Padmapuran-Gujarati (simplified iso15919 transliteration). Parva 45 - Ramna Sita viyog-janit santapnu varnan; Parva 46 - Lankana mayamaiye kotnu varnan; Parva 47 - Vitrup Sugrivna vadhni katha.

< Previous Page   Next Page >


Combined PDF/HTML Page 20 of 35

 

Page 360 of 660
PDF/HTML Page 381 of 681
single page version

background image
360 chumāḷīsamun parva padmapurāṇ
strīne rām-lakṣhmaṇ pratye rāg utpanna thayo hato te emanī avāñchhāthī nāsh pāmyo tyāre
shokano pravāh pragaṭ thayo, atyant vyākuḷ banīne te nānā prakāre vilāp karavā lāgī.
duḥkharūp agnithī jenun sharīr baḷī rahyun chhe evī te vāchhaḍā vinānī gāy vilāp kare
tem shok karavā lāgī. jenī āṅkhamānthī ānsu jharī rahyān chhe tevī vilāp karatī tene
patie joi. jenun dhairya nāsh pāmyun chhe, dhūḷathī jenun aṅg malin banī gayun chhe, jenā vāḷ
vīṅkhāī gayā chhe, jenī kaṭimekhalā ḍhīlī paḍī gaī chhe, jenān vakṣhasthaḷ, stan ane jāndh
par nakhanā ūjharaḍā thayā chhe, te lohīthī lāl thayel chhe, āvaraṇarahit, lāvaṇyarahit
ane jenī choḷī phāṭī gaī chhe, jāṇe matta hāthīe kamalinīne masaḷī nākhī hoy tevī
ene joīne patie dhairya āpīne pūchhayun ke he kānte! kayā duṣhṭe tārī āvī avasthā karī
te kahe. evo koṇ chhe. jenun maraṇ najīk āvyun chhe? te mūḍh pahāḍanā shikhar par chaḍīne
sūve chhe, sūrya sāme krīḍā karīne andhāriyā kūvāmān paḍe chhe, tenāthī daiv rūṭhayun chhe, te mārā
krodharūpī agnimān pataṅganī jem paḍashe. dhikkar chhe te pāpī avivekīne! te pashu samān
apavitra, anītiyukta chhe, ā lok ane paralokathī bhraṣhṭa chhe, jeṇe tane duḥkh āpyun chhe.
tun vaḍavānaḷanī shikhā samān chhe, rūdan na kar. tun bījī strī jevī nathī, moṭā kuḷanī
putrī chho ane moṭā kuḷamān paraṇī chho. hamaṇān ja te duṣhṭāchārīne hatheḷīthī haṇī nākhīne
paralokamān mokalī āpīsh, jem sinh unmatta hāthīne haṇī nākhe chhe tem. patie jyāre
ā pramāṇe kahyun tyāre chandranakhā mahākaṣhṭathī rūdan bandh karī gadagad vāṇīthī kahevā lāgī,
tenun kapāḷ vāḷanī laṭathī ḍhaṅkāyelun hatun. te bolī, he nāth! hun putrane jovā māṭe roj
vanamān jatī hatī. āje gaī tyāre men putranun mastak kapāīne bhūmi par paḍelun joyun ane
rudhiranī dhārathī vānsanun vr̥ukṣha lāl thayelun joyun. koī pāpī mārā putrane mārīne khaḍga
ratna laī gayo chhe. e khaḍga devothī sevavā yogya hatun. anek duḥkhonun bhājan,
bhāgyarahit hun putranun mastak godamān laīne vilāp karavā lāgī. je pāpīe shambūkane
māryo hato teṇe mārī sāthe anīti karavānun vichāryun ane māro hāth pakaḍayo. men kahyun ke
mane chhoḍ. te pāpī, halakā kuḷanāe mane chhoḍī nahi, nakh ane dāntathī mārān aṅg
vidāryān, nirjan vanamān hun ekalī ane te baḷavān puruṣh hato. hun abaḷā hovā chhatān
pūrvapuṇyathī shīl bachāvīne mahākaṣhṭe ahīn āvī. sarva vidyādharono svāmī, traṇ khaṇḍano
adhipati, traṇ lokamān prasiddha, koīthī jītī na shakāy evo rāvaṇ māro bhāī ane tame
kharadūṣhaṇ nāmanā mahārāj, daitya jātinā vidyādharonā adhipati mārā pati hovā chhatān
paṇ hun daivayogathī āvī avasthā pāmī. chandranakhānān āvān vachan sāmbhaḷī te atyant
krodhathī jyān putranun mr̥utak sharīr paḍayun hatun tyān tatkāḷ gayo ane putrane marelo joīne
atyant khedakhinna thayo. pahelān je putra pūnamanā chandra jevo lāgato hato te have atyant
bhayānak lāgavā māṇḍyo. kharadūṣhaṇe potāne gher āvīne potānā kuṭumb sāthe mantraṇā karī.
keṭalāk mantrī kaṭhor chittavāḷā hatā te kahevā lāgyā ke he dev! jeṇe khaḍga ratna laī
līdhun ane putrane haṇī

Page 361 of 660
PDF/HTML Page 382 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ chumāḷīsamun parva 361
nākhyo tene jo ḍhīlo chhoḍasho to na jāṇe te shunye kare, māṭe teno shīghra upāy karo,
keṭalāk vivekī hatā temaṇe kahyun ke he nāth! ā nānun kām nathī. badhā sāmantone bhegā
karo ane rāvaṇane paṇ patra mokalo. jenā hāthamān sūryahās khaḍga āvyun hashe te sāmānya
puruṣh nahi hoy. māṭe badhā sāmantone bhegā karī, je vichār karavo hoy te karo, utāvaḷ
na karo. pachhī rāvaṇanī pāse to tatkāḷ dūt mokalyo. dūt yuvān ane shīghragāmī hato. te
tatkāḷ rāvaṇ pāse pahoñchī gayo. rāvaṇano uttar āve te pahelān kharadūṣhaṇ potānā
putranā maraṇathī atyant dveṣhabharyo sāmantone kahevā lāgyo ke te raṅk, vidyābaḷarahit,
bhūmigocharī āpaṇī vidyādharonī senārūp samudrane taravāne samartha nathī. dhikkar chhe
āpaṇā shūravīrapaṇāne. je bījānī madad chāhe chhe! āpaṇā hāth chhe te ja sahāyak chhe,
bījā koṇ hoy? ām kahīne abhimānapūrvak tarat ja mahelamānthī nīkaḷ‌yo. ākāshamārge
gaman karyun. tenu mukh tejasvī hatun. tene sarvathā yuddhasanmukh jāṇīne chaud hajār rājā sāthe
chālyā. te daṇḍakavanamān āvyā. temanī senānā vāñjitrādinā samudra samān avāj
sāmbhaḷīne sītā bhay pāmī. ‘he nāth! shun chhe, shun chhe?’ ām bolatī patinā aṅgane
vaḷagī paḍī, jem kalpavel kalpavr̥ukṣhane vaḷagī rahe chhe. tyāre rāme kahyun ke he priy! bhay na
kar. ene dhairya bandhāvīne vichāravā lāgyā ke ā durdhar shabda sinhano chhe ke meghano chhe,
samudrano, duṣhṭa pakṣhīono chhe ke ākāsh bharāī gayun chhe. pachhī sītāne kahyun ke he priye! e
duṣhṭa pakṣhī chhe, je manuṣhya ane pashuone laī jāy chhe, dhanuṣhanā ṭaṅkārathī hamaṇān emane
bhagāḍī mūkun chhun. eṭalāmān ja shatrunī senā pāse āvī. nānā prakāranān āyudyo sahit
subhaṭo najare paḍayā. jem pavanathī prerāīne meghanī ghaṭā vichare tem vidyādharo pharavā
lāgyā. tyāre shrī rāme vichāryun ke nandīshvaradvīpamān bhagavānanī pūjā māṭe dev jāy chhe
athavā vānsanā vr̥ukṣhamān koī māṇasane haṇīne lakṣhmaṇ khaḍga ratna laī āvyā hatā ane
pelī kanyā banīne āvī hatī te kushīl strī hatī teṇe potānā kuṭumbanā sāmantone preryā
hoy tem lāge chhe māṭe have shatrunī senā samīp āve tyāre nishchint rahevun uchit nathī,
em vichārī dhanuṣh taraph draṣhṭi karī ane bakhtar paheravānī taiyārī karī. tyāre lakṣhmaṇ
hāth joḍī, shir namāvī, vinantī karavā lāgyā ke he dev! mārā hotā, āpane eṭalo
parishram levo uchit nathī. āp rājaputrīnī rakṣhā karo, hun shatruonī sanmukh jāun chhun.
jo kadāch bhīḍ paḍashe to hun sinhanād karīsh tyāre āp mārī sahāy karavā āvajo. ām
kahīne bakhtar paherī, shastro laīne lakṣhmaṇ shatruonī sāme yuddha māṭe chālyā te vidyādharo
lakṣhmaṇane uttam ākr̥utinā dhārak, vīrādhivīr shreṣhṭha puruṣh joīne jem megh parvatane
vīṇṭaḷāī vaḷe tem vīṇṭaḷāī vaḷ‌yā. shakti, mudgar, sāmānya chakra, barachhī, bāṇ ityādi
shastronī varṣhā karavā lāgyā ane ekalā lakṣhmaṇ sarva vidyādharoe chalāvelān bāṇone
potānān shastrothī niṣhphaḷ karavā lāgyā ane pote vidyādharo taraph ākāshamān vajradaṇḍ
bāṇ chalāvavā lāgyā. ekalā lakṣhmaṇ vidyādharonī senāne bāṇathī jem sanyamī sādhu

