Padmanandi Panchvinshati-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Shlok: 21-80 (4. Aekatvasaptati),1 (5. Yatibhavnashtkam),2 (5. Yatibhavnashtkam),3 (5. Yatibhavnashtkam),4 (5. Yatibhavnashtkam),5 (5. Yatibhavnashtkam),6 (5. Yatibhavnashtkam),7 (5. Yatibhavnashtkam),8 (5. Yatibhavnashtkam),9 (5. Yatibhavnashtkam); 5. Yatibhavnashtkam.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 10 of 21

 

Page 155 of 378
PDF/HTML Page 181 of 404
single page version

background image
ane tene sāmbhaḷī letān badhun ja sāmbhaḷī līdhun chhe. 20.
(अनुष्टुभ् )
इति ज्ञेयं तदेवैकं श्रवणीयं तदेव हि ।
द्रष्टव्यं च तदेवैकं नान्यन्निश्चयतो बुधैः ।।२१।।
anuvād : ā kāraṇe vidvān manuṣhyoe nishchayathī te ja ek utkr̥uṣhṭa
ātmatej jāṇavā yogya chhe, te ja ek sāmbhaḷavā yogya chhe tathā te ja ek dekhavā
yogya chhe; tenāthī bhinna anya kāī paṇ na jāṇavā yogya chhe, na sāmbhaḷavā yogya
chhe ane na dekhavā yogya chhe. 21.
(अनुष्टुभ् )
गुरूपदेशतो ऽभ्यासाद्वैराग्यादुपलभ्य यत् ।
कृतकृत्यो भवेद्योगी तदेवैकं न चापरम् ।।२२।।
anuvād : yogīo gurunā upadeshathī, abhyāsathī ane vairāgyathī te
ja ek ātmatej prāpta karīne kr̥utakr̥utya (mukta) thāy chhe, nahi ke tenāthī bhinna
koī anyane prāpta karīne. 22.
(अनुष्टुभ् )
तत्प्रतिप्रीतिचित्तेन येन वार्तापि हि श्रुता ।
निश्चितं स भवेद्भव्यो भाविनिर्वाणभाजनम् ।।२३।।
anuvād : te ātmatej pratye manamān prem dhāraṇ karīne jeṇe tenī vāt
paṇ sāmbhaḷī chhe te nishchayathī bhavya chhe ane bhaviṣhyamān prāpta thanārī muktinun pātra
chhe. 23.
(अनुष्टुभ् )
जानीते यः परं ब्रह्म कर्मणः पृथगेकताम् ।
गतं तद्गतबोधात्मा तत्स्वरूपं स गच्छति ।।२४।।
anuvād : je gnānasvarūp jīv karmathī pr̥uthak thaīne abhed avasthāne prāpta
thaī te utkr̥uṣhṭa ātmāne jāṇe chhe ane temān līn thāy chhe te pote ja tenā svarūpane
prāpta thaī jāy chhe arthāt paramātmā banī jāy chhe. 24.

Page 156 of 378
PDF/HTML Page 182 of 404
single page version

background image
(अनुष्टुभ् )
केनापि हि परेण स्यात्संबन्धो बन्धकारणम् ।
परैकत्वपदे शान्ते मुक्तये स्थितिरात्मनः ।।२५।।
anuvād : koī paṇ parapadārtha sāthe je sambandh thāy chhe te bandhanun kāraṇ thāy
chhe, parantu shānta ane utkr̥uṣhṭa ekatvapadamān je ātmānī sthiti thāy chhe te muktinun kāraṇ
thāy chhe. 25.
(अनुष्टुभ् )
विकल्पोर्मिभरत्यक्तः शान्तः कैवल्यमाश्रितः ।
कर्माभावे भवेदात्मा वाताभावे समुद्रवत् ।।२६।।
anuvād : karmanā abhāvamān ā ātmā vāyunā abhāvamān samudrasamān vikalpo-
rūp laheronā bhārathī rahit ane shānta thaīne kaivalya avasthāne prāpta thaī jāy chhe.
visheṣhārtha : jevī rīte vāyuno sañchār na thatān samudra lahariyothī rahit, shānta ane
ekatva avasthā yukta thāy chhe tevī ja rīte gnānāvaraṇādi karmono abhāv thaī jatān ā ātmā
sarva prakāranā vikalpothī rahit, shānta (krodhādi vikāro rahit) ane kevaḷī avasthāthī yukta thaī
jāy chhe. 26.
(अनुष्टुभ् )
संयोगेन यदायातं मत्तस्तत्सकलं परम् ।
तत्परित्यागयोगेन मुक्तो ऽहमिति मे मतिः ।।२७।।
anuvād : sanyogathī je kāī paṇ prāpta thayun chhe te sarva mārāthī bhinna chhe.
teno parityāg karī devānā sambandhathī hun mukta thaī gayo chhun evo māro nishchay chhe.
visheṣhārtha : ā prāṇī strī, putra, mitra ane dhan sampatti ādi par padārthonā sanyogathī
ja anek prakāranā duḥkho bhogave chhe, tethī ukta sanyogano ja parityāg karavo joīe. em
karavāthī mokṣhanī prāpti thāy chhe. 27.
(अनुष्टुभ् )
किं मे करिष्यतः क्रूरौ शुभाशुभनिशाचरौ ।
रागद्वेषपरित्यागमहामन्त्रेण कीलितौ ।।२८।।

