Page 520 of 660
PDF/HTML Page 541 of 681
single page version
tathā māsopavās karavā lāgyo, sūkān pāndaḍānthī pāraṇun karato hāthī sansārathī bhayabhīt,
uttam cheṣhṭāmān parāyaṇ, loko vaḍe pūjya, vishuddhatā vadhārato pr̥ithvī par vihār karato hato.
koī vār pakṣhopavās koī vār māsopavāsanā pāraṇā nimitte grāmādikamān jāy to
shrāvako tene atyant bhaktithī shuddha anna ane shuddha jaḷathī pāraṇun karāvatā. tenun sharīr
kṣhīṇ thayun hatun, vairāgya khīlā sāthe bandhāyelo te ugra tap karato rahyo. yamaniyamarūp jenā
aṅkush chhe te ugra tap karanār gaj dhīre dhīre āhārano tyāg karī, ante sallekhanā
dhāraṇ karī, sharīr tajī chhaṭhṭhā svargano dev thayo. anek devāṅganāthī yukta, hār-kuṇḍaḷādi
ābhūṣhaṇothī maṇḍit puṇyanā prabhāvathī devagatimān sukh bhogavavā lāgyo. te chhaṭhṭhā
svargamānthī āvyo hato. ane chhaṭhṭhā ja svargamān gayo, paramparāe te mokṣha pāmashe. ane
mahāmuni bharat mahātapanā dhārak, pr̥ithvīnā guru jemane sharīranun mamatva nathī te mahādhīr
jyān pāchhalo divas rahe tyān ja besī rahetā. je ek sthānamān rahe nahi, pavan sarakhā
asaṅgī, pr̥ithvī samān kṣhamānā dhārak, jaḷ samān nirmaḷ, agni samān karmakāṣhṭhanā bhasma
karanār ane ākāsh samān nirlep, chār ārādhanāmān udyamī, ter prakāranun chāritra
pāḷatā vihār karatā hatā. sneh bandhanathī rahit, mr̥ugendra, sarakhā nirbhay, samudra samān
gambhīr sumeru samān nishchaḷ, yathājātarūpadhar, satyanun vastra paherī, kṣhamārūp khaḍga dhārī,
bāvīs parīṣhahanā vijetā, jemane shatrumitra samān chhe, sukh duḥkh samān chhe, tr̥uṇ ke ratna
samān chhe, utkr̥uṣhṭa muni shāstrokta mārga par chālatā hatā. temane tapanā prabhāvathī anek
r̥uddhi upajī. pagamān tīkṣhṇa soy jevī tr̥uṇanī saḷī bhoṅkāy chhe, parantu temane tenun bhān
nathī. te upasarga sahevā māṭe shatruonā sthānamān vihār karatā. temane sanyamanā prabhāvathī
shukla dhyān utpanna thayun. tenā baḷathī mohano nāsh karī, gnānāvaraṇ, darshanāvaraṇ ane
antarāy karmano nāsh karī lokālok prakāshak kevaḷagnān pragaṭ thayun, pachhī aghātikarma paṇ
dūr karī siddhapad pāmyā. have temane sansāramān bhaṭakavun thashe nahi. ā kaikeyīnā putra
bharatanun charitra je bhaktithī vāñchashe, sāmbhaḷashe te sarva kaleshathī rahit thaī yash, kīrti,
baḷ, vibhūti ane ārogya pāmī, svargamokṣha pāmashe. ā pavitra charitra, ujjavaḷ, shreṣhṭha
guṇothī yukta bhavya jīv sāmbhaḷo jethī shīghra sūryathī adhik tejanā dhārak thāv.
karanār satyāsīmun parva pūrṇa thayun.
Page 521 of 660
PDF/HTML Page 542 of 681
single page version
siddhārtha, rativardhan, megharath, jāmbūnad, shalya, shashāṅk, viras, nandan, nand, ānand, sumati,
sadāshray, mahābuddhi, surya, īndradhvaj, janavallabh, shrutidhar, suchandra, pr̥ithvīdhar, alaṅk,
sumati, akrodh, kundar, satyavān hari, sumitra, dharmamitra, pūrṇachandra, prabhākar, nadhuṣh, sundan,
shānti, priyadharmā ityādi ek hajārathī adhik rājāoe vairāgya līdho. vishuddha kuḷamān
upajelā, sadāchāramān tatpar, pr̥ithvīmān jemanī shubh cheṣhṭa prasiddha hatī, evā bhāgyashāḷī
rājāoe hāthī, ghoḍā, rath, pyādā, suvarṇa ratna raṇavās sarvano tyāg karī pañchamahāvrat
dhāraṇ karyān. temaṇe jīrṇa tr̥uṇanī peṭhe rājyano tyāg karyon. te shānt yogīshvar jātajātanī
r̥uddhi pāmyā. ātmadhyān karanār temānā keṭalāk mokṣha pāmyā, keṭalā ahamindra thayā,
keṭalāk utkr̥uṣhṭa dev thayā. bharat chakravartī jevā dasharath putra bharat gharamānthī nīkaḷyā pachhī
lakṣhmaṇ temanān guṇone yād karī karīne ati shok pāmyā. potānā rājyane shūnya gaṇavā
lāgyā, shokathī jemanun chitta vyākuḷ chhe te ati dīrgha nishvās nākhavā lāgyā, ānsu
sāravā lāgyā, tenī nīlakamaḷ jevī kānti karamāī gaī, virādhitanī bhujā par hāth mūkī
tenā sahāre besī mand mand vachan kahevā lāgyā, he bharat mahārāj, guṇ ja jemanān
ābhūṣhaṇ chhe te kyān gayā? jemaṇe taruṇ avasthāmān sharīr pratyenī prīti chhoḍī dīdhī, je
indra samān rājā hatā ane ame badhā temanā sevak hatā te raghuvanshanā tilak samasta
vibhūti tajīne mokṣhane arthe ati durddhar munino dharma dhāravā lāgyā. sharīr to ati
komaḷ chhe te parīṣhah kevī rīte sahan karashe? temane dhanya chhe. mahāgnānī shrī rāme kahyun,
bharatano mahimā kathanamān āve nahi, temanun chitta kadī sansāramān ḍūbyun nahi. je viṣhabharyā
annanī jem rājya chhoḍīne jinadīkṣhā dhāre chhe temanī ja shuddha buddhi chhe ane temano ja
janma kr̥utārtha chhe. te pūjya param yogīnun varṇan devendra paṇ karī shake nahi to bījānī shī
shakti hoy te kare. te rājā dasharathanā putra, kaikeyīnā nandanano mahimā amārāthī kahī
shakāy nahīn. ā bharatanān guṇ gātān ek muhūrta sabhāmān beṭhā badhā rājā bharatanān ja
guṇ gāyā kare chhe. pachhī shrī rām-lakṣhmaṇ banne bhāī bharatanā anurāgathī atiudvegathī
ūbhā thayā, badhā rājāo potapotānā sthānake gayā. ghare ghare bharatanī ja charchā thāy chhe.
badhā loko āshcharya pāmyā. ā to emanī yuvān avasthā hatī ane ā rājya, āvā
bhāī ane badhī sāmagrīpūrṇa, āvā ja puruṣh tyāg kare te ja paramapad pāme. ā pramāṇe
badhā ja prashansā karavā lāgyā.
Page 522 of 660
PDF/HTML Page 543 of 681
single page version
prabho! ame badhā bhūmigocharī ane vidyādharo āpano rājyābhiṣhek karīe, jem svargamān
indrano thāy chhe. tyāre amārā netra ane hr̥uday saphaḷ thashe tamārā abhiṣhekanā sukhathī
pr̥ithvī sukharūp thashe. rāme kahyun, tame lakṣhmaṇano rājyābhiṣhek karo, te pr̥ithvīno stambh bhūdhar
chhe, rājāonā guru vāsudev, rājāonā rājā, sarva guṇaaishvaryanā svāmī, sadā mārān
charaṇone name chhe, e uparānt māre rājya kayun hoy? tyāre te badhāe shrīrāmanī ati
prashansā karī ane jayajayakār karatān lakṣhmaṇ pāse gayā ane badho vr̥uttānt kahyo. pachhī
lakṣhmaṇ badhāne sāthe laīne rām pāse āvyā ane hāth joḍī namaskār karī kahevā
lāgyā, he vīr! ā rājyanā svāmī āp ja chho, hun to āpano āgnāṅkit anuchar chhun.
tyāre rāme kahyun, he vatsa! tame chakranā dhārak nārāyaṇ chho tethī rājyābhiṣhek tamāro ja
yogya chhe, pachhī chhevaṭe e banneno rājyābhiṣhek nakkī thayo. pachhī meghadhvani jevā
vājintrono dhvani thayo, dundubhi vājān, nagārān, ḍhol, mr̥udaṅg, vīṇā, bansarī, jhālar, jhāñjh,
mañjīrā, shaṅkh ityādi vājintro vāgyān ane nānā prakāranān maṅgaḷ gīt-nr̥itya thayān,
yāchakone manavāñchhit dān āpyān, saune khūb ānand thayo. banne bhāī ek sinhāsan par
beṭhā, kamaḷathī ḍhāṅkelā, pavitra jaḷ bharelān svarṇa ratnanā kaḷashothī vidhipūrvak abhiṣhek
thayo. banne bhāī mugaṭ, bājūbandh, hār, keyūr, kuṇḍaḷādithī maṇḍit manogna vastu paherī,
sugandhacharchit beṭhā, vidyādhar bhūmigocharī tathā traṇ khaṇḍanā devo jayajayakār karavā lāgyā.
