Padmanandi Panchvinshati-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Shlok: 62-107 (1. Dharmopadeshamrut).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 4 of 21

 

Page 35 of 378
PDF/HTML Page 61 of 404
single page version

background image
samasta padārthone dekhavāmān samartha karī de chhe te upādhyāy parameṣhṭhī amārī rakṣhā karo. 61.
(शार्दूलविक्रीडित)
उन्मुच्यालयबन्धनादपि द्रढात्काये ऽपि वीतस्पृहा –
श्चित्ते मोहविकल्पजालमपि यद्दुर्भेद्यमन्तस्तमः ।
भेदायास्य हि साधयन्ति तदहो ज्योतिर्जितार्कप्रभं
ये सद्बोधमयं भवन्तु भवतां ते साधवः श्रेयसे ।।६२।।
anuvād : je majabūt gr̥uharūpī bandhanathī chhūṭīne potānā sharīranā viṣhayamān
paṇ nispr̥uh (mamatvarahit) thaī chukyā chhe tathā je manamān sthit durbhedya (mushkelīthī
naṣhṭa karāy tevun) mohajanit vikalpa samūharūpī abhyantar andhakārane naṣhṭa karavā māṭe
sūryanā tejane paṇ jītanār evī uttam gnānarūpī jyotine siddha karavāmān tatpar chhe
te sādhuo āpanun kalyāṇ karo. 62.
(वसंततिलका)
वज्रे पतत्यपि भयद्रुतविश्वलोक-
मुक्ताध्वनि प्रशमिनो न चलन्ति योगात् ।
बोधप्रदीपहतमोहमहान्धकाराः
सम्यग्द्रशः किमुत शेषपरीषहेषु ।।६३।।
anuvād : bhayathī shīghratāpūrvak bhāganār samasta janasamūh dvārā jeno mārga
chhoḍī devāmān āve chhe evun vajra paḍatān paṇ je munio samādhimānthī vichalit thatā
nathī. te gnānarūpī dīpak dvārā agnānarūpī ghor andhakārano nāsh karanār samyagdraṣhṭi
munio shun bākīnā parīṣhaho āvatān vichalit thaī shake? kadī nahi. 63.
(शार्दूलविक्रीडित)
प्रोद्यत्तिग्मकरोग्रतेजसि लसच्चण्डानिलोद्यद्दिशि
स्फारीभूतसुतप्तभूमिरजसि प्रक्षीणनद्यभ्भसि ।
ग्रीष्मे ये गुरुमेदिनीध्रशिरसि ज्योतिर्निधायोरसि
ध्वान्तध्वंसकरं वसन्ति मुनयस्ते सन्तु नः श्रेयसे ।।६४।।

Page 36 of 378
PDF/HTML Page 62 of 404
single page version

background image
anuvād : je grīṣhmakāḷ ugatā sūryanā kiraṇonā tīkṣhṇa tejathī sanyukta hoy
chhe, jemān tīkṣhṇa pavan (lū)thī dishāo paripūrṇa thaī jāy chhe, jemān atyant santapta
thayelī pr̥ithvīnī dhūḷ adhik pramāṇamān utpanna thāy chhe tathā jemān nadīonān jaḷ
sukāī jāy chhe te grīṣhma kāḷamān je munio hr̥udayamān agnān andhakārane naṣhṭa karanār
gnānajyotine dhāraṇ karīne mahāparvatanā shikhar upar nivās kare chhe te munio
amārun kalyāṇ karo. 64.
(शार्दूलविक्रीडित)
ते वः पान्तु मुमुक्षवः कृतरवैरब्दैरतिश्यामलैः
शश्वद्वारिवमद्भिरब्धिविषयक्षारत्वदोषादिव ।
काले मज्जदिले पतद्वरिकुले धावद्धुनीसंकुले
झञ्झावातविसंस्थुले तरुतले तिष्ठन्ति ये साधवः ।।६५।।
anuvād : je varṣhākāḷamān garjanā karatān, atishay kāḷā tathā samudranā kṣhāratva
(khārāsh)nā doṣhathī ja jāṇe hameshān pāṇī varasāvanārā evā vādaḷāo dvārā pr̥ithvī
jaḷamān ḍūbavā lāge chhe, jemān pāṇīnā prabaḷ pravāhathī parvatonā samūh paḍavā lāge
chhe, je vegathī vahetī nadīothī vyāpta hoy chhe tathā je jhañjhāvātathī (jaḷamishrit
tīkṣhṇa vāyuthī) sanyukta hoy chhe. evā te varṣhākāḷamān je mokṣhanī ichchhāvāḷā sādhuo
vr̥ukṣhanī nīche sthit rahe chhe te amārī rakṣhā karo. 65.
(शार्दूलविक्रीडित)
म्लायत्कोकनदे गलत्कपिमदे भ्रश्यद् द्रुमौघच्छदे
हर्षद्रोमदरिद्रके हिमऋतावत्यन्तदुःखप्रदे ।
ये तिष्ठन्ति चतुष्पथे पृथुतपःसौधस्थिताः साधवः
ध्यानोष्मप्रहतोग्रंशैत्यविधुरास्ते मे विदध्युः श्रियम् ।।६६।।
anuvād : je r̥̄utumān kamaḷ karamāvā lāge chhe, vāndarānun abhimān nāsh pāme
chhe, vr̥ukṣho uparathī pāndaḍā nāsh pāme chhe tathā ṭhaṇḍīthī garībonā rumvāṭā kampī uṭhe chhe; te
atyant duḥkh āpanārī shiyāḷānī r̥̄utumān vishāḷ taparūpī mahelamān sthit ane
dhyānarūpī uṣhṇatāthī naṣhṭa karavāmān āvel tīkṣhṇa ṭhaṇḍīthī rahit je sādhu chokamān sthit
rahe chhe te sādhuo mane lakṣhmī āpo. 66.

