Padmanandi Panchvinshati-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Shlok: 145-192 (1. Dharmopadeshamrut).

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 6 of 21

 

Page 75 of 378
PDF/HTML Page 101 of 404
single page version

background image
darshananun kautūhal hoy to nakāmā kolāhal (bakavād)thī shun? potānī samasta
indriyono nirodh karīne tun parigrah pichāshane chhoḍī de. enāthī sthirachitta thaīne
tun keṭalāk divasomān ekāntamān te antarātmānun avalokan karī shakīsh. 144.
(शार्दूलविक्रीडित)
हे चेतः किमु जीव तिष्ठसि कथं चिन्तास्थितं सा कुतो
रागद्वेषवशात्तयोः परिचयः कस्माच्च जातस्तव ।
इष्टानिष्टसमागमादिति यदि श्वभ्रं तदावां गतौ
नोचेन्मुञ्च समस्तमेतदचिरादिष्टादिसंकल्पनम् ।।१४५।।
anuvād : ahīn jīv potānā chittane keṭalāk prashna kare chhe ane te pramāṇe
chitta temano uttar āpe chhe – he chitta! evun sambodhan karatān chitta kahe chhe ke he jīv
shun chhe? tyāre jīv tene pūchhe chhe ke tun kevī rīte rahe chhe? hun chintāmān sthit rahun
chhun. te chintā konāthī utpanna thaī chhe? te rāgadveṣhanā vashe utpanna thaī chhe. te rāg-
dveṣhano parichay tane kyā kāraṇe thayo? temanī sāthe māro parichay iṣhṭa ane aniṣhṭa
vastuonā samāgamathī thayo. ante jīv kahe chhe ke he chitta! jo em hoy to āpaṇe
banney narak prāpta karīshun. te jo tane iṣhṭa na hoy to ā samasta iṣhṭa-aniṣhṭanī
kalpanā shīghratāthī chhoḍī de. 145.
(शार्दूलविक्रीडित)
ज्ञानज्योतिरुदेति मोहतमसो भेदः समुत्पद्यते
सानन्दा कृतकृत्यता च सहसा स्वान्ते समुन्मीलति ।
यस्यैकस्मृतिमात्रतो ऽपि भगवानत्रैव देहान्तरे
देवस्तिष्ठति मृग्यतां सरभसादन्यत्र किं धावत ।।१४६।।
anuvād : je bhagavān ātmānā kevaḷ smaraṇamātrathī paṇ gnānarūpī tej
pragaṭ thāy chhe, agnānarūp andhakārano vināsh thāy chhe tathā kr̥utakr̥utyatā akasmāt ja
ānandapūrvak potānā manamān pragaṭ thaī jāy chhe; te bhagavān ātmā ā ja sharīramān
birājamān chhe. tenun shīghra anveṣhaṇ karo. bījī jagyāe (bāhya padārtho taraph) kem
doḍī rahyā chho. 146.

Page 76 of 378
PDF/HTML Page 102 of 404
single page version

background image
(शार्दूलविक्रीडित)
जीवाजीवविचित्रवस्तुविविधाकारर्द्धिरूपादयो
रागद्वेषकृतो ऽत्र मोहवशतो द्रष्टाः श्रुताः सेविताः ।
जातास्ते द्रढबन्धनं चिरमतो दुःखं तवात्मन्निदं
नूनं जानत एव किं बहिरसावद्यापि धीर्धावति ।।१४७।।
anuvād : he ātman! ahīn je jīv ane ajīvarūp vichitra vastuo,
anek prakāranā ākār, r̥̄iddhio ane rūp ādi rāg-dveṣh utpanna karanār chhe. te
temane mohane vash thaīne joyā chhe, sāmbhaḷyā chhe tathā temanun sevan paṇ karyun chhe. tethī
teo tārā māṭe chirakāḷathī draḍh bandhanarūp thayā chhe ke jethī tane duḥkh bhogavavun paḍe
chhe. ā badhun jāṇavā chhatān paṇ tārī te buddhi āje ya kem bāhya padārtho taraph
doḍī rahī chhe? 147.
(शार्दूलविक्रीडित)
भिन्नोऽहं वपुषो बहिर्मलंकृतान्नानाविकल्पौघतः
शब्दादेश्च चिदेकमूर्तिरमलः शान्तः सदानन्दभाक् ।
इत्यास्था स्थिरचेतसो द्रढतरं साम्यादनारम्भिणः
संसाराद्भयमस्ति किं यदि तदप्यन्यत्र कः प्रत्ययः ।।१४८।।
anuvād : hun bāhya maḷathī (raj – vīryathī) utpanna thayelā ā sharīrathī,
anek prakāranā vikalponā samudāyathī tathā shabdādikathī paṇ bhinna chhun. svabhāvathī
hun chaitanyarūp, advitīy sharīrathī sampanna, karmamaḷ rahit, shānta ane sadā ānandano
upabhoktā chhun. ā prakāranā shraddhānathī jenun chitta sthiratā pāmī gayun chhe tathā je
samatābhāv dhāraṇ karīne ārambharahit thaī gayun chhe tene sansārano sho bhay chhe? kāī
paṇ nahi. ane jo uparyukta draḍh shraddhān hovā chhatān paṇ sansārano bhay chhe to pachhī
bīje kyān vishvās karī shakāy? kyāy nahi. 148.
(शार्दूलविक्रीडित)
किं लोकेन किमाश्रयेण किमथ द्रव्येण कायेन किं
किं वाग्भिः किमुतेन्द्रियैः किमसुभिः किं तैर्विकल्पैरपि ।

Page 77 of 378
PDF/HTML Page 103 of 404
single page version

background image
सर्वे पुद्गलपर्यया बत परे त्वत्तः प्रमत्तो भवन्-
नात्मन्नेभिरभिश्रयस्यति तरामालेन किं बन्धनम् ।।१४९।।
anuvād : he ātman! tāre lokanun shun prayojan chhe? āshcharyanun shun prayojan
chhe? dravyanun shun prayojan chhe? sharīranun shun prayojan chhe? vachanonun shun prayojan chhe?
indriyonun shun prayojan chhe? prāṇonun shun prayojan chhe? tathā te vikalponun paṇ tāre
shun prayojan chhe? arthāt ā badhānun tāre kānīpaṇ prayojan nathī kāraṇ ke te badhī
pudgalanī paryāyo chhe ane tethī tārāthī bhinna chhe. tun pramādane vash thaīne vyartha ja
ā vikalpo dvārā kem atishay bandhanano āshray kare chhe. 149.
(अनुष्टुप)
सतताभ्यस्तभोगानामप्यसत्सुखमात्मजम् ।
अप्यपूर्वं सदित्यास्था चित्ते यस्य स तत्त्ववित् ।।१५०।।
anuvād : je jīvoe nirantar bhogono anubhav karyo chhe temanun te bhogothī
utpanna thayelun sukh avāstavik (kalpit) chhe parantu ātmāthī utpanna sukh apūrva
ane samīchīn chhe; evo jenā hr̥udayamān draḍh vishvās thaī gayo chhe te tattvagna chhe. 150.
(पृथ्वी)
प्रतिक्षणमयं जनो नियतमुग्रदुःखातुरः
क्षुधादिभिरभिश्रयंस्तदुपशान्तये ऽन्नादिकम् ।
तदेव मनुते सुखं भ्रमवशाद्यदेवासुखं
समुल्लसति कच्छुकारुजि यथा शिखिस्वेदनम् ।।१५१।।
anuvād : ā prāṇī samaye samaye kṣhudhā – tr̥uṣhā ādi dvārā atyant tīvra duḥkhathī
vyākuḷ thaīne temane shānta karavā māṭe anna ane pāṇī ādino āshray le chhe ane
tene ja bhram vashe sukh māne chhe. parantu vāstavamān te duḥkh ja chhe. ā sukhanī kalpanā
ā jātanī chhe jem ke khujalīnā rogamān agninā shekathī thatun sukh. 151.
(शार्दूलविक्रीडित)
आत्मा स्वं परमीक्षते यदि समं तेनैव संचेष्टते
तस्मायेव हितस्ततो ऽपि च सुखी तस्यैव संबन्धभाक् ।

