Page 360 of 660
PDF/HTML Page 381 of 681
single page version
shokano pravAh pragaT thayo, atyant vyAkuL banIne te nAnA prakAre vilAp karavA lAgI.
dukharUp agnithI jenun sharIr baLI rahyun chhe evI te vAchhaDA vinAnI gAy vilAp kare
tem shok karavA lAgI. jenI AnkhamAnthI Ansu jharI rahyAn chhe tevI vilAp karatI tene
patie joi. jenun dhairya nAsh pAmyun chhe, dhULathI jenun ang malin banI gayun chhe, jenA vAL
vInkhAI gayA chhe, jenI kaTimekhalA DhIlI paDI gaI chhe, jenAn vakShasthaL, stan ane jAndh
par nakhanA UjharaDA thayA chhe, te lohIthI lAl thayel chhe, AvaraNarahit, lAvaNyarahit
ane jenI choLI phATI gaI chhe, jANe matta hAthIe kamalinIne masaLI nAkhI hoy tevI
ene joIne patie dhairya ApIne pUchhayun ke he kAnte! kayA duShTe tArI AvI avasthA karI
te kahe. evo koN chhe. jenun maraN najIk Avyun chhe? te mUDh pahADanA shikhar par chaDIne
sUve chhe, sUrya sAme krIDA karIne andhAriyA kUvAmAn paDe chhe, tenAthI daiv rUThayun chhe, te mArA
krodharUpI agnimAn patanganI jem paDashe. dhikkar chhe te pApI avivekIne! te pashu samAn
apavitra, anItiyukta chhe, A lok ane paralokathI bhraShTa chhe, jeNe tane dukh Apyun chhe.
tun vaDavAnaLanI shikhA samAn chhe, rUdan na kar. tun bIjI strI jevI nathI, moTA kuLanI
putrI chho ane moTA kuLamAn paraNI chho. hamaNAn ja te duShTAchArIne hatheLIthI haNI nAkhIne
paralokamAn mokalI ApIsh, jem sinh unmatta hAthIne haNI nAkhe chhe tem. patie jyAre
A pramANe kahyun tyAre chandranakhA mahAkaShTathI rUdan bandh karI gadagad vANIthI kahevA lAgI,
tenun kapAL vALanI laTathI DhankAyelun hatun. te bolI, he nAth! hun putrane jovA mATe roj
vanamAn jatI hatI. Aje gaI tyAre men putranun mastak kapAIne bhUmi par paDelun joyun ane
rudhiranI dhArathI vAnsanun vRukSha lAl thayelun joyun. koI pApI mArA putrane mArIne khaDga
ratna laI gayo chhe. e khaDga devothI sevavA yogya hatun. anek dukhonun bhAjan,
bhAgyarahit hun putranun mastak godamAn laIne vilAp karavA lAgI. je pApIe shambUkane
mAryo hato teNe mArI sAthe anIti karavAnun vichAryun ane mAro hAth pakaDayo. men kahyun ke
mane chhoD. te pApI, halakA kuLanAe mane chhoDI nahi, nakh ane dAntathI mArAn ang
vidAryAn, nirjan vanamAn hun ekalI ane te baLavAn puruSh hato. hun abaLA hovA chhatAn
pUrvapuNyathI shIl bachAvIne mahAkaShTe ahIn AvI. sarva vidyAdharono svAmI, traN khanDano
adhipati, traN lokamAn prasiddha, koIthI jItI na shakAy evo rAvaN mAro bhAI ane tame
kharadUShaN nAmanA mahArAj, daitya jAtinA vidyAdharonA adhipati mArA pati hovA chhatAn
paN hun daivayogathI AvI avasthA pAmI. chandranakhAnAn AvAn vachan sAmbhaLI te atyant
krodhathI jyAn putranun mRutak sharIr paDayun hatun tyAn tatkAL gayo ane putrane marelo joIne
atyant khedakhinna thayo. pahelAn je putra pUnamanA chandra jevo lAgato hato te have atyant
bhayAnak lAgavA mAnDyo. kharadUShaNe potAne gher AvIne potAnA kuTumb sAthe mantraNA karI.
keTalAk mantrI kaThor chittavALA hatA te kahevA lAgyA ke he dev! jeNe khaDga ratna laI
lIdhun ane putrane haNI
Page 361 of 660
PDF/HTML Page 382 of 681
single page version
keTalAk vivekI hatA temaNe kahyun ke he nAth! A nAnun kAm nathI. badhA sAmantone bhegA
karo ane rAvaNane paN patra mokalo. jenA hAthamAn sUryahAs khaDga Avyun hashe te sAmAnya
puruSh nahi hoy. mATe badhA sAmantone bhegA karI, je vichAr karavo hoy te karo, utAvaL
na karo. pachhI rAvaNanI pAse to tatkAL dUt mokalyo. dUt yuvAn ane shIghragAmI hato. te
tatkAL rAvaN pAse pahonchI gayo. rAvaNano uttar Ave te pahelAn kharadUShaN potAnA
putranA maraNathI atyant dveShabharyo sAmantone kahevA lAgyo ke te rank, vidyAbaLarahit,
bhUmigocharI ApaNI vidyAdharonI senArUp samudrane taravAne samartha nathI. dhikkar chhe
ApaNA shUravIrapaNAne. je bIjAnI madad chAhe chhe! ApaNA hAth chhe te ja sahAyak chhe,
bIjA koN hoy? Am kahIne abhimAnapUrvak tarat ja mahelamAnthI nIkaLyo. AkAshamArge
gaman karyun. tenu mukh tejasvI hatun. tene sarvathA yuddhasanmukh jANIne chaud hajAr rAjA sAthe
chAlyA. te danDakavanamAn AvyA. temanI senAnA vAnjitrAdinA samudra samAn avAj
sAmbhaLIne sItA bhay pAmI. ‘he nAth! shun chhe, shun chhe?’ Am bolatI patinA angane
vaLagI paDI, jem kalpavel kalpavRukShane vaLagI rahe chhe. tyAre rAme kahyun ke he priy! bhay na
kar. ene dhairya bandhAvIne vichAravA lAgyA ke A durdhar shabda sinhano chhe ke meghano chhe,
samudrano, duShTa pakShIono chhe ke AkAsh bharAI gayun chhe. pachhI sItAne kahyun ke he priye! e
duShTa pakShI chhe, je manuShya ane pashuone laI jAy chhe, dhanuShanA TankArathI hamaNAn emane
bhagADI mUkun chhun. eTalAmAn ja shatrunI senA pAse AvI. nAnA prakAranAn Ayudyo sahit
subhaTo najare paDayA. jem pavanathI prerAIne meghanI ghaTA vichare tem vidyAdharo pharavA
lAgyA. tyAre shrI rAme vichAryun ke nandIshvaradvIpamAn bhagavAnanI pUjA mATe dev jAy chhe
athavA vAnsanA vRukShamAn koI mANasane haNIne lakShmaN khaDga ratna laI AvyA hatA ane
pelI kanyA banIne AvI hatI te kushIl strI hatI teNe potAnA kuTumbanA sAmantone preryA
hoy tem lAge chhe mATe have shatrunI senA samIp Ave tyAre nishchint rahevun uchit nathI,
em vichArI dhanuSh taraph draShTi karI ane bakhtar paheravAnI taiyArI karI. tyAre lakShmaN
hAth joDI, shir namAvI, vinantI karavA lAgyA ke he dev! mArA hotA, Apane eTalo
parishram levo uchit nathI. Ap rAjaputrInI rakShA karo, hun shatruonI sanmukh jAun chhun.