Page 157 of 378
PDF/HTML Page 183 of 404
single page version

background image
anuvād : je puṇya ane pāparūp banne duṣhṭa rākṣhasone rāg-dveṣhanā
parityāgarūp mahāmantra dvārā kīlit karī devāmān āvyā chhe teo have mārun (ātmānun)
shun karī shakashe? arthāt teo kāī paṇ hāni karī shakashe nahi.
visheṣhārtha : je puṇya ane pāparūp karma prāṇīne anek prakāranun kaṣhṭa (paratantratā ādi)
āpyā kare chhe temano bandh rāg ane dveṣhanā nimitte ja thāy chhe. tethī ukta rāg – dveṣhano parityāg karī
devāthī temano bandh svayamev aṭakī jāy chhe ane ā rīte ātmā svatantra thaī jāy chhe. 28.
(अनुष्टुभ् )
संबन्धेऽपि सति त्याज्यौ रागद्वेषौ महात्मभिः ।
विना तेनापि ये कुर्युस्ते कुर्युः किं न वातुलाः ।।२९।।
anuvād : mahātmāoe sambandh (nimitta) hovā chhatān paṇ te rāg-dveṣhano
parityāg karavo joīe. je jīv te (sambandh) nā vinā paṇ rāg – dveṣh kare chhe
teo vātarogathī piḍāyelā rogī samān potānun kyun ahit nathī karatā? arthāt
teo potānun sarva prakāre ahit kare chhe. 29.
(अनुष्टुभ् )
मनोवाक्कायचेष्टाभिस्तद्विधं कर्म जृभ्भते ।
उपास्यते तदेवैकं ताभ्यो भिन्नं मुमुक्षुभिः ।।३०।।
anuvād : man, vachan ane kāyānī pravr̥uttithī te prakāranun arthāt tadanusār
puṇya-pāparūp karma vr̥uddhi pāme chhe. māṭe mumukṣhuoe ukta man-vachan-kāyānī pravr̥uttithī
bhinna te ja ek ātmatattvanī upāsanā karyā kare chhe. 30.
(अनुष्टुभ् )
द्वैततो द्वैतमद्वैतादद्वैतं खलु जायते ।
लोहाल्लोहमयं पात्रं हेम्नो हेममय यथा ।।३१।।
anuvād : dvait bhāvathī niyamathī dvait ane advaitabhāvathī advait utpanna thāy
chhe. jem loḍhāmānthī loḍhānun ane sonāmānthī sonānun ja vāsaṇ utpanna thāy chhe.
visheṣhārtha : ātmā ane karma tathā bandh ane mokṣha ityādi prakāranī buddhi te
dvaitabuddhi kahevāy chhe. evī buddhithī dvaitabhāv ja banī rahe chhe ke jethī sansār paribhramaṇ

Page 158 of 378
PDF/HTML Page 184 of 404
single page version

background image
anivārya thaī jāy chhe. parantu hun ek ja chhun, anya bāhya padārtho na mārā chhe ane na
hun temano chhun, ā jātanī buddhi advaitabuddhi kahevāy chhe. ā prakāranā vichārathī te advaitabhāv
sadā jagr̥ut rahe chhe ke jethī ante mokṣha paṇ prāpta thaī jāy chhe. enā āṭe ahīn e
udāharaṇ āpavāmān āvyun chhe ke jevī rīte loḍhānī dhātumānthī lohamay ane suvarṇamānthī
suvarṇamay ja pātra bane chhe tevī ja rīte dvaitabuddhithī dvaitabhāv tathā advaitabuddhithī advaitabhāv
ja thāy chhe. 31.
(अनुष्टुभ् )
निश्चयेन तदेकत्वमद्वैतममृतं परम् ।
द्वितीयेन कृतं द्वैतं संसृतिर्व्यवहारतः ।।३२।।
anuvād : nishchayathī je ekatva chhe te ja advait chhe ke je utkr̥uṣhṭa amr̥ut arthāt
mokṣhasvarūp chhe. parantu bījā (karma ke sharīr ādi) nā nimitte je dvaitabhāv utpanna
thāy chhe te vyavahāranī apekṣhā rākhavāthī sansāranun kāraṇ thāy chhe. 32.
(अनुष्टुभ् )
बन्धमोक्षौ रतिद्वेषौ कर्मात्मानौ शुभाशुभौ ।
इति द्वैताश्रिता बुद्धिरसिद्धिरभिधीयते ।।३३।।
anuvād : bandh ane mokṣha, rāg ane dveṣh, karma ane ātmā tathā shubh ane ashubh;
ā jātanī buddhi dvaitanā āshraye thāy chhe je sansāranun kāraṇ kahevāy chhe. 33.
(अनुष्टुभ् )
उदयोदीरणा सत्ता प्रबन्धः खलु कर्मणः ।
बोधात्मधाम सर्वेभ्यस्तदेवैकं परं परम् ।।३४।।
anuvād : uday, udīraṇā ane sattva ā badho nishchayathī karmano vistār
chhe. parantu gnānarūp je ātmānun tej chhe te te badhāthī bhinna, ek ane utkr̥uṣhṭa chhe.
visheṣhārtha : sthiti pūrṇa thatān jīrṇa thayelun karma je phaḷadānanī sanmukh thāy chhe tene uday
kahevāmān āve chhe. udayakāḷ prāpta na thavā chhatān paṇ apakarṣhaṇ dvārā je karmaniṣhek udayamān sthāpit
karāvavāmān āve chhe, tene udīraṇā kahe chhe. gnānāvaraṇādi karmaprakr̥itionā karmasvarūpe avasthit
rahevāne sattva kahevāmān āve chhe. 34.

Page 159 of 378
PDF/HTML Page 185 of 404
single page version

background image
(अनुष्टुभ् )
क्रोधादिकर्मयोगेऽपि निर्विकारं परं महः ।
विकारकारिभिर्मेधैर्न विकारि नभो भवेत् ।।३५।।
anuvād : krodhādi karmono sanyog thavā chhatān paṇ te utkr̥uṣhṭa ātmatej vikār
rahit ja hoy chhe. barābar paṇ chhe – vikār karanārā vādaḷāothī kadī ākāsh
vikārayukta nathī thatun.
visheṣhārtha : jem ākāshamān vikār utpanna karanār vādaḷāo rahevā chhatān paṇ te
ākāsh vikārī thatun nathī. parantu svabhāvathī svachchha ja rahe chhe. tevī ja rīte ātmā sāthe krodhādi
karmono sanyog raheevā chhatān paṇ ātmāmān vikār utpanna nathī thato, parantu te svabhāvathī nirvikār
ja rahe chhe. 35.
(अनुष्टुभ् )
नामापि हि परं तस्मान्निश्चयात्तदनामकम् ।
जन्ममृत्यादि चाशेषं वपुर्धर्मं विदुर्बुधाः ।।३६्।।
anuvād : ātmāno vāchak shabda paṇ nishchayathī tenāthī bhinna chhe, kem ke
nishchayanayanī apekṣhāe te ātmā sañgnā rahit (anirvachanīy) chhe. arthāt vāchya-
vāchakabhāv vyavahāranayane āshrit chhe, nahi ke nishchayanayane. vidvāno janma ane maraṇ
ādi badhāne sharīrano dharma samaje chhe. 36.
(अनुष्टुभ् )
बोधेनापि युतिस्तस्य चैतन्यस्य तु कल्पना ।
स च तच्च तयोरैक्यं निश्चयेन विभाव्यते ।।३७।।
anuvād : te chaitanyano gnān sāthe paṇ je sanyog chhe te kevaḷ kalpanā chhe,
kem ke gnān ane chaitanya ā bannemān nishchayathī abhed mānavāmān āve chhe. 37.
(अनुष्टुभ् )
क्रियाकारकसंबन्धप्रबन्धोज्झितमूर्ति यत् ।
एवं ज्योतिस्तदेवैकं शरण्यं मोक्षकाङ्क्षिणाम् ।।३८।।
anuvād : je ātmajyoti gamanādirūp kriyā, kartā ādi kārak ane temanā