haḷ-mūshaḷanā dhārak ā baḷabhadra shrī rām ane chakranā dhārak ā vāsudev shrī lakṣhmaṇ
jayavant ho. banne rājendrono abhiṣhek karī vidyādhar khūb utsāhathī sītā ane lakṣhmaṇanī
rāṇī vishalyāno abhiṣhek vidhipūrvak thayo.
kihakandhapur āpyun, bhāmaṇḍaḷane vaitāḍayanī dakṣhiṇ shreṇīmān rathanūpur āpyun ane samasta
vidyādharono adhipati banāvyo, ratnajaṭīne devopunit nagar āpyun ane bījā badhāne
yogya sthān āpyān, potānā puṇyanā uday pramāṇe badhā ja rām-lakṣhmaṇanā pratāpe rājya
pāmyā. rāmanī āgnāthī yathāyogya sthānamān rahyān. je bhavya jīv puṇyanā prabhāvanun phaḷ
jagatamān prasiddha chhe em jāṇī dharmamān rati kare chhe te manuṣhya sūryathī jyoti pāme chhe.
varṇan karanār aṭhayāsīmun parva pūrṇa thayun.
Page 523 of 660
PDF/HTML Page 544 of 681
single page version
podanāpur ke pauṇḍrasundar lyo. seṅkaḍo rājadhānī chhe temānthī je sārī te tamārī. tyāre shatrughne
kahyun ke mane mathurānun rājya āpo. tyāre rām bolyā, he bhāī! tyān madhunun rājya chhe
ane te rāvaṇano jamāī chhe, ane yuddhono jītanāro chhe, chamarendre tene trishūḷ āpyun chhe
te jayeṣhṭhanā sūrya samān dussah chhe ane devothī nivārī shakāy tevun nathī, tenī chintā
amane paṇ nirantar rahe chhe. te rājā madhu raghuvanshīonā kuḷarūp ākāshamān sūrya samān
pratāpī chhe, jeṇe vanshano udyot karyo chhe, teno putra lavaṇārṇav vidyādharothī paṇ asādhya
chhe. pitāputra banne khūb shūravīr chhe. māṭe mathurā chhoḍīne bījun chāhe te rājya lyo. to
paṇ shatrughne kahyun ke ghaṇun kahevāthī shun lābh? mane mathurā ja āpo. jo hun madhanā pūḍānī
jem madhune raṇasaṅgrāmamān toḍī na nākhun to hun dasharathano putra shatrughna nahi. jem sinhanā
samūhane aṣhṭāpad toḍī pāḍe chhe tem tenā sainya sahit tene hun chūrī na nākhun to hun tamāro
bhāī nahi. jo hun madhune mr̥utyu na pamāḍun to hun suprabhānī kr̥ukṣhimān upajyo nathī em
jāṇajo. shatrughnanā āvā prachaṇḍ tejabharyān vachanothī vidyādharonā badhā adhipati āshcharya
pāmyā ane shatrughnanī khūb prashansā karavā lāgyā. shatrughna mathurā javā taiyār thayo. shrī
rāme kahyun, he bhāī! hun ek yāchanā karun chhun tenī mane dakṣhiṇā āp. shatrughne javāb
āpyo ke badhānā dātā āp chho, badhā to āpanā yāchak chhe, āp yāchanā karo te kevī
vāt kahevāy? mārā prāṇanā paṇ āp svāmī chho to bījī vastunī shī vāt hoy?
ek madhu sāthe yuddha karavānun hun nahi chhoḍun, bākī je kāī kahesho te ja pramāṇe karīsh. tyāre
shrī rāme kahyun, he vatsa! tun madhu sāthe yuddha kare to je samaye tenā hāthamān trishūḷaratna na
hoy tyāre karaje. shatrughne kahyun ke āp jem āgnā karasho tem ja thashe. ām kahīne
bhagavānanī pūjā karī. ṇamokkār mantranā jap, siddhone namaskār karī, bhojanashāḷāmān jaī
bhojan karī, mātānī pāse jaīne āgnā māgī. mātāe atyant snehathī tenā mastak
par hāth mūkī kahyun, he vatsa! tun tīkṣhṇa bāṇothī shatruonā samūhane jīt. yoddhānī
mātāe potānā yoddhā putrane kahyun, he putra! atyār sudhī saṅgrāmamān shatruoe tārī pīṭh
joī nathī ane have paṇ nahi jue. tun raṇamān jītīne āvīsh tyāre hun svarṇanān
kamaḷothī shrī jinendranī pūjā karāvīsh. te bhagavān traṇ lokamān maṅgaḷanā kartā, sur-
asurothī namaskār karavā yogya rāgādinā jītanārā tārun kalyāṇ karo. te parameshvar,
puruṣhottam arihant bhagavāne atyant durjay moharipune jītyo chhe, te tane kalyāṇ āpo.
sarvagna, trikāḷadarshī svayambuddhanā prasādathī tāro vijay thāv. je kevaḷagnānathī lokālokane
hatheḷīmān āmbaḷānī jem dekhe chhe, te tane maṅgaḷarūp thāv. he vatsa!
Page 524 of 660
PDF/HTML Page 545 of 681
single page version
lokanā shikhar par birāje chhe te tane siddhinā kartā thāv. bhavya jīvonā param ādhār
āchārya tārān vighna dūr karo, je kamaḷ samān alipta chhe, sūrya samān timiranā hartā chhe,
chandramā samān āhalādanā kartā chhe, bhūmi samān kṣhamāvān chhe, sumeru samān achaḷ ane
samudra samān gambhīr chhe. jinashāsananā pāragāmī upādhyāy tamārā kalyāṇanā kartā thāv.
karmashatrune jītavāmān mahā shūravīr, bār prakāranān tapathī je nirvāṇane sādhe chhe, te sādhu
ane tane mahāvīryanā dātā thāv. ā pramāṇe vighna haranār, maṅgaḷakārī mātāe āshiṣh
āpī te shatrughne māthe chaḍāvī mātāne praṇām karī bahār nīkaḷyo. sonānī sāṅkaḷathī
maṇḍit hāthī par beṭho. nānā prakāranān vāhano par ārūḍh anek rājā tenī sāthe chālyā.
te devothī maṇḍit devendra jevo shobhato hato. rām-lakṣhmaṇanī bhāī upar ghaṇī prīti hatī
tethī traṇ mukām sudhī bhāīnī sāthe gayā. pachhī bhāīe kahyun-he pūjya puruṣhottam! pāchhā
ayodhyā jāv, mārī chintā na karo, hun āpanā prasādathī shatruone niḥsandeh jītīsh. pachhī
lakṣhmaṇe samudrāvarta nāmanun dhanuṣh āpyun. pavan sarakhā vegavāḷā bāṇ āpyān ane
kr̥utāntavakrane sāthe mokalyo. lakṣhmaṇ sāthe rām ayodhyā pāchhā āvyā, parantu bhāīnī chintā
visheṣh hatī.
juo! ā bāḷak shatrughnanī buddhi ke madhune jītavānī ichchhā karī chhe. e rājanītithī
ajāṇ phakta abhimānathī pravartyo chhe. je madhue pahelān rājā māndhātāne raṇamān jītyo
hato te madhu devo ke vidyādharothī jitāy tevo nathī, tene ā kevī rīte jītashe? rājā
madhu sāgar samān chhe, ūchhaḷatā pyād tenī lahero chhe, shatruorūpī magarathī pūrṇa madhu-
samudrane shatrughna bhujāo vaḍe taravā ichchhe chhe te kevī rīte tarashe? madhu bhūpati bhayānak
van samān chhe temān praveshīne koṇ jīvato nīkaḷe? pyādānā samūharūpī vr̥ukṣha, matta
hāthīothī bhayaṅkar ane ashvonā samūharūp mr̥ug jyān phare chhe tevun van chhe. mantrīonān ā
vachan sāmbhaḷī kr̥utāntavakre kahyun, tame sāhas chhoḍī āvān kāyaratānān vachan kem bolo chho?