Page 78 of 378
PDF/HTML Page 104 of 404
single page version

background image
तस्मिन्नेव गतो भवत्यविरतानन्दामृताम्भोनिधिः
किंचान्यत्सकलोपदेशनिवहस्यैतद्रहस्यं परम् ।।१५२।।
anuvād : jo ātmā potānī jātane utkr̥uṣhṭa dekhe, tenī sāthe krīḍā kare,
tenā ja māṭe hitasvarūp rahe, tenāthī ja te sukhī thāy, teno ja sambandh te pāme
ane temān ja te sthit thāy; to te ānandarūp amr̥utano samudra banī jāy chhe.
adhik shun kahevu? samasta upadeshonun kevaḷ ā ja rahasya chhe.
visheṣhārtha : āno abhiprāy e chhe ke bāhya sarva padārthothī mamatvabuddhi chhoḍīne
ek mātra potānā ātmāmān līn thavāthī apūrva sukh prāpta thāy chhe. te avasthāmān kartā karma
ādi kārakono kāī paṇ bhed raheto nathī – te ja ātmā kartā ane te ja karma ādi svarūp
hoy chhe. e ja kāraṇe granthakartāe ā shlokamān kramashaḥ tenā māṭe sāte vibhaktio (आत्मा,
स्वम्, तेन, तस्मै, ततः, तस्य, तस्मिन् ) upayog karyo chhe. 152.
(आर्या)
परमानन्दाब्जरसं सकलविकल्पान्यसुमनसस्त्यक्त्वा ।
योगी स यस्य भजते स्तिमितान्तःकरणषट्चरणः ।।१५३।।
anuvād : jeno shānta antaḥkaraṇarūpī bhramar samasta vikalporūp anya
puṣhpone chhoḍīne kevaḷ utkr̥uṣhṭa ānandarūp kamaḷanā rasanun sevan kare chhe te yogī kahevāy
chhe. 153.
(शार्दूलविक्रीडित)
जायन्ते विरसा रसा विघटते गोष्ठीकथाकौतुकं
शीर्यन्ते विषयास्तथा विरमति प्रीतिः शरीरेऽपि च ।
जोषं वागपि धारयत्यविरतानन्दात्मशुद्धात्मनः
चिन्तायामपि यातुमिच्छति समं दोषैर्मनः पञ्चताम् ।।१५४।।
anuvād : nitya ānandasvarūp shuddha ātmāno vichār karatān ras nīras thaī
jāy chhe, parasparanā sanlāparūp kathānun kutūhal naṣhṭa thaī jāy chhe, viṣhay naṣhṭa thaī
jāy chhe, sharīranā viṣhayamān paṇ prem raheto nathī, vachan paṇ maun dhāraṇ karī le
chhe tathā man doṣho sāthe mr̥utyu prāpta karavā ichchhe chhe . 154.

Page 79 of 378
PDF/HTML Page 105 of 404
single page version

background image
(स्रग्धरा)
आत्मैकः सोपयोगो मम किमपि ततो नान्यदस्तीति चिन्ता-
भ्यासास्ताशेषवस्तोः स्थितपरममुदा यद्गतिर्नो विकल्पे ।
ग्रामे वा कानने वा जनजनितसुखे निःसुखे वा प्रदेशे
साक्षादाराधना सा श्रुतविशदमतेर्बाह्यमन्यत्समस्तम् ।।१५५।।
anuvād : upayog (gnān-darshan) yukta ek ātmā ja māro chhe, tenā
sivāy bījun kāī paṇ mārun nathī; ā jātanā vichāranā abhyāsathī samasta bāhya
padārtho taraphathī jeno moh haṭī gayo chhe tathā jenī buddhi āgamanā abhyāsathī nirmaḷ
thaī gaī chhe evā sādhu puruṣhanā mananī pravr̥utti vikalpomān hotī nathī. te grām ane
vanamān tathā prāṇī māṭe sukh utpanna karanārā sthānamān ane te sukh rahit sthānamān
paṇ samabuddhi rahe chhe arthāt grām ane sukhayukta sthānamān te harṣhit thato nathī
tathā enāthī viparīt van ane duḥkhayukta sthānamān te khed paṇ pāmato nathī. āne
ja sākṣhāt ārādhanā kahevāmān āve chhe, bījun badhun bāhya chhe. 155.
(शार्दूलविक्रीडित)
यद्यन्तर्निहितानि खानि तपसा बाह्येन किं फल्गुना
नैवान्तर्निहितानि खानि तपसा बाह्येन किं फल्गुना ।
यद्यन्तर्बहिरन्यवस्तु तपसा बाह्येन किं फल्गुना
नैवान्तर्बहिरन्यवस्तु तपसा बाह्येन किं फल्गुना ।।१५६।।
anuvād : jo indriyo antarātmānī sanmukh hoy to pachhī vyarthanā bāhya
tapathī kāī prayojan nathī ane jo te indriyo antarātmānī sanmukh na hoy to
paṇ bāhya tap karavun vyartha ja chhe — tenāthī kāī prayojan siddha thatun nathī. jo
antaraṅg ane bāhyamān anya vastu pratye anurāg hoy to bāhyamān tapathī shun
prayojan chhe? te vyartha ja chhe. enāthī ulaṭun jo antaraṅg ane bāhyamān paṇ anya
vastu pratye anurāg na hoy to paṇ vyartha bāhya tapathī shun prayojan? arthāt
kāī paṇ nathī.
visheṣhārtha : abhiprāy e chhe ke jo indriyonī pravr̥utti ātmasanmukh hoy to iṣhṭa