Page 362 of 660
PDF/HTML Page 383 of 681
single page version

background image
362 chumāḷīsamun parva padmapurāṇ
ātmagnān vaḍe viṣhayavāsanāne roke tem rokavā lāgyā. lakṣhmaṇanān shastrothī vidyādharonān
shir ratnonān ābhūṣhaṇothī maṇḍit ane kuṇḍaḷathī shobhit ākāshamānthī dharatī par paḍayān,
jāṇe ke ākāsharūp sarovaranān kamaḷ ja hoy! yoddhā sāthe parvat samān hāthī paḍayā ane
ashvo sāthe sāmant paḍayā. bhayaṅkar avāj karatā, hoṭh karaḍatā, ūrdhvagāmī bāṇothī
vāsudev vāhanasahit yoddhāone pīḍavā lāgyā. te ja samaye puṣhpak vimānamān besīne
rāvaṇ āvyo. shambūkane māranār puruṣho par tene atyant krodh utpanna thayo chhe. teṇe
mārgamān rāmanī samīpe mahāsatī sītāne rahelī joī ane tene joīne atyant moh
pāmyo. sītā to jāṇe sākṣhāt lakṣhmī ja chhe, tene jotān ratinun rūp paṇ tenā jevun na
lāge. chandra samān sundar mukh, bimbaphaḷ jevā lāl adhar, kesarīnī kaṭi samān kaṭi,
chamakatān chañchaḷ kamaḷapatra samān lochan ane gajarājanā kumbhasthaḷanān shikhar samān
stan, navayuvān, sarva guṇothī pūrṇa, kāntinā samūhathī yukta jenun sharīr chhe, jāṇe kāmanā
dhanuṣhanī paṇachh ja chhe ane jenān netra kāmanān bāṇ ja chhe. jāṇe ke nāmakarmarūp chitrakāre
potānī chapaḷatā nibhāvavā māṭe sthiratāpūrvak sukhethī jevī joīe tevī banāvī chhe,
jene jotān rāvaṇanī buddhi harāī gaī mahārūpanā atishayane dharatī sītānā avalokanathī
shambūkanā hatyārā pratye je krodh thayo hato te jato rahyo ane sītā par rāgabhāv utpanna
thayo. chittanī gati vichitra chhe. te manamān chintavavā lāgyo ke enā vinā mārun jīvan
kevun? ane mārā gharamān je vaibhav chhe teno sho lābh? ā adbhut rūp, anupam
navayauvan! mane kharadūṣhaṇanī senāmān āvelo koī oḷakhe te pahelān ānun haraṇ karīne
laī jaun. mārī kīrti ākhā lokamān chandramā jevī nirmaḷ phelāī gaī chhe tethī chhupī rīte
laī javāthī malin nahi thāy. he shreṇik! arthī doṣhane gaṇato nathī tethī teṇe gupta rīte
laī javāno prayatna karyo. ā lokamān lobh samān koī bījo anartha nathī ane lobhamān
parastrīnā lobh jevo mahāanartha nathī. rāvaṇe avalokanī vidyāne vr̥uttānt pūchhayo. tenā
kahevāthī rāvaṇe enun nām, kuḷ badhun jāṇī līdhun. ekalā lakṣhmaṇ anek dushmano sāthe
laḍavā yuddhamān gayā chhe, ā rām chhe ane ā emanī patnī sītā chhe. jyāre lakṣhmaṇ
gayā tyāre rāmane em kahīne gayā hatā ke jo mane bhīḍ paḍashe to hun sinhanād karīsh
tyāre tame mārī madade āvajo. rāvaṇe vichāryun ke hun te sinhanād karun to ā rām
dhanuṣhabāṇ laīne bhāī pāse jashe ane hun sītāne jem pakṣhī mānsano ṭukaḍo laī jāy
tem upāḍī jaīsh. vaḷī, āmaṇe kharadūṣhaṇanā putrane to māryo ja hato en tenī strīnun
apamān karyun hatun tethī te shakti ādi shastrothī bey bhāīne mārashe ja, jem mahāprabaḷ
nadīno pravāh bey kinārāne toḍī pāḍe chhe. nadīnā pravāhanī shakti chhūpī nathī tem
kharadūṣhaṇanī shakti koīthī chhūpī nathī. badhā ja jāṇe chhe. ām vichār karīne mūḍhagati,
kāmapīḍit rāvaṇ maraṇ māṭe sītānā haraṇano vichār karavā lāgyo, jem durbaddhi bāḷak
viṣh levāno upāy kare chhe.
pelī taraph lakṣhmaṇ ane senā sahit kharadūṣhaṇ bey vachche bhayaṅkar yuddha thaī rahyun chhe,

Page 363 of 660
PDF/HTML Page 384 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ chumāḷīsamun parva 363
shastraprahār thaī rahyo chhe, ane ā taraph kapaṭathī rāvaṇe sinhanād karyo, temān vāramvār
rām, rām evo avāj karyo. tyāre rāme jāṇyun ke ā sinhanād lakṣhmaṇe karyo chhe, em
jāṇīne temanā chittamān vyākuḷatā thaī, emane lāgyun ke bhāīne bhīḍ paḍī chhe. pachhī rāme
jānakīne kahyun ke he priye! bhay na pāmīsh, thoḍī vār rahe. ām kahīne tene nirmaḷ
phūlomān chhupāvī dīdhī ane jaṭāyune kahyun ke he mitra! ā strī abaḷā jāti chhe, enī
rakṣhā karaje. tun amāro mitra chho, sahadharmī chho. ām kahīne pote dhanuṣhabāṇ laīne
chālyā. te vakhate apashukan thayā, tene paṇ gaṇakāryā nahi. mahāsatīne ekalī vanamān
mūkīne tarat ja bhāī pāse gayā. mahāraṇamān bhāīnī āgaḷ jaīne ūbhā rahyā. te
vakhate rāvaṇ sītāne upāḍī javā māṭe āvyo, jem madamasta hāthī kamalinīne levā
āve. kāmarūp agnithī jenun man prajvalit chhe, jenī buddhi dharmanī badhī rīt bhūlī gaī
chhe evo te sītāne upāḍī puṣhpak vimānamān mūkavā lāgyo tyāre jaṭāyu pakṣhī svāmīnī
patnīne tene harī jato joīne krodhāgnithī prajvalit thaī gayo. te ūḍīne atyant vegathī
rāvaṇ par paḍayo, tīkṣhṇa nakhanī aṇī ane chāñchathī rāvaṇanī chhātī rudhiramay karī nākhī
ane potānī kaṭhor pāṅkhathī rāvaṇanān vastra phāḍī nākhyān, rāvaṇanun ākhun sharīr khedakhinna
thaī gayun. rāvaṇane lāgyun ke ā sītāne chhoḍāvashe ane mushkelī ūbhī karashe eṭalāmān
āno dhaṇī āvī pahoñchashe. tethī ene manohar vastuno avarodh jāṇīne atyant krodhathī
hāthanī jhapaṭ mārī. atikaṭhor hāthanā prahārathī pakṣhī vihvaḷ thaī pokār karatun pr̥ithvī par
paḍayun ane mūrchchhit banī gayun. pachhī rāvaṇ janakasutāne puṣhpak vimānamān mūkīne potānā
sthān par laīne chālyo gayo. he shreṇik! joke rāvaṇ jāṇe chhe ke ā kārya yogya nathī
to paṇ kāmane vash thayelo sarva vichār bhūlī gayo. mahāsatī sītā potāne parapuruṣh
dvārā harāyelī jāṇīne, rāmanā anurāgathī jenun chitta bhīñjāyelun chhe te atyant shok pāmī,
duḥkharūp vilāp karavā lāgī. rāvaṇ tene potānā patimān anurakta jāṇī ane rudan
karatī joīne kanīk udās thaīne vichāravā lāgyo ke ā satat raḍayā kare chhe ane
virahathī vyākuḷ chhe, potānā patinā ja guṇ gāy chhe, ene anya puruṣhanā sanyoganī
abhilāṣhā nathī tevī strī avadhya chhe tethī hun ene mārī shakīsh nahi ane koī mārī
āgnānun ullaṅghan kare to hun tene mārun. men sādhu pāse vrat līdhun hatun ke jo parastrī mane na
ichchhe to tene hun sevīsh nahi māṭe māre vrat draḍh rākhavun joīe. āne ja koī upāyathī
prasanna karun. upāy karavāthī te prasanna thashe. jem krodhī rājāne tarat ja prasanna na karī
shakāy tem haṭhīlī strīne paṇ vash na karī shakāy. darek vastu yatnathī siddha thāy chhe.
manavāñchhit vidyā, paralokanī kriyā ane managamatī strī yatnathī siddha thāy chhe em
vichārīne rāvaṇ sītāne prasanna karavāno samay shodhavā lāgyo. kevo chhe rāvaṇ? jenun
maraṇ najīk āvyun chhe evo.
tyārapachhī shrī rāme bāṇarūp jaḷanī dhārāthī pūrṇa raṇamaṇḍaḷamān pravesh karyo. lakṣhmaṇ temane

Page 364 of 660
PDF/HTML Page 385 of 681
single page version

background image
364 chumāḷīsamun parva padmapurāṇ
joīne kahevā lāgyāḥ are, are, āp āṭale dūr kem āvyā? he dev! jānakīne vanamān
ekalī mūkīne āvyā? ā van anek vigrahathī bharelun chhe. tyāre rāme kahyun ke hun tāro
sinhanād sāmbhaḷīne tarat ja āvyo chhun. lakṣhmaṇe kahyun ke āpe ā sārun nathī karyun, have
shīghra jyān jānakī chhe tyān jāv, tyāre rāme jāṇyun ke lakṣhmaṇ bhāī to mahādhīr chhe. ene
shatruno bhay nathī ane tene kahyun te tun param utsāharūp chhe, tun baḷavān verīne jīt, em
kahīne pote jene sītā vishe shaṅkā upajī chhe te chañchaḷachitta banīne jānakīnī dishā taraph
chālyā. kṣhaṇamātramān āvīne joyun to jānakī nahotān. temaṇe pratham to vichāryun ke kadāch
sthaḷanun dhyān rahyun nathī. pachhī nakkī karīne joyun to sītā na maḷe. tyāre te ‘he sītā!’
em bolī mūrchchhā khāīne dharatī par paḍī gayā. pachhī te jāgrat thaī, vr̥ukṣho taraph draṣhṭi
karī premathī bharelā te khūb vyākuḷ banīne bolavā lāgyā, he devī! tun kyān gaī? kem
bolatī nathī? bahu ja mashkarī karavāthī sho phāyado? vr̥ukṣhonī pāchhaḷ beṭhī ho to tarat ja
āvatī rahe, krodh karavāthī sho lābh chhe? hun to tārī pāse shīghra ja āvī gayo chhun. he
prāṇ vallabhe! ā tāro gusso amane sukhanun kāraṇ nathī. ā pramāṇe vilāp karatā phare
chhe. tyān ek nīchāṇavāḷī jagyāmān jaṭāyune maravānī aṇī par joyo. pote pakṣhīne
joīne atyant khedakhinna thaī, tenī samīpe besīne tene navakāramantra sambhaḷāvyo ane
darshan, gnān, chāritra, tap e chār ārādhanā sambhaḷāvī, arihant, siddha, sādhu ane
kevaḷīpraṇīt dharmanun sharaṇ levarāvyun. pakṣhī, jeṇe shrāvakanān vrat līdhān hatān te shrī rāmanā
anugrahathī samādhimaraṇ karīne svargamān dev thayo ane paramparāe mokṣhe jashe. pakṣhīnā
maraṇ pachhī joke pote gnānī hovā chhatān chāritramohane vash thaīne khūb shok karatān ekalā
vanamān priyānā viyoganā dāhathī mūrchchhā khāīne paḍayā. pachhī sachet thaī atyant vyākuḷ
banī mahāsītāne gotatān pharavā lāgyā, nirāsh thayā ane dīn vachan bolavā lāgyā,
jem bhūtāveshathī yukta puruṣh vr̥uthā ālāp kare chhe. lāg joīne bhayaṅkar vanamān koī
pāpīe jānakīnun haraṇ karyun, te bahu viparīt karyun chhe, mane mārī nākhyo. have je koī
mane priyāno meḷāp karāve ane māro shok dūr kare tenā jevo māro param bāndhav koī
nathī. he vananān vr̥ukṣho! tame janakasutāne joī? champānā puṣhpa jevo teno raṅg chhe, kamaḷadaḷ
jevān lochan chhe, sukumār charaṇ chhe, nirmaḷ svabhāv chhe, uttam chāl chhe, chittano utsav
karanārī chhe, kamaḷanā makarand samān mukhano sugandhī shvās chhe, strīomān shreṣhṭha chhe. āvī
sītāne tame pahelān kyāy joī hoy to kaho. ā pramāṇe te vananān vr̥ukṣhone pūchhe chhe, paṇ
te ekendriy vr̥ukṣha sho uttar āpe? tyāre sītānā guṇothī jenun man harāyun chhe evā rām
pharī vār mūrchchhā khāīne dharatī par paḍayā, pāchhā jāgrat thaīne atyant krodhāyamān thaī
vajrāvarta dhanuṣh hāthamān līdhun, paṇachh chaḍāvī, ṭaṅkār karyo. āthī dashe dishāo avājathī
bharāī gaī. sinhone bhay upajāvanār narasinhe dhanuṣhano nād karyo ane sinh bhāgī gayā,
hāthīono mad ūtarī gayo. vaḷī dhanuṣh utārī, atyant viṣhād pāmī, besīne potānī

