(शार्दूलविक्रीडित)
दत्तं नौषधमस्य नैव कथितः कस्याप्ययं मन्त्रिणो
नो कुर्याच्छुचमेवमुन्नतमतिर्लोकान्तरस्थे निजे ।
यत्ना यान्ति यतो ऽङ्गिनः शिथिलतां सर्वे मृतेः संनिधौ
बन्धाश्चर्मविनिर्मिताः परिलसद्वर्षाम्बुसिक्ता इव ।।४८।।
anuvAd : koI priy jan maraN pAmatAn vivekI manuShya ‘Ane davA ApavAmAn
na AvI athavA AnA viShayamAn koI mantra jANanArane na kahevAmAn Avyun’ e prakAre
shok karatA nathI. kAraN ke mRutyu pAse AvatAn prANIonA badhA prayatno evI rIte
shithil thaI jAy chhe jem chAmaDAnA banAvelA bandhan varasAdanA pANImAn bhInjAIne
shithil thaI jAy chhe. arthAt mRutyuthI bachavA mATe karavAmAn Avato prayatna kadI
koIno saphaL thato nathI. 48.
(शिखरिणी)
स्वकर्मव्याघ्रेण स्फु रितनिजकालादिमहसा
समाघ्रातः साक्षाच्छरणरहिते संसृतिवने ।
प्रिया मे पुत्रा मे द्रविणमपि मे मे गृहमिदं
वदन्नेवं मे मे पशुरिव जनो याति मरणम् ।।४९।।
anuvAd : je sansArarUpI van rakShako rahit chhe temAn potAnA udayakAL
AdirUp parAkramathI sanyukta evA karmarUpI vAgh dvArA grahAyel A manuShyarUpI pashu
‘A priyA mArI chhe, A putra mArA chhe. A dravya mArun chhe, ane A ghar paN mArun
chhe.’ Am ‘mArun mArun kaheto maraN pAmI jAy chhe.
visheShArtha : jevI rIte vanamAn gandh pAmIne chittA dvArA pakaDAyel bakarA vagere pashunun
rakShaN karanAr tyAn koI nathI — te ‘men men’ shabda karatA thakA tyAn ja maraN pAme chhe – tevI ja rIte
A sansAramAn karmane AdhIn thayel prANInun paN mRutyuthI rakShaN karanAr koI nathI. chhatAn paN mohane
vashIbhUt thaIne A manuShya te mRutyu taraph dhyAn na detAn je strI – putrAdi bAhya padArtha kadI potAnA
thaI shakatA nathI temanAmAn mamatva buddhi rAkhIne ‘mArA mArA’ (A mArI strI chhe, A putra mArA
chhe Adi) karato thako nakAmo sanklesh pAme chhe. 49.
144[ padmanandi-panchavinshati