Page 37 of 378
PDF/HTML Page 63 of 404
single page version

background image
(वसंततिलका)
कालत्रये बहिरवस्थितिजातवर्षा-
शीतातपप्रमुखसंघटितोग्रदुःखे ।
आत्मप्रबोधविकले सकलो ऽपि काय-
क्लेशो वृथा वृतिरिवोज्झितशालिवप्रे ।।६७।।
anuvād : je sādhu traṇe r̥̄utuomān ghar chhoḍīne bahār rahevāthī utpanna
thayel varṣhā, ṭhaṇḍī ane garamī ādinun tīvra duḥkh sahan kare chhe te jo te traṇ
r̥̄utuomān adhyātmagnānathī rahit hoy chhe to temano ā badho ya kāyaklesh evo
ja niṣhphaḷ chhe jevun anājanā chhoḍ vinānā khetaramān vāns ane kāṇṭā ādithī vāḍanun
rachavun niṣhphaḷ chhe. 67.
(शार्दूलविक्रीडित)
संप्रत्यस्ति न केवली किल कलौ त्रैलोक्यचूडामणिः
तद्वाचः परमासते ऽत्र भरतक्षेत्रे जगद्द्योतिकाः ।
सद्रत्नत्रयधारिणो यतिवरास्तासां समालम्बनं
तत्पूजा जिनवाचि पूजनमतः साक्षाज्जिनः पूजितः ।।६८।।
anuvād : atyāre ā kaḷikāḷ (pañchamakāḷ)mān bharatakṣhetramān jo ke traṇe
lokamān shreṣhṭhamān shreṣhṭhabhūt kevaḷī bhagavān virājamān nathī chhatān paṇ lokane prakāshit
karanār temanā vachan to ahīn vidyamān chhe ja ane te vachanonā āshrayarūp
samyagdarshan, samyaggnān ane samyakchāritrarūp uttam ratnatrayanā dhārak shreṣhṭha munirāj
chhe, tethī ukta munionī pūjā vāstavamān jinavachanonī ja pūjā chhe ane enāthī
pratyakṣhamān jin bhagavānanī ja pūjā karavāmān āvī chhe em samajavun joīe.
visheṣhārtha : ā pañcham kāḷamān bharat ane airāvat kṣhetromān sākṣhāt kevaḷī
vidyamān hotā nathī chhatān paṇ jīvonā agnān andhakārane haranār temanā vachano
(jināgam) paramparāthī prāpta chhe ja. te vachanonā gnātā shreṣhṭha munio ja chhe tethī teo
pūjanīy chhe. ā rīte karavāmān āvelī ukta munionī pūjāthī jināgamanī pūjā ane
enāthī sākṣhāt jin bhagavānanī ja pūjā karāī chhe em samajavun joīe. 68.

Page 38 of 378
PDF/HTML Page 64 of 404
single page version

background image
(शार्दूलविक्रीडित)
स्पृष्टा यत्र मही तद्ङ्घ्रिकमलैस्तत्रैति सत्तीर्थतां
तेभ्यस्ते ऽपि सुराः कृताञ्जलिपुटा नित्यं नमस्कुर्वते ।
तन्नामस्मृतिमात्रतोऽपि जनता निष्कल्मषा जायते
ये जैना यतयश्चिदात्मनि परं स्नेहं समातन्वते ।।६९।।
anuvād : je jain muni gnān darshan svarūp chaitanyamay ātmāmān utkr̥uṣhṭa sneh
kare chhe temanā charaṇakamaḷo dvārā jyān pr̥ithvīno sparsha thāy chhe tyānnī te pr̥ithvī uttam
tīrtha banī jāy chhe, temane banne hāth joḍīne devo paṇ nitya namaskār kare chhe tathā
temanā nāmanā smaraṇamātrathī ja janasamūh pāparahit thaī jāy chhe. 69.
(शार्दूलविक्रीडित)
सम्यग्दर्शनबोधवृतनिचितः शान्तः शिवैषी मुनि –
र्मन्दैः स्यादवधीरितो ऽपि विशदः साम्यं यदालम्बते ।
आत्मा तैर्विहतो यदत्र विषमध्वान्तश्रिते निश्चितं
संपातो भवितोग्रदुःखनरके तेषामकल्याणिनाम् ।।७०।।
anuvād : samyagdarshan, samyaggnān ane samyakchāritrathī sampanna, shānta ane
ātmakalyāṇ (mokṣha)nā abhilāṣhī muni agnānīo dvārā tiraskr̥ut thaīne ya samatā
(vītarāgatā)no ja āshray le chhe tethī te to nirmaḷ ja rahe chhe paṇ tem karavāthī
te agnānīo ja potānā ātmāno ghāt kare chhe kāraṇ ke kalyāṇamārgathī bhraṣhṭa thayelā
te agnānīonun gāḍh andhakārathī vyāpta ane tīvra duḥkhothī sanyukta evā narakamān
niyamathī patan thashe. 70.
(स्रग्धरा)
मानुष्यं प्राप्य पुण्यात्मप्रशममुपगता रोगवद्भोगजातं
मत्वा गत्वा वनान्तं द्रशि विदि चरणे ये स्थिताः संगमुक्ताः ।
कः स्तोता वाक्पथातिक्रमणपटुगुणैराश्रितानां मुनीनां
स्तोतव्यास्ते महद्भिर्भुवि य इह तदङ्घ्रिद्वये भक्ति भाजः ।।७१।।
anuvād : je muni puṇyanā prabhāvathī manuṣhya bhav pāmīne shānti pāmyā

Page 39 of 378
PDF/HTML Page 65 of 404
single page version

background image
thakā indriyajanit bhogone rog samān kaṣhṭadāyak samajī le chhe ane tethī je gr̥uhathī
vananī madhyamān jaīne samasta parigrahathī rahit thayā thakā samyagdarshan, samyaggnān
ane samyakchāritramān sthit thaī jāy chhe; vachanaagochar evā uttamottam guṇonā
āshrayabhūt te munionī stuti karavāmān kyo stutikār samartha chhe? koī paṇ nahi.
je manuṣhyo ukta munionā banne charaṇomān anurāg kare chhe te ahīn pr̥ithvī upar
mahāpuruṣho dvārā stuti karavāne yogya chhe. 71.
(शार्दूलविक्रीडित)
तत्त्वार्थाप्ततपोभृतां यतिवराः श्रद्धानमाहुद्रर्शं
ज्ञानं जानदनूनमप्रतिहतं स्वार्थावसंदेहवत् ।
चारित्रं विरतिः प्रमादविलसत्कर्मास्रवाद्योगिनां
एतन्मुक्ति पथस्रयं च परमो धर्मो भवच्छेदकः ।।७२।।
anuvād : ā rīte muninā āchāradharmanun nirūpaṇ thayun. sāt tattva, dev
ane gurunun shraddhān karavun; ene muniomān shreṣhṭha gaṇadhar ādi samyagdarshan kahe chhe.
sva ane par padārtha bannenī nyūnatā, bādhā ane sandeh rahit thaīne je jāṇe chhe
tene gnān kahevāmān āve chhe. yogionā pramādathī thatā karmāsravathī rahit thaī javānun
nām chāritra chhe. ā traṇe mokṣhanā mārga chhe. ā ja traṇene uttam dharma kahevāmān āve
chhe je sansārano vināshak thāy chhe. 72.
(मालिनी)
हृदयभुवि द्रगेकं बीजमुप्तं त्वशङ्का –
प्रभुतिगुणसदम्भःसारणी सिक्त मुच्चैः ।
भवदवगमशाखश्चारुचारित्र पुष्प –
स्तरुरमृतफलेन प्रीणयत्याशु भव्यम् ।।७३।।
anuvād : hr̥udayarūpī pr̥ithvīmān vāvelun ek samyagdarshanarūpī bīj niḥshaṅkit
ādi āṭh aṅgaravarūp uttam jaḷathī paripūrṇa nānī nadī dvārā atishay sīñchāīne
utpanna thayelī samyaggnānarūpī shākhāo ane manohar samyakchāritrarūpī puṣhpothī
sampanna thatun thakun vr̥ukṣharūpe pariṇame chhe, je bhavyajīvane tarat ja mokṣharūpī phaḷ āpīne
prasanna kare chhe. 73.

