAranA pariNAmonI prAptine karaNalabdhi kahe chhe. je pariNAmomAn uparitanasamayavartI pariNAm
adhastanasamayavartI pariNAmonA samAn hoy chhe temane adhapravRuttakaraN kahevAmAn Ave chhe.
(visheSh jANavA mATe juo ShaTkhanDAgam pu. 6, pRu. 214 vagere). pratyek samaye uttarottar
je apUrva apUrva pariNAm thAy chhe te apUrvakaraN pariNAm kahevAy chhe. AmAn bhinna samayavartI
jIvonA pariNAm sarvathI visadrash ane ek samayavartI jIvonA pariNAm sadrash ane visadrash
paN hoy chhe. je pariNAm ek samayavartI jIvonA sarvathA sadrash tathA bhinna samayavartI jIvonA
sarvathA visadrash ja hoy chhe temane anivRuttikaraN pariNAm kahevAmAn Ave chhe. prathamopasham
samyaktvanI prApti A traN prakAranA pariNAmonA antim samaye thAy chhe. uparyukta pAnch
labdhiomAn pUrvanI chAr labdhio bhavya ane abhavya banneney samAnarUpe thAy chhe. parantu pAnchamI
karaNalabdhi samyaktva sanmukh thayelA bhavya jIvane ja hoy chhe. 12.

Page 153 of 378
PDF/HTML Page 179 of 404
single page version

background image
(अनुष्टुभ् )
सम्यग्द्रग्बोधचारित्रत्रितयं मुक्ति कारणम् ।
मुक्तावेव सुखं तेन तत्र यत्नो विधीयताम् ।।१३।।
anuvAd : samyagdarshan, samyaggnAn ane samyakchAritra A traNe ekatrit rUpe
mokShanAn kAraN chhe. ane vAstavik sukh te mokShamAn ja chhe. tethI te mokShanA viShayamAn
prayatna karavo joIe. 13.
(अनुष्टुभ् )
दर्शनं निश्चयः पुंसि बोधस्तद्बोध इष्यते ।
स्थितिरत्रैव चारित्रमिति योगः शिवाश्रयः ।।१४।।
anuvAd : AtmAnA viShayamAn je nishchay thaI jAy chhe tene samyagdarshan,
te AtmAnun je gnAn thAy chhe tene samyaggnAn tathA te ja AtmAmAn sthir thavAne
samyakchAritra kahevAmAn Ave chhe. A traNeno sanyog mokShanun kAraN thAy chhe. 14.
(अनुष्टुभ् )
एकमेव हि चैतन्यं शुद्धनिश्चयतोऽथवा ।
को ऽवकाशो विकल्पानां तत्राखण्डैकवस्तुनि ।।१५।।
anuvAd : athavA shuddhanishchayanayanI apekShAe A (samyagdarshanAdi) traNe ek
chaitanyasvarUp ja chhe. kAraN ke te akhanD ek vastu (AtmA)mAn bhedone sthAn ja kyAn chhe?
visheShArtha : upar je samyagdarshan Adinun pRuthak pRuthak svarUp batAvavAmAn Avyun chhe te
vyavahAranayanI apekShAe chhe. shuddha nishchayanayathI te traNemAn koI bhed nathI kAraN ke te traNey akhanD
AtmAthI abhinna chhe. tethI temanAmAn bhedanI kalpanA paN thaI shakatI nathI. 15.
(अनुष्टुभ् )
प्रमाणनयनिक्षेपा अर्वाचीने पदे स्थिताः ।
केवले च पुनस्तस्मिंस्तदेकं प्रतिभासते ।।१६।।
anuvAd : pramAN, nay ane nikShep e arvAchIn padamAn sthit chhe arthAt
jyAre vyavahAranayanI mukhyatAthI vastunun vivechan karavAmAn Ave chhe tyAre ja temano
upayog thAy chhe. parantu shuddha nishchayanayanI draShTimAn kevaL ek shuddha AtmA ja

Page 154 of 378
PDF/HTML Page 180 of 404
single page version

background image
pratibhAsit thAy chhe. tyAn te uparyukta samyagdarshanAdi traNe paN abhedarUpamAn ek
ja pratibhAsit thAy chhe. 16.
(अनुष्टुभ् )
निश्चयैकद्रशा नित्यं तदेवैकं चिदात्मकम् ।
प्रपश्यामि गतभ्रान्तिर्व्यवहारद्रशा परम् ।।१७।।
anuvAd : hun nishchayanay rUp anupam netrathI sadA bhrAntithI rahit thaIne
te ja ek chaitanyasvarUpane dekhun chhun. parantu vyavahAranayarUp netrathI ukta samyagdarshanAdi
pRuthak pRuthak svarUpe dekhun chhun. 17.
(अनुष्टुभ् )
अजमेकं परं शान्तं सर्वोपाधिविवर्जितम् ।
आत्मानमात्मना ज्ञात्वा तिष्ठेदात्मनि यः स्थिरः ।।१८।।
(अनुष्टुभ् )
स एवामृतमार्गस्थः स एवामृतमश्नुते ।
स एवार्हन् जगन्नाथः स एव प्रभुरीश्वरः ।।१९।।
anuvAd : je mahAtmA janma – maraN rahit, ek, utkRuShTa, shAnta ane sarva
prakAranA visheShaNo rahit AtmAne AtmA dvArA jANIne te ja AtmAmAn sthir rahe
chhe, te ja amRut arthAt mokShanA mArge sthit thAy chhe, te ja mokShapadane prApta kare
chhe tathA te ja arhanta, traNe lokanA svAmI, prabhu ane ishvar kahevAy chhe. 18-19.
(अनुष्टुभ् )
केवलज्ञानद्रक्सौख्यस्वभावं तत्परं महः ।
तत्र ज्ञाते न किं ज्ञातं द्रष्टे द्रष्टं श्रुते श्रुतम् ।।२०।।
anuvAd : kevaLagnAn, kevaLadarshan ane anant sukhasvarUp je te utkRuShTa tej
chhe tene jANatAn bIjun shun na jaNAyun? tene dekhI letAn bIjun shun na dekhavAmAn Avyun?
ane tene sAmbhaLatAn bIjun shun na sAmbhaLavAmAn Avyun? arthAt ek mAtra tene jANI
letAn badhun ja jaNAI gayun chhe, tene dekhI letAn badhun ja dekhavAmAn AvI gayun chhe