Page 160 of 378
PDF/HTML Page 186 of 404
single page version

background image
sambandhanā vistār rahit chhe te ja ek mātra jyoti mokṣhābhilāṣhī sādhujanone
sharaṇabhūt chhe. 38.
(अनुष्टुभ् )
तदेकं परमं ज्ञानं तदेकं शुचि दर्शनम् ।
चारित्रं च तदेकं स्यात् तदेकं निर्मलं तपः ।।३९।।
anuvād : te ja ek ātmajyoti utkr̥uṣhṭa gnān chhe, te ja ek ātmajyoti
nirmaḷ samyagdarshan chhe, te ja ek ātmajyoti chāritra chhe tathā te ja ek
ātmajyoti nirmaḷ tap chhe.
visheṣhārtha : abhiprāy e chhe ke jyāre svarūpācharaṇ chāritra pragaṭ thaī jāy chhe
tyāre shuddha chaitanyasvarūp ek mātra ātmāno ja anubhav thāy chhe. te vakhate samyagdarshan,
samyaggnān, samyakchāritra ane tap ādimān kāī paṇ bhed nathī raheto. e ja rīte gnān,
gnātā ane gneyano paṇ kāī bhed raheto nathī; kemake te vakhate te ja ek mātra ātmā gnān,
gney ane gnātā banī jāy chhe. tethī ā avasthāmān kartā ane karaṇ ādi kārakono paṇ badho
bhed samāpta thaī jāy chhe. 39.
(अनुष्टुभ् )
नमस्यं च तदेवैकं तदेवैकं च मङ्गलम् ।
उत्तमं च तदेवैकं तदेव शरणं सताम् ।।४०।।
anuvād : te ja ek ātmajyoti namaskār karavā yogya chhe, te ja ek
ātmajyoti maṅgaḷasvarūp chhe, te ja ek ātmajayoti uttam chhe tathā te ja ek
ātmajyoti sādhuone sharaṇabhūt chhe.
visheṣhārtha : ‘‘chattāri maṅgalan, arahantā maṅgalan, siddhā maṅgalan, sāhū maṅgalan, kevalipaṇṇatto
dhammo maṅgalan. chattāri loguttamā....’’ ityādi prakāre je arahant, siddha, sādhu ane kevaḷīkathit dharma ā
chārane maṅgaḷ, lokottam tathā sharaṇabhūt batāvavāmān āvyā chhe te vyavahāranayanī pradhānatāthī chhe. shuddha
nishchayanayanī apekṣhāe to kevaḷ ek te ātmajyoti ja maṅgaḷ, lokottam ane sharaṇabhūt chhe. 40.
(अनुष्टुभ् )
आचारश्च तदेवैकं तदेवावश्यकक्रिया ।
स्वाध्यायस्तु तदेवैकमप्रमत्तस्य योगिनः ।।४१।।

Page 161 of 378
PDF/HTML Page 187 of 404
single page version

background image
anuvād : pramād rahit thayel munine te ja ek ātmajyoti – āchār chhe,
te ja ek ātmajyoti āvashyak kriyā chhe tathā te ja ek ātmajyoti svādhyāy
paṇ chhe. 41.
(अनुष्टुभ् )
गुणाः शिलानि सर्वाणि धर्मश्चात्यन्तनिर्मलः ।
संभाव्यन्ते परं ज्योतिस्तदेकमनुतिष्ठतः ।।४२।।
anuvād : kevaḷ e ja ek utkr̥uṣhṭa ātmajyotinun anuṣhṭhān karanār sādhune
guṇonī, samasta shīlonī ane atyanta nirmaḷ dharmanī paṇ sambhāvanā chhe. 42.
(अनुष्टुभ् )
तदेवैकं परं रत्नं सर्वशास्त्रमहोदधेः ।
रमणीयेषु सर्वेषु तदेकं पुरतः स्थितम् ।।४३।।
anuvād : samasta shāstrarūpī mahāsamudranun utkr̥uṣhṭa ratna te ja ek ātmajyoti
chhe tathā te ja ek ātmajyoti sarva ramaṇīy padārthomān āgaḷ sthit arthāt shreṣhṭha
chhe. 43.
(अनुष्टुभ् )
तदेवैकं परं तत्त्वं तदेवैकं परं पदम् ।
भव्याराध्यं तदेवैकं तदेवैकं परं महः ।।४४।।
anuvād : te ja ek ātmajyoti utkr̥uṣhṭa tattva chhe, te ja ek ātmajyoti
utkr̥uṣhṭa pad chhe, te ja ek ātmajyoti bhavya jīvo dvārā ārādhavā yogya chhe, tathā
te ja ek ātmajyoti utkr̥uṣhṭa tej chhe. 44.
(अनुष्टुभ् )
शस्त्रं जन्मतरुच्छेदि तदेवैकं सतां मतम् ।
योगिनां योगनिष्ठानां तदेवैकं प्रयोजनम् ।।४५।।
anuvād : te ja ek ātmajyoti sādhuone janmarūpī vr̥ukṣha naṣhṭa karanār
shastra mānavāmān āve chhe tathā samādhimān sthit yogījanonun iṣhṭa prayojan te ja ek
ātmajyotinī prāpti chhe. 45.