joke rājā madhu chamarendre āpelā amogh trishūḷathī ati garvit chhe to paṇ te madhune
shatrughna avashya jītashe; jem hāthī baḷavān hoy chhe ane sūṇḍhathī vr̥ukṣhone ukhāḍī nākhe chhe,
mad jhare chhe to paṇ sinh tene jīte chhe. ā shatrughna lakṣhmī ane pratāpathī maṇḍit chhe,
baḷavān chhe, mahāpaṇḍit chhe, pravīṇ chhe ane shrī lakṣhmaṇ enā sahāyak chhe, vaḷī āp sau
bhalā māṇaso tenī sāthe chho tethī ā shatrughna avashya shatrune jītashe. kr̥utāntavakre āvān
vachan kahyān tyāre badhā rājī thayā. ane mantrīoe pahelān ja mathurāmān je guptacharo
mokalyā hatā te āvīne shatrughnane badhā samāchār āpavā lāgyā. he dev! mathurānagarīnī
pūrva dishāmān atyant manogna upavan chhe tyān raṇavās sahit rājā madhu rame chhe. rājāne
jayantī nāmanī paṭarāṇī
Page 525 of 660
PDF/HTML Page 546 of 681
single page version
chhe tem mahākāmī rājā mohit thaīne viṣhayonā bandhanamān paḍayo chhe. āje chha divasathī
sarva rājya kārya chhoḍī pramādane vash thaī vanamān rahe chhe, kāmāndha mūrkha tamārā āgamanane
jāṇato nathī. tame tene jītavāno nishchay karyo chhe tenī tene khabar nathī. mantrīoe tene
khūb samajāvyo paṇ koīnī vāt kāne dharato nathī, jem mūḍh rogī vaidyanun auṣhadh leto
nathī. ā samaye mathurā hāthamān āve to āve ane jo kadāch madhu nagaramān āvī gayo
to samudra samān athāh chhe. guptacharonā mukhethī ā vachan sāmbhaḷī kāryamān pravīṇ shatrughna
te ja samaye baḷavān yoddhāo sāthe mathurāmān dhasī gayo. ardharātrinā samaye badhā loko
pramādamān hatā, nagarī rājā vinānī hatī tethī shatrughna daravājo toḍīne mathurāmān praveshyo.
mathurā manogna chhe. bandījanonā avāj āvyā ke rājā dasharathanā putra shatrughna jayavant ho.
ā shabdo sāmbhaḷī nagarīnā loko parachakranun āgaman jāṇī atyant vyākuḷ thayā. jem
laṅkā aṅgadanā praveshathī atyant vyākuḷ thaī hatī tem mathurāmān vyākuḷatā phelāṇī. keṭalīk
bīkaṇ hr̥udayavāḷī strīone garbhapāt thaī gayo, keṭalāk shūravīro kakaḷāṭanā shabda sāmbhaḷī
tatkāḷ sinhanī peṭhe ūṭhayā. shatrughna rājamahelamān gayo, āyudhashāḷā potānā kabajāmān laī
līdhī ane strī-bāḷako vagere nagarajano trās pāmyān hatān temane madhur vachanothī dhīraj
āpī ke ā shrī rāmanun rājya chhe, ahīn koine duḥkh nahi paḍe. āthī nagarīnā loko
nirbhay thayā. shatrughna mathurāmān āvyo chhe e sāmbhaḷīne rājā madhu ati kop karī
upavanamānthī nagaramān āvyo, paṇ shatrughnanā subhaṭonun rakṣhaṇ hovāthī mathurāmān dākhal na
thaī shakyo. jem muninā hr̥udayamān moh praveshī shakato nathī. jātajātanā upāyo karavā chhatān
te praveshī na shakyo ane trishūḷarahit thayo to paṇ abhimānī madhue shatrughna sāthe sandhi
na karī, laḍavā māṭe taiyār thayo. tethī shatrughnanā yoddhā yuddha karavā nīkaḷyā, bannenī samudra
jevaḍī senā vachche paraspar yuddha thayun. rath, hāthī, ghoḍānā savāro paraspar yuddha karavā
lāgyā. jātajātanān āyudho dhāraṇ karī samartha yoddhāo laḍavā lāgyā. te vakhate
parasenānā garvane na sahan karī shakavāthī kr̥utāntavakra senāpati shatrunī senāmān peṭho ane
svayambhū ramaṇ udyānamān indra krīḍā kare tem raṇakrīḍā karavā lāgyo. tene joīne madhuno
putra lavaṇārṇavakumār yuddha karavā sāme āvyo, potānā bāṇarūp meghathī kr̥utāntavakrarūp
parvatane āchchhādit karavā lāgyo. kr̥utāntavakra paṇ āshīviṣh tulya bāṇothī tenā bāṇane
chhedato rahyo ane dharatī tathā ākāshane potānān bāṇothī ḍhāṅkavā lāgyo. banne yoddhā sinh
samān baḷavān hatā. āṇe tene ratharahit karyo ane teṇe āne. pachhī kr̥utāntavakre
lavaṇārṇavanī chhātīmān bāṇ māryun ane tenun bakhtar bhedyun. lavaṇārṇave kr̥utāntavakra upar tomar
chalāvyun. banne ghāyal thayā hatā, bannenī āṅkho krodhathī lāl hatī, bannenān vastra
rudhirathī raṅgāyā hatā, banne kesuḍānā vr̥ukṣha samān shobhatā hatā. gadā, khaḍga, chakra ityādi anek
Page 526 of 660
PDF/HTML Page 547 of 681
single page version
hatā. chhevaṭe kr̥utāntavakre lavaṇārṇavanā vakṣhasthaḷamān prahār karyo ane te pr̥ithvī par paḍayo, jem
puṇyanā kṣhayathī svargavāsī dev madhyalokamān āvīne paḍe. lavaṇārṇave prāṇ chhoḍayā. putrane
paḍelo joī madhu kr̥utāntavakra taraph doḍayo. tyān shatrughne madhune rokyo, jem nadīnā pravāhane
parvat roke. madhu ati dussah shok ane kopathī bharelo yuddha karavā lāgyo. āshīviṣhanī
draṣhṭi samān madhunī draṣhṭi shatrughnanī senā sahī shakī nahi. jem ugra pavananā yogathī pāndaḍān
chaḷavā lāge tem loko chalāyamān thayā. pachhī shatrughnane madhunī sāme jato joī temanāmān
dhairya āvyun. jyān sudhī potānā svāmīne prabaḷ na dekhe tyān sudhī ja loko shatrunā bhayathī
ḍare chhe ane svāmīne prasannavadan joīne dhairya pāme chhe. shatrughna uttam rath par besī manogna
dhanuṣhya hāthamān laī, sharadanā sūrya samān mahā tejasvī, akhaṇḍit jenī gati chhe te shatrunī
samīpe jatān mr̥ugarāj par gajarāj jato hoy tevo shobhato hato. jem agni sūkān
pāndaḍānne bāḷe tem madhunā anek yoddhāono kṣhaṇamātramān teṇe nāsh karyo. shatrughnanī sāme
madhuno koī yoddho ṭakī na shakyo. jem jinashāsananā paṇḍit syādvādīnī sāme ekāntavādī
ṭakī na shake tem. je subhaṭ shatrughna sāthe yuddha karavā āve chhe te sinhanī sāme mr̥uganī peṭhe
tatkāḷ vināsh pāme chhe. madhunī samasta senānān yoddhā vyākuḷ banī madhunā sharaṇe āvyā.
mahāsubhaṭ madhue shatrughnane sanmukh āvato joī tenī dhvajā chhedī, shatrughne bāṇathī tenā
rathanā ashva haṇyā. madhu parvat samān varuṇendra gaj upar chaḍayo ane krodhathī prajvalit
thaīne shatrughnane bāṇathī satat āchchhādavā lāgyo, jem mahāmegh sūryane āchchhāde chhe.
shūravīr shatrughne tenān bāṇ chhedī nākhyān, madhunun bakhtar bhedī nākhyun. jem potānā gher koi
mahemān āve ane sajjan māṇas tenī sārī rīte mahemānagati kare tem shatrughna madhunī
raṇasaṅgrāmamān shastro vaḍe mahemānagati karavā lāgyo.
pachhī mahāvivekī madhue shatrughnane durjay jāṇī, potāne trishūḷ āyudhathī rahit
vachan par vichār karyo ke aho jagatano samasta ārambh mahān hinsārūp duḥkh āpanār
sarvathā tyājya chhe, ā kṣhaṇabhaṅgur sansāranā charitramān mūḍhajan kem rāche chhe? ā sansāramān
dharma ja prashansāyogya chhe ane adharmanun kāraṇ ashubh karma prashansāyogya nathī. mahānindya ā
pāpakarma narak nigodanun kāraṇ chhe. je durlabh manuṣhyadeh pāmīne dharmamān buddhi lagāvato nathī
te prāṇī mohakarmathī ṭhagāyelo anant bhavabhramaṇ kare chhe. men pāpīe asār sansārane
sārarūp jāṇyo, kṣhaṇabhaṅgur sharīrane dhruv jāṇyun ane ātmahit na karyun. pramādamān rahyo,
rog samān ā indriyanā bhogone bhalā jāṇī bhogavyā, jyāre svādhīn hato tyāre
mane subuddhi na āvī. have antakāḷ āvyo, have shun karun? gharamān āg lāge tyāre
taḷāv khodāvavāno sho artha chhe? sarpe ḍansh dīdho hoy te vakhate
Page 527 of 660
PDF/HTML Page 548 of 681
single page version
chhe? māṭe have sarva chintā chhoḍī nirākuḷ thaīne potānun man samādhānamān lāvun. ām
vichārīne te dhīravīr ghāthī pūrṇa hāthī par beselī sthitimān ja bhāvamuni thavā lāgyā,
arahant, siddha, āchārya, upādhyāy, sādhuone manathī, vachanathī vāramvār namaskār karī
arahant siddha sādhu tathā kevaḷī-praṇit dharma e ja maṅgaḷ chhe, uttam chhe, enun ja māre
sharaṇ chhe, aḍhīdvīpamān pandar karmabhūmimān bhagavān arahantadev hoy chhe te trilokanāth mārā
hr̥udayamān sthiti karo. hun vāramvār namaskār karun chhun. have hun yāvat jīvan sarva pāpayogano
tyāg karun chhun, chārey āhārano tyāg karun chhun, pūrve je pāp upārjyān hatān tenī nindā karun
chhun ane sarva vastuono tyāg karun chhun. anādikāḷathī ā sansāravanamān je karma upārjyān
hatān te mārā duṣhkr̥ut mithyā thāv.