Page 365 of 660
PDF/HTML Page 386 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ chumāḷīsamun parva 36p
bhūl upar vichār karavā lāgyā, arere! men khoṭo sinhanād sāmbhaḷī, vishvās lāvī,
nakāmā jaīne priyāne khoī. jem mūḍh jīv kushrutanun shravaṇ karī, vishvās lāvī avivekī
thaī shubhagatine khove chhe te mūḍhane khovānun to āshcharya nathī, parantu hun dharmabuddhivāḷo,
vītarāganā mārgano shraddhānī, samajaṇ gumāvī asuranī māyāthī mohit thayo, e
āshcharyanī vāt chhe. jem ā bhavavanamān atyant durlabh manuṣhyano deh mahān puṇya karmathī
maḷe chhe tene vr̥uthā gumāve te pharī kyāre meḷave? traṇ lokamān durlabh mahān ratnane
samudramān pheṅkī de, pachhī kyāthī meḷave? tem patnīrūpī amr̥ut mārā hāthamānthī gayun chhe. have
kayā upāyathī maḷe? ā nirjan vanamān kone doṣh āpun? hun tene chhoḍīne bhāī pāse
gayo tethī kadāch gusse thaīne āryikā thaī gaī hoy. vanamān koī manuṣhya nathī, kone
jaīne pūchhun, ke je mane mārī strīnī vāt kare. evo koī ā lokamān dayāḷun shreṣhṭha puruṣh
chhe, je mane sītā dekhāḍe. te mahāsatī, shīlavān, sarva pāparahit mārā hr̥udayane priy evī
tenā virahathī mārun manarūp mandir agninī peṭhe jale chhe, tenī vārtārūpī jaḷanun dān karī
mane koṇ ṭhāre? em kahī atyant udās, dharatī taraph jemanī draṣhṭi chhe, vāramvār kanīk
vichār karīne nishchaḷ thaīne beṭhā. pāse ja ek chakavīno avāj sāmbhaḷ‌yo, te sāmbhaḷī
tenī taraph joyun. pachhī vichāryun ke ā girino taṭ atyant sugandhī thaī rahyo chhe tethī te
taraph ja gaī hashe athavā ā kamaḷanun van chhe tyān kutūhalathī gaī hoy. pahelān teṇe ā
van joyun hatun. te sthānak manohar chhe, jātajātanān puṣhpothī bharelun chhe, kadāch tyān kṣhaṇavār
gaī hoy em vichārīne pote tyān gayā. tyān paṇ sītāne na joī, chakavīne joī tyāre
vichār karyo ke te pativratā mārā vinā ekalī kyān jāy? pachhī vyākuḷatā pāmī parvatane
pūchhavā lāgyā ke he girirāj! tun anek dhātuothī bharelo chho, hun rājā dasharathano putra
rāmachandra tane pūchhun chhun. jenā kamaḷ jevān netra chhe te sītā mārā manane pyārī, hansagāminī,
sundar stananā bhārathī jenun aṅg namelun chhe, bimbaphaḷ jevā adhar, sundar nitamb evī tene
te kyān joī? te kyān chhe? paṇ pahāḍ sho javāb āpe? enā shabdano paḍagho mātra
paḍayo. tyāre temaṇe jāṇyun ke āṇe kāī spaṣhṭa javāb na āpyo, lāge chhe ke eṇe joī
nathī. te mahāsatī kāḷadharma pāmī hashe? ā nadī prachaṇḍ taraṅgovāḷī, atyant vegathī vahe
chhe, avivekī teṇe mārī strīnun haraṇ karyun hashe, jem pāpanī ichchhā vidyāne hare chhe athavā
koī krūr sinh bhūkhathī ātur banī tene khāī gayo hoy. te dharmātmā sādhuonī sevā
karanār sinhādikane dekhatān ja nakhādinā sparsha vinā ja prāṇ chhoḍe evī chhe. māro bhāī
bhayānak yuddhamān laḍī rahyo chhe tenā jīvavāno paṇ sanshay ja chhe. ā sansār asār chhe
ane sarva jīvarāshi sanshayarūp ja chhe. aho! ā moṭun āshcharya chhe ke hun sansāranun svarūp
jāṇun chhun ane duḥkhamay thai gayo chhun. ek duḥkh pūrun thatun nathī ane bījun āvī jāy chhe.
tethī lāge chhe ke ā sansār duḥkhano sāgar ja chhe. jem laṅgaḍā pagane kāpavo, baḷī
marelāne bhasma karavo ane paḍatāne khāḍāmān nākhavo. rāmachandrajīe

Page 366 of 660
PDF/HTML Page 387 of 681
single page version

background image
366 pistāḷīsamun parva padmapurāṇ
vanamān bhramaṇ karīne mr̥ug sinhādik anek jantu joyān, parantu sītā jovāmān na āvī
tyāre potānā āshramamān āvī atyant dīn vadane dhanuṣh utārī pr̥ithvī par beṭhā. vāramvār
anek vikalpo karatān, kṣhaṇek nishchaḷ thaī mukhathī pokāravā lāgyā. he shreṇik! āvā
mahāpuruṣhone paṇ pūrvopārjit ashubhanā udayathī duḥkh thāy chhe. ām jāṇīne, he bhavya
jīvo! sadā jinavaranā dharmamān buddhi lagāvo, sansāranī mamatā chhoḍo. je puruṣh sansāranā
vikārathī parāṅamukh thaī, jinavachananī ārādhanā karato nathī, te sansāramān asharaṇ banī
pāparūp vr̥ukṣhanān kaḍavān phaḷ bhogave chhe, karmarūp shatrunā ātāpathī khedakhinna thāy chhe.
ā pramāṇe shrī raviṣheṇāchārya virachit mahāpadmapurāṇ sanskr̥it granthanī sva. pt.. shrī
daulatarāmajīkr̥ut bhāṣhāvachanikānā gujarātī anuvādamān sītāharaṇ ane rāmanā vilāpanun
varṇan karanār chumāḷīsamun parva pūrṇa thayun.
* * *
pistāḷīsamun parva
(rāmanā sītāviyog – janit santāpanun varṇan)
pachhī lakṣhmaṇanī samīpamān yuddhamān kharadūṣhaṇano shatru virādhit nāmano vidyādhar
potānā mantrī ane shūravīro sahit shastrasajja thaī āvyo. te lakṣhmaṇane ekalo yuddha
karato joī tene narottam jāṇī potānā svārthanī siddhi ānāthī jāṇī prasanna thayo,
atyant tejathī dedīpyamān shobhavā lāgyo. te vāhan parathī nīche ūtarī, pr̥ithvī par
goṭhaṇ aḍāḍī, hāth joḍī, shir namāvī, atyant namra banī, vinayapūrvak kahevā lāgyoḥ he
nāth! hun āpano bhakta chhun, mārī thoḍīk vinantī sāmbhaḷo. tamārā jevāno saṅg amārā
jevānun duḥkh maṭāḍe chhe. teṇe aḍadhun kahyun ane lakṣhmaṇ pūrun samajī gayā. tenā mastak par
hāth mūkīne kahyun ke tun ḍar nahi, amārī pāchhaḷ ūbho rahe. tyāre te namaskār karī
atyant āshcharya pāmī kahevā lāgyo ke he prabho! ā kharadūṣhaṇ shatru mahān shaktino
dhārak chhe. āp ene roko ane senānā yoddhāo sāthe hun laḍīsh. ām kahīne
kharadūṣhaṇanā yoddhāo sāthe virādhit laḍavā lāgyo, doḍīne tenī senā upar tūṭī paḍayo.
potānī senā sahit jenān āyudho chaḷakī rahyān chhe te virādhit temane pragaṭapaṇe kahevā
lāgyo ke hun rājā chandrodayano putra virādhit yuddhano abhilāṣhī ghaṇā divase pitānun ver
levā āvyo chhun, have tame kyān jāv chho? jo yuddhamān pravīṇ ho to ūbhā raho, hun evun
bhayaṅkar phaḷ āpīsh jevun yam āpe chhe. ām kahyā pachhī te yoddhāo ane āmanī vachche
tumul yuddha thayun, banne senānā anek subhaṭo māryā gayā. pāyadaḷ pāyadaḷ sāthe,
ghoḍesavāro ghoḍesavār sāthe, hāthīnā savāro hāthīnā savār sāthe, rathīo rathīonī sāthe
paraspar harṣhit thaīne yuddha karavā lāgyā. te tene bolāve ane pelo pelāne bolāve. ā
pramāṇe paraspar yuddha karī dashe dishāone bāṇothī