Page 162 of 378
PDF/HTML Page 188 of 404
single page version

background image
(अनुष्टुभ् )
मुमुक्षूणां तदेवैकं मुक्तेः पन्था न चापरः ।
आनन्दोऽपि न चान्यत्र तद्विहाय विभाव्यते ।।४६।।
anuvād : mokṣhābhilāṣhī janone mokṣhano mārga te ja ek ātmajyoti chhe,
bījo nahi. tenā sivāy bījā sthānamān ānandanī paṇ sambhāvanā nathī. 46.
(अनुष्टुभ् )
संसारघोरधर्मेण सदा तप्तस्य देहिनः ।
यन्त्रधारागृहं शान्तं तदेव हिमशीतलम् ।।४७।।
anuvād : shānta ane baraph samān shītaḷ te ja ātmajyoti sansārarūpī
bhayānak tāpathī nirantar santāp pāmelā prāṇīne yantradhārāgr̥uh (phuvārāo sahitanun ghar)
samān ānandadāyak chhe. 47.
(अनुष्टुभ् )
तदेवैकं परं दुर्गमगम्यं कर्मविद्विषाम् ।
तदेवैत्ततिरस्कारकारि सारं निजं बलम् ।।४८।।
anuvād : te ja ek ātmajyoti karmarūpī shatruone durgam evo utkr̥uṣhṭa
durga (killo) chhe tathā te ja ā ātmajyoti ā karmarūpī shatruono tiraskār
karanārī potānī shreṣhṭha senā chhe. 48.
(अनुष्टुभ् )
तदेव महती विद्या स्फु रन्मन्त्रस्तदेव हि ।
औषधं तदपि श्रेष्ठं जन्मव्याधिविनाशनम् ।।४९।।
anuvād : te ja ātmajyoti vipul bodh chhe, te ja prakāshamān mantra chhe,
tathā te ja janmarūpī rogano nāsh karanārī shreṣhṭha auṣhadhi chhe. 49.
(अनुष्टुभ् )
अक्षयस्याक्षयानन्दमहाफलभरश्रियः ।
तदेवैकं परं बीजं निःश्रेयसलसत्तरोः ।।५०।।

Page 163 of 378
PDF/HTML Page 189 of 404
single page version

background image
anuvād : te ja ātmajyoti shāshvat sukharūpī mahāphaḷonā bhārathī sushobhit
evā avinashvar mokṣharūpī sundar vr̥ukṣhanun ek utkr̥uṣhṭa bīj chhe. 50.
(अनुष्टुभ् )
तदेवैकं परं विद्धि त्रैलोक्यगृहनायकम् ।
येनैकेन विना शङ्के वसदप्येतदुद्वसम् ।।५१।।
anuvād : te ja ek utkr̥uṣhṭa ātmajyotine traṇe lokarūpī gr̥uhano nāyak
samajavo joīe, je ek vinā ā traṇ lokarūpī gr̥uh nivās sahit hovā chhatān
paṇ tenā vinānun nirjan van samān jaṇāy chhe. abhiprāy e chhe ke anya dravyo
hovā chhatān paṇ lokanī shobhā te ek ātmajyotithī ja chhe. 51.
(अनुष्टुभ् )
शुद्धं यदेव चैतन्यं तदेवाहं न संशयः ।
कल्पनयानयाप्येतद्धीनमानन्दमन्दिरम् ।।५२।।
anuvād : ānandanā sthānabhūt je ā ātmajyoti chhe te ‘‘je shuddha chaitanya
chhe te ja hun chhun. emān sandeh nathī’’ āvī kalpanāthī paṇ rahit chhe. 52.
(अनुष्टुभ् )
स्पृहा मोक्षे ऽपि मोहोत्था तन्निषेधाय जायते ।
अन्यस्मै तत्कथं शान्ताः स्पृहयन्ति मुमुक्षवः ।।५३।।
anuvād : mohanā udayathī utpanna thayelī mokṣhaprāptinī paṇ abhilāṣhā
te mokṣhanī prāptimān vidhna nākhanār bane chhe, to pachhī bhalā, shānta mokṣhābhilāṣhī
jīv bījī kaī vastunī ichchhā kare? arthāt koīnī paṇ nahi. 53.
(अनुष्टुभ् )
अहं चैतन्यमेवैकं नान्यत्किमपि जातुचित् ।
संबन्धो ऽपि न केनापि द्रढपक्षो ममेद्रशः ।।५४।।
anuvād : hun ek chaitanyasvarūp ja chhun, tenāthī bhinna bījun koī paṇ svarūp
mārūn kadī paṇ hoī shake nahi. koī parapadārtha sāthe māro sambandh paṇ nathī, evo māro
draḍh nishchay chhe. 54.

Page 164 of 378
PDF/HTML Page 190 of 404
single page version

background image
(अनुष्टुभ् )
शरीरादि बहिश्चिन्ताचक्रसंपर्कवर्जितम् ।
विशुद्धात्मस्थितं चित्तं कुर्वन्नास्ते निरन्तरम् ।।५५।।
anuvād : gnānī sādhu sharīrādi bāhya padārtha viṣhayak chintā samūhanā sanyog
rahit potānā chittane nirantar shuddha ātmāmān sthir karīne rahe chhe. 55.
(अनुष्टुभ् )
एवं सति यदेवास्ति तदस्तु किमिहापरैः ।
आसाद्यात्मन्निदं तत्त्वं शान्तो भव सुखी भव ।।५६।।
anuvād : he ātmā, āvī sthiti hovāthī je kāī chhe te bhale hoy. ahīn
anya padārthothī bhalā shun prayojan chhe? arthāt kāī paṇ nahi. ā chaitanyasvarūpane
pāmīne tun shānta ane sukhī rahe. 56.
(अनुष्टुभ् )
अपारजन्मसन्तानपथभ्रान्तिकृतश्रमम् ।
तत्त्वामृतमिदं पीत्वा नाशयन्तु मनीषिणः ।।५७।।
anuvād : buddhimān puruṣh ā tattvarūpī amr̥ut pīne aparimit janmaparamparā
(sansār)nā mārgamān paribhramaṇ karavāthī utpanna thayel thāk dūr karo. 57.
(अनुष्टुभ् )
अतिसूक्ष्ममतिस्थूलमेकं चानेकमेव यत् ।
स्वसंवेद्यमवेद्यं च यदक्षरमनक्षरम् ।।५८।।
अनौपम्यमनिर्देश्यमप्रमेयमनाकुलम् ।
शून्यं पूर्णं च यन्नित्यमनित्यं च प्रचक्ष्यते ।।५९।।
anuvād : te ātmajyoti atishay sūkṣhma paṇ chhe ane sthūḷ paṇ chhe, ek
paṇ chhe ane anek paṇ chhe, svasamvedya paṇ chhe ane avedya paṇ chhe tathā akṣhar paṇ
chhe ane anakṣhar paṇ chhe. te jyoti anupam, anirdeshya, apramey ane anākuḷ hovāthī
shūnya paṇ kahevāy chhe ane pūrṇa paṇ, nitya paṇ kahevāy chhe ane anitya paṇ.