jo kadAch bhID paDashe to hun sinhanAd karIsh tyAre Ap mArI sahAy karavA Avajo. Am
kahIne bakhtar paherI, shastro laIne lakShmaN shatruonI sAme yuddha mATe chAlyA te vidyAdharo
lakShmaNane uttam AkRutinA dhArak, vIrAdhivIr shreShTha puruSh joIne jem megh parvatane
vInTaLAI vaLe tem vInTaLAI vaLyA. shakti, mudgar, sAmAnya chakra, barachhI, bAN ityAdi
shastronI varShA karavA lAgyA ane ekalA lakShmaN sarva vidyAdharoe chalAvelAn bANone
potAnAn shastrothI niShphaL karavA lAgyA ane pote vidyAdharo taraph AkAshamAn vajradanD
bAN chalAvavA lAgyA. ekalA lakShmaN vidyAdharonI senAne bANathI jem sanyamI sAdhu
Page 362 of 660
PDF/HTML Page 383 of 681
single page version
shir ratnonAn AbhUShaNothI manDit ane kunDaLathI shobhit AkAshamAnthI dharatI par paDayAn,
jANe ke AkAsharUp sarovaranAn kamaL ja hoy! yoddhA sAthe parvat samAn hAthI paDayA ane
ashvo sAthe sAmant paDayA. bhayankar avAj karatA, hoTh karaDatA, UrdhvagAmI bANothI
vAsudev vAhanasahit yoddhAone pIDavA lAgyA. te ja samaye puShpak vimAnamAn besIne
rAvaN Avyo. shambUkane mAranAr puruSho par tene atyant krodh utpanna thayo chhe. teNe
mArgamAn rAmanI samIpe mahAsatI sItAne rahelI joI ane tene joIne atyant moh
pAmyo. sItA to jANe sAkShAt lakShmI ja chhe, tene jotAn ratinun rUp paN tenA jevun na
lAge. chandra samAn sundar mukh, bimbaphaL jevA lAl adhar, kesarInI kaTi samAn kaTi,
chamakatAn chanchaL kamaLapatra samAn lochan ane gajarAjanA kumbhasthaLanAn shikhar samAn
stan, navayuvAn, sarva guNothI pUrNa, kAntinA samUhathI yukta jenun sharIr chhe, jANe kAmanA
dhanuShanI paNachh ja chhe ane jenAn netra kAmanAn bAN ja chhe. jANe ke nAmakarmarUp chitrakAre
potAnI chapaLatA nibhAvavA mATe sthiratApUrvak sukhethI jevI joIe tevI banAvI chhe,
jene jotAn rAvaNanI buddhi harAI gaI mahArUpanA atishayane dharatI sItAnA avalokanathI
shambUkanA hatyArA pratye je krodh thayo hato te jato rahyo ane sItA par rAgabhAv utpanna
thayo. chittanI gati vichitra chhe. te manamAn chintavavA lAgyo ke enA vinA mArun jIvan
kevun? ane mArA gharamAn je vaibhav chhe teno sho lAbh? A adbhut rUp, anupam
navayauvan! mane kharadUShaNanI senAmAn Avelo koI oLakhe te pahelAn Anun haraN karIne
laI jaun. mArI kIrti AkhA lokamAn chandramA jevI nirmaL phelAI gaI chhe tethI chhupI rIte
laI javAthI malin nahi thAy. he shreNik! arthI doShane gaNato nathI tethI teNe gupta rIte
laI javAno prayatna karyo. A lokamAn lobh samAn koI bIjo anartha nathI ane lobhamAn
parastrInA lobh jevo mahAanartha nathI. rAvaNe avalokanI vidyAne vRuttAnt pUchhayo. tenA
kahevAthI rAvaNe enun nAm, kuL badhun jANI lIdhun. ekalA lakShmaN anek dushmano sAthe
laDavA yuddhamAn gayA chhe, A rAm chhe ane A emanI patnI sItA chhe. jyAre lakShmaN
gayA tyAre rAmane em kahIne gayA hatA ke jo mane bhID paDashe to hun sinhanAd karIsh
tyAre tame mArI madade Avajo. rAvaNe vichAryun ke hun te sinhanAd karun to A rAm
dhanuShabAN laIne bhAI pAse jashe ane hun sItAne jem pakShI mAnsano TukaDo laI jAy
tem upADI jaIsh. vaLI, AmaNe kharadUShaNanA putrane to mAryo ja hato en tenI strInun
apamAn karyun hatun tethI te shakti Adi shastrothI bey bhAIne mArashe ja, jem mahAprabaL
nadIno pravAh bey kinArAne toDI pADe chhe. nadInA pravAhanI shakti chhUpI nathI tem
kharadUShaNanI shakti koIthI chhUpI nathI. badhA ja jANe chhe. Am vichAr karIne mUDhagati,
kAmapIDit rAvaN maraN mATe sItAnA haraNano vichAr karavA lAgyo, jem durbaddhi bALak
viSh levAno upAy kare chhe.
Page 363 of 660
PDF/HTML Page 384 of 681
single page version
rAm, rAm evo avAj karyo. tyAre rAme jANyun ke A sinhanAd lakShmaNe karyo chhe, em
jANIne temanA chittamAn vyAkuLatA thaI, emane lAgyun ke bhAIne bhID paDI chhe. pachhI rAme
jAnakIne kahyun ke he priye! bhay na pAmIsh, thoDI vAr rahe. Am kahIne tene nirmaL
phUlomAn chhupAvI dIdhI ane jaTAyune kahyun ke he mitra! A strI abaLA jAti chhe, enI
rakShA karaje. tun amAro mitra chho, sahadharmI chho. Am kahIne pote dhanuShabAN laIne
chAlyA. te vakhate apashukan thayA, tene paN gaNakAryA nahi. mahAsatIne ekalI vanamAn
mUkIne tarat ja bhAI pAse gayA. mahAraNamAn bhAInI AgaL jaIne UbhA rahyA. te
vakhate rAvaN sItAne upADI javA mATe Avyo, jem madamasta hAthI kamalinIne levA
Ave. kAmarUp agnithI jenun man prajvalit chhe, jenI buddhi dharmanI badhI rIt bhUlI gaI
chhe evo te sItAne upADI puShpak vimAnamAn mUkavA lAgyo tyAre jaTAyu pakShI svAmInI
patnIne tene harI jato joIne krodhAgnithI prajvalit thaI gayo. te UDIne atyant vegathI
rAvaN par paDayo, tIkShNa nakhanI aNI ane chAnchathI rAvaNanI chhAtI rudhiramay karI nAkhI
ane potAnI kaThor pAnkhathI rAvaNanAn vastra phADI nAkhyAn, rAvaNanun Akhun sharIr khedakhinna
thaI gayun. rAvaNane lAgyun ke A sItAne chhoDAvashe ane mushkelI UbhI karashe eTalAmAn
Ano dhaNI AvI pahonchashe. tethI ene manohar vastuno avarodh jANIne atyant krodhathI
hAthanI jhapaT mArI. atikaThor hAthanA prahArathI pakShI vihvaL thaI pokAr karatun pRithvI par
paDayun ane mUrchchhit banI gayun. pachhI rAvaN janakasutAne puShpak vimAnamAn mUkIne potAnA
sthAn par laIne chAlyo gayo. he shreNik! joke rAvaN jANe chhe ke A kArya yogya nathI
to paN kAmane vash thayelo sarva vichAr bhUlI gayo. mahAsatI sItA potAne parapuruSh
dvArA harAyelI jANIne, rAmanA anurAgathI jenun chitta bhInjAyelun chhe te atyant shok pAmI,
dukharUp vilAp karavA lAgI. rAvaN tene potAnA patimAn anurakta jANI ane rudan
karatI joIne k kudAs thaIne vichAravA lAgyo ke A satat raDayA kare chhe ane
virahathI vyAkuL chhe, potAnA patinA ja guN gAy chhe, ene anya puruShanA sanyoganI
abhilAShA nathI tevI strI avadhya chhe tethI hun ene mArI shakIsh nahi ane koI mArI
AgnAnun ullanghan kare to hun tene mArun. men sAdhu pAse vrat lIdhun hatun ke jo parastrI mane na
ichchhe to tene hun sevIsh nahi mATe mAre vrat draDh rAkhavun joIe. Ane ja koI upAyathI
prasanna karun. upAy karavAthI te prasanna thashe. jem krodhI rAjAne tarat ja prasanna na karI
shakAy tem haThIlI strIne paN vash na karI shakAy. darek vastu yatnathI siddha thAy chhe.
manavAnchhit vidyA, paralokanI kriyA ane managamatI strI yatnathI siddha thAy chhe em
vichArIne rAvaN sItAne prasanna karavAno samay shodhavA lAgyo. kevo chhe rAvaN? jenun
maraN najIk Avyun chhe evo.
Page 364 of 660
PDF/HTML Page 385 of 681
single page version
ekalI mUkIne AvyA? A van anek vigrahathI bharelun chhe. tyAre rAme kahyun ke hun tAro
sinhanAd sAmbhaLIne tarat ja Avyo chhun. lakShmaNe kahyun ke Ape A sArun nathI karyun, have
shIghra jyAn jAnakI chhe tyAn jAv, tyAre rAme jANyun ke lakShmaN bhAI to mahAdhIr chhe. ene
shatruno bhay nathI ane tene kahyun te tun param utsAharUp chhe, tun baLavAn verIne jIt, em
kahIne pote jene sItA vishe shankA upajI chhe te chanchaLachitta banIne jAnakInI dishA taraph
chAlyA. kShaNamAtramAn AvIne joyun to jAnakI nahotAn. temaNe pratham to vichAryun ke kadAch
sthaLanun dhyAn rahyun nathI. pachhI nakkI karIne joyun to sItA na maLe. tyAre te ‘he sItA!’