Page 367 of 660
PDF/HTML Page 388 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ pistāḷīsamun parva 367
āchchhādit karavā lāgyā.
pachhī lakṣhmaṇ ane kharadūṣhaṇanun bhayaṅkar yuddha thayun, jem indra-asurendra hoy tem. te
vakhate kharadūṣhaṇ krodhathī maṇḍit lakṣhmaṇane lāl netra karīne kahevā lāgyo ke tārī sāthe ver
nahotun evā māro putrane ten haṇyo ane he chapaḷ! ten tārī strīnān stanonun mardan karyun,
to he pāpī, have mārī draṣhṭi āgaḷathī kyān jaīsh? āj tīkṣhṇa bāṇothī tārā prāṇ
harīsh, ten jevān karma karyān chhe tenun phaḷ tun bhogavīsh. he kṣhudra, nirlajja! parastrīsaṅganā
lolupī, mārī sanmukh āvīne paralok jā. tenān kaṭhor vachanothī prajvalit thayelā
manavāḷo lakṣhmaṇ potānā avājathī ākhā ākāshane bharī deto kahevā lāgyo, are kṣhudra!
vr̥uthā shā māṭe babaḍe chhe. jyān tāro putra gayo tyān tane mokalīsh. ām kahīne ākāshamān
ūbhelā kharadūṣhaṇane lakṣhmaṇe ratharahit karyo, tenun dhanuṣh toḍī nākhyun, dhajā uḍāḍī dīdhī
ane tej harī līdhun. tyāre te krodhathī bharelo jem kṣhīṇapuṇya dev svargamānthī paḍe tem
pr̥ithvī par paḍayo. pachhī mahāsubhaṭ khaḍga laī lakṣhmaṇ par ghasyo tyāre lakṣhmaṇ sūryahās
khaḍga lai tenī sanmukh āvyo ā banne vachche nānā prakāre bhayaṅkar yuddha thayun. devo
puṣhpavr̥uṣhṭi karavā lāgyā ane dhanya dhanya shabdo bolavā lāgyā. e mahāyuddhamān sūryahās
khaḍga vaḍe lakṣhmaṇe kharadūṣhaṇanun mastak kāpī nākhyun ane kharadūṣhaṇ nirjīv thaīne pr̥ithvī
par paḍayo, jāṇe svargamānthī dev paḍayo. sūrya samān tejavāḷā diggaje jāṇe ke
ratnaparvatanun shikhar toḍī pāḍayun.
pachhī kharadūṣhaṇano senāpati dūṣhaṇ virādhitane ratharahit karavānī taiyārī karavā
lāgyo tyān lakṣhmaṇe tene bāṇ vaḍe marmasthaḷamān ghāyal karyo. te ghūmaraḍī khāīne dharatī par
paḍayo. lakṣhmaṇe kharadūṣhaṇano samudāy ane pātāḷalaṅkāpurī virādhitane āpī. atyant
snehathī bharelo lakṣhmaṇ rām pāse āvyo. āvīne jue chhe to rām bhūmi par paḍayā chhe
ane te ṭhekāṇe sītā nathī. tyāre lakṣhmaṇe kahyun ke he nāth! kyān sūo chho, jānakī kyān
gaī? rām ūṭhīne lakṣhmaṇane dhārahit joīne kanīk ānand pāmyā. lakṣhmaṇane chhātīe
lagāḍayā ane kahevā lāgyā ke he bhāī! mane khabar nathī ke jānakī kyān gaī? koī
tenun haraṇ karī gayun ke sinh khāī gayo. men khūb gotī paṇ maḷī nahi. atisukumār
aṅgovāḷī udvegathī vilay pāmī. tyāre lakṣhmaṇ viṣhādarūp thaī krodhathī kahevā lāgyāḥ he
dev! shok karavāthī sho phāyado? ām nishchay karo ke koī duṣhṭa daitya karī gayo chhe. jyān
hashe tyānthī laī āvīshun, āp sandeh na karo. teṇe nānā prakāranān priy vachanothī rāmane
āshvāsan āpyun ane te subuddhie nirmaḷ jaḷathī rāmanun mukh dhovarāvyun. te ja samaye
visheṣh avāj sāmbhaḷīne rāme pūchhayun ke ā avāj sheno chhe? tyāre lakṣhmaṇe kahyun ke he
nāth! ā chandroday vidyādharano putra virādhit chhe. teṇe yuddhamān māro ghaṇo upakār karyo
hato. te āpanī nikaṭ āvyo chhe, enī senāno ā avāj chhe. ā pramāṇe banne bhāī
vāt kare chhe te vakhate moṭī senā sahit te hāth joḍī namaskār karī, jayajayakār

Page 368 of 660
PDF/HTML Page 389 of 681
single page version

background image
368 pistāḷīsamun parva padmapurāṇ
karato potānā mantrīo sahit vinantī karavā lāgyo. āp mārā svāmī chho, ame sevak
chhīe, je kārya hoy te karavānī amane āgnā āpo. tyāre lakṣhmaṇe kahyun he he mitra! koī
durāchārīe mārā prabhunī strīnun haraṇ karyun chhe. tenā vinā ā shrī rām kadāch shokane vash
thaī prāṇ tajashe to hun paṇ agnimān pravesh karīsh. emanā prāṇonā ādhāre mārā prāṇ
chhe e tun nishchayathī jāṇ. māṭe ā kārya karavānun chhe. sārun lāge te kar. ā vāt sāmbhaḷī
te atyant duḥkhī thaī nīchun mukh karī gayo ane manamān vichāravā lāgyo ke āṭalā
divasothī hun mārā sthānathī bhraṣhṭa rahyo. vanamān bhinna bhinna sthāne rakhaḍayo ane āmaṇe
mārā shatrune haṇyo, mārun rājya apāvyun temanī ā dashā chhe. hun je je vel pakaḍun chhun te
ūkhaḍī jāy chhe. ā samasta jagat karmādhīn chhe to paṇ hun kāīk udyam karīne temanun
kārya siddha karun. āvo vichār karīne teṇe potānā mantrīone kahyun ke puruṣhottamanun strīratna
pr̥ithvī par jyān hoy tyān, jaḷ, sthaḷ, ākāsh, pur, van, giri, grāmādikamānthī yatna
karīne shodhī kāḍho. ā kārya thatān manavāñchhit phaḷ meḷavasho. rājā virādhitanī āvī
āgnā sāmbhaḷī yashanā arthī vidyādharo badhī dishāmān doḍī gayā.
pachhī ek arkajaṭīno putra ratnajaṭī vidyādhar ākāshamārge jato hato teṇe
sītānā rudanano ‘hāy rām, hāy lakṣhmaṇ’ evo avāj samudra upar ākāshamān
sāmbhaḷ‌yo. tyāre ratnajaṭīe tyān jaīne joyun to sītā rāvaṇanā vimānamān beṭhī vilāp
karatī hatī. sītāne vilāp karatī joīne krodhe bharāyelo ratnajaṭī rāvaṇane kahevā lāgyo,
he pāpī, duṣhṭa vidyādhar! āvo aparādh karīne tun kyān jaīsh? ā bhāmaṇḍaḷanī bahen chhe,
rāmadevanī rāṇī chhe. hun bhāmaṇḍaḷano sevak chhun. he durbuddhe! jīvavā ichchhato ho to eno chhoḍī
de. tyāre rāvaṇ atikrodhathī yuddha karavā taiyār thayo. pachhī teṇe vichāryun ke kadāch yuddha thatān
ativihvaḷ evī sītā jo marī jāy to barābar nahi tethī joke ā vidyādhar raṅk chhe
to paṇ ene māravo nahi. ām vichār karīne mahābaḷavān rāvaṇe ratnajaṭīnī vidyā
laī līdhī. te ākāshamānthī pr̥ithvī upar paḍayo. mantranā prabhāvathī dhīre dhīre agninā
taṇakhānī jem samudranī madhyamān jambudvīpamān āvīne paḍayo. āyukarmanā yogathī jīvato
bachyo, jem vepārīnun vahāṇ tūṭī jāy ane jīvato rahe, tem ratnajaṭī vidyā gumāvīne
jīvato rahyo. tenī vidyā to jatī rahī hatī tethī te vimānamān besīne gher pahoñchyo. te
ūṇḍā shvās leto kambu parvat par chaḍī dishānun avalokan karavā lāgyo. samudranī shītaḷ
havāthī teno khed dūr thayo. te vanaphaḷ khāīne kambu parvat par rahyo. je virādhitanā sevak
vidyādharo badhī dishāmān judā judā vesh laīne doḍayā hatā te sītāne na jovāthī pāchhā
āvyā. temanān malin mukh joī rāme jāṇyun ke sītā emanī najare paḍī nathī. tyāre
rām dīrdha shvās nākhīne kahevā lāgyā, he bhalā vidyādharo! tame amārā kārya māṭe
potānī shakti anusār khūb prayatna karyo, parantu amārā ashubhano uday tethī have tame
sukhapūrvak tamārā sthānake jāv. hāthamānthī vaḍavānaḷamān gayelun ratna pharī kyāthī dekhāy?
karmanun phaḷ chhe te avashya

Page 369 of 660
PDF/HTML Page 390 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ pistāḷīsamun parva 369
bhogavavun, amārā ke tamārāthī maṭāḍayāthī maṭe nahi. ame kuṭumbathī chhūṭayā, vanamān āvyā
to paṇ karmashatrune dayā na āvī tethī ame jāṇīe chhīe ke amāre ashātāno uday chhe.
sītā paṇ gaī enā jevun bījun duḥkh kayun hoy? ām bolīne rām rovā lāgyā.
mahādhīr naronā adhipati te hatā. tyāre dhairya āpavāmān paṇḍit virādhit namaskār karī,
hāth joḍī kahevā lāgyo ke he dev! āp āṭalo viṣhād shā māṭe karo chho? thoḍā ja
divasomān āp janakasutāne josho. he prabho! ā shok mahāshatru chhe, sharīrano nāsh kare to
bījī vastunī to shī vāt? māṭe āp dhairya aṅgīkār karo. ā dhairya ja mahāpuruṣhonun
sarvasva chhe, āp sarakhā puruṣho to vivekanā nivās sthān chhe. dhairyavant prāṇī anek
kalyāṇ dekhe chhe ane āturajano atyant kaṣhṭa kare topaṇ iṣhṭa vastune dekhatā nathī. ā
samay viṣhādano nathī, āp man daīne sāmbhaḷo. vidyādharonā mahārājā kharadūṣhaṇane māryo
chhe to have enun pariṇām mahāviṣham chhe. kihakandhāpurano ghaṇī sugrīv, indrajit, kumbhakarṇa,
trishir, akṣhobh bhīm, krūrakarmā mahodar ādi anek mahābaḷavān vidyādhar yoddhā enā
paramamitra chhe, te kharadūṣhaṇanā maraṇanā duḥkhathī gusse thayā hashe. e badhā jātajātanān
yuddhamān pravīṇ chhe, hajāro jagyāe yuddhamān kīrti meḷavī chūkyā chhe ane vaitāḍay parvatanā
anek vidyādharo kharadūṣhaṇanā mitro chhe ane pavanañjayano putra hanumān jene jotān subhaṭ
dūrathī ja ḍare chhe, tenī sāme dev paṇ āvatā nathī te kharadūṣhaṇano jamāī chhe tethī te paṇ
enā maraṇano roṣh karashe. māṭe ahīn vanamān na rahesho. pātāḷalaṅkāmān alaṅkāroday
nagaramān āvīne birājo ane bhāmaṇḍaḷane sītānā samāchār mokalo. te nagar atidurgam
chhe, tyān sthir thaī kāryano upāy sarvathā karīshun. ā pramāṇe virādhite vinantī karī. pachhī
banne bhāī chār ghoḍānā rath par chaḍīne pātāḷalaṅkā chālyā. banne puruṣhottam sītā
vinā shobhatā nahotā, jem samyagdraṣhṭi vinā gnān-chāritra shobhatān nathī. chaturaṅg
senārūp sāgarathī maṇḍit daṇḍakavanamānthī chālyā. virādhit āgaḷ gayo. tyān chandranakhāno
putra sundar laḍavā māṭe nagaranī bahār nīkaḷ‌yo. teṇe yuddha karyun, tene jītīne nagaramān pravesh
karyo. devonā nagar samān te nagar ratnamay hatun. tyān kharadūṣhaṇanā mahelamān birājyā.
suramandir jevā mahāmanohar mahelamān sītā vinā temane rañchamātra vishrām na maḷ‌yo. rāmanun
man sītāmān ja hatun tethī priyānī samīpamān rāmane van paṇ manogna bhāsatun, atyāre
kāntānā viyogathī dagdha rāmane nagar ane mahel vindhyāchaḷ van jevā lāgyā.
pachhī kharadūṣhaṇanā mahelamān jinamandir joīne raghunāthe temān pravesh karyo. tyān
arahantanī pratimā joīne ratnamayī puṣhpothī pūjā karī, kṣhaṇabhar sītāno santāp bhūlī
gayā. jyān jyān bhagavānanān chaityālay hatān tyān tyān darshan karyān. jemanā duḥkhanī laher
shānt thaī chhe evā rāmachandra kharadūṣhaṇanā mahelamān rahe chhe. sundar potānī mātā chandranakhā
sahit pitā ane bhāīnā shokathī atyant shok sahit laṅkā gayo. ā parigrah vināshī
chhe ane mahāduḥkhanun kāraṇ chhe.