Page 165 of 378
PDF/HTML Page 191 of 404
single page version

background image
visheṣhārtha : te ātmajyoti nishchayanayanī apekṣhāe rūp, ras, gandh ane sparsha
rahit hovānā kāraṇe sūkṣhma tathā vyavahāranayanī apekṣhāe sharīrāshrit hovāthī sthūḷ paṇ
kahevāy chhe. e ja rīte te shuddha chaitanyarūp sāmānya svabhāvanī apekṣhāe ek ane
vyavahāranayanī apekṣhāe bhinna bhinna sharīr ādine āshrit rahevāthī anek paṇ kahevāy
chhe. te svasamvedan pratyakṣhadvārā jāṇavā yogya hovāthī svasamvedya tathā indriyajanit gnānano
aviṣhay hovāthī avedya paṇ kahevāy chhe. te nishchayathī vināsharahit hovāthī akṣhar tathā
akārādi akṣharothī rahit hovāne kāraṇe athavā vyavahāranī apekṣhāe vinaṣhṭa hovāthī anakṣhar
paṇ kahevāy chhe. te ja ātmajyoti upamā rahit hovāthī anupam, nishchayanayathī shabdano
aviṣhay hovāthī anirdeshya (avāchya), sāmvyavahārik pratyakṣhādi pramāṇono viṣhay na hovāthī
apramey tathā ākuḷatā rahit hovāne kāraṇe anākuḷ paṇ chhe. e sivāy te mūrtik samasta
bāhya padārthonā sanyogathī rahit chhe māṭe shūnya ane potānā gnānādi guṇothī paripūrṇa hovāthī
pūrṇa paṇ manāy chhe. te dravyārthikanayanī apekṣhāe vināsharahit hovāthī nitya tathā paryāyārthik
nayanī apekṣhāe anitya paṇ kahevāy chhe. 58
– 59.
(अनुष्टुभ् )
निःशरीरं निरालम्बं निःशब्दं निरुपाधि यत् ।
यिदात्मकं परंज्योतिरवाङ्मानसगोचरम् ।।६०।।
anuvād : te utkr̥uṣhṭa chaitanyasvarūp jyoti sharīr, ālamban, shabda ane
bījā paṇ anya anya visheṣhaṇothī rahit chhe; tethī te vachan ane manane paṇ
agochar chhe. 60.
(अनुष्टुभ् )
इत्यत्र गहने ऽत्यन्तदुर्लक्ष्ये परमात्मनि ।
उच्यते यत्तदाकाशं प्रत्यालेख्यं विलिख्यते ।।६१।।
anuvād : ā rīte te paramātmā duradhigamya ane atyant durlakṣhya (adrashya)
hovāthī tenā viṣhayamān je kāī paṇ kahevāmān āve chhe te ākāshamān chitralekhan
samān chhe.
visheṣhārtha : abhiprāy e chhe ke jevī rīte amūrta ākāshamān chitranun nirmāṇ karavun
asambhav chhe tevī ja rīte atīndriy ātmānā viṣhayamān kāī varṇan karavun paṇ asambhav ja chhe.
te to kevaḷ svānubhav gochar chhe. 61.

Page 166 of 378
PDF/HTML Page 192 of 404
single page version

background image
(अनुष्टुभ् )
आस्तां तत्र स्थितो यस्तु चिन्तामात्रपरिग्रहः ।
तस्यात्र जीवितं श्लाध्यं देवैरपि स पूज्यते ।।६२।।
anuvād : je te ātmāmān līn chhe te to dūr raho. paṇ je tenun chintan
mātra kare chhe tenun jīvan prashansāyogya chhe, te devo dvārā paṇ pūjāy chhe. 62.
(अनुष्टुभ् )
सर्वविद्भिरसंसारेः सम्यग्ज्ञानविलोचनैः ।
एतस्योपासनोपायः साम्यमेकमुदाहृतम् ।।६३।।
anuvād : je sarvagnadev sansārathī rahit arthāt jīvanamukta thaīne
samyaggnānarūp netra dhāraṇ kare chhe temaṇe ā ātmānā ārādhanano upāy ek mātra
samatābhāv batāvyo chhe. 63.
(अनुष्टुभ् )
साम्यं स्वास्थ्यं समाधिश्च योगश्चेतोनिरोधनम् ।
शुद्धोपयोग इत्येते भवन्त्येकार्थवाचकाः ।।६४।।
anuvād : sāmya, svāsthya, samādhi, yog, chittanirodh ane shuddhopayog; ā
badhā shabda ek ja arthanā vāchak chhe. 64.
(अनुष्टुभ् )
नाकृतिर्नाक्षरं वर्णो नो विकल्पश्च कश्चन ।
शुद्धं चैतन्यमेवैकं यत्र तत्साम्यमुच्यते ।।६५।।
anuvād : jyān na koī ākār chhe, na akārādi akṣhar chhe, na kr̥iṣhṇa – nīlādi
varṇa chhe ane na koī vikalpey chhe; parantu jyān kevaḷ ek chaitanyasvarūp ja pratibhāsit
thāy chhe tene ja sāmya kahevāmān āve chhe. 65.
(अनुष्टुभ् )
साम्यमेकं परं कार्यं साम्यं तत्त्वं परं स्मृतम् ।
साम्यं सर्वोपदेशानामुपदेशो विमुक्त ये ।।६६।।
anuvād : te samatābhāv ek utkr̥uṣhṭa kārya chhe. te samatābhāv utkr̥uṣhṭa tattva