ja chhe, te mārāthī abhinna chhe ane sharīrādik samasta parapadārtha karmathī upajyā chhe te
mārāthī bhinna chhe, dehatyāganā samaye sansārī jīvo dharatīno tathā tr̥uṇano sātharo kare chhe,
te sātharo (santhāro) nathī. ā jīv ja pāpabuddhi rahit thāy tyāre pote ja potāno
sātharo chhe. ām vichārīne rājā madhue banne prakāranā parigrah bhāvathī tajyā ane
hāthīne pīṭh par besī rahīne shiranā keshano loch karavā lāgyo, sharīr ghāvothī atyant
vyāpta chhe to paṇ durddhar dhairya dhāraṇ karī ātmayogamān ārūḍh thaī kāyānun mamatva tyāgyun.
tenī buddhi vishuddha thaī chhe. shatrughne madhunī param shānt dashā joīne tene namaskār karyā ane
kahyun ke he sādho! mārā aparādhīnā aparādh māph karo. devanī apsarāo madhuno saṅgrām
jovā āvī hatī te ākāshamānthī kalpavr̥ukṣhanān puṣhponī varṣhā karavā lāgī. madhunā vīraras
ane shāntaras joī devo paṇ āshcharya pāmyā. pachhī madhu ek kṣhaṇamātramān samādhimaraṇ
karī trījā sanatkumār svargamān utkr̥uṣhṭa dev thayā ane mahāvivekī shatrughna madhunī stuti
karato mathurāmān dākhal thayo. hastināpuramān praveshatā jayakumāranī jem madhupurīmān praveshato
shatrughna shobhato hato. gautam svāmī rājā shreṇikane kahe chhe ke narādhipati! ā sansāramān
karmonā prasaṅgathī prāṇīonī judī judī avasthā thāy chhe māṭe uttam jan, sadā ashubh
karma chhoḍī shubh karma karo jenā prabhāvathī sūryasamān kāntinī prāpti thāy.
lavaṇārṇavanā maraṇanun varṇan karanār nevyāsīmun parva pūrṇa thayun.
Page 528 of 660
PDF/HTML Page 549 of 681
single page version
madhunā maraṇanā samāchār chamarendrane kahevā lāgyā. madhu sāthe tethī gāḍh maitrī hatī tethī
te pātāḷamānthī nīkaḷī atyant gusse thaīne mathurāmān āvavā taiyār thayā. te vakhate
garuḍendre asurendranī pāse āvī pūchhayun he daityendra? kaī taraph javā taiyār thayā chho?
tyāre chamarendre kahyun, jeṇe mārā mitra madhune māryo chhe tene kaṣhṭa devā taiyār thayo chhun tyāre
garuḍendre kahyun ke shun tame vishalyānun māhātmya sāmbhaḷyun nathī? tyāre chamarendre kahyun ke te
adbhut avasthā vishalyānī kaumār avasthāmān ja hatī, have to te nirviṣh bhujaṅgī
samān chhe. jyān sudhī vishalyāe vāsudevano āshray līdho nahoto tyān sudhī brahmacharyanā
prasādathī tenāmān asādhāraṇ shakti hatī, have tenāmān te shakti nathī. je niratichār
bāḷabrahmacharya pāḷe tenā guṇano mahimā kathanamān na āve, shīlanā prasādathī sur-asur-
pishāchādi badhā ḍare. jyān sudhī shīlarūpī khaḍga dhāryun hoy tyān sudhī koīthī jītī na
shakāy. have vishalyā pativratā chhe, paṇ brahmachāriṇī nathī, māṭe tenāmān te shakti nathī.
madya, māns, maithun e mahāpāp chhe, enā sevanathī shaktino nāsh thāy chhe. jemanā vrat-
shīl-niyamarūp koṭano bhaṅg thayo na hoy temane koī vighna karavāne samartha nathī. ek
kālāgni nāmano mahābhayaṅkar rudra thayo te he garuḍendra! tame sāmbhaḷyun ja hashe. pachhī te strī
pratye āsakta thaī nāsh pāmyo. tethī viṣhayanun sevan viṣh karatān paṇ viṣham chhe. param
āshcharyanun kāraṇ ek akhaṇḍ brahmacharya chhe. have hun mārā mitranā shatru upar chaḍīsh, tame
tamārā sthānake jāv. garuḍendrane ām kahīne chamarendra mathurā āvyā. mitranā maraṇathī
krodhe bharāyelā teṇe mathurāmān tevo ja utsav joyo, jevo madhunā samaye hato. asurendre
vichāryun ke ā loko mahāduṣhṭa kr̥utaghna chhe, deshano svāmī putrasahit marī gayo chhe ane bījo
āvīne beṭho chhe to emane shok thavo joīe ke harṣha? jenā bāhunī chhāyā pāmīne ghaṇā
kāḷ sudhī je sukhamān rahyā te madhunā mr̥utyunnun duḥkh emane kem na thayun? ā mahākr̥utaghna chhe,
māṭe kr̥utaghnanun mukh paṇ na jovun. loko vaḍe shūravīr sevavā yogya chhe. ane shuravīr vaḍe
paṇḍit sevavā yogya chhe. paṇḍit koṇ kahevāy? je pārakānān guṇ māne te to kr̥utaghna
mahāmūrkha chhe, ām vichārīne mathurānā loko par chamarendra kopyo, ā lokono nāsh karun,
ā desh sahit mathurāpurīno nāsh karun. ām atyant krodhe bharāīne asurendre loko par
dussah upasarga karyo, lokone anek rog thayā, pralayakāḷanā agni samān nirday thaīne
lokarūp vanane bhasma karavā taiyār thayo. je jyān ūbhā hatā te tyān ja marī gayā, je
beṭhā hatā te beṭhelā ja rahī gayā, sūtā hatā te sūtā ja rahī gayā, marī phelāī gaī.
loko upar upasarga joīne mitra kuḷadevatānā bhayathī shatrughna ayodhyā āvyo.
Page 529 of 660
PDF/HTML Page 550 of 681
single page version
shatrughnanī mātā suprabhāe bhagavānanī adbhut pūjā karāvī, duḥkhī jīvone karuṇāthī ane
dharmātmā jīvone ati vinayathī anek prakāranān dān āpyān. joke ayodhyā ati sundar
chhe, suvarṇaratnonā mahelothī maṇḍit chhe, kāmadhenu samān sarva kāmanā pūranārī devapurī
samān chhe, to paṇ shatrughnano jīv mathurāmān atiāsakta chhe, tene ayodhyāmān anurāg
na thayo. jem rām sītā vinā keṭalāk divas udās rahyā hatā tem shatrughna mathurā vinā
ayodhyāmān udāsapaṇe rahyo. jīvone sundar vastuno sanyog svapna samān kṣhaṇabhaṅgur chhe,
param dāh upajāve chhe, jeṭh mahinānā sūryathī paṇ adhik ātāp kare chhe.
upasarga varṇavanār nevumun parva pūrṇa thayun.
hato? svargalok samān anek rājadhānī teṇe na yāchī ane mathurānī ja ichchhā karī,
ethī mathurā pratye tene kem prīti thaī? tyāre gnānasamudra gautam svāmīe kahyun ke he
shreṇik! ā shatrughnanā anek bhav mathurāmān thayā chhe tethī tene madhupurī pratye adhik sneh
thayo. ā jīv karmonā sambandhathī anādikāḷathī sansārasāgaramān vase chhe ane anant bhav
kare chhe. ā shatrughnano jīv anant bhavabhramaṇ karī mathurāmān ek yamanadev nāmano atikrūr
dharmathī vimukh manuṣhya thayo. te marīne bhūṇḍ, gadheḍo, kāgaḍo evā janma dharīne ajaputra
thayo. te agnimān baḷī maryo pachhī pakhālīno pāḍo thayo, te chha vār pāḍo thaīne duḥkhathī
maryo, nīch kuḷamān nirdhan manuṣhya thayo. he shreṇik atyant pāpī jīv narakamān jāy chhe,
puṇyavān jīv svargamān jāy chhe ane shubhāshubhamishrit bhāvathī manuṣhya thāy chhe. pachhī e
kulandhar nāmano brāhmaṇ thayo, rūpāḷo paṇ shīl vināno. ek vakhate te nagarano rājā
digvijay nimitte deshāntare gayo, tenī lalitā nāmanī rāṇī mahelanā jharūkhāmān beṭhī
hatī. teṇe ā durāchārī viprane joyo ane kāmabāṇathī vīndhāī gaī. teṇe ene mahelamān
bolāvyo. rāṇī ane te ek āsan par besī rahetā. ek divas ā pramāṇe beṭhān hatān
te ja vakhate rājā dūrathī āvelo achānak tyān dākhal thayo. tene ām beṭhelo joyo.
