Panchastikay Sangrah (Gujarati). Gatha: 133.

કહાનજૈનશાસ્ત્રમાળા ]

નવપદાર્થપૂર્વક મોક્ષમાર્ગપ્રપંચવર્ણન

૧૮૫

भावपापम् । पुद्गलस्य कर्तुर्निश्चयकर्मतामापन्नो विशिष्टप्रकृतित्वपरिणामो जीवशुभ-

परिणामनिमित्तो द्रव्यपुण्यम् । पुद्गलस्य कर्तुर्निश्चयकर्मतामापन्नो विशिष्टप्रकृतित्वपरिणामो

जीवाशुभपरिणामनिमित्तो द्रव्यपापम् । एवं व्यवहारनिश्चयाभ्यामात्मनो मूर्तममूर्तञ्च कर्म

प्रज्ञापितमिति ।।१३२।।

जम्हा कम्मस्स फलं विसयं फासेहिं भुंजदे णियदं ।

जीवेण सुहं दुक्खं तम्हा कम्माणि मुत्ताणि ।।१३३।।

यस्मात्कर्मणः फलं विषयः स्पर्शैर्भुज्यते नियतम् ।

जीवेन सुखं दुःखं तस्मात्कर्माणि मूर्तानि ।।१३३।।

પુદ્ગલરૂપ કર્તાના *નિશ્ચયકર્મભૂત વિશિષ્ટપ્રકૃતિરૂપ પરિણામ ( – શાતાવેદનીયાદિ ખાસ પ્રકૃતિરૂપ પરિણામ) — કે જેમાં જીવના શુભપરિણામ નિમિત્ત છે તે — દ્રવ્યપુણ્ય છે. પુદ્ગલરૂપ કર્તાના નિશ્ચયકર્મભૂત વિશિષ્ટપ્રકૃતિરૂપ પરિણામ ( – અશાતાવેદનીયાદિ ખાસ પ્રકૃતિરૂપ પરિણામ) — કે જેમાં જીવના અશુભપરિણામ નિમિત્ત છે તે — દ્રવ્યપાપ છે.

આ પ્રમાણે વ્યવહાર તથા નિશ્ચય વડે આત્માને મૂર્ત તથા અમૂર્ત કર્મ દર્શાવવામાં આવ્યું.

ભાવાર્થઃ — નિશ્ચયથી જીવના અમૂર્ત શુભાશુભપરિણામરૂપ ભાવપુણ્યપાપ જીવનું કર્મ છે. શુભાશુભપરિણામ દ્રવ્યપુણ્યપાપનું નિમિત્તકારણ હોવાને લીધે મૂર્ત એવાં તે પુદ્ગલપરિણામરૂપ (શાતા-અશાતાવેદનીયાદિ) દ્રવ્યપુણ્યપાપ વ્યવહારથી જીવનું કર્મ કહેવાય છે. ૧૩૨.

છે કર્મનું ફળ વિષય, તેને નિયમથી અક્ષો વડે

જીવ ભોગવે દુઃખે-સુખે, તેથી કરમ તે મૂર્ત છે. ૧૩૩.

અન્વયાર્થઃ — [ यस्मात् ] કારણ કે [ कर्मणः फलं ] કર્મનું ફળ [ विषयः ] જે (મૂર્ત) વિષય તે [ नियतम् ] નિયમથી [ स्पर्शैः ] (મૂર્ત એવી) સ્પર્શનાદિઇન્દ્રિયો દ્વારા [ जीवेन ] જીવ *પુદ્ગલ કર્તા છે અને વિશિષ્ટપ્રકૃતિરૂપ પરિણામ તેનું નિશ્ચયકર્મ છે (અર્થાત્ નિશ્ચયથી પુદ્ગલ

કર્તા છે અને શાતાવેદનીયાદિ ખાસ પ્રકૃતિરૂપ પરિણામ તેનું કર્મ છે). પં. ૨૪

< Previous Page Next Page >