em bolI mUrchchhA khAIne dharatI par paDI gayA. pachhI te jAgrat thaI, vRukSho taraph draShTi
karI premathI bharelA te khUb vyAkuL banIne bolavA lAgyA, he devI! tun kyAn gaI? kem
bolatI nathI? bahu ja mashkarI karavAthI sho phAyado? vRukShonI pAchhaL beThI ho to tarat ja
AvatI rahe, krodh karavAthI sho lAbh chhe? hun to tArI pAse shIghra ja AvI gayo chhun. he
prAN vallabhe! A tAro gusso amane sukhanun kAraN nathI. A pramANe vilAp karatA phare
chhe. tyAn ek nIchANavALI jagyAmAn jaTAyune maravAnI aNI par joyo. pote pakShIne
joIne atyant khedakhinna thaI, tenI samIpe besIne tene navakAramantra sambhaLAvyo ane
darshan, gnAn, chAritra, tap e chAr ArAdhanA sambhaLAvI, arihant, siddha, sAdhu ane
kevaLIpraNIt dharmanun sharaN levarAvyun. pakShI, jeNe shrAvakanAn vrat lIdhAn hatAn te shrI rAmanA
anugrahathI samAdhimaraN karIne svargamAn dev thayo ane paramparAe mokShe jashe. pakShInA
maraN pachhI joke pote gnAnI hovA chhatAn chAritramohane vash thaIne khUb shok karatAn ekalA
vanamAn priyAnA viyoganA dAhathI mUrchchhA khAIne paDayA. pachhI sachet thaI atyant vyAkuL
banI mahAsItAne gotatAn pharavA lAgyA, nirAsh thayA ane dIn vachan bolavA lAgyA,
jem bhUtAveshathI yukta puruSh vRuthA AlAp kare chhe. lAg joIne bhayankar vanamAn koI
pApIe jAnakInun haraN karyun, te bahu viparIt karyun chhe, mane mArI nAkhyo. have je koI
mane priyAno meLAp karAve ane mAro shok dUr kare tenA jevo mAro param bAndhav koI
nathI. he vananAn vRukSho! tame janakasutAne joI? champAnA puShpa jevo teno rang chhe, kamaLadaL
jevAn lochan chhe, sukumAr charaN chhe, nirmaL svabhAv chhe, uttam chAl chhe, chittano utsav
karanArI chhe, kamaLanA makarand samAn mukhano sugandhI shvAs chhe, strIomAn shreShTha chhe. AvI
sItAne tame pahelAn kyAy joI hoy to kaho. A pramANe te vananAn vRukShone pUchhe chhe, paN
te ekendriy vRukSha sho uttar Ape? tyAre sItAnA guNothI jenun man harAyun chhe evA rAm
pharI vAr mUrchchhA khAIne dharatI par paDayA, pAchhA jAgrat thaIne atyant krodhAyamAn thaI
vajrAvarta dhanuSh hAthamAn lIdhun, paNachh chaDAvI, TankAr karyo. AthI dashe dishAo avAjathI
bharAI gaI. sinhone bhay upajAvanAr narasinhe dhanuShano nAd karyo ane sinh bhAgI gayA,
hAthIono mad UtarI gayo. vaLI dhanuSh utArI, atyant viShAd pAmI, besIne potAnI
Page 365 of 660
PDF/HTML Page 386 of 681
single page version
nakAmA jaIne priyAne khoI. jem mUDh jIv kushrutanun shravaN karI, vishvAs lAvI avivekI
thaI shubhagatine khove chhe te mUDhane khovAnun to Ashcharya nathI, parantu hun dharmabuddhivALo,
vItarAganA mArgano shraddhAnI, samajaN gumAvI asuranI mAyAthI mohit thayo, e
AshcharyanI vAt chhe. jem A bhavavanamAn atyant durlabh manuShyano deh mahAn puNya karmathI
maLe chhe tene vRuthA gumAve te pharI kyAre meLave? traN lokamAn durlabh mahAn ratnane
samudramAn phenkI de, pachhI kyAthi meLave? tem patnIrUpI amRut mArA hAthamAnthI gayun chhe. have
kayA upAyathI maLe? A nirjan vanamAn kone doSh Apun? hun tene chhoDIne bhAI pAse
gayo tethI kadAch gusse thaIne AryikA thaI gaI hoy. vanamAn koI manuShya nathI, kone
jaIne pUchhun, ke je mane mArI strInI vAt kare. evo koI A lokamAn dayALun shreShTha puruSh
chhe, je mane sItA dekhADe. te mahAsatI, shIlavAn, sarva pAparahit mArA hRudayane priy evI
tenA virahathI mArun manarUp mandir agninI peThe jale chhe, tenI vArtArUpI jaLanun dAn karI
mane koN ThAre? em kahI atyant udAs, dharatI taraph jemanI draShTi chhe, vAramvAr k
tenI taraph joyun. pachhI vichAryun ke A girino taT atyant sugandhI thaI rahyo chhe tethI te
taraph ja gaI hashe athavA A kamaLanun van chhe tyAn kutUhalathI gaI hoy. pahelAn teNe A
van joyun hatun. te sthAnak manohar chhe, jAtajAtanAn puShpothI bharelun chhe, kadAch tyAn kShaNavAr
gaI hoy em vichArIne pote tyAn gayA. tyAn paN sItAne na joI, chakavIne joI tyAre
vichAr karyo ke te pativratA mArA vinA ekalI kyAn jAy? pachhI vyAkuLatA pAmI parvatane
pUchhavA lAgyA ke he girirAj! tun anek dhAtuothI bharelo chho, hun rAjA dasharathano putra
rAmachandra tane pUchhun chhun. jenA kamaL jevAn netra chhe te sItA mArA manane pyArI, hansagAminI,
sundar stananA bhArathI jenun ang namelun chhe, bimbaphaL jevA adhar, sundar nitamb evI tene
te kyAn joI? te kyAn chhe? paN pahAD sho javAb Ape? enA shabdano paDagho mAtra
paDayo. tyAre temaNe jANyun ke ANe kAI spaShTa javAb na Apyo, lAge chhe ke eNe joI
nathI. te mahAsatI kALadharma pAmI hashe? A nadI prachanD tarangovALI, atyant vegathI vahe
chhe, avivekI teNe mArI strInun haraN karyun hashe, jem pApanI ichchhA vidyAne hare chhe athavA
koI krUr sinh bhUkhathI Atur banI tene khAI gayo hoy. te dharmAtmA sAdhuonI sevA
karanAr sinhAdikane dekhatAn ja nakhAdinA sparsha vinA ja prAN chhoDe evI chhe. mAro bhAI
bhayAnak yuddhamAn laDI rahyo chhe tenA jIvavAno paN sanshay ja chhe. A sansAr asAr chhe
ane sarva jIvarAshi sanshayarUp ja chhe. aho! A moTun Ashcharya chhe ke hun sansAranun svarUp
jANun chhun ane dukhamay thai gayo chhun. ek dukh pUrun thatun nathI ane bIjun AvI jAy chhe.
tethI lAge chhe ke A sansAr dukhano sAgar ja chhe. jem langaDA pagane kApavo, baLI
marelAne bhasma karavo ane paDatAne khADAmAn nAkhavo. rAmachandrajIe
Page 366 of 660
PDF/HTML Page 387 of 681
single page version
tyAre potAnA AshramamAn AvI atyant dIn vadane dhanuSh utArI pRithvI par beThA. vAramvAr
anek vikalpo karatAn, kShaNek nishchaL thaI mukhathI pokAravA lAgyA. he shreNik! AvA
mahApuruShone paN pUrvopArjit ashubhanA udayathI dukh thAy chhe. Am jANIne, he bhavya
jIvo! sadA jinavaranA dharmamAn buddhi lagAvo, sansAranI mamatA chhoDo. je puruSh sansAranA
vikArathI parAngamukh thaI, jinavachananI ArAdhanA karato nathI, te sansAramAn asharaN banI
pAparUp vRukShanAn kaDavAn phaL bhogave chhe, karmarUp shatrunA AtApathI khedakhinna thAy chhe.
varNan karanAr chumALIsamun parva pUrNa thayun.
karato joI tene narottam jANI potAnA svArthanI siddhi AnAthI jANI prasanna thayo,
atyant tejathI dedIpyamAn shobhavA lAgyo. te vAhan parathI nIche UtarI, pRithvI par
goThaN aDADI, hAth joDI, shir namAvI, atyant namra banI, vinayapUrvak kahevA lAgyo he
nAth! hun Apano bhakta chhun, mArI thoDIk vinantI sAmbhaLo. tamArA jevAno sang amArA
jevAnun dukh maTADe chhe. teNe aDadhun kahyun ane lakShmaN pUrun samajI gayA. tenA mastak par
hAth mUkIne kahyun ke tun Dar nahi, amArI pAchhaL Ubho rahe. tyAre te namaskAr karI
atyant Ashcharya pAmI kahevA lAgyo ke he prabho! A kharadUShaN shatru mahAn shaktino
dhArak chhe. Ap ene roko ane senAnA yoddhAo sAthe hun laDIsh. Am kahIne
kharadUShaNanA yoddhAo sAthe virAdhit laDavA lAgyo, doDIne tenI senA upar tUTI paDayo.
potAnI senA sahit jenAn Ayudho chaLakI rahyAn chhe te virAdhit temane pragaTapaNe kahevA
lAgyo ke hun rAjA chandrodayano putra virAdhit yuddhano abhilAShI ghaNA divase pitAnun ver
levA Avyo chhun, have tame kyAn jAv chho? jo yuddhamAn pravIN ho to UbhA raho, hun evun
bhayankar phaL ApIsh jevun yam Ape chhe. Am kahyA pachhI te yoddhAo ane AmanI vachche
tumul yuddha thayun, banne senAnA anek subhaTo mAryA gayA. pAyadaL pAyadaL sAthe,
ghoDesavAro ghoDesavAr sAthe, hAthInA savAro hAthInA savAr sAthe, rathIo rathIonI sAthe
paraspar harShit thaIne yuddha karavA lAgyA. te tene bolAve ane pelo pelAne bolAve. A
pramANe paraspar yuddha karI dashe dishAone bANothI
Page 367 of 660
PDF/HTML Page 388 of 681
single page version
nahotun evA mAro putrane ten haNyo ane he chapaL! ten tArI strInAn stanonun mardan karyun,
to he pApI, have mArI draShTi AgaLathI kyAn jaIsh? Aj tIkShNa bANothI tArA prAN
harIsh, ten jevAn karma karyAn chhe tenun phaL tun bhogavIsh. he kShudra, nirlajja! parastrIsanganA
lolupI, mArI sanmukh AvIne paralok jA. tenAn kaThor vachanothI prajvalit thayelA
manavALo lakShmaN potAnA avAjathI AkhA AkAshane bharI deto kahevA lAgyo, are kShudra!
vRuthA shA mATe babaDe chhe. jyAn tAro putra gayo tyAn tane mokalIsh. Am kahIne AkAshamAn
UbhelA kharadUShaNane lakShmaNe ratharahit karyo, tenun dhanuSh toDI nAkhyun, dhajA uDADI dIdhI
ane tej harI lIdhun. tyAre te krodhathI bharelo jem kShINapuNya dev svargamAnthI paDe tem
pRithvI par paDayo. pachhI mahAsubhaT khaDga laI lakShmaN par ghasyo tyAre lakShmaN sUryahAs
khaDga lai tenI sanmukh Avyo A banne vachche nAnA prakAre bhayankar yuddha thayun. devo
puShpavRuShTi karavA lAgyA ane dhanya dhanya shabdo bolavA lAgyA. e mahAyuddhamAn sUryahAs
khaDga vaDe lakShmaNe kharadUShaNanun mastak kApI nAkhyun ane kharadUShaN nirjIv thaIne pRithvI
par paDayo, jANe svargamAnthI dev paDayo. sUrya samAn tejavALA diggaje jANe ke
ratnaparvatanun shikhar toDI pADayun.