Page 80 of 378
PDF/HTML Page 106 of 404
single page version

background image
prayojan eṭalā mātrathī ja siddha thaī jāy chhe, pachhī tene māṭe bāhya tapashcharaṇanī kāī paṇ
āvashyakatā nathī rahetī. parantu ukta indriyonī pravr̥utti ātmonmukh na hotān jo bāhya padārtho taraph
jaī rahī hoy to bāhya tap karavā chhatān paṇ yathārtha sukhanī prāpti thaī shakatī nathī. tethī ā
avasthāmān paṇ bāhya tap vyartha ja ṭhare chhe. e ja rīte jo antaraṅgamān ane bāhyamān par vastu
pratye anurāg rahyo na hoy to bāhya tapanun prayojan ā samatābhāvathī ja prāpta thaī jāy chhe,
tethī tenī āvashyakatā rahetī nathī. ane jo antaraṅg ane bāhyamān parapadārtho pratyeno anurāg
haṭyo na hoy to chitta rāg-dveṣhathī dūṣhit kahevāne kāraṇe bāhya tapanun ācharaṇ karavā chhatān paṇ
tenāthī kāī prayojan siddha nahi thāy. tethī ā avasthāmān paṇ bāhya tapanī āvashyakatā rahetī
nathī. tātparya e chhe ke bāhya tapashcharaṇ pahelān indriyadaman, rāg-dveṣhanun shaman ane man, vachan
tathā kāyānī saraḷ pravr̥utti thavī atyāvashyak chhe. e thatān ja te bāhya tapashcharaṇ sārthak thaī shakashe,
anyathā tenī nirarthakatā anivārya chhe. 156.
(शार्दूलविक्रीडित)
शुद्धं वागतिवर्तितत्त्वमितरद्वाच्यं च तद्वाचकं
शुद्धादेश इति प्रभेदजनकं शुद्धेतरत्कप्लितम् ।
तत्राद्यं श्रवणीयमेव सुद्रशा शेषद्वयोपायतः
सापेक्षा नयसंहतिः फलवती संजायते नान्यथा ।।१५७।।
anuvād : shuddha tattva vachan agochar chhe, enāthī viparīt ashuddha tattva
vachan gochar chhe arthāt shabda dvārā kahī shakāy chhe. shuddha tattvane je grahaṇ kare
chhe te shuddhādesh kahevāy chhe ane je bhedane pragaṭ kare chhe te shuddhathī itar arthāt
ashuddhanay kalpit karāyo chhe. samyagdraṣhṭie sheṣh be upāyomānthī pratham shuddha tattvano
āshray levo joīe. barābar chhe – nayono samudāy paraspar sāpekṣha hovāthī ja
prayojanabhūt thāy chhe. parasparanī apekṣhā na karavāthī te niṣhphaḷ ja rahe chhe. 157.
(शार्दूलविक्रीडित)
ज्ञानं दर्शनमव्यशेषविषयं जीवस्य नार्थान्तरं
शुद्धादेशविवक्षया स हि ततश्चिद्रूप इच्युच्यते ।
पर्यायैश्च गुणैश्च साधु विदिते तस्मिन् गिरा सद्गुरो-
र्ज्ञातं किं न विलोकितं न किमथ प्राप्तं न किं योगिभिः ।।१५८।।

Page 81 of 378
PDF/HTML Page 107 of 404
single page version

background image
anuvād : shuddhanayanī apekṣhāe samasta padārthono viṣhay karanār gnān ane
darshan ja jīvanun svarūp chhe je te jīvathī pr̥uthak nathī. āthī bhinna bījun koī jīvanun
svarūp hoī shakatun nathī. māṭe te ‘chidrūp’ arthāt chetanasvarūp em kahevāy chhe. uttam
gurunā upadeshathī potānā guṇo ane paryāyo sāthe te gnān-darshan svarūp jīvane sārī
rīte jāṇī letān yogīoe shun nathī jāṇyun, shun nathī dekhyun ane shun nathī prāpta karyun?
arthāt uparyukta jīvanun svarūp jāṇī letān bījun badhun ja jāṇī līdhun, joī līdhun
ane prāpta karī līdhun chhe em samajavun joīe. 158.
(शार्दूलविक्रीडित)
यन्नान्तर्न बहिः स्थितं न च दिशि स्थूलं न सूक्ष्मं पुमान्
नैव स्त्री न नपुंसकं न गुरुतां प्राप्तं न यल्लाघवम् ।
कर्मस्पर्शशरीरगन्धगणनाव्याहारवर्णोज्झितं
स्वच्छं ज्ञानद्रगेकमूर्ति तदहं ज्योतिः परं नापरम् ।।१५९।।
anuvād : hun te utkr̥uṣhṭa jyoti svarūp chhun je na andar sthit chhe, na bahār
sthit chhe, na dishāmān sthit chhe, na sthūḷ chhe, na sūkṣhma chhe, na puruṣh chhe, na strī
chhe, na napunsak chhe, na guru chhe, na laghu chhe; tathā je karma, sparsha, sharīr, gandh, gaṇanā,
shabda ane varṇa rahit thaīne nirmaḷ ane gnān-darshanarūp advitīy sharīr dhāraṇ kare
chhe. enāthī bhinna bījun koī mārun svarūp nathī. 159.
(शार्दूलविक्रीडित)
जानन्ति स्वयमेव यद्विमनसश्चिद्रूपमानन्दवत्
प्रोच्छिन्ने यदनाद्यमन्दमसकृन्मोहान्धकारे हठात् ।
सूर्याचन्द्रमसावतीत्य यदहो विश्वप्रकाशात्मकं
तज्जीयात्सहजं सुनिष्कलमहं शब्दाभिधेयं महः ।।१६०।।
anuvād : jene anādikālīn prachur moharūp andhakār baḷapūrvak naṣhṭa thaī
javāthī manarahit thayelā sarvagna svayam ja jāṇe chhe, je chetanasvarūp chhe, ānand – sanyukta
chhe, anādi chhe, tīvra chhe, nirantar rahenār chhe ane je āshcharyanī vāt chhe ke sūrya
tathā chandramāne paṇ tiraskr̥ut karīne samasta jagatane prakāshit karanār chhe; te ‘अहम्’

