66[ padmanandi-pañchavinshatiḥ
duḥkhamānthī kāḍhīne iṣhṭa pad (mokṣha)mān prāpta karāve chhe tene dharma kahevāmān āve chhe. karmo upashānta
thavāthī prāpta thayelī dravya-kṣhetra-kāḷ-bhāvarūp sāmagrī dvārā anantachatuṣhṭayarūp svāsthyano lābh thāy
chhe. ā avasthāmān ek mātra dhyānamudrā ja bākī rahe chhe. bākīnā badhā saṅkalpa-vikalpa chhūṭī jāy
chhe. have ātmā potāne potā dvārā ja sansārarūp khāḍāmānthī kāḍhīne mokṣhamān pahoñchāḍī de chhe. tethī
uparyukta vyākhyā pramāṇe vāstavamān ātmānun nām ja dharma chhe – te sivāy bījo koī dharma hoī
shake nahi. 133.
(शार्दूलविक्रीडित)
नो शून्यो न जडो न भूतजनितो नो कर्तृभावं गतो
नैको न क्षणिको न विश्वविततो नित्यो न चैकान्ततः ।
आत्मा कायमितश्चिदेकनिलयः कर्ता च भोक्ता स्वयं
संयुक्तः स्थिरताविनाशजननैः प्रत्येकमेकक्षणे ।।१३४।।
anuvād : ā ātmā ekāntarūpe na to shūnya chhe, na jaḍ chhe, na pr̥ithvī
ādi bhūtothī utpanna thayo chhe, na kartā chhe, na ek chhe, na kṣhaṇik chhe, na vishvavyāpak
chhe ane na nitya paṇ chhe. parantu chaitanya guṇanā āshrayabhūt te ātmā prāpta thayel
sharīr pramāṇe thato thako svayam ja kartā ane bhoktā paṇ chhe. te ātmā pratyek kṣhaṇe
sthiratā (dhrauvya), vināsh (vyay) ane janan (utpād)thī yukta rahe chhe.
visheṣhārtha : bhinna bhinna matavādīo dvārā ātmānā svarūpanī je vividh prakāre
kalpanā karavāmān āvī chhe tenun ahīn nirākaraṇ karavāmān āvyun chhe. jem ke — shūnyaikāntavādī
(mādhyamik) kevaḷ ātmāne ja nahi paṇ samasta vishvane ya shūnya māne chhe. temanā matanun
nirākaraṇ karavā māṭe ahīn ‘एकान्ततः नो शून्यः’ arthāt ātmā sarvathā shūnya nathī, em kahevāmān
āvyun chhe. vaisheṣhik mukti avasthāmān buddhi ādi nav visheṣh guṇono uchchhed mānīne tene jaḍ
jevo māne chhe. sansār avasthāmān paṇ teo tene svayam chetan nathī mānatā paṇ chetan gnānanā
samavāyathī tene chetan svīkāre chhe. je aupachārik chhe. āvī avasthāmān te svarūpathī jaḍ ja
kahevāshe. temanā ā abhiprāyanun nirākaraṇ karavā māṭe ahīn ‘न जडः’ arthāt te jaḍ nathī, evo
nirdesh karavāmān āvyo chhe. chārvāk matānuyāyī ātmāne pr̥ithvī ādi pāñch bhūtothī utpanna thayelo
māne chhe. temanā abhiprāy pramāṇe tenun astitva garbhathī maraṇ paryanta ja rahe chhe. – garbhanā pahelān
ane maraṇ pachhī tenun astitva rahetun nathī. temanā ā abhiprāyane doṣhavāḷun batāvīne ahīn
‘नभूतजनितः’ arthāt te pāñch bhūtothī utpanna thayo nathī, em kahevāmān āvyun chhe. naiyāyik
ātmāne sarvathā kartā māne chhe. temanā abhiprāyanun lakṣhya karīne ahīn ‘नो कर्मभावं गतः arthāt te