jo ātmā vyāpak hoy to tenī pratīti kevaḷ sharīramān ja kem thāy? bīje paṇ thavī joītī
hatī. parantu sharīr sivāy bīje kyāy paṇ tenī prāpti thatī nathī. tethī nishchit chhe ke ātmā
sharīr pramāṇ ja chhe, nahi ke sarvavyāpak. ‘ātmā pāñch bhūtothī utpanna thayo chhe’ ā chārvāk
matane dūṣhit batāvatān ahīn em kahyun chhe ke ātmā svabhāvathī ja gnātā draṣhṭā chhe tethī te
bhūtajanit nathī. jo em hoy to ātmāmān svabhāvathī chaitanyaguṇ prāpta thavo joīto na hato.
enun paṇ kāraṇ e chhe ke kārya prāyaḥ potānā upādān kāraṇ anusār ja utpanna thāy chhe,
jem māṭīmānthī utpanna thanār ghaḍāmān māṭīnā ja guṇ (mūrtikapaṇun ane achetanapaṇun ādi)
prāpta thāy chhe. tevī ja rīte jo ātmā pañchabhūtathī utpanna thayo hot to temān bhūtanā guṇ
achetanapaṇun ādi ja prāpta thavā joītā hatā, nahi ke svābhāvik chetanatva ādi. parantu temān
achetanapaṇānī viruddha chetanapaṇun ja prāpta thāy chhe, māṭe siddha chhe ke te ātmā pr̥ithvī ādi
bhūtothī utpanna thayo nathī. ātmāne sarvathā nitya athavā kṣhaṇik mānatān temān ghaṭanī jaḷadhāraṇ
ādi arthakriyānī jem kāī paṇ arthakriyā na thaī shake. jem - jo ātmāne kūṭastha nitya (traṇe
parispandanarūp) thaī shake nahi. evī avasthāmān kāryanī utpatti pahelān kāraṇano abhāv kevī
rīte kahī shakāshe? kāraṇ ke jyān ātmāmān kadī koī prakārano vikār sambhavit ja nathī tyān
te ātmā jevo bhogarūp kārya karatī vakhate hato tevo ja te tenā pahelān paṇ hato. to pachhī
shun kāraṇ chhe ke pahelān paṇ bhogarūp kārya na hoy? kāraṇ hovāthī te hovun ja joītun hatun
ane jo te pahelān na hoy to pachhī pāchhaḷathī paṇ utpanna na thavun joīe. kem ke bhogarūp
kriyāno kartā ātmā sadā ekarūp ja rahe chhe. nahi to tenī kūṭastha nityatāno vighāt avashya
thāy. kāraṇ ke pahelān je tenī akartāpaṇārūp avasthā hatī teno vināsh thaīne kartāpaṇārūp
navī avasthāno utpād thayo chhe. ā ja kūṭastha nityatāno vighāt chhe. e ja rīte jo ātmāne
sarvathā kṣhaṇik ja mānavāmān āve to paṇ koī prakāranī arthakriyā thaī shakashe nahi kāraṇ ke
koī paṇ kārya karavā māṭe smr̥uti, pratyabhignān, ane ichchhā ādinun rahevun āvashyak hoy chhe.
te ā kṣhaṇik ekānta pakṣhamān sambhav nathī. enun paṇ kāraṇ e chhe ke jeṇe pahelān koī padārthane
pratyakṣha karī līdho hoy tene ja pāchhaḷathī tenun smaraṇ thāy chhe ane tyār pachhī ja tenā ukta
anubhūt padārthanā smaraṇapūrvak pharīthī pratyakṣha thatān pratyabhignān paṇ thāy chhe. parantu jo ātmā
sarvathā kṣhaṇik ja hoy to je chittakṣhaṇane pratyakṣha thayun hatun te to te ja kṣhaṇe naṣhṭa thaī gayun
chhe. evī hālatamān tenā smaraṇ ane pratyabhignānanī sambhāvanā kevī rīte karī shakāy? tathā
ukta smaraṇ ane pratyabhignān vinā koī paṇ kārya karavun asambhav chhe. ā rīte kṣhaṇik