rāṇīe kapaṭathī kahyun ke e bhikṣhuk chhe to paṇ rājāe na mānyun. rājānā nokaro
Page 530 of 660
PDF/HTML Page 551 of 681
single page version
tene pakaḍī rājānī āgnāthī āṭhey aṅg kāpī nākhavā māṭe nagaranī bahār laī jatā
hatā tyān kalyāṇ nāmanā sādhue tene kahyun ke jo tun muni thā to tane chhoḍāvun. teṇe muni
thavānun kabūl karyun eṭale sādhue nokaro pāsethī tene chhoḍāvyo. te muni thaī tap karī
svargamān r̥uju vimānano svāmī thayo. he shreṇik! dharmathī shun na thāy!
arkamukh ane paramukh nāmanā āṭh putro hatā. rājā chandrabhadranī bījī rāṇī kanakaprabhāne
achaḷ nāmano putra hato. kulandhar brāhmaṇano jīv je svargamān dev thayo hato te tyānthī
chyavīne achaḷarūpe janmyo hato. te kaḷāvān, guṇothī pūrṇa, sarva lokonun man haranār,
devakumār tulya kīḍā karato.
apane gharamānthī kāḍhī mūkyo. te khūb duḥkhī thaī pr̥ithvī par bhaṭakato. achaḷakumār rājā
chandrabhadrane atipriy hato tethī achaḷanī moṭī mātā dharā, tenā traṇ bhāī ane āṭh
putroo ekāntamān maḷīne achaḷane mārī nākhavānun kāvatarun karyun. ā vātanī khabar
achaḷanī mātā kanakaprabhāne paḍī gaī. tethī teṇe putrane gharamānthī bhagāḍī mūkyo. te
tilakavanamān pahoñchyo tyān tenā pagamān kāṇṭo vāgyo. te vakhate kampano putra ap lākaḍāno
bhāro laīne tyānthī nīkaḷyo. teṇe achaḷakumārane kāṇṭo vāgavāthī piḍāto joyo ane tene
dayā āvī. teṇe potāno koṣhṭhano bhāro nīche utāryo ane chharīthī kumāranā pagamānthī
kāṇṭo kāḍhayo tethī kumār khūb prasanna thayo. teṇe apane kahyun ke tun mārun achaḷakumār nām
yād rākhaje ane mane rājā tarīke thayelo sāmbhaḷe tyāre mārī pāse āvaje. ā pramāṇe
kahī apane vidāy karyo. atyant duḥkhī rājakumār pharato pharato kaushāmbī nagarīmān āvyo.
te parākramī hato. teṇe bāṇavidyānā guru vishiṣhāchāryane jītī pratiṣhṭhā meḷavī hatī tethī
rājāe achaḷane nagaramān lāvī potānī indradattā nāmanī putrī paraṇāvī. teṇe puṇyanā
prabhāvathī anukrame rājya paṇ meḷavyun. aṅgādi anek desho jītīne te mathurā āvyo ane
nagaranī bahār paḍāv nākhyo. tenī sāthe moṭī senā hatī. badhā sāmantoe sāmbhaḷyun ke
ā rājā chandrabhadrano putra achaḷakumār chhe. tethī badhā āvīne tene maḷyā. rājā chandrabhadra
ekalo paḍī gayo. tethī rāṇī dharānā traṇe bhāīone tenī sāthe sandhi karavā mokalyā.
temaṇe jaīne kumārane joyo ane gabharāīne bhāgyā ane dharānā āṭh putro paṇ bhāgī
gayā. achaḷakumāranī mātā āvī tene laī gaī ane pitā sāthe meḷāp karāvyo.
pitāe tene rājya āpyun.
kāḍhayo hato. teṇe daravānane rokyo ane apane andar bolāvyo, tenā par ghaṇī kr̥upā
Page 531 of 660
PDF/HTML Page 552 of 681
single page version
ja rahyā. ek divas teo udyānamān krīḍā karavā gayā. te badhā prakāranī sampadānā svāmī
hatā. tyān temaṇe yashasamudra nāmanā āchāryane joyā ane banne mitro muni thaī gayā. te
samyagdraṣhṭi, sanyamanun ārādhan karī samādhimaraṇ karī svargamān utkr̥uṣhṭa dev thayā. tyānthī
chyavīne achaḷakumārano jīv rājā dasharathano putra ā shatrughna thayo. anek bhavanā sambandhathī
tene mathurā pratye ghaṇī prīti thaī. gautam svāmī kahe chhe-he shreṇik! je vr̥ukṣhanī chhāyāmān
prāṇī beṭhān hoy, temane te vr̥ukṣha pratye prīti thāy chhe to jyān anek bhav līdhā hoy tenī
to shī vāt karavī? sansārī jīvonī āvī avasthā chhe. ane pelā apano jīv
svargamānthī chyavīne kr̥utāntavakra senāpati thayo. ā pramāṇe dharmanā prasādathī ā banne mitro
sampadā pāmyā. je dharmathī rahit chhe temane kyārey sukh maḷatun nathī. anek bhavanā upārjelā
duḥkharūp maḷane dhovā māṭe dharmanun sevan ja yogya chhe, jaḷanā tīrthamān manano mel dhovāto
nathī. dharmanā prasādathī shatrughnano jīv sukhī thayo. ām jāṇīne vivekī jīv dharmamān udyamī
thāv. dharmanun kathan sāmbhaḷīne jemane ātmakalyāṇamān prīti thatī nathī temanun dharmashravaṇ vr̥uthā
chhe, jem dekhato māṇas sūryano uday thavā chhatān kūvāmān paḍe to tenān netro vr̥uthā chhe.
ekāṇummun parva pūrṇa thayun.
sarvasundar, jayavān, vinayalālas ane jayamitra. e badhāy mahāchāritranā pātra. rājā
shrīnandan ane rāṇī dharaṇīsundarīnā putra, pr̥ithvī par prasiddha, pitā sahit prītiṅkar
svāmīne kevaḷagnān pragaṭelun joī pratibodh pāmyā hatā. pitā tem ja ā sātey putro
prītiṅkar kevaḷīnī nikaṭ muni thayā hatā. temaṇe ek mahinānā ḍamar nāmanā putrane
rājya āpyun hatun. pitā shrīnandan to kevalī thayā ane sātey mahāmuni chāraṇ ādi
anek r̥uddhinā dhārak shrutakevaḷī thayā. te chāturmāsamān mathurānā vanamān vaḍanā vr̥ukṣha nīche
āvīne birājyā. temanān tapanā prabhāvathī chamarendranī prerelī marī dūr thaī, jem
sasarāne joīne vyabhichāriṇī strī dūr bhāge tem. mathurānun samasta maṇḍaḷ sukharūp thayun.
vinā vāvye saheje dhānya ūgavā lāgyun. samasta rogarahit mathurāpurī navī vadhū
Page 532 of 660
PDF/HTML Page 553 of 681
single page version
patine joīne prasanna thāy tem shobhavā lāgī. te mahāmuni rasaparityāgādi tap ane
belā, telā pakṣhopavāsādi anek tap chomāsānā chār mahināmān karatā. te mathurānā
vanamān rahetā ane chāraṇar̥uddhinā prabhāvathī chāhe tyān āhār karī āvatā. ek
nimiṣhamātramān ākāshamārge jaī podanāpur pāraṇun karī āve to koī vār vijayapur karī
āve. uttam shrāvakanā gher pātrabhojan karī sanyam nimitte sharīrane rākhatā. karma
khapāvavānā udyamī ek divase dhonsarī pramāṇ dharatī nīrakhatā ane vihār karatā, iryā
samitinun pālan karatān, āhāranā samaye ayodhyā āvyā. shuddhāhār lenār, jemanī bhujā
palambit chhe, te arhadatta sheṭhane gher āvī chaḍayā. arhadatte vichāryun ke varṣhākāḷamān munino
vihār hoto nathī, ā chomāsā pahelān to ahīn āvyā nathī ane ahīn je je sādhu
guphāmān, nadīne tīre, vr̥ukṣha taḷe, shūnya sthānakomān, vananān chaityālayomān chāturmās karīne
rahyā chhe te sarvanī men vandanā karī chhe. āmane to atyār sudhī joyā nathī. māṭe lāge chhe
ke ā āchārāṅg sūtranī āgnāthī parāṅamukh ichchhāvihārī chhe, varṣhākāḷamān paṇ vihār
karatā rahe chhe, jinaāgnāthī parāṅamukh, gnānarahit, āchāryonī āmnāyathī rahit chhe. jo
te jināgnāpālak hoy to varṣhāmān vihār kem kare? tethī teo to ūbhā thaī gayā ane
temanī putravadhūe atyant bhaktithī prāsuk āhār āpyo. te muni āhār laīne
bhagavānanā chaityālayamān āvyā, jyān dyutibhaṭṭārak birājatā hatā. ā saptarṣhi r̥uddhinā
prabhāvathī dharatīthī chār āṅgaḷ ūñche rahīne chālyā ane chaityālayamān dharatī par pag
mūkīne āvyā. āchārya ūṭhīne ūbhā thayā. ati ādarathī temane namaskār karyā. ane je
dyutibhaṭṭārakanā shiṣhyo hatā te badhāe namaskār karyā. pachhī ā saptarṣhi to jinavandanā karī
ākāshanā mārge mathurā gayā. emanā gayā pachhī arhadatta sheṭh chaityālayamān āvyā tyāre
dyutibhaṭṭārake kahyun ke mahāyogīshvar saptamaharṣhi ahīn āvyā hatā. tame paṇ temane vandyā? te
mahāpuruṣh mahān tapanā dhārak chhe. chāturmās mathurāmān karyun chhe ane chāhe tyān āhār laī
āve chhe. āje ayodhyāmān āhār līdho, chaityālayamān darshan karīne gayā, amārī sāthe
dharmanī charchā karī. te mahātapodhan gaganagāmī shubh cheṣhṭānā dhārak te muni vandavāyogya
chhe. tyāre shrāvakomān agraṇī arhadatta sheṭh āchāryanā mukhethī chāraṇ muniono mahimā
sāmbhaḷī khedakhinna thaī pashchāttāp karavā lāgyā. dhikkār chhe mane! hun samyagdarshanarahit
vastunun svarūp na oḷakhī shakyo. hun atyāchārī mithyādraṣhṭi chhun. mārā jevo bījo adharmī
koṇ hoy? te mahāmuni māre gher āhār māṭe padhāryā hatā ane men navadhā bhaktithī
temane āhār na āpyo. je sādhune joīne sanmān na kare ane bhaktithī annajaḷ na
āpe te mithyādraṣhṭi chhe. hun pāpanun bhājan, atinindya, mārā jevo bījo agnānī koṇ? hun
jinavāṇīthī vimukh chhun, have hun jyān sudhī temanā darshan nahi karun tyān sudhī mārā mananī
baḷatarā maṭashe nahi. chāraṇ munionī e ja rīt chhe ke chomāsāno nivās to ek
sthānamān kare ane āhār anek nagarīmān karī āve.
