visheShArtha — mAns pratham to mRug Adi mUngA prANIonA vadhathI utpanna thAy chhe bIjun
temAn asankhya anya tras jIv paN utpanna thaI jAy chhe jenI hinsA thavI anivArya chhe. A kAraNe
tenA bhakShaNamAn hinsA janit pApanun thavun avashyambhAvI chhe. mATe sajjan manuShya teno kevaL parityAg
ja nathI karatA, paN teno teo hAthathI sparsha karavo ane Ankhe dekhavun paN kharAb samaje chhe.
mAnsabhakShak jIvonI durgati anivArya chhe. 19.
(शिखरणी)
गतो ज्ञातिः कश्चिद्वहिरपि न यद्येति सहसा
शिरो हत्वा हत्वा कलुषितमना रोदिति जनः ।
परेषामुत्कृत्य प्रकटितमुखं खादति पलं
कले रे निर्विण्णा वयमिह भवच्चित्रचरितैः ।।२०।।
anuvAd : jo koI potAno sambandhI potAnA ThekANethI bahAr jaIne shIghra Avato
nathI to manuShya manamAn vyAkuL thato thako vAramvAr mAthun pITIne rove chhe. te ja manuShya
anya mRug Adi prANIonun mAns kApIne potAnun mukh pahoLun karIne khAy chhe. he kaLi
kAL! ahIn ame tArI A vichitra pravRuttiothI nirved pAmyA chhIe.
visheShArtha : jyAre potAnA koI IShTa sagA sambandhI kAryavash kyAy bahAr jAy chhe ane
jo te samayasar gher pAchhA AvatA nathI to A mANas aniShTanI AshankAthI vyAkuL thaIne mAthun
dIvAl vagere sAthe pachhADIne rudan kare chhe. pAchho te ja mANas je anya pashu-pakShIone mArIne
temanI mAtA AdithI sadA mATe viyog karAvIne mAnsabhakShaNamAn anurakta thAy chhe, e A
kaLikALano ja prabhAv chhe. kALanI AvI pravRuttiothI vivekI janonun chitta virakta thAy te
svAbhAvik chhe. 20
(मालिनी)
सकलपुरुषधर्मभ्रंशकार्यत्र जन्म –
न्यधिकमधिकमग्रे यत्परं दुःखहेतुः ।
तदपि न यदि मद्यं त्यज्यते बुद्धिमद्भिः
स्वहितमिह किमन्यत्कर्म धर्माय कार्यम् ।।२१।।
anuvAd : je dArU A janmamAn samasta puruShArtho (dharma, artha ane kAm)no
nAsh karanAr chhe ane pachhInA janmamAn ati dukhanun kAraN chhe te madya jo buddhimAn
12[ padmanandi-panchavinshati