Page 40 of 378
PDF/HTML Page 66 of 404
single page version

background image
(मालिनी)
द्रगवगमचरित्रालंकृतः सिद्धिपात्रं
लघुरपि न गुरुः स्यादन्यथात्वे कदाचित् ।
स्फु टमवगतमार्गो याति मन्दोऽपि गच्छ –
न्नभिमतपदमन्यो नैव तूर्णो ऽपि जन्तुः ।।७४।।
anuvād : samyagdarshan, samyaggnān ane samyakchāritrathī vibhūṣhit puruṣh
jo tap ādi anya guṇomān mand paṇ hoy toy te siddhine pātra chhe arthāt
tene siddhi prāpta thāy chhe. paṇ enāthī viparīt jo ratnatray rahit puruṣh anya
guṇomān mahān paṇ hoy toy te kadī ye siddhi prāpta karī shakato nathī. yogya
ja chhe – spaṣhṭa rīte mārgathī parichit manuṣhya jo chālavāmān mand paṇ hoy toy
te dhīre dhīre chālīne ichchhit sthāne pahoñchī jāy chhe. paṇ enāthī viparīt
je anya manuṣhya mārgathī ajāṇ chhe te chālavāmān khūb jhaḍapī hoy to paṇ
ichchhit sthāne pahoñchī shakato nathī. 74.
(मालिनी)
वनशिखिनि मृतो ऽन्धः संचरन् बाढमङ्ध्रि-
द्वितयविकलमूर्तिवीक्षमाणो ऽपि खञ्जः ।
अपि सनयनपादो ऽश्रद्दधानश्च तस्माद-
द्दगवगमचरित्रैः संयुतैरेव सिद्धिः ।।७५।।
anuvād : dāvānaḷathī saḷagatā vanamān shīghra gaman karanār andh manuṣhya marī
jāy chhe, tevī ja rīte banne pag vināno laṅgaḍo māṇas dāvānaḷane joto hovā chhatān
paṇ chālavāmān asamartha hovāthī baḷīne marī jāy chhe. agnino vishvās na karanār
manuṣhya netra ane pag sanyukta hovā chhatān paṇ ukta dāvānaḷamān bhasma thaī jāy
chhe. tethī ja samyagdarshan, samyaggnān ane samyakchāritra e traṇenī ekatāne prāpta
thatān ja temanāthī siddhi prāpta thāy chhe, em nakkī samajavun joīe.
visheṣhārtha : jevī rīte ukta traṇe manuṣhyomān ek jaṇ to āṅkhothī agni dekhīne ane

Page 41 of 378
PDF/HTML Page 67 of 404
single page version

background image
bhāgavāmān samartha hovā chhatān paṇ kevaḷ avishvāsane kāraṇe mare chhe, bījo (āndhaḷo) māṇas
agninun gnān na hovāthī mr̥utyu pāme chhe, tathā trījo (laṅgaḍo) māṇas agnino vishvās karīne
ane tene jāṇīne paṇ chālavāmān asamartha hovāthī ja mr̥utyunā mukhamān praveshe chhe. tevī ja rīte gnān
ane chāritrarahit je prāṇī tattvārthanun kevaḷ shraddhān kare chhe, shraddhān ane chāritrathī rahit jene ek
mātra tattvārthanun parignān ja chhe athavā shraddhā ane gnān rahit je jīv kevaḷ chāritranun ja paripālan
kare chhe; e traṇamānthī koīne paṇ mokṣha prāpta thaī shakato nathī. te to ā traṇenī ekatāmān ja
prāpta thaī shake chhe. 75.
(मालिनी)
बहुभिरपि किमन्यैः प्रस्तरै रत्नसंज्ञै –
र्वपुषि जनितखेदैर्भारकारित्वयोगात् ।
ह्रतदुरिततमोभिश्चारुरत्नैरनर्ध्यै –
स्त्रिभिरपि कुरुतात्मालंकृतिं दर्शनाद्यैः ।।७६।।
anuvād : ‘ratna’ sañgnā dhāraṇ karanār anya ghaṇā pattharothī shun lābh?
kāraṇ ke bhārayukta hovāthī temanā dvārā kevaḷ sharīramān khed ja utpanna thāy chhe.
tethī pāparūp andhakārane naṣhṭa karanār samyagdarshanādirūp amūlya traṇey sundar ratnothī
potānā ātmāne vibhūṣhit karavo joīe. 76.
(मालिनी)
जयति सुखनिधानं मोक्षवृक्षैकबीजं
सकलमलविमुक्तं दर्शनं यद्विना स्यात् ।
मतिरपि कुमतिर्नु दुश्चरित्रं चरित्रं
भवति मनुजजन्म प्राप्तमप्रातमेव ।।७७।।
anuvād : je samyagdarshan vinā gnān mithyāgnān ane chāritra mithyāchāritra
rahyā kare chhe te sukhanā sthānabhūt, mokṣharūpī vr̥ukṣhanā advitīy bījarūp tathā samasta
doṣharahit samyagdarshan jayavant varte chhe. ukta samyagdarshan vinā prāpta thayelo manuṣhya
janma paṇ nahi prāpta thavā barābar ja rahe chhe. [kāraṇ ke manuṣhya janmanī saphaḷatā
samyagdarshananī prāptimān ja hoī shake chhe, paṇ tene to prāpta karyun nathī.] 77.

Page 42 of 378
PDF/HTML Page 68 of 404
single page version

background image
(आर्या)
भवभुजगनागदमनी दुःखमहादावशमनजलवृष्टिः ।
मुक्ति सुखामृतसरसी जयति द्रगादित्रयी सम्यक् ।।७८।।
anuvād : je samyagdarshan ādi traṇ ratna sansārarūpī sarpanun daman karavā
māṭe nāgadamanī samān chhe, duḥkharūpī dāvānaḷane shānta karavā māṭe jaḷavr̥uṣhṭi samān
chhe tathā mokṣhasukharūp amr̥utanā taḷāv samān chhe; te samyagdarshanādi traṇ ratna sārī
rīte jayavant varte chhe. 78.
(मालिनी)
वचनविरचितैवोत्पद्यते भेदबुद्धि –
द्रर्गवगमचरित्राण्यात्मनः स्वं स्वरूपम् ।
अनुपचरितमेतच्चेतनैंकस्वभावं
व्रजति विषयभावं योगिनां योगद्रष्टेः ।।७९।।
anuvād : samyagdarshan, samyaggnān ane samyakchāritra ā traṇe ātmānā
potānā svarūp chhe. āmān je bhinnatānī buddhi thāy chhe te kevaḷ shabdajanit ja hoy
chhe – vāstavamān te traṇe abhinna ja chhe. ātmānun ā svarūp upachārarahit arthāt
paramārthabhūt ane chetanā ja chhe ek svabhāv jeno evun thayun thakun yogījanonī yogarūp
draṣhṭinā viṣhayapaṇāne pāme chhe arthāt tenun avalokan yogīo ja potānī yogadraṣhṭithī
karī shake chhe. 79.
(उपेन्द्रवज्रा)
निरूप्य तत्त्वं स्थिरतामुपागता
मतिः सतां शुद्धनयावलम्बिनी ।
अखण्डमेकं विशदं चिदात्मकं
निरन्तरं पश्यति तत्परं महः ।।८०।।
anuvād : shuddhanayano āshray lenārī sādhuonī buddhi tattvanun nirūpaṇ karīne
sthiratāne pāmatī thakī nirantar, akhaṇḍ, ek, nirmaḷ ane chetanasvarūp te utkr̥uṣhṭa
jyotinun ja avalokan kare chhe. 80.