Page 370 of 660
PDF/HTML Page 391 of 681
single page version

background image
370 chhetāḷīsamun parva padmapurāṇ
vighnathī yukta chhe māṭe he bhavya jīvo! tenī ichchhā maṭāḍo. joke jīvonān pūrvakarmanā
sambandhathī parigrahanī abhilāṣhā thāy chhe to paṇ sādhuonā upadeshathī ā tr̥uṣhṇā maṭe chhe,
jem sūryanā udayathī rātri nivr̥utta thāy chhe.
ā pramāṇe shrī raviṣheṇāchārya virachit mahāpadmapurāṇ sanskr̥it granthanī sva. pt.. shrī
daulatarāmajīkr̥ut bhāṣhāvachanikānā gujarātī anuvādamān rāmane sītāno viyog ane
pātāḷalaṅkāmān nivāsanun varṇan karanār pistāḷīsamun parva pūrṇa thayun.
* * *
chhetāḷīsamun parva
(laṅkānā māyāmayī koṭanun varṇan)
rāvaṇ sītāne laī vimānanā ūñchā shikhar par besī dhīre dhīre chālato thayo,
jem ākāshamān sūrya chāle. shokathī taptāyamān sītānun mukhakamaḷ karamāī gayun chhe, em
joīne ratinā rāgathī jenun man mūḍh thayun chhe evo rāvaṇ sītānī āsapās phare chhe ane
dīn vachan kahe chhe ke he devī! kāmanān bāṇathī hun haṇāī rahyo chhun to tane manuṣhyanī hatyā
lāgashe. hen sundarī! ā tārun mukhakamaḷ sarvathā kopayukta chhe to paṇ te manognathīye adhīk
manogna bhāse chhe. prasanna thā. ek vār mārā taraph draṣhṭi karīne jo. tārān netranī kāntirūp
jaḷathī mane snān karāv ane jo kr̥upādraṣhṭithī na jovun hoy to tārān charaṇakamaḷathī mārun
mastak toḍī nākh. arere! tārī krīḍānā vanamān hun ashokavr̥ukṣha ja kem na thayo, ke tārān
charaṇakamaḷanī pānīno atyant prashansavā yogyaprahār to mane sulabh thāt!
bhāvārtha-ashokavr̥ukṣha strīnī pānīnā prahārathī khīle chhe. he kr̥ushodari! vimānanā
shikhar upar beṭhelī tun sarva dishā jo, hun sūryanī upar ākāshamān āvyo chhun. meru,
kulāchal ne samudra sahit pr̥ithvīne jo. jāṇe koī shilpīe rachī chhe. āvān vachan rāvaṇe
kahyān tyāre te mahāsatī shīlanā sumeru paṭanī andar aruchinā shabdo kahevā lāgī ke he
adham! dūr rahe. mārā sharīrano sparsha na kar. ane āvān nindh vachan kadī na kahe. are
pāpī! alpa āyuṣhyavāḷā! kugatigāmī! apayashī! tāro ā durāchār tane ja bhayarūp
chhe. parādārānī abhilāṣhā karatān tun mahāduḥkh pāmīsh. jem koī rākhathī dabāyelī agni
upar pag mūke to baḷe, tem tun ā karmothī khūb pastāīsh. tārun chitta mahāmoharūpī
kīchaḍathī malin chhe. tane dharmano upadesh āpavo nakāmo chhe, jem andhanī āgaḷ nr̥itya. he
kṣhudra! je parastrīnī abhilāṣhā kare chhe te ichchhā mātra ja pāp bāndhīne narakamān mahākaṣhṭa
bhogave chhe, ityādi rukṣha vachano sītāe rāvaṇane kahyān. to paṇ jenun chitta kāmathī ghavāyun
hatun te avivekathī pāchho na pharyo. ane kharadūṣhaṇanī madad māṭe je tenā param mitro
shukrahasta, prahastādi gayā hatā te kharadūṣhaṇanā mr̥utyu pachhī udās thaīne laṅkā

Page 371 of 660
PDF/HTML Page 392 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ chhetāḷīsamun parva 371
āvyā. te rāvaṇ koīnī taraph joto nahi, jānakīne jātajātanān vachanothī rājī karavāno
prayatna karato. paṇ te kayānthī prasanna thāy? jem agninī jvāḷāne koī pī na shake
ane nāganā māthāno maṇi na laī shake, tem sītāne koī moh upajāvī shake nahi.
rāvaṇ hāth joḍī, mastak namāvī, namaskār karī jātajātanān dīnatānān vachano kaheto, paṇ
sītā enī koī vāt sāmbhaḷatī nahi. pachhī mantrī vagere sanmukh āvyā, badhī
dishāothī sāmant āvyā, rākṣhasono pati rāvaṇ anek lokothī gherāī gayo, loko
jayajayakārano dhvani karavā lāgyā. manohar gīt, nr̥itya, vājintra thavā lāgyān. rāvaṇe
indranī jem laṅkāmān pravesh karyo, tyāre sītā manamān vichāravā lāgī ke jyāre rājā ja
amaryādānī rīt āchare to pr̥ithvī konā sharaṇe rahe? jyān sudhī rāmachandranā kṣhemakushaḷanā
samāchār hun nahi sāmbhaḷun tyān sudhī māre khānapānano tyāg chhe. rāvaṇ devāraṇya nāmanā
upavanamān, je svarga samān sundar hatun, jyān kalpavr̥ukṣho hatān, tyān sītāne mūkīne potānā
mahelamān gayo. te ja samaye kharadūṣhaṇanān mr̥utyunā samāchār āvyā tethī mahāshokathī
rāvaṇanī aḍhār hajār rāṇīo ūñchā svarathī vilāp karavā lāgī ane chandranakhā
rāvaṇanā khoḷāmān āḷoṭatī karuṇ rudan karatī kahevā lāgī ke hāy, hun abhāgaṇī marī
gaī, māro dhaṇī marāī gayo, meghanī dhārā samān teṇe rudan karyun. ashrupātano pravāh
vahī rahyo. pati ane putra beyanā maraṇanā shokarūp agnithī dagdhāyamān hr̥udayavāḷī tene
vilāp karatī joī teno bhāī rāvaṇ tene kahevā lāgyo ke he vatse! rovāthī sho phāyado
chhe? ā jagatanā prasiddha charitrane koṇ nathī jāṇatun? āyuṣhya pūrun thayā vinā koī
vajrathī māre to paṇ marato nathī ane jyāre mr̥utyuno samay āve tyāre sahajamān marī
jāy chhe. kyān te bhūmigocharī raṅk ane kyān tāro pati vidyādhar, daityono adhipati
kharadūṣhaṇ; tene e loko mārī shake e kāḷanun ja kāraṇ chhe. jeṇe tārā patine māryo chhe
tene hun mārīsh. ā pramāṇe bahenane dhairya āpīne kahyunḥ have tun bhagavānanun archan kar,
shrāvikānān vrat dhāraṇ kar, chandranakhāne ām kahīne rāvaṇ mahelamān gayo, sarva taraph
nisāso nākhato sej par paḍayo. tyān paṭarāṇī mandodarī āvīne patine vyākuḷ joīne
kahevā lāgī, he nāth! kharadūṣhaṇanā maraṇathī atyant ākuḷavyākuḷ thayā chho, to tamārā
subhaṭ kuḷane māṭe e uchit nathī. je shūravīr hoy chhe temane game tevī āpattimān paṇ
viṣhād thato nathī, tame virādhivīr kṣhatriy chho, tamārā kuḷamān tamārā subhaṭo ane mitro
raṇasaṅgrāmamān anek nāsh pāmyā chhe, to kono kono shok karasho? koī vār koīno shok
na karyo, have kharadūṣhaṇano āṭalo shok kem karo chho? pahelān indra sāthenā saṅgrāmamān
tamārā kākā shrīmālī maraṇ pāmyā hatā, ane bāndhavo raṇamān haṇāyā hatā, tame koīno
kadī shok na karyo, āje āvo shok amane kem dekhāy chhe ane je pahelān amane kadīye
dekhāyo nahoto? tyāre rāvaṇ nishvās nākhīne bolyo ke he sundarī! sāmbhaḷ, mārā
antaḥkaraṇanun rahasya tane ja kahun chhun. tun mārā prāṇonī svāmīnī chhe ane sadā mārī vāñchhā
pūrṇa kare chhe. jo tun mārun jīvan chāhatī ho to gusso na karīsh,

Page 372 of 660
PDF/HTML Page 393 of 681
single page version

background image
372 chhetāḷīsamun parva padmapurāṇ
hun kahun tem kar. sarva vastunun mūḷ prāṇ chhe. tyāre mandodarīe kahyun ke āp kahesho te hun
karīsh. tyāre rāvaṇ enī salāh laī vyākuḷ thaī kahevā lāgyo ke he priye! ek sītā
nāmanī strī chhe, strīonī sr̥uṣhṭimān evī bījī nathī, te jo mane nahi ichchhe to mārun
jīvan nahi rahe. mārun lāvaṇya, rūp, mādhurya, sundaratā te sundarī maḷavāthī saphaḷ thashe. tyāre
enī dashā kaṣhṭarūp jāṇī hasīne dāntanī kāntirūp chāndanīne prakāshatī kahevā lāgī ke he
nāth! e moṭā āshcharyanī vāt chhe ke tamārā jevā prārthanā kare ane te tamane na ichchhe,
to te mandabhāginī chhe. ā sansāramān evī kai paramasundarī chhe, jenun man tamane dekhavāthī
khaṇḍit na thāy ane man mohit na thāy athavā te sītā koī param udayarūp adbhut
trailokyasundarī hovī joīe, jene tame īchchho chho ane te tamane ichchhatī nathī. ā tamārā
hāth hāthīne sūṇḍh jevā, ratnajaḍit bājubandhavāḷā chhe tenāthī chhātīe bhīḍī tene
baḷātkārathī kem sevatā nathī? tyāre rāvaṇe kahyun ke e sarvāṅgasundarīne hun baḷātkāre nahi
grahaṇ karun, tenun kāraṇ sāmbhaḷ. anantavīrya kevaḷīnī pāse men ek vrat līdhun chhe, te
bhagavān devaindrādithī vandya e pramāṇe vyākhyā karatā hatā ke sansāramān bhramaṇ karatā jīv
paramaduḥkhī chhe, temane pāpanī nivr̥utti nirvāṇanun kāraṇ chhe, ek paṇ niyam mahāphaḷ āpe
chhe ane jene ek paṇ vrat nathī te manuṣhyomān ane pashuomān kāī antar nathī, māṭe
potānī shakti pramāṇe pāpane tajo, sukr̥utarūp dhan aṅgīkār karo jethī janmaandhanī peṭhe
sansārarūp andhakūpamān na paḍo. ā pramāṇe bhagavānanā mukhakamaḷamānthī nīkaḷelun vachanarūp
amr̥ut pīne keṭalāk manuṣhyo to muni thayā. keṭalāk alpa shaktivāḷā aṇuvrat dhāraṇ
karīne shrāvak thayā, karmanā sambandhathī badhānī ekasarakhī shakti hotī nathī. tyān
bhagavānanī samīpamān ek sādhu mārā par kr̥upā karīne mane kahevā lāgyā, he dashānan!
tame paṇ kāīk niyam lyo, tun dayā-dharmarūp ratna-nadī pāse āvyo chhe to guṇarūp
ratnonā saṅgrah vinā khālī na jā. e pramāṇe kahyun tyāre men temanī vāt mānya rākhīne
dev-asur-vidyādhar-muni-sarvanī sākṣhīe vrat līdhun ke je paranārī mane na ichchhe tene hun
baḷātkāre nahi sevun. he prāṇapriye! men vichāryun ke mārā jevā rūpāḷā narane joīne evī
kaī strī chhe je mān kare, tethī hun baḷātkāre sītānun sevan nahi karun. rājāonī e ja
rīt chhe ke je vachan kahe tene nibhāve, nahitar mahān doṣh lāge. tethī hun prāṇ tyajun
tyārapahelān tun sītāne prasanna kar; ghar baḷī gayā pachhī kūvo khodavo nakāmo chhe. pachhī
mandodarī rāvaṇane vihvaḷ jāṇīne kahevā lāgī ke he nāth! tamārī āgnā pramāṇe ja thashe.
ām kahīne devāraṇya nāmanā udyānamān gaī ane tenī āgnā thatān aḍhār hajār rāṇī
gaī. mandodarī jaī sītāne ā pramāṇe kahevā lāgīḥ he sundarī! harṣhanā sthānamān viṣhād
shā māṭe kare chhe ? je strīnī rāvaṇapati hoy te jagatamān dhanya chhe. badhā vidyādharonā
adhipati, surapatine jītanār, traṇ lokamān sundar, tene kem ichchhatī nathī? nirjan vananā
nivāsī, nirdhan, shaktihīn bhūmigocharīne māṭe shun duḥkh kare chhe? sarvalokamān shreṣhṭhane
aṅgīkār karī sukh