Page 533 of 660
PDF/HTML Page 554 of 681
single page version
munionun māhātmay jāṇe chhe ane potānī vāramvār nindā kare chhe. rath, hāthī, pyādān,
turaṅganā savār ityādi moṭī senā sāthe yogīshvaronī pūjā māṭe shīghra chālyo. mahān
vaibhav sāthe shubhadhyānamān tatpar kārtik sud sātamanā divase munionān charaṇomān jaī
pahoñchyo. uttam samyaktvanā dhārak temaṇe vidhipūrvak munivandanā karīne mathurāmān khūb
shobhā karāvī. mathurā svarga samān shobhī ūṭhayun. ā samāchār sāmbhaḷī shatrughna tarat ja
ashvārūḍh thaī saptar̥uṣhinī pāse āvyo. shatrughnanī mātā suprabhā paṇ munionī bhaktithī
putranī pāchhaḷ ja āvī. shatrughne namaskār karī munionā mukhe dharmanun shravaṇ karyun.
munirāje kahyun he nr̥up! ā sansār asār chhe, vītarāgano mārga sār chhe. temān shrāvakanān
bār vrat kahyān chhe, muninā aṭhṭhāvīs mūḷ guṇ kahyā chhe. munioe nirdoṣh āhār levo.
akr̥ut, akārit, rāgarahit prāsuk āhār vidhipūrvak levāthī yogīshvarone tapanī vr̥uddhi
thāy chhe. tyāre shatrughne kahyun ke he dev! āpanā padhāravāthī ā nagaramānthī marī gaī, rog
gayā, durbhikṣha dūr thayo, badhān vighno maṭayān, subhikṣha thayo, badhāne shātā thaī, prajānān duḥkh
gayā, badhī ja samr̥uddhi thaī, jem sūryanā udayathī kamalinī khīle. āp thoḍā divas ahīn
ja birājo. munioe kahyunḥ he shatrughna! jināgnā sivāy adhik rahevun uchit nathī, ā
chotho kāḷ dharmanā udyotanun kāraṇ chhe, āmān munindrano dharma bhavya jīv dhāraṇ kare chhe,
jin-āgnā pāḷe chhe, mahāmunine kevaḷagnān pragaṭ thāy chhe. bhagavān munisuvratanāth to
mukta thayā; have nami, nemi, pārshva ane mahāvīr ā chār tīrthaṅkaro bījā thashe. vaḷī
pañchamakāḷ jene duḥkhakāḷ kahe chhe tethī dharmanī nyūnatārūp pravartashe. te samayamān pākhaṇḍī
jīvo dvārā jinashāsan ati ūñchun hovā chhatān āchchhādit thashe, jem rajakaṇathī sūryanun
bimb āchchhādit thāy chhe. pākhaṇḍīo dayādharmano lop karī hinsāno mārga pravartāvashe. te
samaye grām masāṇ jevān ane loko pret jevā kucheṣhṭā karanārā thashe. kudharmamān pravīṇ, krūr,
chor, duṣhṭa jīvothī dharatī pīḍā pāmashe, kheḍūto duḥkhī thashe, prajā nirdhan thashe, hinsak jīvo
parajīvonā ghātak thashe, nirantar hinsānī vr̥uddhi thashe, putra mātāpitānī āgnāthī
dekhāy. kahevānā sukhī, te pāpī vichāravāḷā durgatimān laī janārī kukathā karī paraspar
pāp upajāvashe. he shatrughna! kaḷikāḷamān kaṣhāyanī bahulatā thashe ane samasta atishayono
nāsh thashe. chāraṇ munio, dev, vidyādharonun āgaman nahi thāy. agnānī loko
nagnamudrānā dhārak munione joīne nindā karashe, malin chittavāḷ mūḍhajano ayogyane
yogya mānashe. jem pataṅgiyun dīpakanī jyot par paḍe tem agnānī pāpapanthamān paḍī
durgatinān duḥkh bhogavashe. je shānt svabhāvavāḷā hashe, duṣhṭo temanī nindā karashe, viṣhayī
jīvone bhaktithī pūjashe.
Page 534 of 660
PDF/HTML Page 555 of 681
single page version
dīn-anāth jīvo pratye dayābhāvathī koī nahi jue ke kāī nahi āpe. jem shilā par
bīj vāvavāmān āve ane nirantar sīñche to paṇ kāī kāryakārī nathī tem kushīl
puruṣhone vinayabhaktithī āpelun kalyāṇ karatun nathī, te nakāmun jāy chhe. je koī
munionī avagnā kare chhe ane mithyāmārgīone bhaktithī pūje chhe te malayāgiri chandan
chhoḍīne kāṇṭāḷā vr̥ukṣhane aṅgīkār kare chhe. ām jāṇīne he vatsa! tun dānapūjā kar, janma
kr̥utārtha kar. gr̥uhasthone dānapūjā ja kalyāṇakārī chhe. mathurānā samasta loko dharmamān tatpar
thāv, dayā pāḷo, sādharmīo pratye vātsalya rākho, jinashāsananī prabhāvanā karo, ghareghare
jinabimbanī sthāpanā karo, pūjā-abhiṣhekanī pravr̥utti karo, jethī badhe shānti thāy. je
jinadharmanun ārādhan nahi kare ane jenā gharamān jinapūjā nahi thāy, dān nahi apāy
tene āpadāo pīḍashe. jem vāghaṇ mr̥ugane khāy tem marī (rogachāḷo) dharmarahitane khāī
jashe. aṅguṣhṭa pramāṇ paṇ jinapratimā jenā gharamān sthit hashe tenā gharamānthī garuḍanā
bhayathī nāgaṇī bhāge tem marī bhāgashe. munionān ā vachan sāmbhaḷī shatrughne kahyun ke he
prabho! āpanī āgnā pramāṇe ja loko dharmamān pravartashe.
ādi guṇasanyukta uttam annathī vidhipūrvak pāraṇun karāvyun. munio āhār karī
ākāshamārge vihār karī gayā. shatrughne nagaranī bahār ane andar anek jinamandiro
banāvarāvyān. gheragher jinapratimā padharāvī, nagarī badhī upadravarahit thaī. van-upavan
phaḷ-puṣhpādithī shobhī ūṭhayān, vāpikā, sarovarī kamaḷothī shobhavā lāgī, pakṣhī kalarav
karavā lāgyān, kailāsanā tasamān ujjavaḷ mandiro netrone ānand āpatān. vimān jevān
shobhatān hatān. badhā kisāno sampadāthī bharapūr thayā. gāmegām anājanā parvat jevā
ḍhagalā thayā. svarṇa, ratnādinī pr̥ithvī par khūb vr̥uddhi thaī badhā loko rāmanā rājyamān dev
samān atul vibhūtinā dhārak sukhī ane dharmaarthakāmamān tatpar hatā. shatrughna mathurāmān
rājya kare chhe. rāmanā pratāpe anek rājāo par āgnā karato devomān varuṇanī jem sohe
chhe. ā pramāṇe r̥uddhidhārī munionā pratāpe mathurāpurīno upadrav dūr thayo. je ā
adhyāy vāñche, sāmbhaḷe te puruṣh shubh nām, shubh gotra, shātā vedanīyano bandh kare. je
sādhuonī bhaktimān anurāgī thāy ane sādhuono samāgam ichchhe te manavāñchhit phaḷ
pāme. ā sādhuono saṅg pāmī, dharmanun ārādhan karī prāṇī sūryathī paṇ adhik dīptine
prāpta karo.
karanār bāṇummun parva pūrṇa thayun.