Page 82 of 378
PDF/HTML Page 108 of 404
single page version

background image
shabdathī kahevātun sharīr rahit svābhāvik tej jayavant ho. 160.
(वसंततिलका)
यज्जायते किमपि कर्मवशादसातं
सातं च यत्तदनुयायि विकल्पजालम् ।
जातं मनागपि न यत्र पदं तदेव
देवेन्द्रवन्दितमहं शरणं गतो ऽस्मि ।।१६१।।
anuvād : karmanā udayathī je kāī paṇ duḥkh ane sukh thāy chhe tathā temanun
anusaraṇ karanār je vikalpa samūh paṇ thāy chhe te je padamān jarāy raheto nathī,
hun devendrothī vandit te ja (mokṣha) padanā sharaṇe jāun chhun. 161.
(शार्दूलविक्रीडित)
धिक्कान्तास्तनमण्डलं धिगमलप्रालेयरोचिः करान्
धिक्कर्पूरविमिश्रचन्दनरसं धिक् ताञ्जलादीनपि ।
यत्प्राप्तं न कदाचिदत्र तदिदं संसारसंतापहृत्
लग्नं चेदतिशीतलं गुरुवचोदिव्यामृतं मे हृदि ।।१६२।।
anuvād : je pūrve kadī prāpta thayun nathī evun sansārano santāp naṣhṭa karanār
atyant shītaḷ gurunā upadesharūp divya amr̥ut jo mārā hr̥udayamān sanlagna chhe to pachhī
patnīnā stanamaṇḍaḷane dhikkār chhe, nirmaḷ chandramānā kiraṇone dhikkār chhe, kapūr mishrit
chandanarasane dhikkār chhe tathā anya jaḷ ādi shītaḷ vastuone paṇ dhikkār chhe.
visheṣhārtha : strīnun stanamaṇḍaḷ, chandrakiraṇ, kapūr sāthe maḷelo chandanaras, ane bījā paṇ
je jaḷ ādi shītaḷ padārtho lokamān dekhavāmān āve chhe te badhā prāṇīnā bāhya shārīrik santāpane
ja thoḍā samay māṭe dūr karī shake chhe, nahi ke abhyantar sansār santāpane. te sansār santāpane jo
koī dūr karī shake to te sadgurunā vachan ja dūr karī shake chhe. amr̥ut samān atishay shītaḷatā
utpanna karanār jo te guruno divya upadesh prāṇīne prāpta thaī gayo hoy to pachhī lokamān shītaḷ
gaṇātā te strīnān stanamaṇḍaḷ ādine dhikkār chhe, kāraṇ ke ā badhā padārtha te santāp naṣhṭa karavāmān
sarvathā asamartha chhe. 162.

Page 83 of 378
PDF/HTML Page 109 of 404
single page version

background image
(मन्दाक्रान्ता)
जित्वा मोहमहाभटं भवपथे दत्तोग्रदुःखश्रमे
विश्रान्ता विजनेषु योगिपथिका दीर्घे चरन्तः क्रमात् ।
प्राप्ता ज्ञान धनाश्चिरादभिमतस्वात्मोपलम्भालयं
नित्यानन्दकलत्रसंगसुखिनो ये तत्र तेभ्यो नमः ।।१६३।।
anuvād : atyant tīvra duḥkh ane parishram utpanna karanār lāmbā sansāranā
mārgamān kramashaḥ gaman karanār je yogīrūp pathik moharūpī mahān yoddhāne jītīne ekānta
sthānamān vishrām pāme chhe. tyār pachhī je gnānarūpī dhanathī sampanna thayā thakā
svātmopalabdhinā sthānabhūt potānā iṣhṭa sthān (mokṣha) ne prāpta thaīne tyān avinashvar-
sukh (mukti) rūpī strīnān saṅgathī sukhī thaī jāy chhe temane namaskār ho. 163.
(स्रग्धरा)
इत्यादिर्धर्म एषः क्षितिपसुरसुखानर्ध्यमाणिक्यकोशः
पाथो दुःखानलानां परमपदलसत्सौधसोपानराजिः ।
एतन्माहात्म्यमीशः कथयति जगतां केवली साध्वधीता
सर्वस्मिन् वाङ्मये ऽथ स्मरति परमहो माद्रशस्तस्य नाम ।।१६४।।
anuvād : ityādi (uparyukta) ā dharma, rājā ane devonā sukharūp amūlya
ratnono khajāno chhe, duḥkharūp agnine shānt karavā māṭe jaḷ samān chhe tathā uttam
pad arthāt mokṣharūp mahelanī sīḍīonī paṅkti samān chhe. tenā mahimānun varṇan
te kevaḷī ja karī shake chhe je traṇe lokanā adhipati hovāthī samasta āgamamān niṣhṇāt
chhe. mārā jevo alpagna manuṣhya to kevaḷ tenun nāmasmaraṇ kare chhe. 164.
(शार्दूलविक्रीडित)
शाश्वज्जन्मजरान्तकालविलसद्दुःखौघसारीभवत्-
संसारोग्रमहारुजोपहृतये ऽनन्तप्रमोदाय च ।
एतद्धर्मरसायनं ननु बुधाः कर्तुं मतिश्चेत्तदा
मिथ्यात्वाविरतिप्रमादनिकरक्रोधादि संत्यज्यताम् ।।१६५।।

Page 84 of 378
PDF/HTML Page 110 of 404
single page version

background image
anuvād : he vidvāno! nirantar janma, jarā ane maraṇarūp duḥkhonā samūhamān
sārabhūt evā sansārarūp tīvra mahārogane dūr karīne anant sukh prāpta karavā māṭe
jo āpanī ā dharmarūpī rasāyaṇ prāpta karavānī ichchhā chhe to mithyātva, avirati
ane pramādanā samūhano tathā krodhādi kaṣhāyono parityāg karo. 165.
(शार्दूलविक्रीडित)
नष्टं रत्नमिवाम्बुधौ निधिरिव प्रभ्रष्टदृष्टेर्यथा
योगो यूपशलाकयोश्च गतयोः पूर्वापरौ तोयधी ।
संसारे ऽत्र तथा नरत्वमसकृद्दुःखप्रदे दुर्लभं
लब्धे तत्र च जन्म निर्मलकुले तत्रापि धर्मे मतिः ।।१६६।।
anuvād : jem samudramān vilīn thayelā ratnanun pharīthī prāpta thavun durlabh chhe.
āndhaḷāne nidhi maḷavānun durlabh chhe tathā judī judī pūrva ane pashchim samudrane prāpta
thayel yūp (yagnamān pashune bāndhavānun lākaḍun) ane shalākā (yagnamān khoḍavāmān āvelī
khīlī) no pharī sanyog thavo durlabh chhe; tevī ja rīte nirantar duḥkh āpanār ā
sansāramān manuṣhya paryāyane prāpta karavī paṇ atishay durlabh chhe. jo kadāchit ā
manuṣhya paryāy prāpta thaī paṇ jāy toy nirmaḷ kuḷamān janma levo ane tyān paṇ
dharmamān buddhi lāgavī, e ghaṇun ja durlabh chhe. 166.
(शार्दूलविक्रीडित)
न्यायादन्धकवर्तकीयकजनाख्यानस्य संसारिणां
प्राप्तं वा बहुकल्पकोटिभिरिदं कृच्छ्रान्नरत्वं यदि ।
मिथ्यादेवगुरूपदेशविषयव्यामोहनीचान्वय-
प्रायैः प्राणभृतां तदेव सहसा वैफल्यमागच्छति ।।१६७।।
anuvād : sansārī prāṇīone ā manuṣhya paryāy ‘अन्धकवर्तकीयक’ rūp jan
ākhyānanā nyāye karoḍo kalpa kāḷomān mahā kaṣhṭe prāpta thaī chhe, arthāt jevī rīte
āndhaḷā manuṣhyanā hāthamān baṭer pakṣhīnun āvavun durlabh chhe tevī ja rīte ā manuṣhya
paryāy prāpta thavī paṇ atyant durlabh chhe. vaḷī jo te karoḍo kalpakāḷamān koī prakāre