Page 167 of 378
PDF/HTML Page 193 of 404
single page version

background image
mānavāmān āvyun chhe. te ja samatābhāv sarva upadeshono upadesh chhe je muktinun kāraṇ
chhe, arthāt samatābhāvano upadesh samasta upadeshono sār chhe kem ke tenāthī mokṣhanī
prāpti thāy chhe. 66.
(अनुष्टुभ् )
साम्यं सद्बोधनिर्माणं शश्वदानन्दमन्दिरम् ।
साम्यं शुद्धात्मनो रूपं द्वारं मोक्षैकसद्मनः ।।६७।।
anuvād : samatābhāv samyaggnān utpanna karanār chhe, te shāshvatik (nitya)
sukhanun sthān chhe. te samatābhāv shuddha ātmānun svarūp tathā mokṣharūpī anupam mahelanun
dvār chhe. 67.
(अनुष्टुभ् )
साम्यं निःशेषशास्त्राणां सारमाहुर्विपश्चितः ।
साम्यं कर्ममहाकक्षदाहे दावानलायते ।।६८।।
anuvād : paṇḍito samatābhāvane samasta shāstrono sār batāve chhe te
samatābhāv karmarūpī mahāvanane bhasma karavā māṭe dāvānaḷ samān chhe. 68.
(अनुष्टुभ् )
साम्यं शरण्यमित्याहुर्योगिनां योगगोचरम् ।
उपाधिरचिताशेषदोषक्षपणकारणम ।।६९।।
anuvād : je samatābhāv yogīone yogano viṣhay thayo thako bāhya ane
abhyantar parigrahanā nimitte utpanna thayel samasta doṣhono nāsh karanār chhe te
sharaṇabhūt kahevāy chhe. 69.
(अनुष्टुभ् )
निःस्पृहायाणिमाद्यब्जखण्डे साम्यसरोजुषे ।
हंसाय शुचये मुक्ति हंसीदत्तद्रशे नमः ।।७०।।
anuvād : je ātmārūpī hans aṇimādi r̥̄iddhirūpī kamaḷakhaṇḍ (svarga)nī
abhilāṣhā rahit chhe, samatārūpī sarovarano ārādhak chhe, pavitra chhe tathā muktirūpī
hansī taraph draṣhṭi rākhe chhe tene namaskār ho. 70.

Page 168 of 378
PDF/HTML Page 194 of 404
single page version

background image
(अनुष्टुभ् )
ज्ञानिनोऽमृतसंगाय मृत्युस्तापकरोऽपि सन् ।
आमकुम्भस्य लोकेऽस्मिन् भवेत्पाकविधिर्यथा ।।७१।।
anuvād : jem ā lokamān kāchā ghaḍāno paripāk amr̥utasaṅg arthāt pāṇīnā
sanyogane kāraṇe thāy chhe tevī ja rīte avivekī manuṣhyane santāp karanār te mr̥utyu paṇ
gnānī manuṣhyane amr̥utasaṅg arthāt shāshvat sukh (mokṣha) nun kāraṇ thāy chhe. 71.
(अनुष्टुभ् )
मानुष्यं सत्कुले जन्म लक्ष्मीर्बुद्धिः कृतज्ञता ।
विवेकेन विना सर्वं सदप्येतन्न किंचन ।।७२।।
anuvād : manuṣhya paryāy, uttamakuḷamān janma, sampatti, buddhi ane kr̥utagnatā
(upakāranun smaraṇ); ā badhī sāmagrī hovā chhatān paṇ vivek vinā kāī paṇ kāryakārī
nathī. 72.
(अनुष्टुभ् )
चिदचिद् द्वे परे तत्त्वे विवेकस्तद्विवेचनम् ।
उपादेयमुपादेयं हेयं हेयं च कुर्वतः ।।७३।।
anuvād : chetan ane achetan e banne bhinna tattva chhe. temanā bhinna svarūpano
vichār karavo tene vivek kahevāmān āve chhe. tethī he ātmā! tun ā vivekathī grahaṇ karavā
yogya je chaitanyasvarūp chhe tenun grahaṇ kar ane chhoḍavā yogya jaḍatāne chhoḍī de. 73.
(अनुष्टुभ् )
दुःखं किंचित्सुखं किंचिच्चित्ते भाति जडात्मनः ।
संसारे ऽत्र पुनर्नित्यं सर्वं दुःखं विवेकिनः ।।७४।।
anuvād : `````ahīn sansāramān mūrkha prāṇīnā chittamān kāīk to sukh ane kāīk
duḥkharūp pratibhāse chhe. parantu vivekī jīvanā chittamān sadā sarva duḥkhadāyak ja pratibhāse chhe.
visheṣhārtha : āno abhiprāy e chhe ke avivekī prāṇī kadī iṣhṭa sāmagrī prāpta thatān
sukh ane teno viyog thaī jatān kadī duḥkhano anubhav kare chhe. parantu vivekī prāṇī iṣhṭa sāmagrīnī
prāpti ane tenā viyog bannene duḥkhaprad samaje chhe. tethī te ukta banne avasthāomān samabhāv
rākhe chhe. 74.

Page 169 of 378
PDF/HTML Page 195 of 404
single page version

background image
(अनुष्टुभ् )
हेयं हि कर्म रागादि तत्कार्यं च विवेकिनः ।
उपादेयं परं ज्योतिरुपयोगैकलक्षणम् ।।७५।।
anuvād : vivekī manuṣhye karma ane tenā kāryabhūt rāgādi paṇ chhoḍavā yogya
chhe ane upayogarūp ek lakṣhaṇavāḷī utkr̥uṣhṭa jyoti grahaṇ karavā yogya chhe. 75.
(इन्द्रवज्रा)
यदेव चैतन्यमहं तदेव तदेव जानाति तदेव पश्यति ।
तदेव चैकं परमस्ति निश्चयाद् गतोऽस्मि भावेन तदेकतां परम् ।।७६।।
anuvād : je chaitanya chhe te ja hun chhun. te ja chaitanya jāṇe chhe ane te ja
chaitanya dekhe paṇ chhe. nishchayathī te ja ek chaitanya utkr̥uṣhṭa chhe. hun svabhāvathī kevaḷ
tenī sāthe ekatā pāmyo chhun. 76.
(वसंततिलका)
एकत्वसप्ततिरियं सुरसिन्धुरुच्चैः
श्रीपद्मनन्दिहिमभूधरतः प्रसूता ।
यो गाहते शिवपदाम्बुनिधिं प्रविष्टा-
मेतां लभेत स नरः परमां विशुद्धिम् ।।७७।।
anuvād : je ā ekatvasaptati (sītter padyamay ekatvaviṣhayak prakaraṇ) rūpī
gaṅgā unnat shrī padmanandirūpī himālay parvatathī utpanna thaīne mokṣhapadarūpī samudramān
praveshī chhe temān je manuṣhya snān kare chhe (ekatvasaptatinā pakṣhe – abhyās kare chhe)
te manuṣhya atishay vishuddhi pāme chhe. 77.
(वसंततिलका)
संसारसागरसमुत्तरणैकसेतु –
मेनं सतां सदुपदेशमुपाश्रितानाम् ।
कुर्यात्पदं मललवोऽपि किमन्तरङ्गे
सम्यक्समाधिविधिसंनिधिनिस्तरङ्गे ।।७८।।