Page 43 of 378
PDF/HTML Page 69 of 404
single page version

background image
(स्रग्धरा)
द्रष्टिर्निर्णीतिरात्माह्वयविशदमहस्यत्र बोधः प्रबोधः
शुद्धं चारित्रमत्र स्थितिरिति युगपद्बन्धविध्वंसकारि ।
बाह्यं बाह्यार्थमेव त्रितयमपि परं स्याच्छुभो वाशुभो वा
बन्धः संसारमेवं श्रुतनिपुणधियः साधवस्तं वदन्ति ।।८१।।
anuvād : ātmā nāmanā nirmaḷ tejano nirṇay karavo arthāt potānā shuddha
ātmarūpamān ruchi utpanna thavānun nām samyagdarshan chhe. te ja ātmasvarūpanā gnānane
samyaggnān kahevāmān āve chhe. te ja ātmasvarūpamān līn thavāne samyakchāritra kahe
chhe. ā traṇe ek sāthe utpanna thaīne bandhano vināsh kare chhe. bāhya ratnatray kevaḷ
bāhya padārtho (jīvājīvādi)ne ja viṣhay kare chhe ane tenāthī shubh athavā ashubh
karmano bandh thāy chhe je sansār paribhramaṇanun ja kāraṇ chhe. ā rīte āgamanā jāṇakār
sādhuo nirūpaṇ kare chhe.
visheṣhārtha : samyagdarshan, samyaggnān ane samyakchāritra ā traṇemānthī pratyek vyavahār
ane nishchayanā bhedathī babbe prakāranā chhe. emān jīvādik sāt tattvonā yathārtha svarūpanun shraddhān karavun
te vyavahār samyagdarshan kahevāy chhe. temanā svarūpane jāṇavānun nām vyavahār samyaggnān chhe. ashubh
kriyāono parityāg karīne shubh kriyāomān pravr̥utta thavāne vyavahār samyakchāritra kahevāy chhe.
dehādithī bhinna ātmāmān ruchi thavānun nām nishchay samyagdarshan chhe. te ja dehādithī bhinna ātmānā
svarūpanā avabodhane nishchay samyaggnān kahevāmān āve chhe. ātmasvarūpamān līn rahevāne nishchay
samyakchāritra kahe chhe. emān vyavahār ratnatray shubh ane ashubh karmonā bandhanun kāraṇ hovāthī svargādi
abhyudayanun nimitta thāy chhe. parantu nishchay ratnatray shubh ane ashubh banne prakāranā karmonā bandhane
naṣhṭa karīne mokṣhasukhanun kāraṇ thāy chhe. 81.
(मालिनी)
जडजनकृतबाधाक्रोशहासाप्रियादा –
वपि सति न विकारं यन्मनो याति साधोः ।
अमलविपुलवित्ते रुत्तमा सा क्षमादौ
शिवपथपथिकानां सत्सहायत्वमेति ।।८२।।
anuvād : ā rīte ratnatrayanā svarūpanun nirūpaṇ thayun. agnānī jano dvārā

Page 44 of 378
PDF/HTML Page 70 of 404
single page version

background image
shārīrik bādhā, apashabdono prayog, hāsya ane bījā paṇ apriy kārya karavā chhatān
je nirmaḷ ane vipul gnānanā dhārak sādhunun man krodhādi vikārane prāpta thatun nathī
tene uttam kṣhamā kahe chhe. te mokṣhamārgamān chālanār pathik janone sarva pratham sahāyak
thāy chhe. 82.
(वसंततिलका)
श्रामण्यपुण्यतरुरुच्चगुणौघशाखा –
पत्रप्रसूननिचितो ऽपि फलान्यदत्त्वा ।
याति क्षयं क्षणत एव घनोग्रकोप –
दावानलात् त्यजत तं यतयो ऽतिदूरम् ।।८३।।
anuvād : munidharmarūpī pavitra vr̥ukṣha unnat guṇonā samūharūp ḍāḷīo, pāndaḍā
ane phūlothī paripūrṇa thayun thakun paṇ phaḷo na āpatān atishay tīvra krodharūpī
dāvāgnithī kṣhaṇamātramān ja nāsh pāmī jāy chhe. tethī he munijano, āp te krodhane
dūrathī ja chhoḍī dyo. 83.
(शार्दूलविक्रीडित)
तिष्ठामो वयमुज्ज्वलेन मनसा रागादिदोषोज्झिताः
लोकः किंचिदपि स्वकीयहृदये स्वेच्छाचरो मन्यताम् ।
साध्या शुद्धिरिहात्मनः शमवतामत्रापरेण द्विषा
मित्रेणापि किमु स्वचेष्टितफलं स्वार्थः स्वयं लप्स्यते ।।८४।।
anuvād : ame rāgādi doṣhothī rahit thaīne vishuddha manathī sthir thaīe
chhīe. ene yathechchha ācharaṇ karanārā loko potānā hr̥udayamān game tem māne. lokamān
shāntinā abhilāṣhī munioe potānī ātmashuddhi siddha karavī joīe. temane ahīn
bījā shatru athavā mitranun paṇ shun prayojan chhe? te (shatru ke mitra) to potānā karelā
kārya anusār svayam ja phaḷ prāpta karashe. 84.
(स्रग्धरा)
दोषानाघुष्य लोके मम भवतु सुखी दुर्जनश्चेद्धनार्थी
तत्सर्वस्वं गृहीत्वा रिपुरथ सहसा जीवितं स्थानमन्यः ।