Page 85 of 378
PDF/HTML Page 111 of 404
single page version

background image
prāpta paṇ thaī gaī to te mithyā dev ane mithyā gurunā upadesh, viṣhay anurāg
ane nīch kuḷamān utpatti ādi dvārā sahasā niṣhphaḷ jāy chhe. 167.
(वसंततिलका)
लब्धे कथं कथमपीह मनुष्यजन्म-
न्यङ्ग प्रसंगवशतो हि कुरु स्वकार्यम् ।
प्राप्तं तु कामपि गतिंकुमते तिरश्चां
कस्त्वां भविष्यति विबोधयितुं समर्थः ।।१६८।।
anuvād : he durbuddhi prāṇī! jo ahīn tane koī paṇ prakāre manuṣhya janma
prāpta thaī gayo chhe to pachhī prasaṅg pāmīne potānun kārya (ātmahit) karī le. nahi
to jo tun marīne koī tiryañch paryāy pāmīsh to pachhī tane samajāvavā māṭe koṇ
samartha thashe? arthāt koī samartha thaī shakashe nahi. 168.
(शार्दूलविक्रीडित)
जन्म प्राप्य नरेषु निर्मलकुले क्लेशान्मतेः पाटवं
भक्तिं जैनमते कथं कथमपि प्रागर्जितश्रेयसः ।
संसारार्णवतारकं सुखकरं धर्मं न ये कुर्वते
हस्तप्राप्तमनर्ध्यरत्नमपि ते मुञ्चन्ति दुर्बुद्धयः ।।१६९।।
anuvād : je manuṣhyo manuṣhya paryāyamān uttam kuḷamān janma laīne kaṣhṭapūrvak
buddhichāturyane pāmyā chhe tathā jemaṇe pūrvopārjit puṇyakarmanā udayathī koīpaṇ prakāre
jainamatamān bhakti paṇ prāpta karī līdhī chhe chhatān paṇ jo teo sansār-samudrano pār
karāvīne sukh utpanna karanār dharma karatā nathī to samajavun joīe ke te durbuddhijano
hāthamān prāpta thavā chhatān paṇ amūlya ratna chhoḍī de chhe. 169.
(शार्दूलविक्रीडित)
तिष्ठत्या युरतीव दीर्घमखिलान्यङ्गानि दूरं द्रढा-
न्येषा श्रीरपि मे वशं गतवती किं व्याकुलत्वं मुधा ।
आयत्यां निरवग्रहो गतवया धर्मं करिष्ये भरा-
दित्येवं बत चिन्तयन्नपि जडो यात्यन्तकग्रासताम् ।।१७०।।

Page 86 of 378
PDF/HTML Page 112 of 404
single page version

background image
anuvād : mārun āyuṣhya ghaṇun lāmbu chhe, hāth pag vagere badhā avayavo khūb
majabūt chhe, ā lakṣhmī paṇ mārā vashamān chhe to pachhī hun nakāmo vyākuḷ shā māṭe
thāun? uttar kāḷamān jyāre vr̥uddhāvasthā prāpta thashe tyāre hun nishchint thaīne khūb dharma
karīsh. khedanī vāt chhe ke ā jātano vichār karatān karatān ā mūrkha prāṇī kāḷano
koḷiyo banī jāy chhe. 170
(आर्या)
पलितैकदर्शनादपि सरति सतश्चित्तमाशु वैराग्यम् ।
प्रतिदिनमितरस्य पुनः सह जरया वर्धते तृष्णा ।।१७१।।
anuvād : sādhu puruṣhanun chitta ek pāko (shvet) vāḷ dekhavāthī ja shīghra
vairāgya pāmī jāy chhe. parantu enāthī viparīt avivekī manuṣhyanī tr̥uṣhṇā pratidin
vr̥uddhatva sāthe vadhatī jāy chhe arthāt jem jem tenī vr̥uddhāvasthā vadhatī jāy chhe tem
tem uttarottar tenī tr̥uṣhṇā paṇ vadhatī jāy chhe. 171.
(मन्दाक्रान्ता)
आजातेर्नस्त्वमसि दयिता नित्यमासन्नगासि
प्रौढास्याशे किमथ बहुना स्त्रीत्वमालम्बितासि ।
अस्मत्केशग्रहणमकरोदग्रतस्ते जरेयं
मर्षस्येतन्मम च हतके स्नेहलाद्यापि चित्रम् ।।१७२।।
anuvād : he tr̥uṣhṇā! tun amane janmathī māṇḍīne ja priy chho, sadā pāse
rahenārī chho, ane vr̥uddhi pāmelī chho. ghaṇun shun kahīe? tun amārī patnīnī avasthāne
pāmī chho. ā jarā (ghaḍapaṇ) rūp bījī strī tārī sāme ja amārā vāḷ pakaḍī
chūkī chhe. he ghātak tr̥uṣhṇā! tun mārā ā vāḷ grahaṇarūp apamānane sahan karatī thakī
āje paṇ sneh rākhanār banī raho chho e āshcharyanī vāt chhe.
visheṣhārtha : lokamān jovāmān āve chhe ke jo koī puruṣh koī anya strī sāthe prem
kare chhe to chirakāḷathī prem karanārī paṇ tenī strī tenā taraph virakta thaī jāy chhe – tene chhoḍī
de chhe. paṇ khedanī vāt chhe ke te tr̥uṣhṇārūp strī potānā priyatamane anya jarārūp nārīmān āsakta
jovā chhatān paṇ tene chhoḍatī nathī ane tenā pratye anurāg ja kare chhe. tātparya e chhe ke vr̥uddhāvasthā
prāpta thatān puruṣhanun sharīr shithil thaī jāy chhe ane smr̥uti paṇ kṣhīṇ thaī jāy chhe. chhatān paṇ