Page 373 of 660
PDF/HTML Page 394 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ chhetāḷīsamun parva 373
shā māṭe nathī pāmatī? potānā sukhanun sādhan karavun emān doṣh shāno? je kāī karavāmān
āve chhe te potānā sukh māṭe karavāmān āve chhe. ane mārun kahyun jo nahi kare to tārun
je honahār chhe te thashe. rāvaṇ mahābaḷavān chhe, kadāch tenī prārthanā tun svīkāre nahi ane
te kop karashe to tane ā vātamān nukasān ja chhe. rām-lakṣhmaṇ tārā sahāyak chhe te
rāvaṇ kop karashe to jīvatā raheshe nahi māṭe shīghra vidyādharonā īshvarane aṅgīkār kar,
jenī kr̥upāthī param aishvarya pāmī devo samān sukh bhogavīsh. jyāre ā pramāṇe kahyun
tyāre jenī āṅkho ānsuthī bharelī chhe evī jānakīe gadagad vāṇīthī kahyun ke he nārī!
ten ā badhān vachan viruddha kahyān. tun pativratā kahevarāve chhe. pativratānā mukhamānthī āvān
vachan kevī rīte nīkaḷe? mārun ā sharīr chhedāī jāy, bhedāī jāy, haṇāī jāy, parantu hun
anya puruṣhane ichchhīsh nahi, rūpamān sanatkumār samān hoy ke indra samān hoy, te māre
shā kāmano? hun bilakul anya puruṣhane ichchhatī nathī. tame badhī aḍhār hajār rāṇī bhegī
thaīne āvī chho to paṇ tamārun kahyun hun nahi karun. tārī ichchhā hoy tem kar. te ja samaye
rāvaṇ āvyo, madananā ātāpathī pīḍit, jem tr̥uṣhāsur matta hāthī gaṅgāne kināre āve
tem sītānī samīpe āvī madhur vāṇīthī ādarapūrvak kahevā lāgyo ke he devī! tun ḍar na
rākh, hun tāro bhakta chhun. he sundarī! dhyān daīne ek vinantī sāmbhaḷ, hun traṇ lokamān kaī
vastuthī hīn chhun ke tun mane ichchhatī nathī? ām kahīne sparshanī ichchhā karavā lāgyo.
tyāre sītā krodhathī kahevā lāgī ke he pāpī! āgho jā, mārā aṅgane na aḍ. rāvaṇe kahyun
ke kop ane abhimān chhoḍī prasanna thā, shachi indrāṇī samān divya bhogonī svāmīnī
thā. sītāe uttar āpyo ke kushīlavān puruṣhano vaibhav maḷ samān chhe ane shīlavānane
daridratā ja ābhūṣhaṇ chhe. je uttam vanshamān ūpajyā chhe temane shīlanī hānithī bey lok
bagaḍe chhe māṭe māre to maraṇ ja sharaṇ chhe. tun parastrīnī abhilāṣhā rākhe chhe to tārun
jīvan vr̥uthā chhe. je shīl pāḷīne jīve chhe tenun ja jīvan saphaḷ chhe. jyāre sītāe ā
pramāṇe tiraskār karyo tyāre rāvaṇ krodhathī māyānī pravr̥utti karavā lāgyo. badhī aḍhārey
hajār rāṇīo jatī rahī ane rāvaṇanī māyānā bhayathī sūrya ḍūbī gayo. madajharatī
māyāmayī hāthīonī ghaṭā āvī. joke sītā bhayabhīt thaī to paṇ rāvaṇane sharaṇe na
gaī. pachhī agninā taṇakhā ūḍavā lāgyā ane jībhanā labakārā māratā sarpo āvyā
to paṇ sītā rāvaṇanā sharaṇe na gaī. pachhī atyant krūr vāndarā moḍhun phāḍīne ūchhaḷī
ūchhaḷīne āvyā, bhayānak avāj karavā lāgyā to paṇ sītā rāvaṇanā sharaṇe na gaī.
agninī jvāḷā samān chapaḷ jihvāvāḷā māyāmayī ajagaroe bhay utpanna karyo to
paṇ sītā rāvaṇane sharaṇe na gaī. vaḷī andhakār samān shyām ūñchā vyantaro huṅkārā
karatā āvyā, bhay upajāvavā lāgyā to paṇ sītā rāvaṇane sharaṇe na gaī. ā pramāṇe
nānā prakāranī cheṣhṭāthī rāvaṇe upasarga karyā to paṇ sītā na ḍarī. rātri pūrī thaī,
jinamandiromān vājintronā avāj thavā lāgyā, bāraṇān khūlyān, jāṇe ke lokonān lochan ja
ūghaḍayān. prātaḥ sandhyāthī pūrva

Page 374 of 660
PDF/HTML Page 395 of 681
single page version

background image
374 chhetāḷīsamun parva padmapurāṇ
dishā lāl thaī, jāṇe kumakumanā raṅgothī raṅgī ja hoy. rātrino sarva andhakār dūr karīne,
chandramāne prabhārahit karī sūryano uday thayo. kamaḷo khīlyān, pakṣhīo ūḍavā lāgyān,
prabhāt thayun, tyāre prātaḥkriyā vibhīṣhaṇādi rāvaṇanā bhāī kharadūṣhaṇanā shokathī rāvaṇ
pāse āvyā ane nīchun mukh karīne, ānsu sāratān jamīn par beṭhā. tyāre paṭanī andar
shokathī bharelī sītānā rudanano avāj vibhīṣhaṇe sāmbhaḷ‌yo ane sāmbhaḷīne kahevā lāgyo
ke ā koṇ strī rudan kare chhe? potānā svāmīthī vikhūṭī paḍī chhe, enā shokasanyukta
shabdo pragaṭ duḥkh dekhāḍe chhe. vibhīṣhaṇanā ā shabdo sāmbhaḷī sītā adhik rovā lāgī,
sajjanane joīne shok vadhe ja chhe. vibhīṣhaṇe pūchhayun ke bahen! tun koṇ chhe? sītāe
javāb āpyo ke hun rājā janakanī putrī, bhāmaṇḍaḷanī bahen, rāmanī rāṇī, chhun. dasharath
mārā sasarā ane lakṣhmaṇ mārā diyar chhe te kharadūṣhaṇ sāthe laḍavā gayā tenī pāchhaḷ
mārā svāmī bhāīne madad karavā gayā. hun vanamān ekalī hatī te vakhate lāg joīne ā
duṣhṭa chittavāḷāe mārun haraṇ karyun. mārā pati mārā vinā prāṇatyāg karashe. tethī he
bhāī! mane mārā pati pāse tarat ja mokalī do. sītānān ā vachan sāmbhaḷī vibhīṣhaṇ
rāvaṇane vinayathī kahevā lāgyoḥ he dev! ā paranārī agninī jvāḷā chhe, āshīviṣh
sarpanī pheṇ samān bhayaṅkar chhe. āp shā māṭe lāvyā, have tarat ja mokalī do. he
svāmī! hun bāḷabuddhi chhun, parantu mārī vinantī sāmbhaḷo. āpe mane āgnā karī hatī ke tun
yogya vāt amane kaheto rahe, tethī āpanī āgnāthī hun kahun chhun. tārī kīrtirūp velīothī
badhī dishā vyāpta thayelī chhe, evun na bane ke apayasharūp agnithī ā kīrtilatā bhasma
thaī jāy. ā paradārānī abhilāṣhā ayukta, atibhayaṅkar, mahānindya, banne lokano nāsh
karanārī chhe, jenāthī jagatamān lajjā utpanna thāy ane uttamajanothī dhikkar maḷe chhe. je
uttamajan chhe temanā hr̥udayane apriy evun anīti kārya kadī paṇ kartavya nathī. āp badhī
vāt jāṇo chho, badhī maryādā āpanāthī ja rahe chhe, āp vidyādharonā maheshvar, ā baḷato
aṅgāro shā māṭe hr̥udayamān chāmpo chho? je pāpabuddhivāḷo paradārāne seve chhe te narakamān
pravesh kare chhe, jem loḍhāno tapelo goḷo jaḷamān pravesh kare tem pāpī narakamān paḍe chhe.
vibhīṣhaṇanā ā vachan sāmbhaḷīne rāvaṇ bolyo ke he bhāī! pr̥ithvī par je sundar vastu
chhe teno hun svāmī chhun, badhī mārī ja vastu chhe, paravastu kyāthī āvī? ām kahīne
bījī vāt karavā lāgyo. pachhī mahānītino jāṇakār mārich nāmano mantrī kṣhaṇavār pachhī
kahevā lāgyo ke juo ā mohakarmanī cheṣhṭā, rāvaṇ jevā vivekī sarva rīt jāṇe chhe ane
āvun kām kare? je sarvathā subuddhimān puruṣh chhe temaṇe prabhātamān ūṭhatān ja potānun hit-
ahit vichāravun joīe, vivek na chūkavo joīe, ā pramāṇe nirapekṣha thayelo
mahābuddhimān mārich kahevā lāgyo. tyāre rāvaṇe pāchho kāī javāb na āpyo, ūṭhīne
ūbho thaī gayo, trailokyamaṇḍan hāthī par besī sarva sāmanto sāthe upavanamānthī nagaramān
gayo. barachhī, tomar, chamar, chhatra, dhvajā ādi anek vastu jemanā hāthamān chhe evā
puruṣho āgaḷ chālyā jāy