Page 535 of 660
PDF/HTML Page 556 of 681
single page version
gotavānī chintāmān hatā. teṇe mantrīo sāthe vichāraṇā karī ke ā putrī kone paraṇāvavī?
ek divas rājānī sabhāmān nārad āvyā. rājāe temanun khūb sanmān karyun. nārad badhī
laukik rītomān pravīṇ hovāthī rājāe temane putrīnā vivāhanī salāh āpavā kahyun.
nārade kahyun ke rāmanā bhāī lakṣhmaṇ atisundar chhe, jagatamān mukhya chhe, chakranā prabhāvathī
teṇe badhā narendrone namāvyā chhe. āvī kanyā tenā hr̥udayane kumudinīnā vanane chāndanīnī
peṭhe ānandadāyinī thashe. nārade ām kahyun tyāre ratnarathanā putro hariveg, manoveg,
vāyuvegādi atyant abhimānī ane svajanonā ghātathī temanā pratye ver rākhanārā
pralayakāḷanā agni samān prajvalit thaīne bolyā je amāro shatru chhe, tene ame māravā
ichchhīe chhīe, tene kanyā kevī rīte daīe? ā nārad durāchārī chhe, ene ahīnthī kāḍho.
rājaputronān ā vachan sāmbhaḷī temanā sevako nārad taraph doḍayā eṭale nārad
ākāshamārge vihār karī tarat ja lakṣhmaṇanī pāse ayodhyā āvyā. anek bījā deshonī
vāt karyā pachhī ratnarathanī putrīnun chitra batāvyun. te putrī manoramā jāṇe ke traṇ lokanī
sundarīonun rūp ekatra karī banāvī hoy tevun lāgatun. lakṣhmaṇ chitrapaṭ joīne mohit thaī
kāmane vash thayā. te joke mahādhīr vīr chhe to paṇ vashībhūt thaī gayā. te manamān
vichāravā lāgyā ke ā strīratna mane na maḷe to mārun rājya ane jīvan niṣhphaḷ
gaṇāy. lakṣhmaṇe nāradane kahyun ke he bhagavān! āpe mārān vakhāṇ karyān ane te duṣhṭoe
āpano virodh karyo to te pāpī, prachaṇḍ mānī kāryanā vichārathī rahit chhe, temanun
abhimān hun dūr karīsh. āp chittanun samādhān karo, tamārān charaṇ mārā shir par chhe, hun
te duṣhṭone tamārā pagamān paḍāvīsh. ām kahīne temaṇe virādhit vidyādharane bolāvyo ane
kahyun ke ratnapur upar chaḍavānī āpaṇī shīghra taiyārī chhe māṭe patra lakhīne badhā
vidyādharone bolāvo, raṇano sarañjām taiyār karāvo.
indra chāle. jīt jenī sanmukh chhe, nānā prakāranān shastronā samūhathī sūryanān kiraṇo jeṇe
ḍhāṅkī dīdhān chhe evā te ratnapur jaī pahoñchyā. rājā ratnarath dushmanone āvelā jāṇīne
potānī samasta senā sahit yuddha karavā nīkaḷyo. chakra, karavat, kuhāḍā, bāṇ, khaḍga,
barachhī, pāsh, gadādi āyudhothī temanī vachche bhayaṅkar yuddha thayun. apsarāo yuddha joīne
yoddhāo par puṣhṭavr̥uṣhṭi karavā lāgī. lakṣhmaṇ parasenārūp samudrane sūkavavā vaḍavānaḷ
samān pote yuddha karavā udyamī thayā. lakṣhmaṇanā bhayathī rathonā, ashvonā, hāthīonā
asavār dashe dishāmān bhāgavā lāgyā. sāthe indra samān
Page 536 of 660
PDF/HTML Page 557 of 681
single page version
yoddhāothī vidyādharonī senā pavanathī meghapaṭal vilay pāme tem bhāgī gaī. te vakhate
ratnarath ane ratnarathanā putrone bhāgatā joī nārade atyant harṣha pāmī tāḷī daīne hasīne
kahyun. are ratnarathanā putro! atyant chapaḷ, durāchārī, mandabuddhi tame lakṣhmaṇanān guṇonī
uchchatā sahan na karī shakyā to have apamānit thaīne kem bhāgo chho? temaṇe kāī
javāb na āpyo. te ja samaye kanyā manoramā anek sakhīo sahit rathamān besī premathī
bharelī lakṣhmaṇanī pāse āvī, jem indrāṇī indranī samīp āve. tene joīne lakṣhmaṇ
krodharahit thayā, bhrr̥ukuṭi chaḍī gaī hatī te vadan shānt thayun. kanyā ānand upajāvanārī hatī.
pachhī rājā ratnarath potānā putro sahit mān tyajīne nānā prakāranī bheṭasogādo laīne
shrī rām-lakṣhmaṇ samīpe āvyā. rājā deshakāḷanī vidhi jāṇe chhe, vaḷī teṇe potāno ane
āmano prabhāv paṇ joī līdho chhe. pachhī nārade badhānī vachche ratnarathane kahyun he ratnarath!
have tārī shī vāt chhe? tu ratnarath chhe ke rajarath chhe? vr̥uthā abhimān karato hato to
nārāyaṇ-baḷadev sāme mān karavāthī sho lābh thayo? pachhī tāḷī vagāḍīne ratnarathanā
putrone hasīne kahyun, he ratnarathanā putro! ā vāsudev chhe. temane tame potānā gharamān rahī
uddhat cheṣhṭā karī manamān āvyun te kahyun hatun, have kem pagamān paḍo chho? tyāre temaṇe javāb
āpyo-he nārad! tamāro kop paṇ phāyado ja kare chhe. jo tame amārā upar krodh karyo to
amāre moṭā puruṣhono sambandh thayo, emano sambandh thavo durlabh chhe. ā pramāṇe thoḍīvār
vāto karī badhā nagaramān gayā. shrī rāmane shrīdāmā paraṇāvavāmān āvī. jenun rūp
ratisamān hatun. tene prāpta karavāthī rām ānandathī ramavā lāgyā. manoramā lakṣhmaṇane
paraṇāvavāmān āvī te sākṣhāt manoramā ja chhe. ā pramāṇe puṇyanā prabhāvathī paṇ adhik
prakāsharūp vītarāgano mārga jāṇīne dayādharmanī ārādhanā karo.
manoramānā lābhanun varṇan karanār trāṇummun parva pūrṇa thayun.
rām-lakṣhmaṇanā pratāpathī mānarūp viṣhathī rahit thaī gayā, emanā sevak thayā. temanī
rājadhānī devonī purī samān hatī. temānān keṭalākanān nām ā pramāṇe chhe-raviprabh,
vahinaprabh, kāñchanaprabh,
Page 537 of 660
PDF/HTML Page 558 of 681
single page version
chakrapur, rathanūpur, bahurav, shrīmalay, shrīgr̥uh, ariñjya, bhāskaraprabh, jyotipur, chandrapur,
gandhār, malay, sinhapur, shrīvijayapur, bhadrapur, yakṣhapur, tilakasthānak ītyādi moṭān moṭān
nagar te badhān rāme tathā lakṣhmaṇe vash karyān. ākhī pr̥ithvī jītīne sāt ratna sahit
lakṣhmaṇ nārāyaṇapadanā bhoktā thayā. sāt ratnonān nām-chakra, shaṅkh, dhanuṣhya, shakti, gadā,
khaḍga, kaustubhamaṇi. rāmanān chār ratno haḷ, mūshaḷ, ratnamāḷā ane gadā. ā pramāṇe
banne bhāī abhedabhāvathī pr̥ithvīnun rājya kare chhe.