Page 170 of 378
PDF/HTML Page 196 of 404
single page version

background image
anuvād : je sādhu janoe sansārarūpī samudra pār thavāmān advitīy
pulasvarūp ā upadeshano āshray līdho chhe temanā uttam samādhividhinī samīpatāthī
nishchal banel antaḥkaraṇamān shun maḷane lesh paṇ sthān prāpta thaī shake chhe? arthāt
prāpta thaī shakatun nathī. 78.
(मंदाक्रान्ता)
आत्मा भिन्नस्तदनुगतिमत्कर्म भिन्नं तयोर्या
प्रत्यासत्तेर्भवति विकृतिः सापि भिन्नं तथैव ।
कालक्षेत्रप्रमुखमपि यत्तच्च भिन्नं मतं मे
भिन्नं भिन्नं निजगुणकलालंकृतं सर्वमेतत् ।।७९।।
anuvād : ātmā bhinna chhe, tene anusaranār karma mārāthī bhinna chhe, ā
bannenā sambandhathī je vikārabhāv utpanna thāy chhe te paṇ te ja prakāre bhinna chhe,
tathā anya paṇ je kāḷ ane kṣhetra ādi chhe temane paṇ bhinna mānavāmān āvyā
chhe. abhiprāy e chhe ke potānā guṇo ane kaḷāothī paṇ vibhūṣhit ā sarva bhinna
bhinna ja chhe. 79.
(वसंततिलका)
येऽभ्यासयन्ति कथयन्ति विचारयन्ति
संभावयन्ति च मुहुर्मुहुरात्मतत्त्वम् ।
ते मोक्षमक्षयमनूनमनन्तसौख्यं
क्षिप्रं प्रयान्ति नवकेवललब्धिरूपम् ।।८०।।
anuvād : je bhavyajīv ā ātmatattvano vāramvār abhyās kare chhe, vyākhyān
kare chhe, vichār kare chhe tathā sanmān kare chhe; te shīghra ja avinashvar, sampūrṇa, anant sukh
sanyukta ane nav kevaḷalabdhi (kevaḷagnān, kevaḷadarshan, kṣhāyikadān, lābh, bhog,
upabhog, vīrya, kṣhāyik samyaktva ane kṣhāyik chāritra) svarūp mokṣhane prāpta kare chhe. 80.
ā rīte ekatvasaptati prakaraṇ samāpta thayun. 4.
❁

Page 171 of 378
PDF/HTML Page 197 of 404
single page version

background image
5. yatibhāvanāṣhṭak
[ ५. यतिभावनाष्टकम् ]
(शार्दूलविक्रीडित)
आदाय व्रतमात्मतत्त्वममलं ज्ञात्वाथ गत्वा वनं
निःशेषामपि मोहकर्मजनितां हित्वा विकल्पावलिम् ।
ये तिष्ठन्ति मनोमरुच्चिदचलैकत्वप्रमोदं गता
निष्कम्पा गिरिवज्जयन्ति मुनयस्ते सर्वसंगौज्झिताः ।।१।।
anuvād : je muni vrat grahaṇ karīne, nirmaḷ ātmatattvane jāṇīne vanamān
jaīne, tathā mohanīy karmanā udayathī utpanna thatā sarva vikalpono samūh chhoḍīne
manarūpī vāyuthī vichalit na thanār sthir chaitanyamān ekatvanā ānandane pāmatā thakā
parvat samān nishchaḷ rahe chhe te sampūrṇa parigrah rahit muni jayavant ho. 1.
(शार्दूलविक्रीडित)
चेतोवृत्तिनिरोधनेन करणग्रामं विधायोद्वसं
तत्संहृत्य गतागतं च मरुतो धैर्यं समाश्रित्य च ।
पयङ्केन मया शिवाय विधिवच्छून्यैकभूभृद्दरी-
मध्यस्थेन कदा चिदर्पितद्रशा स्थातव्यमन्तर्मुखम् ।।२।।
anuvād : muni vichār kare chhe ke hun manano vyāpār rokīne, indriyasamūhane
ujjaḍ karīne (jītīne), vāyunā gaman-āgamanane saṅkochīne, dhairyanun avalamban laīne,
tathā mokṣhaprāptinā nimitte vidhipūrvak parvatanī ek nirjan guphānī vachche padmāsanamān

Page 172 of 378
PDF/HTML Page 198 of 404
single page version

background image
sthit thaīne potānā svarūpamān sthit thaīne potānā svarūpamān draṣhṭi rākhato thako
kyāre chetan ātmāmān līn thaīne sthit thaīsh? 2.
(शार्दूलविक्रीडित)
धूलीधूसरितं विमुक्त वसनं पर्यङ्कमुद्रागतं
शान्तं निर्वचनं निमीलितद्रशं तत्त्वोपलम्भे सति ।
उत्कीर्णं द्रषदीव मां वनभुवि भ्रान्तो मृगाणां गणः
पश्यत्युद्गतविस्मयो यदि तदा माद्रग्जनः पुण्यवान् ।।३।।
anuvād : tattvagnānanī prāpti thatān dhūḷathī malin(snān karyā vagaranā), vastra
rahit, padmāsanamān sthit, shānta, vachan rahit ane āṅkho bandh hoy evī avasthāne
pāmelā mane jo jaṅgalanā pradeshamān bhram prāpta thayel mr̥ugono samūh āshcharyachakit thaīne
paththaramān kotarelī mūrti samajavā lāge to mārā jevo manuṣhya puṇyashāḷī hashe. 3.
(शार्दूलविक्रीडित)
वासः शून्यमठे क्वचिन्निवसनं नित्यं ककुम्मण्डलं
संतोषो धनमुन्नतं प्रियतमा क्षान्तिस्तपो वर्तनम् ।
मैत्री सर्वशरीरिभिः सह सदा तत्त्वैकचिन्तासुखं
चेदास्ते न किमस्ति मे शमवतः कार्यं न किंचित् परैः ।।४।।
anuvād : jo koī nirjan upāshrayamān māro nivās hoy, sadā dishā samūh
ja mārun vastra banī jāy, arthāt jo mārī pāse kāī paṇ parigrah na rahe, santoṣh
ja mārūn unnat dhan thaī jāy, kṣhamā ja mārī pyārī strī banī jāy, ek mātra
tap ja māro vyāpār thaī jāy, badhā ja prāṇīo sāthe maitrībhāv thaī jāy tathā
jo hun sadāy ek mātra tattvavichārathī utpanna thanār sukhano anubhav karavā lāgun;
to pachhī atishay shāntine prāpta thayel mārī pāse shun nathī? badhun ja chhe. evī
avasthāmān mane bījāonun kāī paṇ prayojan nathī rahetun. 4.
(शार्दूलविक्रीडित)
लब्धवा जन्म कुले शुचौ वरवपुर्बुद्धवा श्रुतं पुण्यतो
वैराग्यं च करोति यः शुचि तपो लोके स एकः कृती ।