Page 87 of 378
PDF/HTML Page 113 of 404
single page version

background image
te viṣhayatr̥uṣhṇā chhoḍīne ātmahitamān pravr̥utta thato nathī, e keṭalā khedanī vāt chhe. 172.
(वसंततिलका)
रङ्कायते परिद्रढोऽपि द्रढोऽपि मृत्यु-
मभ्येति दैववशतः क्षणतोऽत्र लोके ।
तत्कः करोति मदमम्बुजपत्रवारि-
बिन्दूपमैर्धनकलेवरजीविताद्यैः ।।१७३।।
anuvād : ahīn sansāramān rājā paṇ daivavash thaīne raṅk jevo banī jāy chhe tathā
puṣhṭa sharīravāḷo manuṣhya paṇ karmodayathī kṣhaṇavāramān ja mr̥utyu pāmī jāy chhe.evī
avasthāmān kyo buddhimān puruṣh kamaḷapatra upar rahelā jaḷabindu samān vināsh pāmanār
dhan, sharīr ane jīvan ādi viṣhayamān abhimān kare? arthāt kṣhaṇamān kṣhīṇ thanār ā
padārthonā viṣhayamān vivekī jan kadī paṇ abhimān karatā nathī. 173.
(शार्दूलविक्रीडित)
प्रातर्दर्भदलाग्रकोटिघटितावश्यायबिन्दूत्कर-
प्रायाः प्राणधनाङ्गजप्रणयिनीमित्रादयो देहिनाम् ।
अक्षाणां सुखमेतदुग्रविषवद्धर्मं विहाय स्फु टं
सर्वं भङ्गुरमत्र दुःखदमहो मोहः करोत्यन्यथा ।।१७४।।
anuvād : prāṇīonā prāṇ, dhan, putra, strī ane mitra ādi prātaḥkāḷamān
darbha ghāsanā pāndaḍānī aṇī upar rahel jhākaḷanā ṭīpāo samān asthir chhe. ā
indriyajanya sukh tīkṣhṇa viṣh samān pariṇāme duḥkhadāyak chhe. tethī e spaṣhṭa chhe ke
ahīn dharma sivāy anya sarva padārtho vinashvar ane kaṣhṭadāyak chhe parantu āshcharya chhe
ke ā sansārī prāṇī mohavash thaīne ā vinashvar padārthone sthir mānīne temān
anurāg kare chhe ane sthāyī dharmane bhūlī jāy chhe. 174.
(शार्दूलविक्रीडित)
तावद्वल्गति वैरिणां प्रति चमूस्तावत्परं पौरुषं
तीक्ष्णस्तावदसिर्भुजौ द्रढतरौ तावच्च कोपोद्गमः ।

Page 88 of 378
PDF/HTML Page 114 of 404
single page version

background image
भूपस्यापि यमो न यावददयः क्षुत्पीडितः सन्मुखं
धावत्यन्तरिदं विचिन्त्य विदुषा तद्रोधको मृग्यते ।।१७५।।
anuvād : jyān sudhī bhūkhathī piḍāyel nirday yamarāj (mr̥utyu) sāme āvatā
nathī tyān sudhī rājānī paṇ senā shatruo upar ākramaṇ karavā prasthān kare chhe,
tyān sudhī utkr̥uṣhṭa puruṣhārtha paṇ rahe chhe, tyān sudhī tīkṣhṇa taravār paṇ sthir rahe chhe,
tyān sudhī banne hāth paṇ atishay draḍh rahe chhe ane tyān sudhī krodh paṇ uday
pāme chhe. ām vichār karīne vidvān puruṣh ukta yamarājano nigrah karanār tap
ādinī khoj kare chhe. 175.
(मालिनी)
रतिजलरममाणो मृत्युकैवर्तहस्त-
प्रसृतधनजरोरुप्रोल्लसज्जालमध्ये ।
निकटमपि न पश्यत्यापदां चक्रमुग्रं
भवसरसि वराको लोकमीनौघ एषः ।।१७६।।
anuvād : jenī madhyamān mr̥utyurūpī nāvike potāne hāthe saghan jarārūpī
vistr̥ut jāḷ phelāvī dīdhī chhe evā sansārarūpī sarovaramān rāgarūpī jaḷamān ramaṇ
karanār ā bichārā janarūpī māchhalīono samudāy samīpamān āvelī mahān
āpattiono samūh dekhato nathī. 176.
(शार्दूलविक्रीडित)
क्षुद्भुक्तेस्तृडपीह शीतलजलाद्भूतादिका मन्त्रतः
सामादेरहितो गदाद्गदगणः शान्तिं नृभिर्नीयते ।
नो मृत्युस्तु सुरैरपीति हि मृते मित्रे ऽपि पुत्रे ऽपि वा
शोको न क्रियते बुधैः परमहो धर्मस्ततस्तज्जयः ।।१७७।।
anuvād : sansāramān manuṣhya bhojanathī kṣhudhāne, jaḷathī tarasane, mantrathī bhūt –
pishāchādine, sām, dām, daṇḍ ane bhedathī shatrune tathā auṣhadhathī rogonā samūhane shānta
karyā kare chhe. parantu mr̥utyune dev paṇ shānta karī shakatā nathī. ā rīte vichār karīne
vidvān manuṣhyo mitra athavā putra maravā chhatān shok karatā nathī, paṇ ek mātra dharmanun

Page 89 of 378
PDF/HTML Page 115 of 404
single page version

background image
ja ācharaṇ kare chhe ane tenāthī ja te matyu upar vijay meḷave chhe. 177.
(मन्दाक्रान्ता)
त्यक्त्वा दूरं विधुरपयसो दुर्गतिक्लिष्टकृच्छ्रान्
लब्ध्वानन्दं सुचिरममरश्रीसरस्यां रमन्ते ।
एत्यैतस्या नृपपदसरस्यक्षयं धर्मपक्षा
यान्त्येतस्मादपि शिवपदं मानसं भव्यहंसा ।।१७८।।
anuvād : dharmarūpī pāṅkho dhāraṇ karanār bhavya jīvarūp hans narakādik
durgationā kleshayukta duḥkhorūp pāṇī vinānā jaḷāshayone dūrathī ja chhoḍīne
ānandapūrvak devonī lakṣhmīrūp sarovaramān chirakāḷ sudhī ramaṇ kare chhe. tyānthī āvīne
teo rājyapad rūp sarovaramān ramaṇ kare chhe. ante teo tyānthī paṇ nīkaḷīne
avinashvar mokṣhapadarūpī mānas sarovarane prāpta kare chhe.
visheṣhārtha : jem uttam, puṣhṭa pāṅkhovāḷā hans pakṣhī jaḷathī khālī thayelā jaḷāshayo chhoḍī
daīne koī anya sarovaramān chālyā jāy chhe ane pachhī ante tene paṇ chhoḍī mānas sarovaramān
jaī pahoñche chhe tevī ja rīte dharmātmā bhavyajīv te dharmanā prabhāvathī narakādi durgationā kaṣhṭathī
bachīne kramashaḥ devapad ane rājapadanā sukh bhogavatā thakā ante mokṣhapad prāpta karī le chhe. 178.
(शार्दूलविक्रीडित)
जायन्ते जिनचक्रवर्तिबलभृद्भोगीन्द्रकृष्णादयो
धर्मादेव दिगङ्गनाङ्गविलसच्छश्वद्यशश्चन्दनाः ।
तद्धीना नरकादियोनिषु नरा दुःखं सहन्ते ध्रुवं
पापेनेति विजानता किमिति नो धर्मः सता सेव्यते ।।१७९।।
anuvād : jemanun yasharūpī chandan sadā dishāorūp strīonā sharīramān
sushobhit rahe chhe arthāt jemanī kīrti samasta dishāomān phelāyelī chhe evā
tīrthaṅkar, chakravartī, baḷadev, nāgendra ane kr̥iṣhṇa (nārāyaṇ) ādi pad dharmathī ja
prāpta thāy chhe. dharma rahit manuṣhya nishchayathī pāpanā prabhāvathī narakādik
durgatiomān duḥkh sahan kare chhe. ā vātane jāṇatā thakā sajjan puruṣh dharmanī
ārādhanā kem nathī karatā? 179.