Page 375 of 660
PDF/HTML Page 396 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ chhetāḷīsamun parva 37p
chhe, anek prakāranā avājo thāy chhe, chañchaḷ ḍokavāḷā hajāro ashvo par besīne subhaṭo
chālī rahyā chhe ane kāḷī ghaṭā samān madajharatā gajarāj chālyā jāy chhe, nānā prakāranī
cheṣhṭā karatā, ūchhaḷatān pyādān chālyān jāy chhe, ā pramāṇe rāvaṇe laṅkāmān pravesh karyo.
rāvaṇanī chakravartīnī sampadāne sītā tr̥uṇathī paṇ jaghanya jāṇe chhe, sītānun niṣhkalaṅk man
ānāthī lobhāyun nahi, jem jaḷamān kamaḷ alipta rahe tem sītā alipta rahe chhe. sarva
r̥utunān puṣhpothī shobhit nānā prakāranān vr̥ukṣha ane latāothī pūrṇa evā pramad nāmanā
vanamān sītāne rākhī chhe. te van nandanavan jevun sundar chhe, je jue tenān netra prasanna thāy
chhe, phullagirinī upar ā vanane dekhyā pachhī bīje ṭhekāṇe draṣhṭi na jāy, jene jovāthī
devonun man unmādit bane to manuṣhyonī to shī vāt karavī? te phullagiri saptavanathī
vīṇṭaḷāyelo shobhe chhe, jem bhadrashāl ādi vanathī sumeru shobhe chhe.
he shreṇik! sāt ja van adbhut chhe, temanān nām sāmbhaḷ. prakīrṇak, janānanda,
sukhasevya, samuchchay, chāraṇapriy, nibodh ane pramad. temān prakīrṇak pr̥ithvī upar, tenī
upar janānanda jyān chaturajano krīḍā kare chhe ane trījun sukhasevya jyān atimanogna sundar
vr̥ukṣha ane vel, kāḷī ghaṭā samān saghan sarovar-saritā-vāpikā atyant manohar chhe ane
samuchchayamān sūryano ātāp nathī, vr̥ukṣho ūñchān chhe, koī koī jagyāe strīo krīḍā kare chhe
ane koī ṭhekāṇe puruṣho krīḍā kare chhe. chāraṇapriy vanamān chāraṇ muni dhyān kare chhe.
nibodh gnānano nivās chhe ane saunī upar atisundar pramad nāmanun van chhe, tyān tenī
upar nāgaravel, ketakīnān jhūṇḍ, snānakrīḍā karavāne yogya ramaṇīk vāpikā kamaḷothī shobhe
chhe, anek khaṇḍovāḷā mahel chhe; nāraṅgī, bījorā, nāriyeḷ, khārek, tāḍ ityādi anek
jātinān vr̥ukṣho, puṣhponā guchchhothī shobhe chhe. tenā upar bhamarā guñjārav kare chhe, velīonān
pāndaḍān mand pavanathī ḍole chhe. je vanamān saghan vr̥ukṣho samasta r̥utunān phaḷaphūlothī kāḷī ghaṭā
samān gāḍh chhe, moranān yugalothī shobhe chhe, te vanano vaibhav manohar vāpī, sahastradaḷ
kamaḷ jenān mukh chhe, te nīlakamaḷarūp netrothī nīrakhe chhe. sarovaramān mand mand pavanathī
kallol ūṭhe chhe, jāṇe ke sarovarī nr̥itya ja kare chhe. koyalo bole chhe te jāṇe vārtālāp kare
chhe, rājahansīonā samūhathī jāṇe sarovarī hase ja chhe. ghaṇun kahevāthī sho lābh? te pramad
nāmanun udyān sarva utsavonun mūḷ, bhogonun nivāsasthān, nandanavan karatān paṇ chaḍiyātun
chhe, te vanamān ek ashokamālinī nāmanī vāv chhe te kamaḷādithī shobhit chhe, tenān
pagathiyān maṇi ane suvarṇanān chhe, tenā dvārano ākār vichitra chhe, tyān manohar mahelo
chhe, tenā sundar jharūkhā chhe, temānthī jharaṇān vahe chhe, tyān ashokavr̥ukṣhanī nīche sītāne rākhī
chhe. sītā shrī rāmajīnā viyogathī atyant shok kare chhe, jem indrathī vikhūṭī paḍelī
indrāṇī. rāvaṇanī āgnāthī anek strī vidyādharī khaḍī ja rahe chhe, hāthamān jātajātanān
vastro, ābhūṣhaṇo, sugandhī padārtho laīne jātajātanī cheṣhṭā karīne sītāne prasanna karavā
chāhe chhe. divya gīt, divya nr̥itya, divya vājintra,

Page 376 of 660
PDF/HTML Page 397 of 681
single page version

background image
376 chhetāḷīsamun parva padmapurāṇ
amr̥ut jevān divya vachanothī sītāne ānand upajāvavā ichchhe chhe, parantu e kyāthī
ānandit thāy? jem abhavya jīv mokṣhasampadā siddha na karī shake tem rāvaṇanī dūtīo
sītāne prasanna karī shakī nahi. uparāupar rāvaṇ dūtī mokale, kāmarūp dāvānaḷanī
prajvalit jvāḷāthī vyākuḷ jātajātanān anurāganān vachano sītāne kahevarāve, ā kāī
javāb āpe nahi, dūtī jaīne rāvaṇane kahe chhe ke dev! e to āhārapāṇī chhoḍīne beṭhī
chhe, tamane kevī rīte ichchhe? te koīnī sāthe vāt karatī nathī, sthir aṅgathī beṭhī chhe,
amārī taraph draṣhṭi ja nathī karatī, amr̥utathīye svādiṣhṭa ane dūdh vagerethī mishrit nānā
prakāranān vyañjano tenā mukh āgaḷ mūkīe chhīe tene aḍatīye nathī. ā dūtīonī vāt
sāmbhaḷīne rāvaṇ khedakhinna thāy chhe. jenun aṅg madanāgninī jvāḷāthī vyāpta chhe te
atyant duḥkharūp chintānā sāgaramān ḍūbī gayo. koī vār nishvās nākhe chhe, koī vār
shok kare chhe, tenun mukh sukāī gayun chhe, koī vār kāīk gāy chhe, jenun hr̥uday kāmarūp
agnithī dagdha thayun chhe, kāīk vichārī vichārīne nishchaḷ thāy chhe, potānun aṅg pr̥ithvī par
paṭake, pāchho ūṭhe, sūnamūn banī jāy, samajyā vinā ūṭhīne chālavā lāge, vaḷī pāchho
āve, jem hāthī sūṇḍhane paṭake tem te jamīn par hāth pachhāḍe, sītānun barābar chintan
karato āṅkhamānthī ānsu vahāve, koīvār avāj karīne bolāve, koī vār hūṅkār kare,
koī vār chūp thaī jāy, koī vār vr̥uthā bakavās, kare, koī vār vāramvār sītā sītā
bolyā kare, koī vār mukh nīchun karī nakhathī dharatī khotare, koī vār potānā hr̥uday
upar hāth mūke, koī vār hāth ūñchā kare, koī vār pathārīmān paḍe, koī vār ūbho thaī
jāy, koī vār kamaḷ chhātī par aḍāḍe, koī vār dūr pheṅkī de, koī vār shrr̥uṅgāranān kāvya
vāñche, koī vār ākāsh taraph jue, koī vār hāthathī hāth masaḷe, koī vār pagathī
pr̥ithvī par prahār kare, nishvāsarūp agnithī adhar shyām thaī gayā chhe. koī vār ‘kahe
kahe’ evo avāj kare chhe, koī vār potānā vāḷ vīṅkhe chhe, koī vār vāḷ bāndhe chhe,
koī vār bagāsān khāy chhe, koī vār mukh par kapaḍun ḍhāṅke chhe, koī vār badhān vastro
paherī le chhe. sītānān chitro banāve, koī vār ānsu sārīne ārdratā kare chhe, dīn thaine
hāhākār kare chhe, madanagrahathī piḍāīne anek cheṣhṭā kare chhe, āshārūp indhanathī prajvalit
kāmarūp agnithī tenun hr̥uday jale chhe, sharīr paṇ jale chhe, koi vār manamān vichāre chhe ke
hun kevī avasthā pāmyo chhun ke jethī mārun sharīr paṇ ṭakāvī shakato nathī. men anek gaḍh
ane sāgaranī madhyamān rahelā moṭā moṭā hajāro vidyādharone yuddhamān jītyā chhe ane
lokamān prasiddha indra nāmanā vidyādharane bandīgr̥uhamān nākhyo, anek rājāone yuddhamān
jītyā, have mohathī unmatta thayelo hun pramādane vash vartun chhun. gautam svāmī rājā shreṇikane
kahe chhe ke he rājan! rāvaṇ to kāmane vash thayo ane mahābuddhimān, mantraṇā karavāmān
nipuṇ vibhīṣhaṇe badhā mantrīone ekaṭhā karī mantraṇā karī. kevo chhe vibhīṣhaṇ? rāvaṇanā
rājyano bhār jenā shir par paḍelo chhe, jeṇe samasta shāstronā gnānarūp jaḷathī manarūp
melane dhoī nākhyo