paDayo. lakShmaNe kharadUShaNano samudAy ane pAtALalankApurI virAdhitane ApI. atyant
snehathI bharelo lakShmaN rAm pAse Avyo. AvIne jue chhe to rAm bhUmi par paDayA chhe
ane te ThekANe sItA nathI. tyAre lakShmaNe kahyun ke he nAth! kyAn sUo chho, jAnakI kyAn
gaI? rAm UThIne lakShmaNane dhArahit joIne k kAnand pAmyA. lakShmaNane chhAtIe
lagADayA ane kahevA lAgyA ke he bhAI! mane khabar nathI ke jAnakI kyAn gaI? koI
tenun haraN karI gayun ke sinh khAI gayo. men khUb gotI paN maLI nahi. atisukumAr
angovALI udvegathI vilay pAmI. tyAre lakShmaN viShAdarUp thaI krodhathI kahevA lAgyA he
dev! shok karavAthI sho phAyado? Am nishchay karo ke koI duShTa daitya karI gayo chhe. jyAn
hashe tyAnthI laI AvIshun, Ap sandeh na karo. teNe nAnA prakAranAn priy vachanothI rAmane
AshvAsan Apyun ane te subuddhie nirmaL jaLathI rAmanun mukh dhovarAvyun. te ja samaye
visheSh avAj sAmbhaLIne rAme pUchhayun ke A avAj sheno chhe? tyAre lakShmaNe kahyun ke he
nAth! A chandroday vidyAdharano putra virAdhit chhe. teNe yuddhamAn mAro ghaNo upakAr karyo
hato. te ApanI nikaT Avyo chhe, enI senAno A avAj chhe. A pramANe banne bhAI
vAt kare chhe te vakhate moTI senA sahit te hAth joDI namaskAr karI, jayajayakAr
Page 368 of 660
PDF/HTML Page 389 of 681
single page version
chhIe, je kArya hoy te karavAnI amane AgnA Apo. tyAre lakShmaNe kahyun he he mitra! koI
durAchArIe mArA prabhunI strInun haraN karyun chhe. tenA vinA A shrI rAm kadAch shokane vash
thaI prAN tajashe to hun paN agnimAn pravesh karIsh. emanA prANonA AdhAre mArA prAN
chhe e tun nishchayathI jAN. mATe A kArya karavAnun chhe. sArun lAge te kar. A vAt sAmbhaLI
te atyant dukhI thaI nIchun mukh karI gayo ane manamAn vichAravA lAgyo ke ATalA
divasothI hun mArA sthAnathI bhraShTa rahyo. vanamAn bhinna bhinna sthAne rakhaDayo ane AmaNe
mArA shatrune haNyo, mArun rAjya apAvyun temanI A dashA chhe. hun je je vel pakaDun chhun te
UkhaDI jAy chhe. A samasta jagat karmAdhIn chhe to paN hun k kudyam karIne temanun
kArya siddha karun. Avo vichAr karIne teNe potAnA mantrIone kahyun ke puruShottamanun strIratna
pRithvI par jyAn hoy tyAn, jaL, sthaL, AkAsh, pur, van, giri, grAmAdikamAnthI yatna
karIne shodhI kADho. A kArya thatAn manavAnchhit phaL meLavasho. rAjA virAdhitanI AvI
AgnA sAmbhaLI yashanA arthI vidyAdharo badhI dishAmAn doDI gayA.
sAmbhaLyo. tyAre ratnajaTIe tyAn jaIne joyun to sItA rAvaNanA vimAnamAn beThI vilAp
karatI hatI. sItAne vilAp karatI joIne krodhe bharAyelo ratnajaTI rAvaNane kahevA lAgyo,
he pApI, duShTa vidyAdhar! Avo aparAdh karIne tun kyAn jaIsh? A bhAmanDaLanI bahen chhe,
rAmadevanI rANI chhe. hun bhAmanDaLano sevak chhun. he durbuddhe! jIvavA ichchhato ho to eno chhoDI
de. tyAre rAvaN atikrodhathI yuddha karavA taiyAr thayo. pachhI teNe vichAryun ke kadAch yuddha thatAn
ativihvaL evI sItA jo marI jAy to barAbar nahi tethI joke A vidyAdhar rank chhe
to paN ene mAravo nahi. Am vichAr karIne mahAbaLavAn rAvaNe ratnajaTInI vidyA
laI lIdhI. te AkAshamAnthI pRithvI upar paDayo. mantranA prabhAvathI dhIre dhIre agninA
taNakhAnI jem samudranI madhyamAn jambudvIpamAn AvIne paDayo. AyukarmanA yogathI jIvato
bachyo, jem vepArInun vahAN tUTI jAy ane jIvato rahe, tem ratnajaTI vidyA gumAvIne
jIvato rahyo. tenI vidyA to jatI rahI hatI tethI te vimAnamAn besIne gher pahonchyo. te
UnDA shvAs leto kambu parvat par chaDI dishAnun avalokan karavA lAgyo. samudranI shItaL
havAthI teno khed dUr thayo. te vanaphaL khAIne kambu parvat par rahyo. je virAdhitanA sevak
vidyAdharo badhI dishAmAn judA judA vesh laIne doDayA hatA te sItAne na jovAthI pAchhA
AvyA. temanAn malin mukh joI rAme jANyun ke sItA emanI najare paDI nathI. tyAre
rAm dIrdha shvAs nAkhIne kahevA lAgyA, he bhalA vidyAdharo! tame amArA kArya mATe
potAnI shakti anusAr khUb prayatna karyo, parantu amArA ashubhano uday tethI have tame
sukhapUrvak tamArA sthAnake jAv. hAthamAnthI vaDavAnaLamAn gayelun ratna pharI kyAthi dekhAy?
karmanun phaL chhe te avashya
Page 369 of 660
PDF/HTML Page 390 of 681
single page version
to paN karmashatrune dayA na AvI tethI ame jANIe chhIe ke amAre ashAtAno uday chhe.
sItA paN gaI enA jevun bIjun dukh kayun hoy? Am bolIne rAm rovA lAgyA.
mahAdhIr naronA adhipati te hatA. tyAre dhairya ApavAmAn panDit virAdhit namaskAr karI,
hAth joDI kahevA lAgyo ke he dev! Ap ATalo viShAd shA mATe karo chho? thoDA ja
divasomAn Ap janakasutAne josho. he prabho! A shok mahAshatru chhe, sharIrano nAsh kare to
bIjI vastunI to shI vAt? mATe Ap dhairya angIkAr karo. A dhairya ja mahApuruShonun
sarvasva chhe, Ap sarakhA puruSho to vivekanA nivAs sthAn chhe. dhairyavant prANI anek
kalyAN dekhe chhe ane Aturajano atyant kaShTa kare topaN iShTa vastune dekhatA nathI. A
samay viShAdano nathI, Ap man daIne sAmbhaLo. vidyAdharonA mahArAjA kharadUShaNane mAryo
chhe to have enun pariNAm mahAviSham chhe. kihakandhApurano ghaNI sugrIv, indrajit, kumbhakarNa,
trishir, akShobh bhIm, krUrakarmA mahodar Adi anek mahAbaLavAn vidyAdhar yoddhA enA
paramamitra chhe, te kharadUShaNanA maraNanA dukhathI gusse thayA hashe. e badhA jAtajAtanAn
yuddhamAn pravIN chhe, hajAro jagyAe yuddhamAn kIrti meLavI chUkyA chhe ane vaitADay parvatanA
anek vidyAdharo kharadUShaNanA mitro chhe ane pavananjayano putra hanumAn jene jotAn subhaT
dUrathI ja Dare chhe, tenI sAme dev paN AvatA nathI te kharadUShaNano jamAI chhe tethI te paN
enA maraNano roSh karashe. mATe ahIn vanamAn na rahesho. pAtALalankAmAn alankAroday
nagaramAn AvIne birAjo ane bhAmanDaLane sItAnA samAchAr mokalo. te nagar atidurgam
chhe, tyAn sthir thaI kAryano upAy sarvathA karIshun. A pramANe virAdhite vinantI karI. pachhI
banne bhAI chAr ghoDAnA rath par chaDIne pAtALalankA chAlyA. banne puruShottam sItA
vinA shobhatA nahotA, jem samyagdraShTi vinA gnAn-chAritra shobhatAn nathI. chaturang
senArUp sAgarathI manDit danDakavanamAnthI chAlyA. virAdhit AgaL gayo. tyAn chandranakhAno
putra sundar laDavA mATe nagaranI bahAr nIkaLyo. teNe yuddha karyun, tene jItIne nagaramAn pravesh
karyo. devonA nagar samAn te nagar ratnamay hatun. tyAn kharadUShaNanA mahelamAn birAjyA.
suramandir jevA mahAmanohar mahelamAn sItA vinA temane ranchamAtra vishrAm na maLyo. rAmanun
man sItAmAn ja hatun tethI priyAnI samIpamAn rAmane van paN manogna bhAsatun, atyAre
kAntAnA viyogathI dagdha rAmane nagar ane mahel vindhyAchaL van jevA lAgyA.
gayA. jyAn jyAn bhagavAnanAn chaityAlay hatAn tyAn tyAn darshan karyAn. jemanA dukhanI laher
shAnt thaI chhe evA rAmachandra kharadUShaNanA mahelamAn rahe chhe. sundar potAnI mAtA chandranakhA
sahit pitA ane bhAInA shokathI atyant shok sahit lankA gayo. A parigrah vinAshI
chhe ane mahAdukhanun kAraN chhe.