Page 90 of 378
PDF/HTML Page 116 of 404
single page version

background image
(शार्दूलविक्रीडित)
स स्वर्गः सुखरामणीयकपदं ते ते प्रदेशाः पराः
सारा सा च विमानराजिरतुलप्रेङ्खत्पताकापटा ।
ते देवाश्च पदातयः परिलसत्तन्नन्दनं ताः स्त्रियः
शक्रत्वं तदनिन्द्यमेतदखिलं धर्मस्य विस्फू र्जितम् ।।१८०।।
anuvād : sukh vaḍe ramaṇīyapaṇun pāmel te svarganun pad, te te utkr̥uṣhṭa
sthān, laherātā anupam dhvajavastrothī sushobhit te shreṣhṭha vimānapaṅkti, te dev, te
pāyadaḷ sainiko, shobhāyamān te nandanavan, te strīo tathā te anindya indrapad;
ā badhun dharmanā prakāshamān prāpta thāy chhe. 180.
(शार्दूलविक्रीडित)
यत्षट्खण्डमही नवोरुनिधयो द्विःसप्तरत्नानि यत्
तुङ्गा यद्द्विरदा रथाश्च चतुराशीतिश्च लक्षाणि यत् ।
यच्चाष्टादशकोटयश्च तुरगा योषित्सहस्त्राणि यत् ।
षड्युक्ता नवतिर्यदेकविभुता तद्धमि धर्मप्रभोः ।।१८१।।
anuvād : chha khaṇḍ (pūrṇa bharat, airāvat athavā kachchhā ādi kṣhetre) rūp
pr̥ithvīno upabhog; mahān navanidhi, be vār sāt (७×ra) arthāt chaud ratna, unnat
chorāsī lākh hāthī ane eṭalā ja rath, aḍhār karoḍ ghoḍā, chhannuhajār strīo
ane ek chhatra rājya; ā je chakravartīpaṇānī sampatti prāpta thāy chhe te badhī
dharmaprabhunā ja pratāpe prāpta thāy chhe. 181.
(शार्दूलविक्रीडित)
धर्मो रक्षति रक्षितो ननु हतो हन्ति ध्रुवं देहिनां
हन्तव्यो न ततः स एव शरणं संसारिणां सर्वथा ।
धर्मः प्रापयतीह तत्पदमपि ध्यायन्ति यद्योगिनो
नो धर्मात्सुहृदस्ति नैव च सुखी नो पण्डितो धार्मिकात् ।।१८२।।
anuvād : jo dharmanī rakṣhā karavāmān āve to te paṇ dharmātmā prāṇīnī

Page 91 of 378
PDF/HTML Page 117 of 404
single page version

background image
narakādithī rakṣhā kare chhe. enāthī viparīt jo te dharmano ghāt karavāmān āve
to te paṇ nishchayathī prāṇīono ghāt kare chhe arthāt temane narakādi yoniomān
pahoñchāḍe chhe. tethī dharmano ghāt na karavo joīe kāraṇ ke te sansārī prāṇīonun
sarva prakāre rakṣhaṇ karanār te ja chhe. dharma ahīn te (mokṣha) padane paṇ prāpta
karāve chhe ke jenun dhyān yogīo karatā rahe chhe. dharma sivāy bījo koī mitra
(hitechchhak) nathī tathā dhārmik puruṣhanī apekṣhāe bījo koī na to sukhī hoī
shake ane na paṇḍit. 182.
(शार्दूलविक्रीडित)
नानायोनिजलौघलङ्घितदिशि क्लेशोर्मिजालाकुले
प्रोद्भुताद्भुतभूरिकर्ममकरग्रासीकृतप्राणिनि ।
दुःपर्यन्तगभीरभीषणतरे जन्माम्बुधौ मज्जतां
नो धर्मादपरो ऽस्ति तारक इहाश्रान्तं यतध्वं बुधाः ।।१८३।।
anuvād : jeṇe anek yonirūp jaḷanā samūhathī dishāonun atikramaṇ karī
nākhyun chhe, je klesharūpī laheronā samūhathī vyāpta thaī rahyo chhe, jyān prāṇī pragaṭ
thayel āshcharyajanak anek karmarūpī magaronā koḷiyā banī jāy chhe, jeno pār ghaṇī
kaṭhinatāthī prāpta karī shakāy chhe tathā je gambhīr ane atishay bhayānak chhe; evā
janmarūpī samudramān ḍūbatā prāṇīono uddhār karanār dharma sivāy bījo koī nathī.
tethī he vidvāno! āp nirantar dharmanā viṣhayamān prayatna karo. 183.
(शार्दूलविक्रीडित)
जन्मोच्चैःकुल एव संपदधिके लावण्यवारांनिधि-
र्नीरोगं वपुरादिरायुरखिलं धर्माद्ध्रुवं जायते ।
सा न श्रीरथवा जगत्सु न सुखं तत्ते न शुभ्रा गुणाः
यैरुत्कण्ठितमानसैरिव नरो नाश्रीयते धार्मिकः ।।१८४।।
anuvād : nishchayathī dharmanā prabhāve adhik sampattishāḷī ūñch kuḷamān ja janma
thāy chhe, saundaryarūpī samudra prāpta thāy chhe, nīrog sharīr ādi prāpta thāy chhe tathā
āyuṣhya paripūrṇa thāy chhe arthāt akāḷ maraṇ thatun nathī. athavā sansāramān evī
koī lakṣhmī nathī, evun koī sukh nathī ane evo koī nirmaḷ guṇ nathī ke je