lakṣhmaṇanā putronun varṇan sāmbhaḷavā īchchhun chhun. gautam svāmīe kahyun he rājan! rām-
lakṣhmaṇ jagatamān pradhānapuruṣh banyā, niṣhkaṇṭak rājya bhogavatān temane divas, pakṣha, mās
ane varṣha sukhamān vīte chhe. lakṣhmaṇane ūñchā kuḷamān janmelī devāṅganā samān soḷ hajār
rāṇīo hatī. temān āṭh paṭarāṇī kīrti samān, lakṣhmī samān, rati samān, guṇavantī,
shīlavantī, anek kaḷāmān nipuṇ, atisaumya hatī. temanān nām-pratham rājā droṇameghanī
putrī vishalyā, bījī rūpamatī, trījī vanamālā, chothī kalyāṇamālā, pāñchamī ratimālā,
chhaṭhṭhī jitapadmā, sātamī bhagavatī ane āṭhamī manoramā. rāmane āṭh hajār rāṇī hatī
temān chār paṭarāṇī hatī. pratham jānakī, bījī prabhāvatī, trījī ratiprabhā ane chothī
shrīdāmā. ā badhāmān sītā tārāo madhye chandrakaḷānī peṭhe shobhatī. lakṣhmaṇane aḍhīso
putro hatā temānthī keṭalākanā nām-vr̥uṣhabh, dhāraṇ, chandra, sharam, makaradhvaj, dhāraṇ,
harināg, shrīdhar, madan, achyut. e badhā sundar cheṣhṭānā dhārak hatā anek guṇothī badhā
lokonā manane anurāg upajāvatā. vishalyāno putra shrīdhar ayodhyāmān ākāshamān chandranī
peṭhe shobhato. rūpamatīno putra pr̥ithvītilak, kalyāṇamālāno putra maṅgaḷ, padmāvatīno putra
vimaḷaprabh, vanamālāno putra arjunavr̥ukṣha, ativīryanī putrīno putra shrīkeshī, bhagavatīno
putra satyakeshī, manoramāno putra supārshvakīrti, ā badhā ja atibaḷavān, parākramī, shastra
ane shāstravidyāmān pravīṇ hatān. ā badhā bhāīomān paraspar adhik prīti hatī. jem
nakh māns sāthe majabūt choṇṭelā hoy chhe, kadī judā thatā nathī tem ā bhāīo judā
paḍatā nahi. suyogya cheṣhṭāvāḷā, paraspar premathī bharelā ā tenā hr̥udayamān ane te ānā
hr̥udayamān ane jem svargamān dev rame tem ā kumāro ayodhyāpurīmān ramatā. je prāṇī
puṇyanā adhikārī chhe, shubh chittavāḷā chhe temane janmathī māṇḍīne badhī manohar vastuo
āpoāp ja āvī maḷe chhe. raghuvanshīonā sāḍāchār karoḍ kumāro mahāmanogna cheṣhṭānā
dhārak nagaranā van-upavanādimān devonī jem ramatā hatā. soḷ hajār mugaṭabandh sūryathī
adhik tejasvī rājāo rām-lakṣhmaṇanā sevak thayā hatā.
Page 538 of 660
PDF/HTML Page 559 of 681
single page version
karanār chorāṇummun parva pūrṇa thayun.
megh samān ujjavaḷ shayyā par sūtī hatī tyāre pāchhalā pahore teṇe be svapna joyān.
pachhī divya vājintrono nād sāmbhaḷī te jāgrat thaī. nirmaḷ prabhāt thayun, snānādinī
kriyā karī sakhīo sahit te svāmī pāse gaī ane pūchhayun he nāth! men āj rātre be
svapna joyān tenun phaḷ kaho. be utkr̥uṣhṭa aṣhṭāpad sharadanā chandra samān ujjavaḷ, kṣhobh
pāmelā samudra jevī jenī garjanā hatī, kailāsanā shikhar samān sundar, sarva ābharaṇothī
maṇḍit, manohar kesh ane ujjavaḷ dāḍhavāḷā mārā mukhamān peṭhā ane puṣhpak vimānanā
shikhar parathī hun prabaḷ pavananā jhapāṭāthī nīche pr̥ithvī par paḍī. tyāre shrī rāme kahyun ke he
sundarī! be aṣhṭāpadane mukhamān praveshatā joyā tenun phaḷ e chhe ke tane be putra thashe ane
puṣhpak vimānamānthī pr̥ithvī par paḍavun te prashasta nathī, paṇ tun kashī chintā na kar, dānanā
prabhāvathī krūr graho shānt thashe.
mor āvyā te jāṇe ke vasantanun dhanuṣhya ane kamaḷo khīlyān. te vasantanān bāṇ ane
kesūḍā khīlyān te ja ratirājanā tarakash (bāṇ rākhavāno bhātho) bhamarā guñjārav kare chhe
te jāṇe ke nirmaḷ shloko dvārā vasantarūpī rājāno yash gāy chhe. kadambanān vr̥ukṣho phālyān
tenī sugandh pavan phelāve chhe te ja jāṇe vasantarājānā nishvās thayā, mālatīnān phūl
khīlyān te jāṇe vasant shītakāḷarūp potānā shatrune hase chhe ane koyal madhur vāṇī bole
chhe te jāṇe vasantarājānā vachano chhe. ā pramāṇe vasantano samay nr̥upati jevī līlā dhāraṇ
karīne āvyo. vasantanī līlā lokone kāmano udveg upajāve chhe. ā vasant jāṇe ke sinh
ja chhe. ākoṭ jātinān vr̥ukṣhādinān phūlarūp nakh chhe, kukh jātinān vr̥ukṣhonān phūl āvyān te
tenī dāḍh chhe ane ati lāl ashokavr̥ukṣhanān puṣhpa tenān netra chhe, chañchaḷ pādaḍān tenī chapaḷ
jihvā chhe evo vasantakesarī āvī pahoñchyo. lokonān mananī guphāmān dākhal thayo.
nandanavan samān mahendra vanamān vasantano samay atisundar banyo. nānā prakāranān puṣhponī
pāṅkhaḍīo ane nānā prakāranī kūmpaḷo dakṣhiṇ dishānā pavanathī hālavā lāgī te jāṇe
unmatta thaīne ghūme chhe. vāvo kamaḷādithī āchchhādit chhe, pakṣhīo kalarav kare chhe, loko
Page 539 of 660
PDF/HTML Page 560 of 681
single page version
kāraṇḍav bolī rahyā chhe ītyādi pakṣhīonā madhur shabdo rāgī puruṣhone rāg upajāve chhe.
pakṣhīo jaḷamān paḍe chhe ane bahār nīkaḷe chhe tethī nirmaḷ jaḷamān kallolo ūṭhī rahyān chhe.
jaḷ kamaḷādithī bharelun chhe ane sthaḷ sthaḷapadmādik puṣhpothī bharyun chhe. ākāsh puṣhponī
makarandathī maṇḍit thaī rahyun chhe. phūlonā guchchha ane latāvr̥ukṣho khīlī rahyān chhe, vanaspatinī
adbhut shobhā thaī rahī chhe. te samaye sītā kāīk garbhanā bhārathī kāīk dūbaḷī paḍī
hatī. tyāre rāme pūchhayun ke he kānte! tārī je abhilāṣhā hoy te pūrī karun. sītāe kahyun he
nāth! mane anek chaityālayonā darshan karavānī īchchhā chhe, pāñchey varṇanā bhagavānanān
pratibimbo lokamān maṅgaḷarūp chhe temane namaskār karavānā mārā manorath chhe, svarṇaratnanā
puṣhpothī jinendrane pūjun evī shraddhā chhe. bījun hun shun īchchhun? sītānān ā vachan sāmbhaḷī
rām harṣha pāmyā. temanun mukhakamaḷ khīlī ūṭhayun. temaṇe dvārarakṣhikāne bolāvī āgnā karī
ke he bhadre! mantrīone āgnā pahoñchāḍo ke samasta chaityālayomān prabhāvanā kare ane
mahendroday udyānamān je chaityālay chhe tenī shobhā karāve, sarva lokone āgnā pahoñchāḍo ke
jinamandiramān pūjā, prabhāvanā ādi utsavo kare. toraṇ, jhālar, dhvaj, ghaṇṭ, chandaravā
manohar vastramānthī banāve ane samasta sundar upakaraṇo mandiramān chaḍāve. loko badhe
jinapūjā kare ane kailās, sammedashikhar, pāvāpur, champāpur, giranār, shatruñjay, māṅgītuṅgī
ādi nirvāṇakṣhetromān visheṣh shobhā karāvo, kalyāṇarūp dohad sītāne upajyo chhe tethī
pr̥ithvī par jinapūjānī pravr̥utti karo, ame sītāsahit dharmakṣhetromān vihār karīshun.
sevakone āgnā karī. sarva chaityālayomān shobhā karāvavāmān āvī ane parvatonī guphānā
dvāre pūrṇa kaḷashanī sthāpanā karī, motīnā hārathī shobhit vishāḷ svarṇanī bhīnto par
maṇiratnanān chitro doryān, mahendroday udyānamān nandanavan jevī shobhā karavāmān āvī.
stambhomān nirmaḷ maṇiratnonān darpaṇ mūkyān, jharūkhāmān nirmaḷ motīnā hār laṭakāvyā,
pāñch prakāranān ratnonun chūrṇa karī bhūmine shobhāvī, sahastradaḷ kamaḷ ane jātajātanān
kamaḷonī shobhā karī, pāñch varṇanā maṇinā daṇḍamān sundar vastronī dhajā lagāḍī mandiranān
shikharo par chaḍāvī, jātajātanān puṣhponī māḷā ṭhekaṭhekāṇe laṭakāvavāmān āvī. vishāḷ
vājintrashāḷā, nāṭayashāḷānī rachanā karī. pachhī shrī rāmachandra indra samān, nagaranā sarva
loko sāthe samasta rājaparivār sāthe vanamān padhāryā. sītā ane pote gaj par ārūḍh
thayelā airāvat par beṭhelā shachi sahit indra jevā shobhatā hatā. lakṣhmaṇ paṇ param
vibhūti sahit vanamān gayā ane bījā badhā loko ānandathī vanamān gayā. badhānān
bhojanapān vanamān ja thayā. jyān manogna latāonā maṇḍap, keḷanān vr̥ukṣho hatān tyān
rāṇīo beṭhī, loko paṇ yogya sthāne vanamān beṭhā. rām hāthī parathī ūtarīne nirmaḷ
jaḷ bharelā sarovaramān ramyā, jem indra