Page 370 of 660
PDF/HTML Page 391 of 681
single page version
sambandhathI parigrahanI abhilAShA thAy chhe to paN sAdhuonA upadeshathI A tRuShNA maTe chhe,
jem sUryanA udayathI rAtri nivRutta thAy chhe.
pAtALalankAmAn nivAsanun varNan karanAr pistALIsamun parva pUrNa thayun.
joIne ratinA rAgathI jenun man mUDh thayun chhe evo rAvaN sItAnI AsapAs phare chhe ane
dIn vachan kahe chhe ke he devI! kAmanAn bANathI hun haNAI rahyo chhun to tane manuShyanI hatyA
lAgashe. hen sundarI! A tArun mukhakamaL sarvathA kopayukta chhe to paN te manognathIye adhIk
manogna bhAse chhe. prasanna thA. ek vAr mArA taraph draShTi karIne jo. tArAn netranI kAntirUp
jaLathI mane snAn karAv ane jo kRupAdraShTithI na jovun hoy to tArAn charaNakamaLathI mArun
mastak toDI nAkh. arere! tArI krIDAnA vanamAn hun ashokavRukSha ja kem na thayo, ke tArAn
charaNakamaLanI pAnIno atyant prashansavA yogyaprahAr to mane sulabh thAt!
kulAchal ne samudra sahit pRithvIne jo. jANe koI shilpIe rachI chhe. AvAn vachan rAvaNe
kahyAn tyAre te mahAsatI shIlanA sumeru paTanI andar aruchinA shabdo kahevA lAgI ke he
adham! dUr rahe. mArA sharIrano sparsha na kar. ane AvAn nindh vachan kadI na kahe. are
pApI! alpa AyuShyavALA! kugatigAmI! apayashI! tAro A durAchAr tane ja bhayarUp
chhe. parAdArAnI abhilAShA karatAn tun mahAdukh pAmIsh. jem koI rAkhathI dabAyelI agni
upar pag mUke to baLe, tem tun A karmothI khUb pastAIsh. tArun chitta mahAmoharUpI
kIchaDathI malin chhe. tane dharmano upadesh Apavo nakAmo chhe, jem andhanI AgaL nRitya. he
kShudra! je parastrInI abhilAShA kare chhe te ichchhA mAtra ja pAp bAndhIne narakamAn mahAkaShTa
bhogave chhe, ityAdi rukSha vachano sItAe rAvaNane kahyAn. to paN jenun chitta kAmathI ghavAyun
hatun te avivekathI pAchho na pharyo. ane kharadUShaNanI madad mATe je tenA param mitro
shukrahasta, prahastAdi gayA hatA te kharadUShaNanA mRutyu pachhI udAs thaIne lankA
Page 371 of 660
PDF/HTML Page 392 of 681
single page version
prayatna karato. paN te kayAnthI prasanna thAy? jem agninI jvALAne koI pI na shake
ane nAganA mAthAno maNi na laI shake, tem sItAne koI moh upajAvI shake nahi.
rAvaN hAth joDI, mastak namAvI, namaskAr karI jAtajAtanAn dInatAnAn vachano kaheto, paN
sItA enI koI vAt sAmbhaLatI nahi. pachhI mantrI vagere sanmukh AvyA, badhI
dishAothI sAmant AvyA, rAkShasono pati rAvaN anek lokothI gherAI gayo, loko
jayajayakArano dhvani karavA lAgyA. manohar gIt, nRitya, vAjintra thavA lAgyAn. rAvaNe
indranI jem lankAmAn pravesh karyo, tyAre sItA manamAn vichAravA lAgI ke jyAre rAjA ja
amaryAdAnI rIt Achare to pRithvI konA sharaNe rahe? jyAn sudhI rAmachandranA kShemakushaLanA
samAchAr hun nahi sAmbhaLun tyAn sudhI mAre khAnapAnano tyAg chhe. rAvaN devAraNya nAmanA
upavanamAn, je svarga samAn sundar hatun, jyAn kalpavRukSho hatAn, tyAn sItAne mUkIne potAnA
mahelamAn gayo. te ja samaye kharadUShaNanAn mRutyunA samAchAr AvyA tethI mahAshokathI
rAvaNanI aDhAr hajAr rANIo UnchA svarathI vilAp karavA lAgI ane chandranakhA
rAvaNanA khoLAmAn ALoTatI karuN rudan karatI kahevA lAgI ke hAy, hun abhAgaNI marI
gaI, mAro dhaNI marAI gayo, meghanI dhArA samAn teNe rudan karyun. ashrupAtano pravAh
vahI rahyo. pati ane putra beyanA maraNanA shokarUp agnithI dagdhAyamAn hRudayavALI tene
vilAp karatI joI teno bhAI rAvaN tene kahevA lAgyo ke he vatse! rovAthI sho phAyado
chhe? A jagatanA prasiddha charitrane koN nathI jANatun? AyuShya pUrun thayA vinA koI
vajrathI mAre to paN marato nathI ane jyAre mRutyuno samay Ave tyAre sahajamAn marI
jAy chhe. kyAn te bhUmigocharI rank ane kyAn tAro pati vidyAdhar, daityono adhipati
kharadUShaN; tene e loko mArI shake e kALanun ja kAraN chhe. jeNe tArA patine mAryo chhe
tene hun mArIsh. A pramANe bahenane dhairya ApIne kahyun have tun bhagavAnanun archan kar,
shrAvikAnAn vrat dhAraN kar, chandranakhAne Am kahIne rAvaN mahelamAn gayo, sarva taraph
nisAso nAkhato sej par paDayo. tyAn paTarANI mandodarI AvIne patine vyAkuL joIne
kahevA lAgI, he nAth! kharadUShaNanA maraNathI atyant AkuLavyAkuL thayA chho, to tamArA
subhaT kuLane mATe e uchit nathI. je shUravIr hoy chhe temane game tevI ApattimAn paN
viShAd thato nathI, tame virAdhivIr kShatriy chho, tamArA kuLamAn tamArA subhaTo ane mitro
raNasangrAmamAn anek nAsh pAmyA chhe, to kono kono shok karasho? koI vAr koIno shok
na karyo, have kharadUShaNano ATalo shok kem karo chho? pahelAn indra sAthenA sangrAmamAn
tamArA kAkA shrImAlI maraN pAmyA hatA, ane bAndhavo raNamAn haNAyA hatA, tame koIno
kadI shok na karyo, Aje Avo shok amane kem dekhAy chhe ane je pahelAn amane kadIye
dekhAyo nahoto? tyAre rAvaN nishvAs nAkhIne bolyo ke he sundarI! sAmbhaL, mArA
antakaraNanun rahasya tane ja kahun chhun. tun mArA prANonI svAmInI chhe ane sadA mArI vAnchhA
pUrNa kare chhe. jo tun mArun jIvan chAhatI ho to gusso na karIsh,
Page 372 of 660
PDF/HTML Page 393 of 681
single page version
karIsh. tyAre rAvaN enI salAh laI vyAkuL thaI kahevA lAgyo ke he priye! ek sItA
nAmanI strI chhe, strIonI sRuShTimAn evI bIjI nathI, te jo mane nahi ichchhe to mArun
jIvan nahi rahe. mArun lAvaNya, rUp, mAdhurya, sundaratA te sundarI maLavAthI saphaL thashe. tyAre
enI dashA kaShTarUp jANI hasIne dAntanI kAntirUp chAndanIne prakAshatI kahevA lAgI ke he
nAth! e moTA AshcharyanI vAt chhe ke tamArA jevA prArthanA kare ane te tamane na ichchhe,
to te mandabhAginI chhe. A sansAramAn evI kai paramasundarI chhe, jenun man tamane dekhavAthI
khanDit na thAy ane man mohit na thAy athavA te sItA koI param udayarUp adbhut
trailokyasundarI hovI joIe, jene tame Ichchho chho ane te tamane ichchhatI nathI. A tamArA
hAth hAthIne sUnDh jevA, ratnajaDit bAjubandhavALA chhe tenAthI chhAtIe bhIDI tene
baLAtkArathI kem sevatA nathI? tyAre rAvaNe kahyun ke e sarvAngasundarIne hun baLAtkAre nahi
grahaN karun, tenun kAraN sAmbhaL. anantavIrya kevaLInI pAse men ek vrat lIdhun chhe, te
bhagavAn devaindrAdithI vandya e pramANe vyAkhyA karatA hatA ke sansAramAn bhramaN karatA jIv
paramadukhI chhe, temane pApanI nivRutti nirvANanun kAraN chhe, ek paN niyam mahAphaL Ape
chhe ane jene ek paN vrat nathI te manuShyomAn ane pashuomAn kAI antar nathI, mATe
potAnI shakti pramANe pApane tajo, sukRutarUp dhan angIkAr karo jethI janmaandhanI peThe
sansArarUp andhakUpamAn na paDo. A pramANe bhagavAnanA mukhakamaLamAnthI nIkaLelun vachanarUp
amRut pIne keTalAk manuShyo to muni thayA. keTalAk alpa shaktivALA aNuvrat dhAraN
karIne shrAvak thayA, karmanA sambandhathI badhAnI ekasarakhI shakti hotI nathI. tyAn
bhagavAnanI samIpamAn ek sAdhu mArA par kRupA karIne mane kahevA lAgyA, he dashAnan!
tame paN k kniyam lyo, tun dayA-dharmarUp ratna-nadI pAse Avyo chhe to guNarUp
ratnonA sangrah vinA khAlI na jA. e pramANe kahyun tyAre men temanI vAt mAnya rAkhIne
dev-asur-vidyAdhar-muni-sarvanI sAkShIe vrat lIdhun ke je paranArI mane na ichchhe tene hun
baLAtkAre nahi sevun. he prANapriye! men vichAryun ke mArA jevA rUpALA narane joIne evI
kaI strI chhe je mAn kare, tethI hun baLAtkAre sItAnun sevan nahi karun. rAjAonI e ja
rIt chhe ke je vachan kahe tene nibhAve, nahitar mahAn doSh lAge. tethI hun prAN tyajun
tyArapahelAn tun sItAne prasanna kar; ghar baLI gayA pachhI kUvo khodavo nakAmo chhe. pachhI
mandodarI rAvaNane vihvaL jANIne kahevA lAgI ke he nAth! tamArI AgnA pramANe ja thashe.