Page 45 of 378
PDF/HTML Page 71 of 404
single page version

background image
मध्यस्थस्त्वेवमेवाखिलमिह जगज्जायतां सौख्यराशिः
मत्तो माभूदसौख्यं कथमपि भविनः कस्यचित्पूत्करोमि ।।८५।।
anuvād : jo durjan manuṣhya mārā doṣho jāher karīne sukhī thato hoy to
thāv, jo dhanano abhilāṣhī manuṣhya mārun sarvasva grahaṇ karīne sukhī thato hoy to
thāv. jo shatru mārun jīvan grahaṇ karīne sukhī thato hoy to thāv, jo bījā koī
mārun sthān laīne sukhī thatā hoy to thāv ane je madhyastha chhe – rāgadveṣharahit chhe –
te evā ja madhyastha banī rahe. ahīn ākhuny jagat atishay sukhano anubhav karo.
mārā nimitte koī paṇ sansārī prāṇīne koī paṇ prakāre duḥkh na thāv, em hun
ūñchā svare kahun chhun. 85.
(शार्दूलविक्रीडित)
कि जानासि न वीतरागमखिलत्रैलोक्यचूडामणिं
किं तद्धर्म समाश्रितं न भवता किं वा न लोको जडः ।
मिथ्याद्रग्भिरसज्जनैरपटुभिः किंचित्कृतोपद्रवात्
यत्कर्मार्जनहेतुमस्थिरतया बाधां मनो मन्यसे ।।८६।।
anuvād : he man! shun tun sampūrṇa traṇe lokamān chūḍāmaṇi samān evā shreṣhṭha
vītarāg jinane nathī jāṇatun? shun ten vītarāgakathit dharmano āshray nathī līdho? shun
jaḍasamūh jaḍ arthāt agnānī nathī? ke jethī tun mithyādraṣhṭi ane agnānī duṣhṭa puruṣho
dvārā karavāmān āvelā thoḍāk upadravothī paṇ vichalit thaīne bādhā samaje chhe ke
je karmāsravanun kāraṇ chhe. 86.
(वसंततिलका)
धर्माङ्गमेतदिह मार्दवनामधेयं
जात्यादिगर्वपरिहारमुशन्ति सन्तः ।
तद्धार्यते किमु न बोधद्रशा समस्तं
स्वप्नेन्द्रजालसद्रशं जगदीक्षमाणैः ।।८७।।
anuvād : jāti ane kuḷ ādino garva na karavo, ene sajjan puruṣho mārdav

Page 46 of 378
PDF/HTML Page 72 of 404
single page version

background image
nāmano dharma batāve chhe. e dharmanun aṅg chhe. gnānamay chakṣhuthī samasta jagatane svapna
athavā indrajāḷ samān dekhanār sādhuo shun te mārdav dharma dhāraṇ nathī karatā?
avashya dhāraṇ kare chhe. 87.
(शार्दूलविक्रीडित)
कास्था सद्मनि सुन्दरेऽपि परितो दन्दह्यमानाग्निभिः
कायादौ तु जरादिभिः प्रतिदिनं गच्छत्यवस्थान्तरम् ।
इत्यालोचयतो हृदि प्रशमिनः शश्वद्विवेकोज्ज्वले
गर्वस्यावसरः कुतो ऽत्र घटते भावेषु सर्वेष्वपि ।।८८।।
anuvād : sarva taraphathī atishay saḷagatī agniothī khaṇḍerarūp bījī
avasthāne prāpta thanār sundar gr̥uh samān pratidin vr̥uddhatva ādi dvārā bījī
(jīrṇa ) avasthāne prāpta thanār sharīrādi bāhya padārthomān nityatāno vishvās kevī
rīte karī shakāy? arthāt karī shakāto nathī. ā rīte sarvadā vichāranār sādhunā
vivekayukta nirmaḷ hr̥udayamān jāti, kuḷ ane gnān ādi sarva padārthonā viṣhayamān
abhimān karavāno avasar kayānthī prāpta thaī shake? arthāt prāpta thaī shakato
nathī. 88.
(आर्या)
हृदि यत्तद्वाचि बहिः फलति तदेवार्जवं भवत्येतत् ।
धर्मो निकृतिरधर्मो द्वाविह सुरसद्मनरकपथौ ।।८९।।
anuvād : je vichār hr̥udayamān rahyo hoy te ja vachanamān rahe tathā te ja
bahār pariṇame arthāt sharīr vaḍe paṇ te pramāṇe ja kārya karavāmān āve, te ārjav
dharma chhe. enāthī viparīt bījāne dago devo, e adharma chhe. ā banne ahīn kramashaḥ
devagati ane narakagatinā kāraṇ chhe. 89.
(शार्दूलविक्रीडित)
मायित्वं कुरुते कृतं सकृदपि च्छायाविघातं गुणे –
ष्वाजातेर्यमिनोऽर्जितेष्विह गुरुक्लेशैः समादिष्वलम् ।

Page 47 of 378
PDF/HTML Page 73 of 404
single page version

background image
सर्वे तत्र यदासते ऽतिनिभृताः क्रोधादयस्तत्त्वत –
स्तत्पापं बत येन दुर्गतिपथे जीवश्चिरं भ्राम्यति ।।९०।।
anuvād : ahīn lokamān ek vār paṇ karavāmān āvelo kapaṭ vyavahār
janmathī māṇḍīne bhāre kaṣhṭothī upārjit muninā sam (rāg – dveṣhanī nivr̥utti) ādi
guṇono atishay chhāyāvighāt kare chhe, arthāt ukta māyāchārathī sam ādi guṇonī
chhāyā paṇ bākī rahetī nathī – te mūḷamānthī naṣhṭa thaī jāy chhe, kāraṇ ke te kapaṭapūrṇa
vyavahāramān vāstavamān krodhādi badhā ja durguṇ paripūrṇa thaīne rahe chhe. khed chhe ke te
kapaṭavyavahār evun pāp chhe ke jenā kāraṇe ā jīv narakādi durgationā mārgamān
chir kāḷ sudhī paribhramaṇ kare chhe. 90.
(आर्या)
स्वपरहितमेव मुनिभिर्मितममृतसमं सदैव सत्यं च ।
वक्त व्यं वचनमथ प्रविधेयं धीधनेर्मौनम् ।।९१।।
anuvād : munioe sadāy evun satya vachan bolavun joīe je potāne
ane parane paṇ hitakārī hoy, parimit hoy, tathā amr̥ut samān madhur hoy jo
kadāch āvun satya vachan bolavāmān bādhā jaṇāy to evī hālatamān buddhirūp dhanane
dhāraṇ karanār te munioe maunanun ja avalamban levun joīe. 91.
(आर्या)
सति सन्ति व्रतान्येव सूनृते वचसि स्थिते ।
भवत्याराधिता सद्भिर्जगत्पूज्या च भारती ।।९२।।
anuvād : satya vachananī sthiti thatān ja vrat thāy chhe tethī sajjan puruṣh
jagat pūjya te satya vachananī ārādhanā kare chhe. 92.
(शार्दूलविक्रीडित)
आस्तामेतदमुत्र सूनृतवचाः कालेन यल्लप्स्यते
सद्भूपत्वसुरत्वसंसृतिसरित्पाराप्तिमुख्यं फलम् ।
यत्प्राप्नोति यशः शशाङ्कविशदं शिष्टेसु यन्मान्यतां
तत्साधुत्वमिहैव जन्मनि परं तत्केन संवर्ण्यते ।।९३।।