Page 173 of 378
PDF/HTML Page 199 of 404
single page version

background image
तेनैवोज्झितगौरवेण यदि वा ध्यानामृतं पीयते
प्रासादे कलशस्तदा मणिमयो हैमे समारोपितः ।।५।।
anuvād : lokamān je manuṣhya puṇyanā prabhāvathī uttam kuḷamān janma
laīne, uttam sharīr pāmīne ane āgam jāṇīne vairāgya pāmyā thakā nirmaḷ
tap kare chhe te anupam puṇyashāḷī chhe. te ja manuṣhya jo pratiṣhṭhāno moh (ādar
satkārano bhāv) chhoḍīne dhyānarūp amr̥utanun pān kare chhe to samajavun joīe ke
teṇe suvarṇamay mahel upar maṇimay kaḷashanī sthāpanā karī chhe. 5.
(शार्दूलविक्रीडित)
ग्रीष्मे भूधरमस्तकाश्रितशिलां मूलं तरोः प्रावृषि
प्रोद्भूते शिशिरे चतुष्पथपदं प्राप्ताः स्थितिं कुर्वते ।
ये तेषां यमिनां यथोक्त तपसां ध्यानप्रशान्तात्मनां
मार्गे संचरतो मम प्रशमिनः कालः कदा यास्यति ।।६।।
anuvād : je sādhu grīṣhma r̥̄utumān parvatanā shikhar upar, sthit shilā
upar, varṣhā r̥̄utunān vr̥ukṣhanā mūḷamān tathā shiyāḷo āvatān chokamān sthān prāpta
karīne dhyānamān sthit thāy chhe; je āgamokta anashanādi tapanun ācharaṇ kare
chhe ane jemaṇe dhyān dvārā potānā ātmāne atishay shānta karī līdho chhe;
temanā mārge pravartatā māro samay atyant shāntithī kyāre vītashe? 6.
(शार्दूलविक्रीडित)
भेदज्ञानविशेषसंहृतमनोवृत्तिः समाधिः परो
जायेताद्भुतधामधन्यशमिनां केषांचिदत्राचलः ।
वज्रे मुर्ध्नि पतत्यपि त्रिभुवने बह्निप्रदीप्ते ऽपि वा
येषां नो विकृतिर्मनागपि भवेत् प्राणेषु नश्यत्स्वपि ।।७।।
anuvād : mastak upar vajra paḍavā chhatān athavā traṇe lok agnithī
prajvalit thaī javā chhatān athavā prāṇono nāsh thavā chhatān paṇ jemanā chittamān
thoḍoy vikārabhāv utpanna thato nathī; evā āshcharyajanak ātmatejane dhāraṇ
karanār koī viralā ja shreṣhṭha munione te utkr̥uṣhṭa nishchaḷ samādhi hoy chhe jemān

Page 174 of 378
PDF/HTML Page 200 of 404
single page version

background image
bhedagnān visheṣhadvārā manano vyāpār (duṣhṭa pravr̥utti) aṭakī jāy chhe. 7.
(शार्दूलविक्रीडित)
अन्तस्तत्त्वमुपाधिवर्जितमहंव्याहारवाच्यं परं
ज्योतिर्यैः कलितं श्रितं च यतिभिस्ते सन्तु नः शान्तये ।
येषां तत्सदनं तदेव शयनं तत्संपदस्तत्सुखं
तद्वृत्तिस्तदपि प्रियं तदखिलश्रेष्ठार्थसंसाधकम् ।।८।।
anuvād : je munioe bāhya – abhyantar parigrah rahit ane ‘arhan’ shabda dvārā
kahevātā utkr̥uṣhṭa jyotisvarūp antastattva arthāt antarātmānun svarūp jāṇī līdhun chhe tathā
teno ja āshray paṇ līdho chhe ane je munione te ja ātmatattva bhavan chhe, te ja shayyā
chhe, te ja sampatti chhe, te ja sukh chhe, te ja vyāpār chhe, te ja pyārūn chhe ane te ja samasta
shreṣhṭha padārthone siddha karanār chhe; te munio āpaṇane shānti āpe. 8.
(शार्दूलविक्रीडित)
पापारिक्षयकारि दातृ नृपतिस्वर्गापवर्गश्रियं
श्रीमत्पङ्कजनन्दिभिर्विरचितं चिच्चेतनानन्दिभिः ।
भक्त्या यो यतिभावनाष्टकमिदं भव्यस्त्रिसंध्यं पठेत्
किं किं सिध्यति वाञ्छितं न भुवने तस्यात्र पुण्यात्मनः ।।९।।
anuvād : ātmachaitanyamān ānandano anubhav karanār shrīmān padmanandī
(bhavya jīvone praphullit karanār gaṇadharādi athavā padmanandī muni) dvārā rachavāmān
āvelun ā āṭh shlokamay ‘yatibhāvanā’ prakaraṇ pāparūp shatruno nāsh karīne
rājyalakṣhmī, svargalakṣhmī ane mokṣha āpanār chhe. je bhavya jīv traṇe sandhyākāḷe
(prātaḥ, madhyāhna ane sāyaṅkāḷe) bhaktipūrvak te yatibhāvanāṣhṭak vāñche chhe te puṇyātmā
jīvane ahīn lokamān kyā kyā iṣhṭa padārtha siddha nathī thatā? arthāt tene badhā iṣhṭa
padārtha siddha thāy chhe. 9.
ā rīte yatibhāvanāṣhṭak samāpta thayun. 5
❁