Am kahIne devAraNya nAmanA udyAnamAn gaI ane tenI AgnA thatAn aDhAr hajAr rANI
gaI. mandodarI jaI sItAne A pramANe kahevA lAgI he sundarI! harShanA sthAnamAn viShAd
shA mATe kare chhe ? je strInI rAvaNapati hoy te jagatamAn dhanya chhe. badhA vidyAdharonA
adhipati, surapatine jItanAr, traN lokamAn sundar, tene kem ichchhatI nathI? nirjan vananA
nivAsI, nirdhan, shaktihIn bhUmigocharIne mATe shun dukh kare chhe? sarvalokamAn shreShThane
angIkAr karI sukh
Page 373 of 660
PDF/HTML Page 394 of 681
single page version
Ave chhe te potAnA sukh mATe karavAmAn Ave chhe. ane mArun kahyun jo nahi kare to tArun
je honahAr chhe te thashe. rAvaN mahAbaLavAn chhe, kadAch tenI prArthanA tun svIkAre nahi ane
te kop karashe to tane A vAtamAn nukasAn ja chhe. rAm-lakShmaN tArA sahAyak chhe te
rAvaN kop karashe to jIvatA raheshe nahi mATe shIghra vidyAdharonA Ishvarane angIkAr kar,
jenI kRupAthI param aishvarya pAmI devo samAn sukh bhogavIsh. jyAre A pramANe kahyun
tyAre jenI Ankho AnsuthI bharelI chhe evI jAnakIe gadagad vANIthI kahyun ke he nArI!
ten A badhAn vachan viruddha kahyAn. tun pativratA kahevarAve chhe. pativratAnA mukhamAnthI AvAn
vachan kevI rIte nIkaLe? mArun A sharIr chhedAI jAy, bhedAI jAy, haNAI jAy, parantu hun
anya puruShane ichchhIsh nahi, rUpamAn sanatkumAr samAn hoy ke indra samAn hoy, te mAre
shA kAmano? hun bilakul anya puruShane ichchhatI nathI. tame badhI aDhAr hajAr rANI bhegI
thaIne AvI chho to paN tamArun kahyun hun nahi karun. tArI ichchhA hoy tem kar. te ja samaye
rAvaN Avyo, madananA AtApathI pIDit, jem tRuShAsur matta hAthI gangAne kinAre Ave
tem sItAnI samIpe AvI madhur vANIthI AdarapUrvak kahevA lAgyo ke he devI! tun Dar na
rAkh, hun tAro bhakta chhun. he sundarI! dhyAn daIne ek vinantI sAmbhaL, hun traN lokamAn kaI
vastuthI hIn chhun ke tun mane ichchhatI nathI? Am kahIne sparshanI ichchhA karavA lAgyo.
tyAre sItA krodhathI kahevA lAgI ke he pApI! Agho jA, mArA angane na aD. rAvaNe kahyun
ke kop ane abhimAn chhoDI prasanna thA, shachi indrANI samAn divya bhogonI svAmInI
thA. sItAe uttar Apyo ke kushIlavAn puruShano vaibhav maL samAn chhe ane shIlavAnane
daridratA ja AbhUShaN chhe. je uttam vanshamAn UpajyA chhe temane shIlanI hAnithI bey lok
bagaDe chhe mATe mAre to maraN ja sharaN chhe. tun parastrInI abhilAShA rAkhe chhe to tArun
jIvan vRuthA chhe. je shIl pALIne jIve chhe tenun ja jIvan saphaL chhe. jyAre sItAe A
pramANe tiraskAr karyo tyAre rAvaN krodhathI mAyAnI pravRutti karavA lAgyo. badhI aDhArey
hajAr rANIo jatI rahI ane rAvaNanI mAyAnA bhayathI sUrya DUbI gayo. madajharatI
mAyAmayI hAthIonI ghaTA AvI. joke sItA bhayabhIt thaI to paN rAvaNane sharaNe na
gaI. pachhI agninA taNakhA UDavA lAgyA ane jIbhanA labakArA mAratA sarpo AvyA
to paN sItA rAvaNanA sharaNe na gaI. pachhI atyant krUr vAndarA moDhun phADIne UchhaLI
UchhaLIne AvyA, bhayAnak avAj karavA lAgyA to paN sItA rAvaNanA sharaNe na gaI.
agninI jvALA samAn chapaL jihvAvALA mAyAmayI ajagaroe bhay utpanna karyo to
paN sItA rAvaNane sharaNe na gaI. vaLI andhakAr samAn shyAm UnchA vyantaro hunkArA
karatA AvyA, bhay upajAvavA lAgyA to paN sItA rAvaNane sharaNe na gaI. A pramANe
nAnA prakAranI cheShTAthI rAvaNe upasarga karyA to paN sItA na DarI. rAtri pUrI thaI,
jinamandiromAn vAjintronA avAj thavA lAgyA, bAraNAn khUlyAn, jANe ke lokonAn lochan ja
UghaDayAn. prAta sandhyAthI pUrva
Page 374 of 660
PDF/HTML Page 395 of 681
single page version
chandramAne prabhArahit karI sUryano uday thayo. kamaLo khIlyAn, pakShIo UDavA lAgyAn,
prabhAt thayun, tyAre prAtakriyA vibhIShaNAdi rAvaNanA bhAI kharadUShaNanA shokathI rAvaN
pAse AvyA ane nIchun mukh karIne, Ansu sAratAn jamIn par beThA. tyAre paTanI andar
shokathI bharelI sItAnA rudanano avAj vibhIShaNe sAmbhaLyo ane sAmbhaLIne kahevA lAgyo
ke A koN strI rudan kare chhe? potAnA svAmIthI vikhUTI paDI chhe, enA shokasanyukta
shabdo pragaT dukh dekhADe chhe. vibhIShaNanA A shabdo sAmbhaLI sItA adhik rovA lAgI,
sajjanane joIne shok vadhe ja chhe. vibhIShaNe pUchhayun ke bahen! tun koN chhe? sItAe
javAb Apyo ke hun rAjA janakanI putrI, bhAmanDaLanI bahen, rAmanI rANI, chhun. dasharath
mArA sasarA ane lakShmaN mArA diyar chhe te kharadUShaN sAthe laDavA gayA tenI pAchhaL
mArA svAmI bhAIne madad karavA gayA. hun vanamAn ekalI hatI te vakhate lAg joIne A
duShTa chittavALAe mArun haraN karyun. mArA pati mArA vinA prANatyAg karashe. tethI he
bhAI! mane mArA pati pAse tarat ja mokalI do. sItAnAn A vachan sAmbhaLI vibhIShaN
rAvaNane vinayathI kahevA lAgyo he dev! A paranArI agninI jvALA chhe, AshIviSh
sarpanI pheN samAn bhayankar chhe. Ap shA mATe lAvyA, have tarat ja mokalI do. he
svAmI! hun bALabuddhi chhun, parantu mArI vinantI sAmbhaLo. Ape mane AgnA karI hatI ke tun
yogya vAt amane kaheto rahe, tethI ApanI AgnAthI hun kahun chhun. tArI kIrtirUp velIothI
badhI dishA vyApta thayelI chhe, evun na bane ke apayasharUp agnithI A kIrtilatA bhasma
thaI jAy. A paradArAnI abhilAShA ayukta, atibhayankar, mahAnindya, banne lokano nAsh
karanArI chhe, jenAthI jagatamAn lajjA utpanna thAy ane uttamajanothI dhikkar maLe chhe. je
uttamajan chhe temanA hRudayane apriy evun anIti kArya kadI paN kartavya nathI. Ap badhI
vAt jANo chho, badhI maryAdA ApanAthI ja rahe chhe, Ap vidyAdharonA maheshvar, A baLato
angAro shA mATe hRudayamAn chAmpo chho? je pApabuddhivALo paradArAne seve chhe te narakamAn
pravesh kare chhe, jem loDhAno tapelo goLo jaLamAn pravesh kare tem pApI narakamAn paDe chhe.
vibhIShaNanA A vachan sAmbhaLIne rAvaN bolyo ke he bhAI! pRithvI par je sundar vastu
chhe teno hun svAmI chhun, badhI mArI ja vastu chhe, paravastu kyAthi AvI? Am kahIne
bIjI vAt karavA lAgyo. pachhI mahAnItino jANakAr mArich nAmano mantrI kShaNavAr pachhI
kahevA lAgyo ke juo A mohakarmanI cheShTA, rAvaN jevA vivekI sarva rIt jANe chhe ane
Avun kAm kare? je sarvathA subuddhimAn puruSh chhe temaNe prabhAtamAn UThatAn ja potAnun hit-
ahit vichAravun joIe, vivek na chUkavo joIe, A pramANe nirapekSha thayelo
mahAbuddhimAn mArich kahevA lAgyo. tyAre rAvaNe pAchho kAI javAb na Apyo, UThIne
Ubho thaI gayo, trailokyamanDan hAthI par besI sarva sAmanto sAthe upavanamAnthI nagaramAn
gayo. barachhI, tomar, chamar, chhatra, dhvajA Adi anek vastu jemanA hAthamAn chhe evA
puruSho AgaL chAlyA jAy
Page 375 of 660
PDF/HTML Page 396 of 681
single page version
chAlI rahyA chhe ane kALI ghaTA samAn madajharatA gajarAj chAlyA jAy chhe, nAnA prakAranI
cheShTA karatA, UchhaLatAn pyAdAn chAlyAn jAy chhe, A pramANe rAvaNe lankAmAn pravesh karyo.