Page 48 of 378
PDF/HTML Page 74 of 404
single page version

background image
anuvād : satya vachan bolanār prāṇī samayānusār paralokamān uttam rājya,
dev paryāy ane sansārarūpī nadīnā pāranī prāpti arthāt mokṣhapadarūp pramukh phaḷ
pāmashe e to dūr raho. paṇ te ā ja bhavamān je chandra samān nirmaḷ yash, sajjan
puruṣhomān pratiṣhṭhā ane sādhutā prāpta kare chhe; tenun varṇan koṇ karī shake chhe? arthāt
koī nahīn. 93.
(आर्या)
यत्परदारार्थादिषु जन्तुषु निःस्पृहमहिंसकं चेतः ।
दुश्छेद्यान्तर्मलहृत्तदेव शौचं परं नान्यत् ।।९४।।
anuvād : je chitta parastrī ane paradhananī abhilāṣhā na karatu thakun ṣhaṭkāy
jīvonī hinsāthī rahit thaī jāy chhe, tene ja durbhedya abhyantar kaluṣhatāne dūr karanār uttam
shauchadharma kahevāmān āve chhe. enāthī bhinna bījo koī shauch dharma hoī shakato nathī. 94.
(शार्दूलविक्रीडित)
गङ्गासागरपुष्करादिषु सदा तीर्थेषु सर्वेष्वपि
स्नातस्यापि न जायते तनुभृतः प्रायो विशुद्धिः परा ।
मिथ्यात्वादिमलीमसं यदि मनो बाह्ये ऽतिशुद्धोदकै-
र्धौतः किं बहुशो ऽपि शुद्घयति सुरापूरप्रपूर्णो घटः ।।९५।।
anuvād : jo prāṇīnun man mithyātva ādi doṣhothī malin thaī rahyun hoy
to gaṅgā, samudra ane puṣhkar ādi badhā tīrthomān sadā snān karavā chhatān paṇ ghaṇun
karīne te atishay vishuddha thaī shakatun nathī. te yogya ja chhe – madyanā pravāhathī paripūrṇa
ghaṭ jo bahārathī atishay vishuddha pāṇīthī anekavār dhovāmān āve to paṇ shun te
shuddha thaī shake chhe? arthāt thaī shakato nathī.
visheṣhārtha : āno abhiprāy e chhe ke jo man shuddha hoy to snānādi vinā ya uttam
shauch hoī shake chhe. paṇ enāthī viparīt jo man apavitra hoy to gaṅgā ādi anek tīrthomān
vāramvār snān karavā chhatān paṇ shauchadharma kadī ya hoī shakato nathī. 95.
(आर्या)
जन्तुकृपार्दितमनसः समितिषु साधोः प्रवर्तमानस्य ।
प्राणेन्द्रियपरिहारं संयममाहुर्महामुनयः ।।९६।।

Page 49 of 378
PDF/HTML Page 75 of 404
single page version

background image
anuvād : jemanun man jīvonī anukampāthī bhīñjāyelun chhe tathā je iryābhāṣhā
ādi pāñch samitiomān pravartamān chhe evā sādhu dvārā je chhakāy jīvonī rakṣhā
ane potānī indriyonun daman karavāmān āve chhe tene gaṇadharadev ādi mahāmunio
sanyam kahe chhe. 96.
(शार्दूलविक्रीडित)
मानुष्यं किल दुर्लभं भवभृतस्तत्रापि जात्यादय-
स्तेष्वेवाप्तवचःश्रुतिः स्थितिरतस्तस्याश्च द्रग्बोधने ।
प्राप्ते ते अतिनिर्मले अपि परं स्यातां न येनोज्झिते
स्वर्मोक्षैकफलप्रदे स च कथं न श्लाघ्यते संयमः ।।९७।।
anuvād : ā sansārī prāṇīne manuṣhya bhav prāpta thavo atyant kaṭhaṇ chhe, jo
manuṣhyabhav prāpta paṇ thaī jāy to temān ya uttam jāti ādi maḷavān kaṭhaṇ chhe, uttam
jāti ādi prāpta thāy to jinavāṇīnun shravaṇ durlabh chhe, jinavāṇīnun shravaṇ maḷavā
chhatān paṇ lāmbu āyuṣhya maḷavun durlabh chhe ane enāthī paṇ durlabh samyagdarshan ane
samyaggnān chhe. jo atyant nirmaḷ te banne paṇ prāpta thaī jāy to je sanyam vinā
te svarga ane mokṣharūp advitīy phaḷ āpī shakatā nathī evo te sanyam kem prashansanīy
na hoy? arthāt te avashyamev prashansāne yogya chhe. 97.
(आर्या)
कर्ममलविलयहेतोर्बोधद्रशा तप्यते तपः प्रोक्त म् ।
तद् द्वेधा द्वादशधा जन्माम्बुधियानपात्रमिदम् ।।९८।।
anuvād : samyaggnānarūpī netrane dhāraṇ karanār sādhu dvārā je karmarūpī mel
dūr karavā māṭe tapavāmān āve chhe tene tap kahel chhe. te bāhya ane abhyantaranā
bhedathī be prakāranun tathā anashanādi bhedathī bār prakāranun chhe. ā tap janmarūpī samudra
pār karavāne māṭe jahāj samān chhe.
visheṣhārtha : je karmono kṣhay karavānā uddeshathī tapavāmān āve chhe tene tap kahe chhe. te
bāhya ane abhyantaranā bhedathī be prakāranun chhe. je tap bāhya dravyanī apekṣhā rākhe chhe tathā bījā
dvārā pratyakṣharūpe dekhī shakāy chhe te bāhya tap kahevāy chhe. tenā nīche pramāṇe chha bhed chhe.