Page 92 of 378
PDF/HTML Page 118 of 404
single page version

background image
utkaṇṭhāpūrvak dhārmik puruṣhano āshray letā na hoy. abhiprāy e chhe ke uparyukta
samasta sukhanī sāmagrī ek mātra dharmathī ja prāpta thāy chhe. māṭe vivekī jīvoe
sadāy te dharmanun ācharaṇ karavun joīe. 184.
(शार्दूलविक्रीडित)
भृङ्गाः पुष्पितकेतकीमिव मृगा वन्यामिव स्वस्थलीं
नद्यः सिन्धुमिवाम्बुजाकरमिव श्वेतच्छदाः पक्षिणः ।
शौर्यत्यागविवेकविक्रमयशःसंपत्सहायादयः
सर्वे धार्मिकमाश्रयन्ति न हितं धर्मं विना किंचन ।।१८५।।
anuvād : jevī rīte bhamarā phūlelā ketakī vr̥ukṣhano āshray le chhe, mr̥ug jevī
rīte potānā jaṅgalī sthānano āshray le chhe, nadīo jevī rīte samudrano sahāro le
chhe ane jevī rīte hans pakṣhī sarovaranun ālamban le chhe; tevī ja rīte vīratā, tyāg,
vivek, parākram, kīrti, sampatti ane sahāyak ādi badhun dhārmik puruṣhano āshray le
chhe. barābar chhe – dharma sivāy bījun koī prāṇīne hitakārak nathī. 185.
(शार्दूलविक्रीडित)
सौभागीयसि कामिनीयसि सुतश्रेणीयसि श्रीयसि
प्रासादीयसि यत्सुखीयसि सदा रूपीयसि प्रीयसि ।
यद्वानन्तसुखामृतम्बुधिपरस्थानीयसीह ध्रुवं
निर्धूताखिलदुःखदापदि सुहृद्धर्मे मतिर्धार्यताम् ।।१८६।।
anuvād : he mitra! jo tame ahīn saubhāgyanī ichchhā rākhatā ho, sundar
strīnī ichchhā rākhatā ho, putronī ichchhā karatā ho, lakṣhmīnī ichchhā karatā ho,
mahelanī ichchhā karatā ho, sukhanī ichchhā karatā ho, sundar rūpanī ichchhā karatā ho,
prītinī ichchhā karatā ho athavā jo anant sukharūp amr̥utanā samudra jevā uttam sthān
(mokṣha)nī ichchhā rākhatā ho to nishchayathī samasta duḥkhadāyak āpattiono nāsh
karanār dharmamān tamārī buddhi joḍo. 186.
(शार्दूलविक्रीडित)
संछन्नं कर्मलैर्मरावपि सरः सौधं वने ऽप्युन्नतं
कामिन्यो गिरिमस्तके ऽपि सरसाः साराणि रत्नानि च ।

Page 93 of 378
PDF/HTML Page 119 of 404
single page version

background image
जायन्ते ऽपि च लेप [प्य] काष्ठघटिताः सिद्धिप्रदा देवताः
घर्मश्चेदिह वाञ्छितं तनुभृतां किं किं न संपद्यते ।।१८७।।
anuvād : dharmanā prabhāvathī marubhūmimān paṇ kamaḷothī vyāpta sarovar prāpta
thaī jāy chhe, jaṅgalamān paṇ unnat mahel banī jāy chhe, parvatanā shikhar par paṇ
ānandotpādak strīo ane shreṣhṭha ratna paṇ prāpta thaī jāy chhe. e sivāy ukta
dharmanā ja prabhāvathī bhīnt upar athavā lākaḍāmānthī banāvel devatā paṇ siddhidāyak
thāy chhe. barābar chhe – dharma ahīn prāṇīone kyā kyā iṣhṭa padārtha prāpta karāvato
nathī? badhun ja prāpta karāve chhe. 187.
(वसंततिलका)
दूरादभीष्टभिगच्छति पुण्ययोगात्
पुण्याद्विना करतलस्थमपि प्रयाति ।
अन्यत्परं प्रभवतीह निमित्तमात्रं
पात्रं बुधा भवत निर्मलपुण्यराशेः ।।१८८।।
anuvād : puṇyanā yogathī ahīn dūravartī iṣhṭa padārtha paṇ prāpta thaī jāy
chhe ane puṇya vinā hāthamān rahelā padārtha paṇ chālyā jāy chhe. bījā padārtha to
kevaḷ nimittamātra thāy chhe. tethī he paṇḍitajano! nirmaḷ puṇya rāshinā bhājan thāv,
arthāt puṇyanun upārjan karo. 188.
(शार्दूलविक्रीडित)
कोप्यन्धोऽपि सुलोचनो ऽपि जरसा ग्रस्तो ऽपि लावण्यवान्
निःप्राणोऽपि हरिर्विरूपतनुरप्याधुष्यते मन्मथः ।
उद्योगोज्झितचेष्टितोऽपि नितरामालिङ्ग्यते च श्रिया
पुण्यादन्यमपि प्रशस्तमखिलं जायेत यद्दुर्घटम् ।।१८९।।
anuvād : puṇyanā prabhāvathī koī āndhaḷun prāṇī paṇ nirmaḷ netronun dhārak
thaī jāy chhe, vr̥uddhāvasthā yukta manuṣhya paṇ lāvaṇyayukta (sundar) thaī jāy chhe, nirbaḷ
prāṇī paṇ sinh jevun baḷavān banī jāy chhe, vikr̥ut sharīravāḷo paṇ kāmadev samān
sundar gaṇavāmān āve chhe tathā udyogahīn cheṣhṭāvāḷo jīv paṇ lakṣhmī dvārā gāḍhapaṇe

Page 94 of 378
PDF/HTML Page 120 of 404
single page version

background image
āliṅgāy chhe arthāt udyog rahit manuṣhya paṇ atyant sampattivān banī jāy chhe.
je koī prashansanīy anya samasta padārtha ahīn durlabh gaṇāy chhe te badhā puṇyanā
udayathī prāpta thaī jāy chhe. 189.
(शार्दूलविक्रीडित)
बन्धस्कन्धसमाश्रितां सृणिभृतामारोहकाणामलं
पृष्ठे भारसमर्पणं कृतवतां संचालनं ताडनम् ।
दुर्वाचं वदतामपि प्रतिदिनं सर्वं सहन्ते गजा
निःस्थाम्नां बलिनो ऽपि यत्तदखिलं दुष्टो विधिश्चेष्टते ।।१९०।।
anuvād : je mahāvat hāthīne bāndhīne tenā skandh (kāndh) upar bese chhe,
aṅkush dhāraṇ kare chhe, pīṭh upar bhāre bojo lāde chhe, sañchālan ane tāḍan kare
chhe, tathā duṣhṭa vachano paṇ bole chhe, evā te parākramahīn mahāvatonā samasta
durvyavahārane paṇ je hāthī baḷavān hovā chhatān paṇ pratidin sahan kare chhe e
badhī durdaivanī līlā chhe, arthāt ene pāpakarmanun ja phaḷ samajavun joīe. 190.
(शार्दूलविक्रीडित)
सर्पो हारलता भवत्यसिलता सत्पुष्पदामायते
संपद्येत रसायनं विषमपि प्रीतिं विधत्ते रिपुः ।
देवा यान्ति वशं प्रसन्नमनसः किं वा बहु ब्रूमहे
धर्मो यस्य नभोऽपि तस्य सततं रत्नैः परैर्वर्षति ।।१९१।।
anuvād : dharmātmā prāṇīne jherī sāp hār banī jāy chhe, talavār sundar
phūlonī māḷā banī jāy chhe, jher paṇ uttam auṣhadhi banī jāy chhe, shatru prem karavā
māṇḍe chhe ane dev prasannachitta thaīne āgnākārī thaī jāy chhe. ghaṇun shun kahevun? jenī
pāse dharma hoy tenī upar ākāsh paṇ nirantar ratnonī varṣhā kare chhe. 191.
(शार्दूलविक्रीडित)
उग्रग्रीष्मरविप्रतापदहनज्वालाभितप्तश्चिरं
यः पित्तप्रकृतिर्मरौ मृदुतरः पान्थः पथा पीडितः ।