Page 377 of 660
PDF/HTML Page 398 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ chhetāḷīsamun parva 377
chhe, tenā jevo rāvaṇano bījo koī hitachintak nathī. vibhīṣhaṇ sarvathā rāvaṇanā hitano
ja vichār kare chhe. te mantrīone kahevā lāgyo ke he vr̥uddho! rājānī to ā dashā chhe, have
āpaṇun shun kartavya chhe te kaho! vibhīṣhaṇanān vachan sāmbhaḷī sambhinnamati mantrī kahevā
lāgyo ke ame shun kahīe, badhun kārya bagaḍī gayun chhe. rāvaṇano jamaṇo hāth kharadūṣhaṇ hato,
te maraṇ pāmyo chhe ane virādhit kai chīj chhe ke shiyāḷamānthī sinh thaī gayo chhe. te
yuddhamān lakṣhmaṇano sahāyak thayo ne vānaravanshī parāṇe vasī gayā chhe; emano ākār to
kāīk bījo chhe ane manamān kāīk bījun ja hoy chhe; jem sarpa upar to naram lāge chhe
ane andaramān viṣh hoy chhe. pavanano putra je hanumān te kharadūṣhaṇanī putrī anaṅgakusumano
pati chhe ane te sugrīvanī putrīne paṇ paraṇyo chhe, tene sugrīvano pakṣha visheṣh chhe.
sambhinnamatinān ā vachan sāmbhaḷī pañchamukh nāmano mantrī hasīne bolyo, tame
kharadūṣhaṇanā maraṇano shok karyo, paṇ shūravīronī to e ja rīt chhe ke saṅgrāmamān sharīrano
tyāg kare. ek kharadūṣhaṇanā maraṇathī rāvaṇane kaī khoṭ paḍī gaī chhe? jāṇe ke pavananā
jhapāṭāthī samudramānthī jaḷanun ek ṭīpun gayun to samudrane keṭalī ghaṭ paḍī gaī? vaḷī tame
bījāonī prashansā karo chho tethī mārā manamān sharam āve chhe. kyān jagatano svāmī
rāvaṇ ane kyān te vanavāsī bhūmigocharī? lakṣhmaṇanā hāthamān sūryahās khaḍga āvyun to
shun thaī gayun? virādhit tene āvī maḷ‌yo tethī shun? jem pahāḍ viṣham hoy ane
sinhasanyukta hoy to paṇ shun dāvānaḷ tene na bāḷī nākhe? sarvathā bāḷe ja. tyāre
sahastramati mantrī māthun halāvī kahevā lāgyo ke ā shī arthahīn vāto karo chho? jemān
svāmīnun hit hoy te karavun, bījā alpa chhe ane āpaṇe moṭā chhīe-evo vichār
buddhimānane hoto nathī. samay āvye ek agnino taṇakho ākhī pr̥ithvīne bāḷī nākhe
chhe. ashvagrīvanī pāse mahān senā hatī ane ākhī pr̥ithvīmān te prasiddha thayo hato to
paṇ nānakaḍā tripuṣhṭie tene raṇamān roḷī nākhyo. māṭe bījā prayatna chhoḍīne laṅkānī
rakṣhāno prayatna karo. nagarīne atyant durgam banāvo, koī pravesh na karī shake māṭe
mahābhayānak māyāmayī yantra sarva dishāomān phelāvo ane nagaramān dushmanano koī māṇas
āvavā na pāme em goṭhavaṇ karo, lokone dhairya rākhavānun kaho, sarva upāyathī rakṣhaṇ karo
ke jethī rāvaṇ sukh pāme. madhur vachanothī ane jātajātanī vastuonī bheṭathī sītāne
prasanna karo, jem dūdh pāīne nāgaṇīne prasanna karīe chhīe. vānaravanshī yoddhāonī
nagaranī bahār chokī rākho. ām karavāthī koī dushmanano nāyak āvī na shake ane
ahīnnī vāt dushmano pāse na jāy; ā pramāṇe gaḍhano prayatna karavāmān āve to kone
khabar paḍavānī ke sītāne koṇ harī gayun chhe ane te kyān chhe? sītā vinā rām
nishchayathī prāṇ tajashe. jenī strī jāy te kevī rīte jīve ane rām maryā pachhī ekalo
lakṣhmaṇ shun karashe? athavā rāmanā maraṇathī shok pāmīne lakṣhmaṇ avashya marashe, jīvashe
nahi; jem dipak gayā pachhī prakāsh raheto nathī. ane ā be bhāī maryā pachhī aparādharūp
samudramān ḍūbelo virādhit

Page 378 of 660
PDF/HTML Page 399 of 681
single page version

background image
378 suḍatāḷīsamun parva padmapurāṇ
shun karashe? ane sugrīvanā rūpavāḷo vidyādhar tenā gharamān āvyo to rāvaṇ sivāy
sugrīvanun duḥkh koṇ dūr karashe? māyāmayī yantranī rakhevāḷī sugrīvane sompīe, jethī te
prasanna thāy, rāvaṇ enā shatruno nāsh kare. laṅkānī rakṣhāno upāy māyāmayī yantra vaḍe
karāvo. ā mantraṇāthī ānand pāmī badhā potapotānā gher gayā. vibhīṣhaṇe māyāmayī
yantrathī laṅkānā rakṣhaṇano upāy goṭhavyo, ane nīche, upar, ke vachchethī koī āvī na shake
e pramāṇe nānā prakāranī vidyāthī laṅkāne agamya karī dīdhī. gautam gaṇadhar kahe chhe ke he
shreṇik! sansārī jīvo badhā ja laukik kāryamān pravr̥utta hoy chhe, temanān chitta ākuḷatāthī
bharelān chhe ane je ākuḷatārahit nirmaḷ chittavāḷā chhe temane jinavachanonā abhyās
sivāy bījun kartavya hotun nathī, ane je jineshvare kahyun chhe te puruṣhārtha vinā siddha thatun
nathī ane jenun bhavitavya bhalun na hoy tene puruṣhārtha sūjhato nathī. tethī je bhavya jīv chhe
te sarvathā sansārathī virakta thaī mokṣhano prayatna karo. nar, nārak, dev ane tiryañch e
chārey gati duḥkharūp chhe. anādikāḷathī ā prāṇī karmanā udayathī yukta rāgādimān pravarte
chhe. tethī emanān chittamān kalyāṇarūp vachan na āve. te ashubhano uday maṭāḍī shubhanī
pravr̥utti kare to shokarūp agnithī taptāyamān na thāy.
ā pramāṇe shrī raviṣheṇāchārya virachit mahāpadmapurāṇ sanskr̥it granthanī sva. pt.. shrī
daulatarāmajīkr̥ut bhāṣhāvachanikānā gujarātī anuvādamān laṅkānā māyāmayī koṭanun varṇan
karanār chhetāḷīsamun parva pūrṇa thayun.
* * *
suḍatāḷīsamun parva
(vīṭarūp sugrīvanā vadhanī kathā)
tyār pachhī kihakandhāpuranā svāmī sugrīvanun rūp laīne vidyādhar tenā nagaramān
āvyo ane sugrīv kāntānā virahathī duḥkhī bhamato thako tyān āvyo, jyān kharadūṣhaṇanī
senānā sāmanto marelā paḍayā hatā. vikharāyelā rath, marelā hāthī, marelā ghoḍā
chhinnabhinna thaī gayā hatā, keṭalāk rājāonā agnisanskār thatā hatā, keṭalāk
sīsakatā hatā, keṭalākanā hāth kapāī gayā chhe, keṭalākanī jāndh kapāī gaī chhe, keṭalākanān
āntaraḍān bahār nīkaḷī gayā chhe, keṭalākanā mastak paḍayān chhe, keṭalākane shiyāḷiyā khāy
chhe, keṭalākane pakṣhī chāñch māre chhe, keṭalākanā parivār rue chhe, keṭalākone laṭakāvī rākhyā
chheḥ raṇakṣhetrano ā dekhāv joīne sugrīv koīne pūchhavā lāgyo tyāre teṇe kahyun ke
kharadūṣhaṇ marī gayo. sugrīvane kharadūṣhaṇanun maraṇ sāmbhaḷīne duḥkh thayun, te manamān vichāre
chhe ke moṭo anartha thayo. te khūb baḷavān hato, jenā vaḍe mārun badhun duḥkh ṭaḷe tem hatun
te mārī āshārūp vr̥ukṣhane kāḷ diggaje toḍī pāḍayun hun puṇyahīn chhun. have mārun duḥkh kevī
rīte maṭashe? joke udyam karyā vinā jīvane sukh maḷatun nathī tethī duḥkh dūr karavāno

Page 379 of 660
PDF/HTML Page 400 of 681
single page version

background image
padmapurāṇ suḍatāḷīsamun parva 379
udyam aṅgīkār karun. pachhī te hanumān pāse gayo. hanumān bannenun samān rūp joīne
pāchho gayo. tyāre sugrīve vichāryun ke kyo upāy karun to chittanī prasannatā thāy. jem
navo chandra jovāthī harṣha thāy chhe. jo rāvaṇane sharaṇe jāun to rāvaṇ mārun ane shatrunun
ekasarakhun rūp joīne kadāch mane ja mārī nākhe athavā bannene mārī strīne harī jāy te
kāmāndh chhe, kāmāndhano vishvās na thāy. gupta vāt, doṣh, apamān, dānapuṇya, vitta,
shūravīratā, kushīl, manano santāp; ā badhun kumitrane na kahevāy, jo kahevāmān āve to
khatā khāvī paḍe. māṭe saṅgrāmamān jeṇe kharadūṣhaṇane māryo chhe tenā ja sharaṇe jāun. te mārun
duḥkh harashe, kāraṇe ke jenā upar duḥkh paḍayun hoy te duḥkhīnān duḥkhane jāṇe. jemane avasthā
samān hoy temanī ja vachche sneh thāy chhe. sītānā viyoganun sītānā patine ja duḥkh
upajyun chhe. ām vichārīne virādhitanī pāse atyant premathī potāno dūt mokalyo. te dūte
jaīne sugrīvanā āgamanano vr̥uttānt virādhitane kahyo. virādhit te sāmbhaḷīne manamān
ānand pāmyo ane vichāryun ke moṭī navāīnī vāt chhe ke sugrīv jevā mahārājā mārī
sāthe prem karavānī ichchhā kare chhe. moṭānā āshrayathī shun kām na thāy? men shrī rām-
lakṣhmaṇano āshray karyo tethī sugrīv jevo puruṣh mārī sāthe sneh rākhavā chāhe chhe. sugrīv
āvyo, meghanī garjanā jevā vājintronā shabdo sambhaḷāvā lāgyā te sāmbhaḷīne
pātāḷalaṅkānā loko vyākuḷ banyā. tyāre lakṣhmaṇe virādhitane pūchhayun ke vājintrono avāj
kono sambhaḷāy chhe? tyāre anurādhāno putra virādhit kahevā lāgyo ke he nāth! ā
vānaravanshīono adhipati premathī bharelo tamārī pāse āvyo chhe. kihakandhāpuranā rājā
sūryarajano putra, pr̥ithvī par prasiddha moṭo vālī ane nāno sugrīv chhe. vālīe to
rāvaṇane shir na namāvyun ane badho parigrah chhoḍī, sugrīvane rājya āpī muni thayā.
sugrīv niṣhkaṇṭak rājya kare chhe. tenī sutārā nāmanī strī sāthe indra shachinī sāthe rame
tem sugrīv rame chhe. tene guṇaratnothī shobhāyamān aṅg ane aṅgat nāmanā putro chhe,
jemanī kīrti pr̥ithvī par phelāi rahī chhe; virādhit ā vāt karī rahyo chhe tyān sugrīv
āvī gayo. rām ane sugrīv maḷ‌yā. rāmane joīne jenā netrakamaḷ khīlī ūṭhayān chhe
evo sugrīv suvarṇanā āṅgaṇāmān beṭhā beṭhā amr̥ut samān vāṇīthī yogya vātachīt
karavā lāgyā. sugrīvanī sāthe je vr̥uddha vidyādhar chhe te rāmane kahevā lāgyo ke he dev! ā
rājā sugrīv kihakandhāpurano dhaṇī, mahābaḷavān, guṇavān puruṣhone priy chhe. koī ek duṣhṭa
vidyādhare māyāthī enun rūp dhāraṇ karī enī strī sutārā ane enun rājya paḍāvī
levāno prayatna karyo chhe. ā vachan sāmbhaḷī rām manamān vichāravā lāgyā ke ā koī
mārā karatān paṇ vadhāre duḥkhī chhe. e beṭho hovā chhatān bījo puruṣh enā gharamān āvīne
ghūsī gayo chhe. enī pāse rājavaibhav chhe, parantu te koī shatrune rokavāmān samartha nathī.
lakṣhmaṇe sugrīvanā mantrī jāmavantane badhān kāraṇ pūchhayān. jāmavant sugrīvanā man samān chhe.
te mukhya mantrī atyant vinayathī kahevā lāgyo ke he nāth! kāmanī phānsīthī gherāyelo te
pāpī sutārānā rūp par mohit thayo,