Page 50 of 378
PDF/HTML Page 76 of 404
single page version

background image
1. anashan — sanyam ādinī siddhi māṭe chār prakāranā (anna, pey, khādya ane lehya)
āhārano parityāg karavo. 2. avamaudarya — batrīs koḷiyā pramāṇ svābhāvik āhāramānthī
ek-be-traṇ ādi koḷiyā ochhā karīne ek koḷiyā sudhī grahaṇ karavo, 3. vr̥uttiparisaṅkhyān —
gr̥uhapramāṇ tathā dātā ane bhojan ādino niyam karavo. gr̥uhapramāṇ — jem ke āje hun be
gher ja jaīsh. jo emān āhār prāpta thashe to laīsh, nahi to (be karatān vadhāre gher
jaīne) nahi. e ja rīte dātā ādinā viṣhayamān paṇ samajavun joīe. 4. rasaparityāg —
dūdh, dahīn, ghī, tel, goḷ ane mīṭhun ā chha rasomānthī ek be vagere rasono tyāg karavo
athavā tīkhā, kaḍavā, kaṣhāyalā, khāṭā ane madhur rasomānthī ek be vagere rasono parityāg
karavo. 5. vivikta shayyāsan – jantuonī pīḍāthī rahit nirjan shūnya gr̥uh ādimān shayyā ke
āsan māṇḍavun (sūvun ke besavun). 6. kāyaklesh-taḍakāmān, vr̥ukṣhanā mūḷamān athavā khullā medānamān
sthit rahīne dhyān karavun.
je tap manane niyamamān rākhe chhe tene abhyantar tap kahe chhe. tenā paṇ nīche pramāṇe chha
bhed chhe.
1. prāyashchitta — pramādathī utpanna thayelā doṣho dūr karavā. 2. vinay – pūjya puruṣhomān
ādarabhāv rākhavo. 3. vaiyāvr̥utya – sharīranī cheṣhṭāthī athavā anya dravyathī rogī ane vr̥uddha ādi
sādhuonī sevā karavī. 4. svādhyāy – āḷas chhoḍīne gnānano abhyās karavo. te vāchanā, pr̥uchchhanā,
anuprekṣhā, āmnāy ane dharmopadeshanā bhedathī pāñch prakāre chhe. — 1. nirdoṣh grantha, artha ane banneyanun
pradān karavun tene vāchanā kahevāmān āve chhe. 2. sanshay dūr karavā māṭe vishiṣhṭa vidvānone pūchhavun
tene pr̥uchchhanā kahe chhe. 3. jāṇelā padārthano manathī vichār karavo tenun nām anuprekṣhā chhe. 4. shuddha
uchchāraṇ sāthe pāṭhanun parishīlan karavun tenun nām āmnāy chhe. 5. dharmakathā vagere anuṣhṭhānane
dharmopadesh kahevāmān āve chhe. 5. vyutsarga – ahaṅkār ane mamakārano tyāg karavo. 6. dhyān – chittane
ām temathī khaseḍīne koī ek padārthanā chintanamān lagāvavun. 98.
(पृथ्वी)
कषायविषयोद्भटप्रचुरतस्करौघो हठात्
तपःसुभटताडितो विघटते यतो दुर्जयः ।
अतो हि निरुपद्रवश्चरति तेन धर्मश्रिया
यतिः समुपलक्षितः पथि विमुक्ति पुर्याः सुखम् ।।९९।।
anuvād : je krodhādi kaṣhāyo ane pañchendriy viṣhayorūp udbhaṭ ane anek
chorono samudāy ghaṇī mushkelīthī jītī shakāy chhe te taparūpī subhaṭ dvārā baḷapūrvak

Page 51 of 378
PDF/HTML Page 77 of 404
single page version

background image
mār khāīne nāsh pāme chhe. tethī ja tap ane dharmarūp lakṣhmīthī sanyukta sādhu mokṣha
nagarīnā mārge sarva prakāranā vighna-bādhāothī rahit thaīne sukhethī gaman kare chhe.
visheṣhārtha : jem chorono samudāy mārgamān chālatā pathik janonā dhananun apaharaṇ
karīne temane āgaḷ javāmān bādhā pahoñchāḍe chhe tevī ja rīte krodhādi kaṣhāyo ane pañchendriy
viṣhay-bhog mokṣhamārge chālanār satpuruṣhonā samyagdarshanādirūp dhananun apaharaṇ karīne temane
āgaḷ javāmān bādhak thāy chhe. uparyukta chorono samudāy jem koī shaktishāḷī subhaṭathī pīḍit
thaīne jyān tyān nāsī jāy chhe tevī ja rīte tap dvārā te viṣhay kaṣhāyo paṇ naṣhṭa karāy chhe.
tethī chor na rahevāthī jem pathik jan nirupadrav thaīne mārgamān gaman kare chhe tevī ja rīte
viṣhay kaṣhāyono nāsh thavāthī samyagdarshanādi guṇothī sampanna sādhuo paṇ nirbādhapaṇe mokṣhamārge
gaman kare chhe. 99.
(मन्दाक्रान्ता)
मिथ्यात्वादेर्यदिह भविता दुःखमुग्रं तपोभ्यो
जातं तस्मादुदककणिकैकेव सर्वाब्धिनीरात् ।
स्तोकं तेन प्रभवमखिलं कृच्छ्लब्धे नरत्वे
यद्येतर्हि स्खलति तदहो का क्षतिर्जीव ते स्यात् ।।१००।।
anuvād : lokamān mithyātva ādinā nimitte je tīvra duḥkh prāpta thavānun
chhe tenī apekṣhāe tapathī utpanna thatun duḥkh eṭalun alpa hoy chhe jeṭalun samudranā
sampūrṇa jaḷanī apekṣhāe tenun ek ṭīpun hoy chhe. te tapathī badhun ja ( samatā ādi)
pragaṭe chhe. tethī he jīv! kaṭhināīthī prāpta thatī manuṣhya paryāy prāpta thatā chhatān paṇ
jo tun ā vakhate tapathī bhraṣhṭa thashe to tane keṭalī hāni thashe e jāṇe chhe? arthāt
te avasthāmān tārun sarvasva naṣhṭa thaī jashe. 100.
(शार्दूलविक्रीडित)
व्याख्या यत् क्रियते श्रुतस्य यतये यद्दीयते पुस्तकं
स्थानं संयमसाधनादिकमपि प्रीत्या सदाचारिणा ।
स त्यागो वपुरादिनिर्ममतया नो किंचनास्ते यते-
राकिंचन्यमिदं च संसृतिहरो धर्मः सतां संमतः ।।१०१।।
anuvād : sadāchārī puruṣh dvārā munine je premapūrvak āgamanun vyākhyān

Page 52 of 378
PDF/HTML Page 78 of 404
single page version

background image
karavāmān āve chhe, pustak āpavāmān āve chhe tathā sanyamanā sādhanabhūt pīñchhī ādi
paṇ āpavāmān āve chhe tene uttam tyāg dharma kahevāmān āve chhe. sharīr ādimān
mamatvabuddhi na rahevāthī muninī pāse je kiñchit mātra paṇ parigrah raheto nathī tenun
nām uttam ākiñchanya dharma chhe. sajjan puruṣhone ichchhit te dharma sansārano nāsh
karanār chhe. 101.
(शिखरिणि)
विमोहा मोक्षाय स्वहितनिरताश्चारुचरिताः
गृहादि त्यक्त्वा ये विदधति तपस्तेऽपि विरलाः ।
तपस्यन्तो ऽन्यस्मिन्नपि यमिनि शास्त्रादि ददतः
सहायाः स्युर्ये ते जगति यतयो दुर्लभतराः ।।१०२।।
anuvād : moh rahit, potānā ātmahitamān lavalīn ane uttam chāritrathī
sanyukta je munio mokṣhaprāpti māṭe ghar ādi chhoḍīne tap kare chhe te paṇ viral
chhe arthāt bahu thoḍā chhe. vaḷī je muni svayam tapashcharaṇ karatān thakān anya munine
paṇ shāstrādi āpīne temane madad kare chhe te to ā sansāramān pūrvokta munionī
apekṣhāe visheṣhapaṇe durlabh chhe. 102.
(शिखरिणी)
परं मत्वा सर्वं परिह्रतमशेषं श्रुतविदा
वपुःपुस्ताद्यास्ते तदपि निकटं चेदिति मतिः ।
ममत्वाभावे तत्सदपि न सदन्यत्र घटते
जिनेन्द्राज्ञाभङ्गो भवति च हठात्कल्मषमृषेः ।।१०३।।
anuvād : āgamanā jāṇakār munie samasta bāhya vastuone par arthāt
ātmāthī bhinna jāṇīne te badhāno tyāg karī dīdho chhe. chhatān paṇ jyāre sharīr
ane pustakādi temanī pāse rahe chhe to evī avasthāmān te niṣhparigrahī kevī rīte
kahī shakāy. jo evī ahīn āshaṅkā karavāmān āve to teno uttar e chhe ke temane
joke ukta sharīr ane pustakādi pratye koī mamatvabhāv raheto nathī tethī ja teo
vidyamān hovā chhatān avidyamān samān ja chhe. hā, jo ukta munine temanā pratye