rAvaNanI chakravartInI sampadAne sItA tRuNathI paN jaghanya jANe chhe, sItAnun niShkalank man
AnAthI lobhAyun nahi, jem jaLamAn kamaL alipta rahe tem sItA alipta rahe chhe. sarva
RutunAn puShpothI shobhit nAnA prakAranAn vRukSha ane latAothI pUrNa evA pramad nAmanA
vanamAn sItAne rAkhI chhe. te van nandanavan jevun sundar chhe, je jue tenAn netra prasanna thAy
chhe, phullagirinI upar A vanane dekhyA pachhI bIje ThekANe draShTi na jAy, jene jovAthI
devonun man unmAdit bane to manuShyonI to shI vAt karavI? te phullagiri saptavanathI
vInTaLAyelo shobhe chhe, jem bhadrashAl Adi vanathI sumeru shobhe chhe.
upar janAnanda jyAn chaturajano krIDA kare chhe ane trIjun sukhasevya jyAn atimanogna sundar
vRukSha ane vel, kALI ghaTA samAn saghan sarovar-saritA-vApikA atyant manohar chhe ane
samuchchayamAn sUryano AtAp nathI, vRukSho UnchAn chhe, koI koI jagyAe strIo krIDA kare chhe
ane koI ThekANe puruSho krIDA kare chhe. chAraNapriy vanamAn chAraN muni dhyAn kare chhe.
nibodh gnAnano nivAs chhe ane saunI upar atisundar pramad nAmanun van chhe, tyAn tenI
upar nAgaravel, ketakInAn jhUnD, snAnakrIDA karavAne yogya ramaNIk vApikA kamaLothI shobhe
chhe, anek khanDovALA mahel chhe; nArangI, bIjorA, nAriyeL, khArek, tAD ityAdi anek
jAtinAn vRukSho, puShponA guchchhothI shobhe chhe. tenA upar bhamarA gunjArav kare chhe, velIonAn
pAndaDAn mand pavanathI Dole chhe. je vanamAn saghan vRukSho samasta RutunAn phaLaphUlothI kALI ghaTA
samAn gADh chhe, moranAn yugalothI shobhe chhe, te vanano vaibhav manohar vApI, sahastradaL
kamaL jenAn mukh chhe, te nIlakamaLarUp netrothI nIrakhe chhe. sarovaramAn mand mand pavanathI
kallol UThe chhe, jANe ke sarovarI nRitya ja kare chhe. koyalo bole chhe te jANe vArtAlAp kare
chhe, rAjahansIonA samUhathI jANe sarovarI hase ja chhe. ghaNun kahevAthI sho lAbh? te pramad
nAmanun udyAn sarva utsavonun mUL, bhogonun nivAsasthAn, nandanavan karatAn paN chaDiyAtun
chhe, te vanamAn ek ashokamAlinI nAmanI vAv chhe te kamaLAdithI shobhit chhe, tenAn
pagathiyAn maNi ane suvarNanAn chhe, tenA dvArano AkAr vichitra chhe, tyAn manohar mahelo
chhe, tenA sundar jharUkhA chhe, temAnthI jharaNAn vahe chhe, tyAn ashokavRukShanI nIche sItAne rAkhI
chhe. sItA shrI rAmajInA viyogathI atyant shok kare chhe, jem indrathI vikhUTI paDelI
indrANI. rAvaNanI AgnAthI anek strI vidyAdharI khaDI ja rahe chhe, hAthamAn jAtajAtanAn
vastro, AbhUShaNo, sugandhI padArtho laIne jAtajAtanI cheShTA karIne sItAne prasanna karavA
chAhe chhe. divya gIt, divya nRitya, divya vAjintra,
Page 376 of 660
PDF/HTML Page 397 of 681
single page version
Anandit thAy? jem abhavya jIv mokShasampadA siddha na karI shake tem rAvaNanI dUtIo
sItAne prasanna karI shakI nahi. uparAupar rAvaN dUtI mokale, kAmarUp dAvAnaLanI
prajvalit jvALAthI vyAkuL jAtajAtanAn anurAganAn vachano sItAne kahevarAve, A kAI
javAb Ape nahi, dUtI jaIne rAvaNane kahe chhe ke dev! e to AhArapANI chhoDIne beThI
chhe, tamane kevI rIte ichchhe? te koInI sAthe vAt karatI nathI, sthir angathI beThI chhe,
amArI taraph draShTi ja nathI karatI, amRutathIye svAdiShTa ane dUdh vagerethI mishrit nAnA
prakAranAn vyanjano tenA mukh AgaL mUkIe chhIe tene aDatIye nathI. A dUtIonI vAt
sAmbhaLIne rAvaN khedakhinna thAy chhe. jenun ang madanAgninI jvALAthI vyApta chhe te
atyant dukharUp chintAnA sAgaramAn DUbI gayo. koI vAr nishvAs nAkhe chhe, koI vAr
shok kare chhe, tenun mukh sukAI gayun chhe, koI vAr k kgAy chhe, jenun hRuday kAmarUp
agnithI dagdha thayun chhe, k kvichArI vichArIne nishchaL thAy chhe, potAnun ang pRithvI par
paTake, pAchho UThe, sUnamUn banI jAy, samajyA vinA UThIne chAlavA lAge, vaLI pAchho
Ave, jem hAthI sUnDhane paTake tem te jamIn par hAth pachhADe, sItAnun barAbar chintan
karato AnkhamAnthI Ansu vahAve, koIvAr avAj karIne bolAve, koI vAr hUnkAr kare,
koI vAr chUp thaI jAy, koI vAr vRuthA bakavAs, kare, koI vAr vAramvAr sItA sItA
bolyA kare, koI vAr mukh nIchun karI nakhathI dharatI khotare, koI vAr potAnA hRuday
upar hAth mUke, koI vAr hAth UnchA kare, koI vAr pathArImAn paDe, koI vAr Ubho thaI
jAy, koI vAr kamaL chhAtI par aDADe, koI vAr dUr phenkI de, koI vAr shrRungAranAn kAvya
vAnche, koI vAr AkAsh taraph jue, koI vAr hAthathI hAth masaLe, koI vAr pagathI
pRithvI par prahAr kare, nishvAsarUp agnithI adhar shyAm thaI gayA chhe. koI vAr ‘kahe
kahe’ evo avAj kare chhe, koI vAr potAnA vAL vInkhe chhe, koI vAr vAL bAndhe chhe,
koI vAr bagAsAn khAy chhe, koI vAr mukh par kapaDun DhAnke chhe, koI vAr badhAn vastro
paherI le chhe. sItAnAn chitro banAve, koI vAr Ansu sArIne ArdratA kare chhe, dIn thaine
hAhAkAr kare chhe, madanagrahathI piDAIne anek cheShTA kare chhe, AshArUp indhanathI prajvalit
kAmarUp agnithI tenun hRuday jale chhe, sharIr paN jale chhe, koi vAr manamAn vichAre chhe ke
hun kevI avasthA pAmyo chhun ke jethI mArun sharIr paN TakAvI shakato nathI. men anek gaDh
ane sAgaranI madhyamAn rahelA moTA moTA hajAro vidyAdharone yuddhamAn jItyA chhe ane
lokamAn prasiddha indra nAmanA vidyAdharane bandIgRuhamAn nAkhyo, anek rAjAone yuddhamAn
jItyA, have mohathI unmatta thayelo hun pramAdane vash vartun chhun. gautam svAmI rAjA shreNikane
kahe chhe ke he rAjan! rAvaN to kAmane vash thayo ane mahAbuddhimAn, mantraNA karavAmAn
nipuN vibhIShaNe badhA mantrIone ekaThA karI mantraNA karI. kevo chhe vibhIShaN? rAvaNanA
rAjyano bhAr jenA shir par paDelo chhe, jeNe samasta shAstronA gnAnarUp jaLathI manarUp
melane dhoI nAkhyo
Page 377 of 660
PDF/HTML Page 398 of 681
single page version
ja vichAr kare chhe. te mantrIone kahevA lAgyo ke he vRuddho! rAjAnI to A dashA chhe, have
ApaNun shun kartavya chhe te kaho! vibhIShaNanAn vachan sAmbhaLI sambhinnamati mantrI kahevA
lAgyo ke ame shun kahIe, badhun kArya bagaDI gayun chhe. rAvaNano jamaNo hAth kharadUShaN hato,
te maraN pAmyo chhe ane virAdhit kai chIj chhe ke shiyALamAnthI sinh thaI gayo chhe. te
yuddhamAn lakShmaNano sahAyak thayo ne vAnaravanshI parANe vasI gayA chhe; emano AkAr to
k kbIjo chhe ane manamAn k kbIjun ja hoy chhe; jem sarpa upar to naram lAge chhe
ane andaramAn viSh hoy chhe. pavanano putra je hanumAn te kharadUShaNanI putrI anangakusumano
pati chhe ane te sugrIvanI putrIne paN paraNyo chhe, tene sugrIvano pakSha visheSh chhe.
