adhikār – 1ḥ dharmopadeshāmr̥ut ]67
sarvathā kartr̥utva avasthāne prāpta nathī, em kahevāmān āvyun chhe. puruṣhādvaitavādī kevaḷ parambrahmano ja
svīkār karīne tenā sivāy samasta padārthono niṣhedh kare chhe. lokamān je vividh prakāranā padārtha
jovāmān āve chhe tenun kāraṇ avidyājanit sanskār chhe. emanā uparyukta matanun nirākaraṇ karatān
ahīn
‘नैकः’ arthāt ātmā ek ja nathī, evo nirdesh karavāmān āvyo chhe. bauddha (sautrāntik)
tene sarvathā kṣhaṇik māne chhe. temano abhiprāy sadoṣh batāvatān ahīn ‘न क्षणिकः’ arthāt ātmā
sarvathā kṣhaṇamān nāsh pāmanār nathī, em kahyun chhe. vaisheṣhik ādi ātmāne vishvavyāpak māne chhe.
temanā matane doṣhapūrṇa batāvīne ahīn ‘न विश्वविततः’arthāt te samasta lokamān vyāpta nathī, evo
nirdesh karyo chhe. sāṅkhyamatānuyāyī ātmāne sarvathā nitya svīkāre chhe. temanā ā abhimatane dūṣhit
ṭharāvīne ahīn ‘न नित्यः’ arthāt te sarvathā nitya nathī, evo nirdesh karavāmān āvyo chhe. ahīn
‘एकान्ततः’ ā padano sambandh sarvatra samajavo joīe. jem ke – ‘एकान्ततः नो शून्यः, एकान्ततः न
: जडः’ ityādi. jainamatānusār ātmānun svarūp kevun chhe, eno nirdesh karatān āgaḷ em batāvyun
chhe ke nayavivakṣhā pramāṇe te ātmā prāpta sharīranī barābar ane chetan chhe. te vyavahārathī svayam
karmono kartā ane temanā phaḷano bhoktā paṇ chhe. prakr̥iti kartā ane puruṣh bhoktā chhe, ā sāṅkhya
siddhānt anusār kartā ek (prakr̥iti) ane phaḷano bhoktā bījo (puruṣh) hoy; em sambhavatun nathī.
jīvādi chha dravyomānthī pratyek kṣhaṇe kṣhaṇe utpād, vyay ane dhrauvyathī sanyukta rahe chhe. koī paṇ dravya
sarvathā kṣhaṇik athavā nitya nathī. 134.
(शार्दूलविक्रीडित)
क्वात्मा तिष्ठति कीद्रशः स कलितः केनात्र यस्येद्रशी
भ्रान्तिस्तत्र विकल्पसंभृतमना यः कोऽपि स ज्ञायताम् ।
किंचान्यस्य कुतो मतिः परमियं भ्रान्ताशुभात्कर्मणो
नित्वा नाशमुपायतस्तदखिलं जानाति ज्ञाता प्रभुः ।।१३५।।
anuvād : ātmā kyān rahe chhe, te kevo chhe tathā ahīn koṇe tene jāṇyo
chhe; ā jātanī bhrānti jene thaī rahī chhe tyān uparyukta vikalpothī paripūrṇa chittavāḷo
je koī paṇ chhe teṇe ātmā jāṇavo joīe. kāraṇ ke ā prakāranī buddhi anya
(jaḍ)ne thaī shakatī nathī. visheṣhatā kevaḷ eṭalī chhe ke ātmāne utpanna thayelo
uparyukta vichār ashubh karmanā udayathī bhrāntiyukta chhe. ā bhrāntino prayatnapūrvak nāsh
karīne gnātā samasta vishvane jāṇe chhe.
visheṣhārtha : ātmā atīndriy chhe. tethī tene alpagnānī ā charmachakṣhuothī joī shakatā
nathī. adrashya hovāthī ja anek prāṇīone ‘ātmā kyān rahe chhe, kevo chhe ane konā dvārā jovāmān