Page 53 of 378
PDF/HTML Page 79 of 404
single page version

background image
mamatvabhāv hoy to pachhī te niṣhparigrahī kahī shakātā nathī. ane evī avasthāmān
tene samasta parigrahanā tyāgarūp jinendra āgnāno bhaṅg karavāno doṣh prāpta thāy
chhe ke jethī tene baḷapūrvak pāpabandh thāy chhe. 103.
(स्रग्धरा)
यत्संगाधारमेतश्चलति लघु च यत्तीक्ष्णदुःखौघधारं
मृत्पिण्डीभूतभूतं कृतबहुविकृतिभ्रान्ति संसारचक्रम् ।
ता नित्यं यन्मुमुक्षुर्यतिरमलमतिः शान्तमोहः प्रपश्ये-
ज्जामीः पुत्रीःसवित्रीरिव हरिणद्रशस्तत्परं ब्रह्मचर्यम् ।।१०४।।
anuvād : je tīvra duḥkhonā samūharūp dhārā sahit chhe, jenā prabhāvathī prāṇī
māṭīnā piṇḍānī jem ghūme chhe ane je anek vikār rūp bhram karanār chhe evun ā
sansārarūpī chakra je strīonā ādhāre shīghratāthī phare chhe te mr̥ug samān netravāḷī
strīone, mohane upashānta karanār, mokṣhanā abhilāṣhī, nirmaḷ buddhivāḷā muni sadā
bahen, dīkarī ane mātā samān juo. e ja uttam brahmacharyanun svarūp chhe.
visheṣhārthaḥ — ahīn sansāramān chakrano ārop mūkavāmān āvyo chhe. te ā kāraṇe — jem
chakra (kumbhārano chākaḍo) khīlīnā ādhāre chāle chhe tevī ja rīte ā sansārachakra (sansār paribhramaṇ)
strīonā ādhāre chāle chhe. chakramān jo tīkṣhṇa dhār hoy to ā sansār chakramān je anek duḥkhono
samūh rahe chhe te ja tenī tīkṣhṇa dhār chhe. kumbhāranā chākaḍā upar jem māṭīno piṇḍo paribhramaṇ
kare chhe tem ā sansārachakra upar samasta dehadhārī prāṇīo paribhramaṇ kare chhe. jem kumbhārano chākaḍo
ghūmatā ghūmatā māṭīnā piṇḍāmānthī anek vikāro – shakorū, ghaḍo, kuṇḍu vagerene utpanna kare chhe tevī ja
rīte ā sansārachakra paṇ anek vikāro – jīvanī naranārakādirūp paryāyone utpanna karīne temane ghumāve
chhe. tātparya e chhe ke sansāraparibhramaṇanā kāraṇabhūt strīo chhe temanā viṣhayano anurāg chhe. te
strīone avasthāvisheṣh pramāṇe mātā, bahen ane dīkarī samān samajīne temanā pratye anurāg na
karavo e brahmacharya chhe je te sansārachakrathī jīvonī rakṣhā kare chhe. 104.
(मालिनी)
अविरतमिह तावत्पुण्यभाजो मनुष्याः
ह्रदि विरचितरागाः कामिनीनां वसन्ति ।
कथमपि न पुनस्ता जातु येषां तदङ्घ्री
प्रतिदिनमतिनम्रास्ते ऽपि नित्यं स्तुवन्ति ।।१०५।।

Page 54 of 378
PDF/HTML Page 80 of 404
single page version

background image
anuvād : lokamān puṇyavān puruṣho rāg utpanna karīne nirantar strīonā
hr̥udayamān nivās kare chhe. e puṇyavān puruṣho paṇ, je munionā hr̥udayamān te strīo
kadī ane koī prakāre paṇ rahetī nathī te munionā charaṇanī pratidin atyant namra
banīne nitya stuti kare chhe. 105.
(स्रग्धरा)
वैराग्यत्यागदारुद्वयकृतरचना चारुनिश्रेणिका यैः
पादस्थानैरुदारैर्दशभिरनुगता निश्चलैर्ज्ञानद्रष्टेः ।
योग्या स्यादारुरुक्षोः शिवपदसदनं गन्तुमित्येषु केषां
नो धर्मेषु त्रिलोकीपतिभिरपि सदा स्तूयमानेषु हृष्टिः ।।१०६।।
anuvād : vairāgya ane tyāgarūp be lākaḍāthī banāvelī sundar nisaraṇī
je das mahān sthir pagathiyāvāḷī hoīne mokṣha-mahelamān javā māṭe chaḍavānī
abhilāṣhā rākhanār munione māṭe yogya chhe. traṇalokanā adhipatio (indra,
dharanendra ane chakravartī ) dvārā stūyamān te das dharmonā viṣhayamān kyā puruṣhone harṣha
na thāy? 106.
(शार्दूलविक्रीडित)
निःशेषामलशीलसद्गुणमयीमत्यन्तसाम्यस्थितां
वन्दे तां परमात्मनः प्रणयिनीं कृत्यान्तगां स्वस्थताम् ।
यत्रानन्तचतुष्टयामृतसरित्यात्मानमन्तर्गतं
न प्राप्नोति जरादिदुःखहशिखः संसारदावानलः ।।१०७।।
anuvād : je svasthatā nirmaḷ samasta shīl ane samīchīn guṇothī
rachāyelī chhe, atyant samatābhāv upar sthit chhe tathā kāryanā antane prāpta karīne
kr̥utakr̥utya thaī chukī chhe; te paramātmānī priyāsvarūp svasthatāne hun namaskār karun chhun.
anant chatuṣhṭayarūp amr̥utanī nadī samān te svasthatāmān sthit ātmāne vr̥uddhatva
ādirūp duḥsah jvāḷāothī sanyukta evā sansārarūpī dāvānal (jaṅgalanī āg)
prāpta thato nathī. 107.