sambhinnamatinAn A vachan sAmbhaLI panchamukh nAmano mantrI hasIne bolyo, tame
kharadUShaNanA maraNano shok karyo, paN shUravIronI to e ja rIt chhe ke sangrAmamAn sharIrano
tyAg kare. ek kharadUShaNanA maraNathI rAvaNane kaI khoT paDI gaI chhe? jANe ke pavananA
jhapATAthI samudramAnthI jaLanun ek TIpun gayun to samudrane keTalI ghaT paDI gaI? vaLI tame
bIjAonI prashansA karo chho tethI mArA manamAn sharam Ave chhe. kyAn jagatano svAmI
rAvaN ane kyAn te vanavAsI bhUmigocharI? lakShmaNanA hAthamAn sUryahAs khaDga Avyun to
shun thaI gayun? virAdhit tene AvI maLyo tethI shun? jem pahAD viSham hoy ane
sinhasanyukta hoy to paN shun dAvAnaL tene na bALI nAkhe? sarvathA bALe ja. tyAre
sahastramati mantrI mAthun halAvI kahevA lAgyo ke A shI arthahIn vAto karo chho? jemAn
svAmInun hit hoy te karavun, bIjA alpa chhe ane ApaNe moTA chhIe-evo vichAr
buddhimAnane hoto nathI. samay Avye ek agnino taNakho AkhI pRithvIne bALI nAkhe
chhe. ashvagrIvanI pAse mahAn senA hatI ane AkhI pRithvImAn te prasiddha thayo hato to
paN nAnakaDA tripuShTie tene raNamAn roLI nAkhyo. mATe bIjA prayatna chhoDIne lankAnI
rakShAno prayatna karo. nagarIne atyant durgam banAvo, koI pravesh na karI shake mATe
mahAbhayAnak mAyAmayI yantra sarva dishAomAn phelAvo ane nagaramAn dushmanano koI mANas
AvavA na pAme em goThavaN karo, lokone dhairya rAkhavAnun kaho, sarva upAyathI rakShaN karo
ke jethI rAvaN sukh pAme. madhur vachanothI ane jAtajAtanI vastuonI bheTathI sItAne
prasanna karo, jem dUdh pAIne nAgaNIne prasanna karIe chhIe. vAnaravanshI yoddhAonI
nagaranI bahAr chokI rAkho. Am karavAthI koI dushmanano nAyak AvI na shake ane
ahInnI vAt dushmano pAse na jAy; A pramANe gaDhano prayatna karavAmAn Ave to kone
khabar paDavAnI ke sItAne koN harI gayun chhe ane te kyAn chhe? sItA vinA rAm
nishchayathI prAN tajashe. jenI strI jAy te kevI rIte jIve ane rAm maryA pachhI ekalo
lakShmaN shun karashe? athavA rAmanA maraNathI shok pAmIne lakShmaN avashya marashe, jIvashe
nahi; jem dipak gayA pachhI prakAsh raheto nathI. ane A be bhAI maryA pachhI aparAdharUp
samudramAn DUbelo virAdhit
Page 378 of 660
PDF/HTML Page 399 of 681
single page version
shun karashe? ane sugrIvanA rUpavALo vidyAdhar tenA gharamAn Avyo to rAvaN sivAy
sugrIvanun dukh koN dUr karashe? mAyAmayI yantranI rakhevALI sugrIvane sompIe, jethI te
prasanna thAy, rAvaN enA shatruno nAsh kare. lankAnI rakShAno upAy mAyAmayI yantra vaDe
karAvo. A mantraNAthI Anand pAmI badhA potapotAnA gher gayA. vibhIShaNe mAyAmayI
yantrathI lankAnA rakShaNano upAy goThavyo, ane nIche, upar, ke vachchethI koI AvI na shake
e pramANe nAnA prakAranI vidyAthI lankAne agamya karI dIdhI. gautam gaNadhar kahe chhe ke he
shreNik! sansArI jIvo badhA ja laukik kAryamAn pravRutta hoy chhe, temanAn chitta AkuLatAthI
bharelAn chhe ane je AkuLatArahit nirmaL chittavALA chhe temane jinavachanonA abhyAs
sivAy bIjun kartavya hotun nathI, ane je jineshvare kahyun chhe te puruShArtha vinA siddha thatun
nathI ane jenun bhavitavya bhalun na hoy tene puruShArtha sUjhato nathI. tethI je bhavya jIv chhe
te sarvathA sansArathI virakta thaI mokShano prayatna karo. nar, nArak, dev ane tiryanch e
chArey gati dukharUp chhe. anAdikALathI A prANI karmanA udayathI yukta rAgAdimAn pravarte
chhe. tethI emanAn chittamAn kalyANarUp vachan na Ave. te ashubhano uday maTADI shubhanI
pravRutti kare to shokarUp agnithI taptAyamAn na thAy.
karanAr chhetALIsamun parva pUrNa thayun.
senAnA sAmanto marelA paDayA hatA. vikharAyelA rath, marelA hAthI, marelA ghoDA
chhinnabhinna thaI gayA hatA, keTalAk rAjAonA agnisanskAr thatA hatA, keTalAk
sIsakatA hatA, keTalAkanA hAth kapAI gayA chhe, keTalAkanI jAndh kapAI gaI chhe, keTalAkanAn
AntaraDAn bahAr nIkaLI gayA chhe, keTalAkanA mastak paDayAn chhe, keTalAkane shiyALiyA khAy
chhe, keTalAkane pakShI chAnch mAre chhe, keTalAkanA parivAr rue chhe, keTalAkone laTakAvI rAkhyA
chhe raNakShetrano A dekhAv joIne sugrIv koIne pUchhavA lAgyo tyAre teNe kahyun ke
kharadUShaN marI gayo. sugrIvane kharadUShaNanun maraN sAmbhaLIne dukh thayun, te manamAn vichAre
chhe ke moTo anartha thayo. te khUb baLavAn hato, jenA vaDe mArun badhun dukh TaLe tem hatun
te mArI AshArUp vRukShane kAL diggaje toDI pADayun hun puNyahIn chhun. have mArun dukh kevI
rIte maTashe? joke udyam karyA vinA jIvane sukh maLatun nathI tethI dukh dUr karavAno
Page 379 of 660
PDF/HTML Page 400 of 681
single page version
pAchho gayo. tyAre sugrIve vichAryun ke kyo upAy karun to chittanI prasannatA thAy. jem
navo chandra jovAthI harSha thAy chhe. jo rAvaNane sharaNe jAun to rAvaN mArun ane shatrunun
ekasarakhun rUp joIne kadAch mane ja mArI nAkhe athavA bannene mArI strIne harI jAy te
kAmAndh chhe, kAmAndhano vishvAs na thAy. gupta vAt, doSh, apamAn, dAnapuNya, vitta,
shUravIratA, kushIl, manano santAp; A badhun kumitrane na kahevAy, jo kahevAmAn Ave to
khatA khAvI paDe. mATe sangrAmamAn jeNe kharadUShaNane mAryo chhe tenA ja sharaNe jAun. te mArun
dukh harashe, kAraNe ke jenA upar dukh paDayun hoy te dukhInAn dukhane jANe. jemane avasthA
samAn hoy temanI ja vachche sneh thAy chhe. sItAnA viyoganun sItAnA patine ja dukh
upajyun chhe. Am vichArIne virAdhitanI pAse atyant premathI potAno dUt mokalyo. te dUte
jaIne sugrIvanA Agamanano vRuttAnt virAdhitane kahyo. virAdhit te sAmbhaLIne manamAn
Anand pAmyo ane vichAryun ke moTI navAInI vAt chhe ke sugrIv jevA mahArAjA mArI
sAthe prem karavAnI ichchhA kare chhe. moTAnA AshrayathI shun kAm na thAy? men shrI rAm-
lakShmaNano Ashray karyo tethI sugrIv jevo puruSh mArI sAthe sneh rAkhavA chAhe chhe. sugrIv
Avyo, meghanI garjanA jevA vAjintronA shabdo sambhaLAvA lAgyA te sAmbhaLIne
pAtALalankAnA loko vyAkuL banyA. tyAre lakShmaNe virAdhitane pUchhayun ke vAjintrono avAj
kono sambhaLAy chhe? tyAre anurAdhAno putra virAdhit kahevA lAgyo ke he nAth! A
vAnaravanshIono adhipati premathI bharelo tamArI pAse Avyo chhe. kihakandhApuranA rAjA
sUryarajano putra, pRithvI par prasiddha moTo vAlI ane nAno sugrIv chhe. vAlIe to
rAvaNane shir na namAvyun ane badho parigrah chhoDI, sugrIvane rAjya ApI muni thayA.
sugrIv niShkanTak rAjya kare chhe. tenI sutArA nAmanI strI sAthe indra shachinI sAthe rame
tem sugrIv rame chhe. tene guNaratnothI shobhAyamAn ang ane angat nAmanA putro chhe,
jemanI kIrti pRithvI par phelAi rahI chhe; virAdhit A vAt karI rahyo chhe tyAn sugrIv
AvI gayo. rAm ane sugrIv maLyA. rAmane joIne jenA netrakamaL khIlI UThayAn chhe
evo sugrIv suvarNanA AngaNAmAn beThA beThA amRut samAn vANIthI yogya vAtachIt
karavA lAgyA. sugrIvanI sAthe je vRuddha vidyAdhar chhe te rAmane kahevA lAgyo ke he dev! A
rAjA sugrIv kihakandhApurano dhaNI, mahAbaLavAn, guNavAn puruShone priy chhe. koI ek duShTa
vidyAdhare mAyAthI enun rUp dhAraN karI enI strI sutArA ane enun rAjya paDAvI
levAno prayatna karyo chhe. A vachan sAmbhaLI rAm manamAn vichAravA lAgyA ke A koI
mArA karatAn paN vadhAre dukhI chhe. e beTho hovA chhatAn bIjo puruSh enA gharamAn AvIne
ghUsI gayo chhe. enI pAse rAjavaibhav chhe, parantu te koI shatrune rokavAmAn samartha nathI.
lakShmaNe sugrIvanA mantrI jAmavantane badhAn kAraN pUchhayAn. jAmavant sugrIvanA man samAn chhe.
te mukhya mantrI atyant vinayathI kahevA lAgyo ke he nAth! kAmanI phAnsIthI gherAyelo te
pApI sutArAnA rUp par mohit thayo,